Camilo
T orres,
de priester,
die als guerrillastrijder sneuvelde
WIN El
VOUWFIE
LUISTE
NAAR
HILVERSU)
„Het geweld is rechtvaar
dig in geval van evidente en
voortdurende tirannie die in
erge mate een aanslag zou
plegen op de fundamentele
rechten van de menselijke
persoon en op gevaarlijke
wijze zou schaden aan 't ge
meenschappelijk welzijn van
het land."
BOGOTA - 3 februari 1929. Het Co-
lumbiaanse binnenland - 15 februari
1966.
Tussen deze twe.e data, tussen de hoofd
stad van Columbia en het aktieterrein
van de guerrillastrijders tegen de ge
vestigde macht van dit land, ligt het
leven van een omstreden man, een te
ken van tegenspraak voor al wie zijn
naam ook maar hoorde vernoemen
Camilo Torres.
Jeugdjaren
Studie-aktie
Eenheidsfront
Onder druk
Konflikten
Guerrilla
Een jaar later
Recht op
revolutie
DREIGIN
Foto's van Camilo: ais professor in de sociologie aan de
universiteit van Bogota en als guerrillero (soldaat van het
Nationaal Bevrijdingsleger)
De moeilijkheden zijn begonnen. Torres wordt verhoord.
Door enkelen werd hij ver
oordeeld, door velen wordt
hij betreurd en nagevolgd,
ook buiten het land waar hij
geboren werd, studeerde,
priester was en stierf. Als
guerrillero. Het was een
naam om te onthouden. Als
op vergaderingen, studieda
gen en debatten het onder
werp ...wordt aangesneden
van lxèt „Recht* op Reveil u-
tie" dat door de encycliek
Populorum Progressio on
der bepaalde omstandighe
den wordt voorgestaan, dan
wordt onvermijdelijk de fi
guur van Torres belicht,
soms als voorbeeld, steeds
als verduidelijking.
Als de tekens aan de wand
de werkelijkheid voorspellen
dan groeit nog iedere dag de
weerklank van die naam: hij
blijkt gebonden aan de evolu
tie en de revolutie van een
continent: Latjjns-Amerika.
De man die de gelovige wereld zal
dwingen een standpunt in te nemen
tegenover de sociale wantoestanden
van zijn land stamt uit een rijke
familie.
Gegoeue burgers: zfjn vader be
roemd kinderarts, zijn moeder Isabel
Restrepo-Gaviria, afstammelinge van
de stichters van de Columbiaanse
republiek.
Spanje en België waren de landen
waar de kleine Camilo zijn eerste
opvoeding kreeg. Dan terug in zijn
geboorteland: collegestudies en een
inschrijving aan de universiteit; twee
jaar rechten studeren. Nu reeds komt
zijn veelzijdig talent aan bod; hij
levert journalistieke bijdragen voor
het tijdschrift „La Razon". Camilo
leidt het leven van alle jonge man
nen van zijn leeftijd: gaat erop uit,
vermaakt zich, wordt verliefd op een
dochter van een vooraanstaand lid
van de conservatieve partij.
Dan raakt hij bevriend met een
Franse Dominicaan. Die ontmoe
ting is bepalend voor de richting die
de actieve Torres zal uitgaan. Eerst
aangetrokken door het priesterschap
in de gemeenschap van de Domini
canen-orde wordt hij later wereld
heer. Priesterwijding in 1954. Tor
res is 25 jaar.
Kardinaal Luue stuurt de talent
volle jonge priester naar België.
Camilo Torres studeert vier jaar op
het Latijns-Amerikaanse college in
de Naamsestraat te Leuven sociolo
gie. In 1958 werkt hij aan een the
sis over het levenspeil te Bogota,
maakt een studiereis door heel Eu
ropa, en keert naar Columbia te
rug na een kort oponthoud in de
Verenigde Staten.
Nu gevormd socioloog, priester
die verscheidene talen spreekt en
wetenschapsman met 'n vitale drang
naar actie, stelt Camilo Torres zich
ter beschikking van de kerk in Co
lumbia.
