N.V.
_T (Z.VU
Radio
concerten
uit
Zeeuwse
kerken
Zeeland zien en
SOCIAAL-CULTUREEL
ASPECT AAN
Z.L.M.-TENTOONST ELLING
Tienduizend vierkante met
en praal uit Zeeland
Door hef oude heen
groeit het nieuwe
lelijke
.LING
ZIE ZEELAND
OP WEG NAAR
Z.L.M.-SHOW
125 l«»r ZLM
125 jaar ZIM
plateaus
0NDER het motto „Boer en
hoj!n'lschap in de schilderkunst"
gewassen
Want daarvan
Dit risico
reft tot nog toe
|nnen hagelen?
gaan.
loet. Het risico
ook voor
financiële
is wordt
igrijke zaken,
hn drietal
lerlingen samen
ZEVENBERGEN
125 iaar
ZLM
succesvolle zelfrijdende ble
et grote bunker.
y.m.v. hydromotoren aange-
Jstatische aandrijving, nadors-
Itails.
teem bestaande uit kopper,
.eurs, boxenvullers en stort
te en boxenvullers 1500 kg/
land.
Iseren met
\ASTEN
/ORKEN
)LADERS „MOZA"
UAARDERS -
VERKRUIMELAARS
ULELLOGRAMMEN -
IOFFELS - vernieuwde
LOOFBESCHERMERS
jschud rollen)
ELS
TANDEN
Telefoon 01147—361
AARDENBURG
St.-Baaf
ZOUTELANDE
Ned. herv. kerk
THOLEN
Ned. herv. kerk
(Van een onzer verslaggevers)
J\[adat bezoekers uit binnen- en buitenland Zeeland -
op de jubileumexpositie - hebben gezien, zullen zij
Zeeland nogeens kunnen horen. In het begin van deze
maand heeft de NCRV namelijk opnamen gemaakt van
kerkconcerten in vijf kerken in Zeeland, onder algemene
leiding van Marinus Voorberg, leider van het NCRV-
vocaal-ensembie, dat aan drie van de vijf concerten
medewerkt.
De uitzendingen vinden in de loop van juli plaats,
telkens op de zondagavond. Bij de voorbereiding van de
Ook het oude ambacht herleeft op de Z.L.M.-tentoonstellfcig. Er zijn demonstraties mandenvlechten cyclus werd al vastgesteld dat Zeeland een schat aan
spinnen, tingieten, koperslaan, houtsnijden en natuurlijk: kantklossen, waarvan hier een fraaie spe- prachtig klinkende kerkorgels bezit. Maken deze „ko-
cimen. ninklijke instrumenten" de concerten al tot iets bij
zonders, de cyclus zal ook in ander opzicht Zeeland
doen „klinken".
Jn het programma zijn - waar dit mogelijk was - werken
van Zeeuwse of aan Zeeland verwante componisten
opgenomen. Tot de uitvoerende kunstenaars behoort de
onlangs met de Zeeuwse cultuurprijs onderscheiden
componist en organist Daan Manneke.
De opnamen beginnen op 10 juni in de Grote Kerk
te Tholen. Daarna komen: de Nederlands hervormde
kerk te Kapelle, de St. Baafskerk te Aardenburg, de Ne
derlands hervormde kerk te Brouwershaven en de Ne
derlands hervormde kerk te Zoutelande.
Het repertoire is afgestemd op de bestaansperiode van
de jubilerende Landbouwmaatschappij en omvat in het
algemeen dus de periode 1850-heden.
KAPELLE
Ned. herv. kerk
(Van een onzer verslaggeefsters)
Om de jubileum-tentoonstel
ling van de Z.L.M. in de
Wilhelminapolder voor een
ieder zo aantrekkelijk mogelijk te
maken biedt ze meer dan al of
niet technische toestanden op
land- en tuinbouwgebied. Van
daar dat de expositie ook een so
ciaal-cultureel aspect heeft.
ku:>m aandacht wordt geschon
ken aan oude Zeeuwse ambach-
'on' Uitgenodigd zijn een raan-
denvlechter, pottenbakker, tin-
s'eter en koperslager, een spin
ner en kantklossende dames.
Zi' zl,l'en belangstellenden een
8n ander laten zien over hun
vaak specialistisch en ingewik
keld werk.
Ook de pracht en praal van het
oerenvolk wordt te kijk gelegd,
at gebeurt op een tentoonstel-
mg van Zeeuwse sieraden.
Cte Belg,SChe en 3 Neder-
schilders eer expositie.
