„LUIE" ZEESCHILDPAD
TOCH OCEAANREIZIGER
„DE REBEL": HET LEVEN VAN CAMILO TORRES
HEEFT
UAL
KENNIS
v 0 GEMAAKT?
RAIFFEISENBANK
TERNEUZEN
25 héle goeie sigaretten
voor één-25. Kan dat wel?
Mantano
f 5-
ƒ10,-
Onderzoek prof. Brongersma bevestigt
BEETHOVENHOF 126
2,50
Bijkantoor TerneuzenBeethovenhof 126
Derde Seheldetnnnel in
Antwerpen nodig
Caraïbiscli
Broedplaats
spaarbank en alle bankzaken
Koopvaardij
Archeologische
vondsten in
St. Maartensdijk
Natuurlijk kan dat. Neem Mantano. Schippert niet
en nooit met de kwaliteit. Ze zullen wel wijzer wezen
Maar bijgelovig zijn ze niet. Ze denken niet dat ze
altijd één vijftig moeten rekenen. Doen gewoon
een kwartje van die prijs af. Eigenlijk zou u zo'n Mantano
even moeten proberen. Want Mantano,
da's gewoon een erg goeie sigaret.
25voorêén-25
1ft
DAGBLAD DE STEM VAN DINSDAG 28 MEI 1968
19
LEIDEN (ANP) Prof. dr. L. D.
Brongersma, buitengewoon-hoog-
leraar in de systematische dier-
Imnde aan de rijksuniversiteit in
Leiden en directeur van het rijks
museum van natuurlijke historie
heeft de laatste jaren een studie
gemaakt van de zeeschildpadden-
trek en daarover ook enige publi-
katies op zijn naam. Zo verscheen
bijvoorbeeld in 1967 van zijn
hand „British Turtles: guide for
identification of stranded turtles
on British coasts", geschreven
voor het Britse museum van na
tuurlijke historie in Londen.
De hoogleraar vertelt graag over
lijn studie. Het is reeds lang be
kend dat zeeschildpadden zich over
grote afstanden bewegen, niet alleen
In de kustwateren, maar ook dwars
over open oceaan. Elk jaar verschij
nen in de maand februari zeeschild
padden op het Engelse, in de At
lantische Oceaan gelegen eiland As
cension, waar de wijfjes op de zan
dige oevers haar eieren leggen. Wan
neer tegen juni het broedseizoen is
afgelopen, verdwijnen de dieren daar
Zeeschildpadden, die men op dit
eiland aan een der voorpoten van
een metalen plaatje had voorzien,
werden later aangetroffen in de kust
wateren van Brazilië, zodat mag
worden aangenomen, dat deze die
ren regelmatig tussen Brazilië en As
cension heen en weer trekken. Zee
schildpadden, welke op dezelfde ma
nier in Tortuguero (CostE Rica) wer
den gemerkt, vond men terug in de
baai van Campeche, bij Florida Keys
in de Cubaanse wateren, op de Mos-
quita-bank van Nicaragua, maar ook
op de kust van Columbia. Herhaal
delijk werden zeeschildpadden waar
genomen langs de Atlantische kusten
van Europa tot zelfs bij Moermansk
in het noorden van Rusland. De „le-
devschildpad" werd gesignaleerd bij
de noordkust van IJsland.
Vermoedelijk zijn de zeeschildpad
den, die in het Europese gedeelte
van de Atlantische Oceaan worden
gevonden, afkomstig uit het weste
lijk bekken van deze wereldzee, dat
wil zeggen uit de golf van Mexico
en het Caraïbische gebied.
Menen de biologen dus te weten,
van welk punt deze dieren hun oce
aan-reis beginnen en waar zij deze
beëindigen, over de gevolgde route
is weinig of niets bekend en om ver
schillende redenen is 't uiterst moei
lijk hierover informatie te krijgen.