De sociologie neemt hem aanvan
kelijk geheel in beslag: tegelijker
tijd wordt hij benoemd tot studen
tenpastoor en professor in de socio
logie aan de universiteit te Bogota.
Hij maakt een reeks studies over
de sociale ellende in zijn land en
over de middelen om die te ver
helpen. Hij publiceert de resulta
ten van dit onderzoek.
Dan komt het eerste logische ge
volg van zijn sociale actie: het
wordt hem duidelijk dat hij bij zo
veel ellende waarvan hij oorza
ken en gevolgen bestudeerde niet
aai theoretisch onderzoek kan blij
ven doen. Bij een universitair con
flict kiest hij de zijde -van de stu
denten en wordt hij prompt tot ka
pelaan benoemd in één der paro
chies van Bogota. Tevens wordt hij
deken van het Hoger Instituut van
Sociale Administratie. Twee benoe
mingen die duidelijk een terechtwij
zing inhouden.
Torres zet zich in voor een pro
ject van het Instituut voor Lande
lijke Hervorming en Gemeentelijke
Actie. Dat is dan zijn onvermijde
lijke sociale actie naast de theorie
van de cursussen die hij geeft in
landelijke sociologie.
Hij richt een modelhoeve op en
sticht coöperaties in een streek van
de Llanos te Yopal. Hij verricht 'n
..SPgiolqgisci) onderzoek over de si
tuatie van de landelijke families,
'dié' naar'Bogota emigreren. Zijn ac
tiviteit is niet meer te stuiten: hij
schrijft artikelen, geeft lezingen,
neemt contact op met mensen uit
verschillende milieus maar met één
zelfde ideaal: de sociale actie. Van
af dat ogenblik 'ligt zijn levensdoel
vast omlijnd: de kwaal die hij be
studeerde de raciale wantoestan
den in Columbia wil hij zelf en
metterdaad bestrijden. Zijn sche
pen heeft hij hiermee achter zich
verbrand, de kringen waaruit hij
stamde, de heersende klasse van 't
land, heeft hij de rug toegekeerd.
Hij gaat door met zijn studie,
maar nu hij eenmaal het moeilijke
besluit heeft genomen, kan Camilo
Torres zich metde dag vrijer ui
ten. In klare taal brengt hij zijn
ideeën over sociale hervormingen
naar voren.
Columbia 1964. Achttien maan
den scheiden het land nog van de
presidentsverkiezingen. De economi
sche toestand is bar slecht. Een
sterke oppositie zou de broodnodige
hervormingen kunnen afdwingen,
maar niet minder dan vijf partij
en oefenen elk afzonderlijk hun be
perkte druk uit op het bewind van
het land. Als die vijf partijen in één
politieke, sociale macht konden ver
zameld worden...
De priester Torres voelt zichzelf
tot deze zware taak geroepen. Zijn
bekendheid moet hem helpen een
eenheidsfront op te richten. Zijn so
ciologische studies zijn hem een
steun om, punt voor punt een her
vormingsplan voor te stellen. Dat
wordt dan de verwerkelijking van
alles wat zijn studie sinds 1958 ople
verde.
Hij noemt het veelomvattende her
vormingsplan het „gemeenschappe
lijk politiek platform" voor 't tot
stand gekomen eenheidsfront. Z'n
bekendheid groeit nog steeds, de
grote sociale actie die via 'n over
weldigend verkiezingssucces naar
de rust in het 'and en betere levens
voorwaarden moet leiden, neemt
vaste vorm aan.
Camilo Torres voelt dat zijn ac
tie terrein wint. Nu moet de grote
dag komen waarop de samenbunde
ling van de vijf linkse krachten
(waaronder zowel de christen-demo
cratische als de communistische
partij) een feit wordt. Camilo Tor
res heeft hiervoor een algemene ver
gadering uitgekozen.
Staande voor de massa haalt hij
een document uit zijn zak en be
gint het voor te lezen. Terwijl de
zaal ademloos luistert, voltrekt zich
het belangrijkste ogenblik van zijn
leven, het is tevens een punt waar
na geen terugkeer nog mogelijk is.