GustPnSantren Z'in de Vlaming
Riemslag" Jit "n ^erbergen' C"
Sakker Hiervhet en Jits
Werken te h u- Bilt' Verder zÜb
den Tem 'ken van de overle-
ttan. eU2ense schilder Huine-
^chelen'enkn ln 1924 in
gebor,n. Hij bezocht
academies in Mechelen en Brus
sel en studeerde aan het Hoger
Instituut voor Schone Kunsten in
Antwerpen. De schilder, die vele
malen werd onderscheiden, is nu
leraar aan de Koninklijke Acade
mie in zijn geboorteplaats.
De 47-jarige Riemslag vertrok
een paar jaar geleden uit het
Noordbrabantse dorp Dongen naar
de Braakman, waar hij zich als
jachtopziener vestigde. Zijn voor
liefde voor alles wat leeft en
bloeit in bos en veld is in zijn
schilderijen terug te vinden.
Hij wordt omschreven als een
natuurtalent en scherp waarne
mer. Les kreeg hij jarenlang van
schilders die in de omgeving van
Dongen kwamen werken.
Jits Bakker is de ontwerper van
de donkerblauw, zwarte affiche,
dié de mensen wijct op het 125-ja-
rig jubileum van de ZLM. Deze
vijftiger genoot zijn opleiding aan
de school voor grafische vakken
in Utrecht en aan de Academie
voor Beeldende Kunsten in Arn
hem. Vanaf 1962 is hij als gra
fisch ontwerper en illustrator in
dienst van de Grontmij in De
Bilt.
^ELFS DF filatelisten komen aan
bod op de ZLM-tentoonstel
ling. Drie Zeeuwse postzegelver
zamelaars tonen bezittingen, die
reeds verschillende malen zijn
bekroond.
Zo heeft de heer B. C. van
Tienhoven uit Goes 2 kaders oude
poststukken en afstempelingen
van Zeeuwse gemeenten op oude
zegels ingezonden. De poststukken
zijn ,an voor 1850 toen er nog
geen postzegels bestonden.
De heer K. Otte uit Middelburg
laat een 6-tal kaders, kaarten, ze
gels en afstempelingen zien, die
betrekking hebben op Zeeuwse
gemeentewapens, stads- en dorps
gezichten en tal van historische
onderwerpen.
Tenslotte liggen er van de heer
C. J. Bal uit Wilhelminadorp 32
kaders met zegels ten toon. Het
zijn zegels met afbeeldingen van
paarden, rundvee, schapen, kip
pen, varkens, ploegen en trek
kers.
Tijdens de tentoonstellingsda-
gen (20, 21 en 22 juni) zullen her
inneringsenveloppen te koop zijn,
die gebaseerd zijn op 't 125-jarige
bestaan van de ZLM en de Zee-
landbrug.
Tenslotte Is er ook een plaatsje
ingeruimd voor archeologische
vondsten in de provincie. Deze
vondsten geven wat meer duide
lijkheid over de landbouw van
voor 1843.
^700R DEZE aparte tentoonstel
lingsafdelingen is een over
dekte ruimte van ongeveer 10.000
vierkante meter ingericht. Drie
dagen kan men op het tentoon
stellingsterrein terecht, 's Mor
gens om half 9 gaan de poorten
(of hekken, of wat het dan ook
zijn mogen) open. 's Avonds om 6
uur zal iedereen worden verzocht
het veld te ruimen!
De vereniging, die aan het Z.L.M.-
evenement een muzikale bijdrage le
vert, is „Na Lang Streven" uit
Klaasuxxal. De groep telt ongeveer 85
medewerkers, zoals majorettes, tam
boers, pijpers en een jeugd- en se
niorfanfare.
Het korps werd in 1914 opgericht.
In 1952 bereikte het de vaandelafde
ling. De vereniging was o.a. te horen
en te zien op de Expo in Brussel en
het Hollandfestival in Kerkrade.
Verder maakte het korps een reis
naar Denemarken en verzorgde het
enkele radioconcerten.
(Van een onzer verslaggeefsters)
(~)OK de Plattelands Jongeren Ge
meenschap Zeeland heeft er een
steentje toe bijgedragen om het feest
van de Zeeuwse Landbouw Maat
schappij zo gevarieerd mogelijk te
maken.
De jongeren hebben voor zaterdag
22 juni een grote sterrit georgani
seerd. De bedoeling daarvan is de
gezinnen, die een bezoek aan de ten
toonstelling in Wilhelminadorp wil
len brengen, onderweg op een spor
tieve manier kennis te laten maken
met de provincie.
Startplaatsen voor deze „Zie Zee
land"-rit liggen in: Dronten (voor
IJsselmeerpolder en omgeving),
Westmaas (Hollanden en Utrecht),
's-Hertogenbosch Zuid-Nederland),
Belgisch Vlaanderen en verschillen
de punten in Zeeland.
