COMMENTAAR TIEN JAAR GELEDEN GREEP GENERAAL DE GAULLE IN: Een staatsgreep? Er viel niets te grijpen PAUS BLIJFT GROTE STRUIKELBLOK Uit het vuistje BISSCHOP DIONYSIOS: DIALOOG MET ROME OP VOET VAN GELIJKHEID Onfeilbaarheid DR. CORN. VERHOEVEN Verdeeldheid in „Gouden Delta Zeeland niet achterstellen Anders onregeerbaar Monsterverband Kronkelwegen Muiters Verdienste Bulldozer Zieltjeswinnerij Celibaat N PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PINGEN PEIU!PEIUI ppiïi EILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILIIGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILNGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PE1U ;EN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILIUGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEIL NG|N PIEIUNGEN PEILIJGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEIILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN rr Tumult in zuidwest-Nederland; Zeeland heeft het aan de stok met Rot terdam en Brabant. Oorzaak van de ruzie is een nieuwe vestiging van de Shell. De Zeeuwen eisen die vestiging voor zich op. Brabant, ge- ruggesteund door Rotterdam, probeert de Shell echter naar Moerdijk te halen. Lachende vierde bij dit verwoede touwtrekken is Antwerpen, waar men ook kans maakt de Shell-vestiging te krijgen. Het gaat hier om een miljardenproject, dat aan tienduizenden mensen werk zai bieden. In het gebied, waar dit bedrijf gevestigd zal worden, zal de motor van de industrialisatie opeens op volle toeren gaan draaien. Zeeland kan zo'n motor heel goed gebruiken, want deze provincie dreigt door de volstrekt onvoldoende aandacht van de rijksoverheid de aanslui ting op de welvaartsontwikkeling te missen. Maar datzelfde geldt voor West-Brabant met zijn nijpend werkgelegenheidsprobleem. Ook hier is veel beloofd maar weinig ontvangen. Van een bedrijf als de Shell kan en mag niet worden verwacht, dat de Leuze van de vestigingsplaats primair wordt bepaald door sympathie voor de problemen van Zeeuwen of Brabanders. De Shell moet kiezen voor een vestigingsplaats, waar de enorme investeringen maximaal rendement ople veren. Die keuze dient de overheid te respecteren, tenzij het algemeen be lang er door zou worden geschaad. De Shell heeft gekozen; voor Moerdijk.... als tenminste de keuze op Nederland valt. Aan de keuze van Moerdijk schijnt echter als voorwaarde verbonden te zijn de aanleg van een kanaal door Voorne-Putten, zodat het industrieterrein bij Moerdijk op de duur bereikbaar zal zijn voor schepen van 40.000 50.000 ton. Vooral dit kanaal nu benauwt de Zeeuwen. In Zeeland voorziet men, dat Rotterdam, als eenmaal bedoeld kanaal zal zijn aangelegd, heel Voorne-Putten in zijn industrialisatiegreep zal nemen. Van industriespreiding naar Zeeland zou dan voorlopig weer niets komen. Is die vrees van Zeeland gemotiveerd? Wij kunnen ons niet voorstellen, dat de regering en de provincie Zuid-Holland zouden toestaan, dat Rotter dam zich over Voorne-Putten uitbreidt. Dit gebied dient agrarisch te blijven, een groene gordel tussen industriecentra. De vrees van Zeeland voor de gevolgen van dit kanaal delen wij dus niet. Het leefklimaat in het Rotter damse Waterweggebied zou onaanvaardbaar verslechteren, als Voorne- Putten met industrieën zou worden volgebouwd. Als de Shell wat Nederland betreft alleen Moerdijk als vestigingsplaats wenst te accepteren dienen de regering en de betrokken provincies die keuze te aanvaarden Er zijn duidelijke aanwijzingen, dat men bij de Shell geïrriteerd raakt door „al dat gedonder" over de plaats van vestiging. Volgehouden verzet in Nederland tegen Moerdijk kan betekenen, dat de Shell uiteindelijk voor Antwerpen kiest. Dat zou in strijd zijn met het natio nale belang, dus ook met hel Zeeuwse. Deze affaire bewijst overigens opnieuw hoe funest het is, dat dit soort zaken niet in groter verband worden aangepakt. Door het u'tblijven van een werkelijke coördinatiepolitiek, minstens in Nederland maar ook in Benelux-verband, gaan voortdurend kansen verloren. In Nederland en in de Benelux beconcurreren wij elkaar in plaats van gezamenlijk op te tre den. Die verdeeldheid speelt in de kaart van Hamburg, Le Havre, Brest en al die andere Europese havensteden, die de natuurlijke Europoortfunctie van de Benelux proberen over te nemen. Als wij niet oppassen, devalueert de „Gouden Delta" op korte termijn. i Aaanstaande dinsdag komt de Delta-problematiek in de Tweede Kamer aan de orde, mede aan de hand van de Degussa-zaak, ook al zo'n bewijs van falend Nederlands en Benelux-industrialisatiebeleid. Degussa, een groot Duits bedrijf, zou Terneuzen als vestigingsplaats gekozen hebben, als België niet veel voordeligere vestigingsvoorwaarden had kunnen aanbieden. Op de Interparlementaire Beneluxraad zijn gisteren weer mooie woor den gesproken over de Benelux. Laten we daarmee liever stoppen, als we er toch geen inhoud aan kunnen geven. De werkgelegenheidssituatie in