Het grootste gedeelte van de „on
echte karetschildpadden", dat op de
kusten van Groot-Brittannië, Ierland
en Frankrijk wordt gevonden, zijn
jonge dieren, meestal half-volwassen
exemplaren. Toen prins Albert de
Eerste van Monaco indertijd voor
wetenschappelijk onderzoek de wate
ren rond de Azoren doorkruiste, ving
hij daar vele „onechte karetschild
padden" en uit de gepubliceerde ge
gevens bleek, dat ook deze jong of
half-volwassen waren. Aangezien de
ze dieren zich daar niet voortplanten,
moesten zij wel van elders afkom
stig zijn.
Ofschoon de dichtst bij gelegen
broedplaats zich in Marokko bevindt,
achtte men het toch onwaarschijn
lijk, dat de jonge dieren van daar
naar de Azoren waren getrokken,
daar zjj toch nog niet sterk genoeg
zouden zijn tegen de krachtige zee
stroming op te zwemmen.
De andere en enige mogelijk
heid was daarom dat de jonge
onechte karetschildpadden in het
Azorengebied, evenals die, welke
noorderlijker in de Britse wateren
werden gevonden, afkomstig waren
uit de westelijk gedeelte van de At
lantische Oceaan. Hiervoor pleitte
ook het feit, dat men tussen sep
tember 1938 en januari 1939 op de
Engelse kusten, min of meer gelijk
tijdig met de onechte karetschildpad
den, ook de zogenaamde „Kemp's
Ridleys" had aangetroffen.
De enig bekende broedplaats van
de laatstgenoemde soort bevindt zich
aan de westelijke stranden van de
golf van Mexico en van deze broed
plaatsen is de gehele populatie van
deze soorten afkomstig. Geconstateerd
is, dat het grootste deel van deze
zeeschildpadden ter plaatse blijft,
maar dat het andere via de zee
straat van Florida naar de Atlan
tische oceaan trekt. Van deze mi
granten gaat het merendeel in noor
delijke richting langs de Amerikaan
se kust tot Nova Scotia toe. De min
derheid trekt naar de Bermuda-eilan
den, Ierland, Groot-Brittannië en Ne
derland. Eenmaal is zo'n jonge zee
schildpad ook in de wateren rondom
de Azoren waargenomen.
in
MET ONS NIEUWE BIJKANTOOR TE TERNEUZEN
Nee? Loopt U er dan eens binnen, het is er nog steeds feestelijk.
Uiterlijk tot 31 mei 1968 ontvangt ieder die zich als NIEUWE SPAARDER
hetzij op dit nieuwe kantoor, hetzij op ons hoofdkantoor,
geheel GRATIS EN ZONDER ENIGE VERPLICHTING een spaarboekje met
een saldo van 2,50.
kr«,e„n(i'\TTP?r^n wi' in die Periocie zowel bij storting op een aldus ver-
JIi" NIEUW spaarboekje, als bij storting op een BESTAAND spaar-
ooekje de volgende premies
bij storting van minstens 50,(voor kinderen tot 15
jaar minstens 15,—),
bij storting van 100,tot en met 1000,—.
bij storting van meer dan 1000,
Iedere bezoeker ontvangt een aardige attentie. (U ontvangt niet meer dan
eenmaal een premie en/of attentie).
Zo maken wij het aantrekkelijk voor U om kennis te komen maken of de
Kennismaking te vernieuwen.
n
antooruren: Maandag t/m vrijdag van 9—12 en 13—16 uur
Bovendien vrijdagavond van 1920.30 uur
In de open zee vinden de jonge
zeeschildpadden een overvloed aan
voedsel in de vorm van plankton.
Wanneer zij groter en ouder zijn ge
worden, wordt dit menu aangevuld
met krabben, met een soort mossel,
pijlinktvissen enz.
Naar aangenomen wordt, laten de
zeeschildpadden, die naar het Euro
pese deel van de Atlantische oceaan
komen, zich in hoofdzaak met de
zeestromingen meevoeren. De ver
schillen in temperatuur van het zee
water zijn ook van invloed op de
route, welke de dieren nemen. Is
het water in een bepaald jaar of
tijdvak warmer dan in een ander,
dan trekken de zeeschildpadden ver
der noordwaarts. Zo zijn van juni tot
november levende „lederschildpad
den" gezien en gevangen in de Brit
se, Ierse en Noorse wateren. In de
winter werden van deze soort geen
levende exemplaren gesignaleerd:
wel zag men soms enkele dode die
ren aan de oppervlakte drijven. Wat
de onechte karetschildpadden betreft,
deze werden ook in de wintermaan
den levend in Europa aangetroffen
en de Kemp's Ridleys tot eind de
cember. Hieruit valt te concluderen,
dat deze soorten minder gevoelig zijn
voor lage temperaturen.