Maart 1965.
Het document omvat inderdaad 't
geheel van alle hervormingen die
de Columbiaanse maatschappij moet
hervormen tot een samenleving die
ook werkelijke levenskansen biedt
voor de gehele bevolking.
De wortel van de sociale kwaal
zit diep, de hervormingsplannen
kunnen niet anders dan diepgaand
zijn. Landbouwhervorming, nationa
lisering van de grote industrieën,
hervorming van de stedelijke or
ganisatie, de verplichte scholarisa-
tie.
De machtigen van het land heb
ben meegeluisterd. Camilo Torres
heeft een aanslag gepleegd op hun
belangen, wil hun de bevoorrechte
positie ontnemen die het lot van
een heel land in de handen van en
kelen deed berusten.
Een kleine minderheid van 3.6
pet. bezit 61 pet. van de grond.
Meer dan de helft van alle klei
ne boeren (56 pet.) beschikt in to
taal slechts over 4.2 pet. van de
landbouwgrond.
Een groot deel van het nationaal
inkomen (40.6 pet.) komt terecht in
de handen van de kleine groep men
sen die de heersende klasse verte
genwoordigen (4.6 pet.).
Nagenoeg de gehele bevolking
(95.4 pet.) moet het stellen met 59.4
pet. van dit nationaal inkomen.
Het streven van Torres naar een
nieuwe sociale orde, „rechtvaardi
ger, menselijker en christelijker",
wordt hem kwalijk genomen. De en
kele tientallen families die Colum
bia in handen hebben, gaan tot de
tegenactie #over. Onder de zware
druk die op hem wordt uitgeoefend,
vindt Camilo Torres het raadzaam
voor enige tijd Columbia te verlaten.
Hij keert naar Leuven terug om
daar zijn doctoraal in de sociologie
te behalen.
Het is in de meidagen van 1965
dat hij aan zijn vrienden in Leuven
bekend maakt, dat hij naar zijn
land terugkeert. Op de vooravond
van zijn vertrek organiseren de
studenten voor hem een prachtige
afscheidsavond. Niemand van zijn
vrienden weet dan dat hij daar voor
de laatste keer is gezien.
Bij zijn terugkeer in Columbia ver
biedt de kardinaal van Bogota zijn
priester zich nog met de politiek
bezig te houden.
Het is waar dat hij in conflict was
gekomen met de geestelijke overheid
in Bogota vanaf het ogenblik dat hij
zich bemoeide met het sociale en
politieke leven van zijn land. Elke.
nieuwe actie van Torres gaf aanlei
ding tot een tussenkomst van hoger
hand: eerst zijn gedwongen vertrek
van de universiteit van Bogota, in
1962, daarna in 1965 wordt hij
ontheven uit zijn functies aan het
Hoger Instituut voor Sociale Admi
nistratie.
Ondanks het lijden dat hy zichzelf
hierdoor oplegde en in de hoop de
volheid van zijn priesterschap weer
te kunnen opnemen zodra de om
standigheden hiervoor gunstiger
zouden worden, nam hö zelf dit pijn
lijke initiatief. Zijn verzoek werd
verrassend vlug ingewilligd.
Torres reist naar Lima in Peru en
kondigt bij zijn terugkomst in Bogota
de uitbouw aan van zijn „Frente
Unido". het verenigde front van de
linkse oppositie tegen de rijken die
het land regeren en voor de sociale
hervormingen die het land nodig
heeft.
1. Als onwil en eigenbe
lang van de machthebbers
de lotsverbetering van de
bevolking in de landen van
Latijns-Amerika in de weg
blijven staan, wordt er naar
de wapens gegrepen: laat
ste wanhopige uitweg voor
de massa van de verdruk
ten. Sinds vorig jaar wordt
door de Kerk de mogelijk
heid van „rechtmatig geweld" erkend. Alles wijst
erop, dat enkel het gebruik van geweld de vereiste
sociale hervormingen zal kunnen afdwingen. Bin
nen vijf jaar misschien, maar het kan ook morgen
zijn.