De rit gaat langs een twintigtal
plaatsen die Zeeland doen uitkomen
als agrarisch-, recreatie- en indus
trieland. Het eindpunt van de tocht
ligt op het tentoonstellingsterrein in
de Wilhelminapolder.
Daar wachten de deelnemers, die
gratis aan de rit kunnen meedoen,
waardevolle prijzen. Bovendien wordt
hen op de controleplaatsen een (gra
tis) vaak typisch Zeeuwse attentie
aangeboden.
Maak van uw voorgenomen bezoek
aan de land- en tuinbouwtentoon
stelling in de Wilhelminapolder ge
rust een gezinsuitstapje.
Niet alleen de heer des huizes,
maar ook moeder-de-vrouw zal er
aan haar trekken komen. En over de
kinderen hoeft niemand in te zitten.
Zijn ze te klein om mée het tentoon
stellingsterrein te „doorkruisen", dan
brengt u ze veilig onder in de kin
dercrèche.
Er is een soort van kinderboerderij
geschapen waar, behalve het bees
tenspul ook een aantal kleuterkwe
kelingen rondloopt. Geen kans dus
dat de kinderen niet zullen worden
bezig gehouden.
Eén van de luchtige programma
onderdelen voor de laatste tentoon
stellingsdag is het optreden van de
carrouselgroep van de Belgische
rijkswacht. Deze groep bestaat uit 40
ruiters, die in de grote ring op het
werktuigenterrein demonstraties zul
len geven.
Wie goed thuis is in de geschiede
nis zal weten dat de rijkswacht in
België werd geïnstalleerd door de
troepen van de Franse revolutie. Dit
ter vervanging van de oude com-
pagniën Drossaards der Belgische
Vorstendommen. Haar bestaan werd
definitief bekrachtigd in 1831. In
weerwil van aanpassingen betreffen
de organisatie en uitrusting is de
rijkswacht erin geslaagd het oor
spronkelijk karakter van militair or
ganisme met een bijna uitsluitend
burgerlijke bestemming te bewaren.
(Van een onzer redacteuren)
^^ls je in
het Zeeland van
vandaag nog een eiland
wilt vinden, dan moet je
naar het Veerse Meer. Daar be
staan ze nog. Ze zijn door de
mensen aangelegd Verder is
er van het oude Zeeland niet veel
meer te vinden. Door het oude
heen groeit het nieuwe. Over niet
al te lange tijd zal zelfs de vis
vangst die eeuwenlang karak
teristiek voor deze provincie was
verdwenen zijn. Zou je, wat de
landbouw betreft, het oude in on
geschonden staat willen handha
ven, dan zou je de boeren in een
reservaat moeten plaatsen, zoals
in Amerika met de Indianen is ge
beurd
J—Jet lijkt alsof hier iemand aan
het woord is, die vervuld van
nostalgie naar een voorbij tijdperk,
met schrik de nieuwe tijd ziet
baanbreken.
Hij heeft er (misschien) wel de
leeftijd naar, maar beslist niet het
temperament. Het is ir. J. D.
Drost, lid van de centrale cultuur
technische commissie, plaatsver
vangend voorzitter van de stich
ting Beheer Landbouwgronden tot
de belangrijkste vertegenwoordi
ger van het agrarische bedrijfsle
ven behoort.
Hij is bijna 65 jaar en staat
volop in een revolutionaire ontwik
keling op landbouwgebied: die van
de ruilverkavelingen. „Het oude
Zeeland verdwijnt snel", zegt hij.
Maar zijn stem klinkt niet weemoe
dig. „Want", zo laat hij volgen:
„Wat geen functie meer heeft, is
gedoemd af te sterven. Je kunt pro
beren het bestaan van iets dat niet
functioneel meer is te rekken en je
kunt het zelfs voorgoed behouden
door het met steun van de over
heid te beschermen en te conser
veren, maar een eigen leven lei
den nee, dat kan het dan niet
meer.
£)e ruilverkavelingen kun je ver
gelijken met een ingrijpende
verbouwing in een oud huis, waar
in het intiem en gezellig was,
maar waarin de gezinnen niet
meer gezond en naar de eisen van
de tijd kunnen leven d.w.z. dat
door de ondernemer een inkomen
door hard werken verkregen kan
worden met andere vergelijkbare
beroepen. De verbouwing vergt
een massa geld je hebt er een
geweldige rommel van en heel dik
wijls ontstaan er conflicten tussen
de timmerlui, de aannemer en de
toekomstige bewoners. Maar dan
is het huis klaar. Er begint een
nieuw soort leven, waarin heimwee
naar het oude misschien nog even
aanwezig is, maar dat toch een
eigen waarde en een speciale weel
de heeft. En soms betreuren de
bewoners dat zij de verbouwing
niet nóg grondiger hebben laten
aanpakken.