Het spreekt vanzelf dat prof.
Brongersma gaarne meer gegevens
zou willen hebben over de juiste
routes die zeeschildpadden volgen
op hun tocht van het westelijk bek
ken der Atlantische oceaan naar het
oostelijk gedeelte van deze wereld
zee.
Vandaar dat de hoogleraar zich tot
de Britse koopvaardij heeft gewend
met het verzoek hem zo mogelijk in
lichtingen te willen verschaffen, wan
neer en waar men deze dieren waar
neemt. Prof. Brongersma heeft het
plan om een dergelijk verzoek ook
te richten tot de Nederlandse koop
vaardij. Van de koninklijke marine
werd reeds veel medewerking ver
kregen. Zo maakte prof. Brongersma
in het voorjaar van 1967 aan boord
van hare majesteits „Snellins" een
reis naar de Azoren en Madeira om
er zeeschildpadden waar te nemen.
Che Guevara: de man die met dezelfde idealen was bezield als Torres.
Van Torres zijn er nooit foto's verschenen, behalve die waarvan wordt
aangenomen, dat ze het verminkte lijk van Torres vertoont.
jQe in Brabant geboren journa
list Wim Hornman heeft een
merkwaardig boek geschreven
„De Rebel", (uitgeverij Gottmer,
Haarlem), een roman over het
leven van de Zuidamerikaanse pries
ter Camilo Torres, die zich bij de
guerrilla aansloot en daadwerkelijk
meevocht tegen de regering van zijn
land Columbia. Zonder iemand in
kennis te stellen verdween Camilo
Torres op 14 december 1965 uit Bo
gota, de hoofdstad van Columbia,
waar hij aan de universiteit profes
sor in de sociologie was. Op 8 janua
ri stuurde Camilo een foto van zich
zelf naar alle grote kranten waarop
hij stond afgebeeld als guerrilla
strijder. Op 15 februari werd de Co-
lumbiaanse priester-revolutionair,
door soldaten van de 5e brigade van
het regeringsleger, speciaal getrain
de anti-guerrilla eenheden, in het
dorp EI Carmen te zamen met nog
vier andere guerrilla's doodgeschoten.
Jn dit boek wil de schrijver in
hem allen hulde brengen, die in
Latijns Amerika de moed en de durf
hebben zich volledig en met heel
hun persoonlijkheid in te zetten voor
de onderdrukten in dit deel van de
„derde wereld". Het is een boeiend
en verrassend onthullend verhaal ge
worden over een man, een priester,
maar die de mensen aanspoorde tot
de opstand, die hij als het enige mid
del beschouwde waarmede de massa
aan de macht kon komen en de heer
schappij zou kunnen vernietigen van
een groep, die de absolute macht in
handen heeft. Wie in dit boek de
strijd van Camilo Torres met aan
dacht volgt, zal ongewis achter de
moedige opstand van één man tegen
zijn omgeving het bestaan ontdek
ken van een conflict tussen twee te
gengestelde opvattingen over de
maatschappij, de kerk, de zending
van de priester en de actuele ge
schiedenis van Columbia.
Qamilo Torres, kwam uit een
aristocratisch milieu in Bogota
werd priester, studeerde in Leuven
werd daarna benoemd aan de natio
nale universiteit in de Columbiaan-
se hoofdstad. Deze priester was zeer
gegrepen door het grote onrecht, de
afschuwelijke wantoestanden in zijn
land en wilde een nationaal revolu
tionair front vormen. Onder de oli
garchie, veroorzaakte zijn politiek
programma een storm van veront
waardiging. De kardinaal verbood
hem door te gaan met zijn activi
teiten. Toen hij weigerde werd hij
van zijn priesterlijk ambt ontheven.