2. Wat gebeurt er met de Kerk, als de revolutie
losbarst? Schaart zij zich aan de zijde van de
machthebbers of zoals Torres aan die der ver
drukten?
3. Guerrillastrijders door de regeringstroepen ge
pakt. Bij het treffen tussen het leger en de guerril-
leros van Columbia werd Camilo Torres dood
geschoten.
4. De bewoners van de krottenwijken en de be
volking van het binnenland zijn de naam van
Torres niet vergeten.
5. Torres leeft voort: in demonstraties en in de
guerrilla waar een naamloos strijder zijn wapen en
zijn taak heeft overgenomen.
juni 1965
De man, die van zijn priester
lijke functies ontheven is, houdt nu
de ene conferentie na de andere,
organiseert manifestaties en lan
ceert een dagblad. De moeilijkhe
den die iedereen al verwachtte, blij
ven niet uit. Het gaat zelfs heel
vlug achteruit met de grootse en
veelbelovende gezamenlijke actie.
Door tal van redenen keert het
succes van de eerste dagen.
Een eerste oorzaak lag voor de
hand: de organisatie van de hele
beweging rustte op één man, op
Torres zelf, die door zijn veelvul
dige activiteiten verhinderd werd
ze voldoende strak in de handen te
houden.
Dan is er de macht achter de
schermen: de gevestigde macht wil
in haar drang naar zelfbehoud het
eenheidsfront breken, koste wat het
kost.
Tenslotte is er de wrijving in de
schoot van de beweging zelf tussen
de christelijke vakbonden die met
de dag minder geneigd zijn om met
de communisten samen te werken
en de communisten van hun kant
die er niet toe komen hun vertrou
wen te schenken aan een priester
van de katholieke kerk.
Camilo Torres roept de kiezers op
tot een massale en actieve onthou
ding bij de verkiezingen. Hij wordt
niet gevolgd door de partijen van
het uiteengevallen eenheidsfront. De
kans is verkeken om op wettelijke
weg de regering van Columbia tot
het doorvoeren van sociale hervor
mingen te dwingen.
Torres staat nu alleen. Zijn leven
wordt bedreigd. Een priester met
zijn invloed kan geen hervormings
plannen voorstellen die aan de
structuur van de Columbiaanse
staat raken zonder voor de mach
tigen en de rijken van het land
Vijand nr. 1 te worden. Aan zyn
vrienden vertrouwt hij toe, bevreesd
te zijn elk ogenblik neergeschoten
te worden op de hoek van een
o tra at.
herfst 1965
Camilo Torres moet inzien dat na
de val van het eenhei Isfront een
succesvolle sociale actie langs wet-
telyke wegen voorgoed is uit
gesloten. Daar hij zijn actie noch
tans niet opgeven kan, kiest hij de
allerlaatste uitweg, de mogelijkheid
die hij sinds lang onder ogen ziet
en nu na grondige overweging en
met beslistheid tegemoet treedt: de
actie vanuit de illegaliteit. Hij sluit
zich aan by de guerriileros, de on
dergrondse, maar niet bij de oom-
.nunisten.
Het is niet bekend of hy door de
communisten werd afgewezen of en.
kei maar slecht ontvangen. In ie
der geval voegt hij zich bij het Na
tionale Bevrijdingsleger, op Castris-
tische leest geschoeid. Op 18 okto
ber 1965 verlaat hij Bogota voor al
tijd.
Ongewapend in het begin maakt
hij deel uit van de rebellen die een
harde en stelselmatige stryd leve
ren tegen de regeringstroepen. Net
ais Regis Debray. Dan neemt hij -
zoals die ongeschreven wet van de
guerriileros het voorschrift Set
machinepistool over van een gedo
de wapenbroeder.
Volgens de officiële versie van de
Columbiaanse regering wordt Cami
lo Torres doodgeschoten tijdens een
schermutseling van de guerriileros
met een patrouille van het leger.
Net als Ernesto „Che" Guevara.