Maar ingrijpende verbouwing of
niet het huis zal nooit meer in
zijn oude staat bestaan.
Zo gaat het ook met ruilverkave
lingen. Zij veranderen het land van
de boer, zoals het eeuwen was,
grondig. Er gaan geweldige inves
teringen in zitten en ook de conflic
ten blijven niet uit. Het is een nu
eenmaal een operatie die een ge
hele landstreek als het ware om
woelt.
Maar het is niet zoiets als oor
logsgeweld, dat over een land
streek trekt. Bij elke ruilverkave
ling zijn er twee dingen die voor
op staan: het belang van de be
trokkenen en het belang van het
totale landschap. De bewering
dat de ruilverkavelingen een soort
ruimtelijke tyrannie zijn en dat
zij landschapsbedervend werken
is dan ok volkomen onjuist. Wei
nig sociale en economische ope
raties worden zó zorgvuldig voor
bereid, met zóveel begrip voor
de democratische rechten van de
betrokkenen, als juist de ruilver
kavelingen. Dat neemt niet weg
dat er ook fouten worden gemaakt.
Waar gebeurt dat niet? Maar het
zijn nooit fouten van principiële
aard.
Wat voor de mensen geldt, geldt
ook voor het landschap. Natuurlijk
herschept een ruilverkaveling een
landstreek in zijn totaliteit, maar
dat gebeurt niet met het voorbijzien
van speciale facetten die het land
schap eigen zijn.
In de ruilverkavelingswet staat,
dat 5 procent van de totale opper
vlakte in een ruilverkavelingsplan,
voor algemene doeleinden moet
worden bestemd. Dat is nogal
wat!
Dehalve de belangen van de
rechthebbenden in een ruilver-
kavelingsgebied, zijn er de algeme
ne sociale belangen, zoals die van
de recreatie. Ik denk weieens:
wat zou er voor een strandleven
op Walcheren zijn, als er niet in
het kader van de herverkaveling
na de oorlog, behoorlijke wegen
waren aangelegd? Ik wil graag toe
geven dat de kronkelwegge
tjes waarover ik voor de oorlog
met mijn motorfiets tufte, roman
tisch en karakteristiek waren.
Maar wat mooi is, dat is nog niet
altijd gerieflijk en prettig om te be
zitten of te gebruiken.
Voor de boer geldt dat in sterke
mate. Zeeland is „verkavelings-
minded" en geen wonder! De
nieuwe landbouwtechnieken, de
hoge arbeidskosten eisen eenvou
dig, dat er ruimtelijke maatrege
len worden doorgevoerd, die de
boer alléén nooit tot stand zou kun
nen brengen. Voor de oorlog zou
het woord „ruilverkaveling" mis
schien wel tot een bepaalde tegen
actie hebben geleid. Nu hebben
we ook landelijk al langere tijd
urgentieschema's moeten opstel
len. Er worden meer ruilverka
velingen aangevraagd, dan wij kun
nen uitvoeren!
V/oor de komende 25 jaar zal
Zeeland nog heel wat beleven!
De provincie trekt industrieën aan
van een soort dat zich niet laat
wegmoffelen en dat het nogal eens
op de reukorganen van de mens
heeft voorzien. Kijk maar naar de
kanaalzone Zeeuwsch-VIaanderen.
De industrie zal het landschappe
lijk beeld sterk aan kenmerken. Is
dat een ramp?
Het zou een ramp kunnen zijn, ge
zien uit een oogpunt van volksge
zondheid, als de hele provincie een
congromeraat van fabrieken werd.
Naar mijn mening zou een groot
deel van midden-Zeeland voor de
vestiging van grote z.g. vuile in
dustrieën behoed moeten worden.
Daar zou men slechts kleinere fa
brieken moeten toelaten. Maar wat
de rest betreft?
Ach, ook hier schept de toe
komst zichzelf, dwars door de tra
ditie heen. Toen de eerste molens
in het Zeeuwse landschap versche
nen; oerlelijke dingen met hun
zwiepende wieken, zullen er ook
wel kreten van verontrusting zijn
opgegaan. De eerste spoortrein en
de eerste motorschepen brachten de
mensen in paniek. En nu is het
al zo, dat wij ze zorgvuldig restau
reren of in een museum zetten om
ze voor het nageslacht te behou
den
IR. 3. D. DORST
...niet in reservaat...