In de kranten, in dienst van de oli
garchie' werd hij beschuldigd van
communistische opvattingen Een pro
fessor, die het voor hem opnam werd
ontslagen. Een sociaal medewerkster
onder verdachte omstandigheden
vermoord. Tenslotte meende Camilo
Torres dat »r voor hem geen andere
weg overbleef dan samen met de
guerrillos te vechten voor sociale
veranderingen.
£)e auteur Wim Hornman is journa
list maar ook romancier. Zou men
niets weten van Camilo Torres of
de strijd van de Columbiaanse guer
rillos dan zou men dit boek adem
loos uitlezen. Met de wetenschap
echter, dat alle figuren, die er in
voorkomen echt zijn en de harde rea
liteit afschildert, dan grijpt dit boek
nog sterker aan. De climax is in
suggestieve adembenemende stijl ge
schreven. Op het erf van een kruide
nierswinkel werden de priester en
enkele guerrillos gegrepen door de
soldaten onder leiding van kolonel
Garcia. Op dat erf in het gehucht
El Carmen werden zij zonder vorm
van proces neergeschoten, vermoord
Camilo Torres is gevallen in zijn
strijd voor het recht, de roman be
sluit met het zinnetje uit de mond
van majoor Locarno, rechterhan„
van de kolonel: „Weer een smeer
lap opgeruimd". In een voorwoord
wijst de auteur er op, dat men kan
debateren over het feit of Camilo
Torres wel de juiste weg heeft be
wandeld. Het neemt echter niets weg
van het feit, dat als Camilo het ge
weld koos, zij die hem hebben ge
dood dat ook deden. Om zich in zijn
schrijven niet gebonden te voelen
koos de auteur een gefingeerd land
en noemde hij zijn hoofdfiguur An-
tonia Valencia. In beide vindt men
echter duidelijk de grote strijder
Camilo Torres en het Latijns Ame
rikaanse land terug, dat uit de fan
tasie van de schrijver onmiskenbaar
tot de realiteit van de dag komt; een
brok van een continent, waarvan
vooruitstrevende elementen hun
drang naar sociale rechtvaardigheid
trachten te verwezenlijken, vaak met
gevaar voor hun eigen leven.
JAN LUTZ
(Van een onzer verslaggevers)
ST. MAARTENSDIJK Bjj ar-
cheologische opgravingen die aan
het begin van het voorjaar door de
Rijksdienst voor het Oudheidkundig
Bodemonderzoek verricht zijn op het
emplacement van de voormalige
hoofdburcht van „Het Hof der Bors-
seles" in St. Maartensdijk, zijn nieu
we, interessante feiten aan het licht
gebracht.
Tijdens de opgravingen bleek al
spoedig dat er tenminste twee grote
bouwperioden zijn geweest. De nieu
we buitenmuur moet tijdens da
tweede bouwperiode min of meer
om de oude zijn neergezet. Het
front van de oudste periode, voor
zien van een ingang tussen twee
grote, halfrond uitspringende torens,
verdween geheel bij de bouw van
de nieuwe voorgevel, die vanuit de
drooggemaakte gracht werd opge
trokken. De oude buitenmuur was
betrekkelijk ondiep gefundeerd. Een
licht hellend talud liep van deze
muur naar de gracht. Van de bui
tenmuren schijnt niet veel overge
bleven te zijn, nadat de sloop om
streeks 1700 gevolgd werd door het
afgraven van de kasteelstede om al
thans ten dele de grachten op te
vullen.
BRUSSEL (ANP) In Antwer
pen, waar op het ogenblik aan een
tweede verkeerstunnel onder de
Schelde wordt gewerkt, moet nog een
derde tunnel komen, zo meent de
studiegroep voor de streek Schelde-
Dijle, die een nieuw ontwikkelings
plan heeft uitgewerkt.
De studiegroep verwacht een ge
leidelijk samenvloeien van de Ant
werpse en Gentse agglomeraties.
Het plan, dat aan het Belgische
ministerie van openbare werken is
toegezonden, acht een derde Schelde-
tunnel, die het noordelijke havenge
bied met het industriegebied op de
linkeroever moet verbinden onont
beerlijk voor de goede ontwikkeling
van het gewest Antwerpen.
SA 8268,