15 februari 1966
De kringloop is gesloten. De 37
jaar die deze priester te leven had,
worden beëindigd in het Columbi
aanse binnenland, ver van de uni
versiteit van Bogota, ver van de
vrienden in Leuven, ver verwijderd
van een wereld die zich over wel
vaart en beschaving verheugen kan.
Na de 15de februari 1966 blijkt
de strijd van Camilo Torres bij zi)J
dood niet uitgestreden, en nog
minder verloren. De bewoners van
de krottenwijken van Bogota ziJQ
hem niet vergeten. In de oonligg^11*
de landen groeit zijn bekendheid ais-
of hij nog leefde. Herhaaldelijk moe
ten politie en legervan ColumDia
pro-Camilo-Torres-demonstraties
uiteenslaan.
In de gelovige wereld is een twist
vraag gerezen, een gewetenskwes
tie gesteld die het treffendst wordt
uitgedrukt door het leven, de actie
en de dood van Torres. Een man
die zijn priesterschap consequent
wilde beleven en zijn sociale actie
doortrok tot in het onwettige.
Onwettigheid althans volgens-as
regering van zijn land. En volgen
de Kerk? t
Weinig meer dan een jaar na d®
dood van Torras publiceerde V'
Paulus VI op Paasdinsdag 196/
encycliek „Populorum Progressio
waarin voor het eerst in
geschiedenis de mogeiykheid van
rechtmatige revolutie tegen M®
onwaardige levensvoorwaarden
handeld wordt.
Ook als by de afkondiging
het recht op revolutie niet uiW
kelijk aan de figuur van deze
lumbiaanse priester werd 8™»
(wat echter meer dan vvaarscnu
ïyk is) dan kan men Camilo w
toch moeilijk anders zien aan
een man die van dit reent je"
maakte zij het dan ook voor
tijdstip waarop het door nuaovj
een pauselijke encycliek wem
vestigd.
NOORDKAAP - Op
binnen de poolcirkel]
nen. Rondom glinstei
zilverig licht. Een Fre
bepoederde bergkam
maakt een perfecte la
uit Roermond. „Dat w
is een van de 28 vlie
het ogenblik in het
Troms deelnemen aar
het hoge noorden zij
„Dit uiterste noord
ropa is een prachtig
een piloot", zegt ltn.
„Heel wat anders dan
platte Holland. Het
enorm oppassen, war
zo tegen een piek
van die enorme hoog
bels, die de Noren
berg gespannen hebbi
hebben wij vee! hu'
Noorse collega's, die
gevaarlijkste punten a
gemaakt. Kijk maar
die rode cirkeltjes op
Dat zijn punten waar
met een boogje omhee
gen".
De andere piloten, d
na in de bloedhete n
vliegveld bezoeken
ratuur buiten is onf
graden zijn het m
Ryswick eens.
„Dit is pas avontuur
menen ook zij, „Alles
volkomen anders dan
landschap, de mensen,
nachtzon, kortom: alle:
vincie Nordland, waarir
nen, is groter dan
maar telt slechts 239.00
een der dunstbevolkte
Europa dus. Vooral bij
lezen moet je daar aa
Vaak zie je op je kaar
ke letters een stad sta;
kist rammel je dan
fjord en van boven zie
een stuk of tien huizen
rek, denk je dan even
moet die „stad" gewet
De oefening „Pool-E.
plaatsvindt van 3 tot 24
tot doel om een eventu
Ier duidelijk te maker
schending van Noorweg,
leen een aanval op dat'
tekent, maar als een aar
NAVO gezien zal worden]
brenging van troepen en
uit de verschillende NA',
'behoeft dan ook niet t<
den. wanneer de aanval r
plaatsgehad, doch wanne
logsdreiging is. Zoiets a:
steken van een gebalde
Bliksemsnelle aanvoer
kering van troepen is d„
het hoofddoel van deze
Men heeft er zich de
genomen. Van 3 tot en
zijn in 209 vluchten ong
manschappen en 800
plus de daarbij
ging in N
De enige souveniru
elke dag 's morgens
±11 uuren'smiddag
vouwficls is EJ
tWee vouwfiets is gew<