zuidwest-Nederland staat niet toe te wachten met maatregelen, totdat België en Nederland een gezamenlijke havenpolitiek hebben aanvaard. Er moet nu geholpen worden, maar daarvoor is het noodzakelijk, dat we ten minste in Nederland één lijn trekken. En daarbij mag Zeeland niet het kind van de rekening worden. Als de Shell naar Moerdijk gaat, moet heel zuidwest-Nederland eisen èn in het nationale belang èn vanwege het eigen belang, dat Zeeland hulp krijgt om zijn bijdrage aan de Europoortfunctie ook werkelijk te kunnen leveren. Het hele Deltagebied is gebaat bij een gezonde groei van Zeeland. Laat zuidwest-Nederland een voorbeeld nemen aan de drie noordelijke provincies. Ook daar zijn belangentegenstellingen. Toch weet men er als eenheid op te treden. En het resultaat is dat het Noorden veel en veel meer aandacht van regering en parlement krijgt dan zuidwest-Nederland. In België gaat nu oud-premier Vanden Boeynants proberen een nieuw kabinet tot stand te brengen. Geen gemakkelijke opgave, want de politieke situatie bij onze zuiderburen is na de verkiezingen van 31 maart jl. bijzonder ingewikkeld gebleven. Het wordt tijd, dat de Belgen een eind maken aan hun onderlinge ver deeldheid. Anders blijft de malaise voortduren en komt het ogenblik dat België onregeerbaar wordt. (Van onze Parijse correspondent) PARIJS Mag men een verstandig man als Guy Mollet, algemeen secretaris van de Franse socialistische partij, ge loven, dan is De Gaulle weliswaar geen Hitier, maar wel een man, die dezelfde methoden als het vroegere nationaal- socialisme toepast. Het oordeel is hard. Wij zouden het niet voor onze rekening durven ne men, ook al wekt de alleenheerschappij van De Gaulle veel verzet op. Dat De Gaulle, tien jaar geleden, door een staatsgreep van militairen aan het bewind is gekomen zelf ontkent hij die staatsgreep zal geen historicus kunnen tegenspre ken. De vierde republiek onder pre sidium van wijlen Coty liep met het blok van Algerije aan de benen. Al gerije was een Franse provincie en zou, altijd, een Franse provincie moeten blijven. Indo-China was voor Frankrijk verloren gegaan. Het Franse expeditleleger was bij Dien- Bien-Phoe voor het grootste deel vernietigd. Wat er van dat leger nog over was ging naar Algerije en daar, in Noord-Afrika, zon de schan de van Oost-Azië worden uitgewist. Zoals president Johnson zich in de kracht van de Noordvietnamese re bellen heeft vergist, zo vergiste De Gaulle zich in het uithoudingsvermo gen van de Algerijnse fellaghas. Nooit, zolang hij zou leven, zou de Algerijnse vlag boven Algiers waai en. Hij zat rustig op zijn landgoed in Colombey-les-Deux-Eglises en liet de vierde republiek betijen. De vierde republiek kon hêt pro bleem met Algerije niet aan. In Al gerije zelf niet, omdat het logge Franse leger, met zware wapens uitgerust, niet op kon tegen de bewe gelijke Algerijnse opstandelingen, die de moraal van de Fransen on dermijnden door hinderlagen bij dag en bij nacht. Hun eigen terrein ken den zij door en door. Ook in Frank rijk was de republiek niet tegen de moeilijkheden met Algerije opge wassen. De ene na de andere rege ring viel. Iedere redelijke poging van een linkse of linkse-centrum-re gering om met de Algerijnse rebel len tot pen overeenkomst te komen via een wapenstilstand, via vrije verkiezingen, via erkenning van een Algerijnse persoonlijkheid, mislukte. Mislukte waardoor? Door een monsterverbond tussen communis ten en de rechterzijde. De commu nisten verlangden totale onafhanke lijkheid voor Algerije, ofschoon zij na de bevrijding, na 1945, nooit op dat onafhankelijkheidsstandpunt had den gestaan. De rechterzijde -hield koppig aan Frans Algerije vast en wilde van geen concessies weten. Ieder toegeven aan de fellaghas was volgens haar hoogverraad Zowel in de ogen van de een de commu nisten als in de ogen van de an der de rechterzijde was Guy Mollet een landverrader. Hij deelde dat lot met Mendes-France, met Pflimlin, met Bourges-Maunoury, met Gaillard en met Gaston Deffer- re, de burgemeester van Marseille. Hun namen stonden op een zwarte lijst van lieden, die aan de hoogste boom zouden worden opgehangen. Onder G. Mollet, In 1956 eerste- minister geworden, brak de eerste muiterij uit. Toen hü in Algiers bij het dodenmonument stond en daar de uit Parijs meegebrachte krans deponeerde, gooide een opgezweepte menigte onder leiding van de stu dentenaanvoerder Lagaillarde de vertegenwoordiger van Frankrijk met rotte tomaten, scheurde de lin ten aan stukken en vertrapte de bloemen. De regering en de vierde republiek waren toen ai te zwak om de orde te herstellen en de rad draaiers naar het gevang over te bréngen. Het leger hield zich in die dagen nog afzijdig. De multere wa ren hoofdzakelijk de petlts blancs, de kleine blanken, die bij onafhan kelijkheid van Algerije alles te ver liezen hadden; hun bevoorrechte po sitie als blanke, hun superioriteitsge voel boven de kleurlingen. Ook al waren ze arm, hun handen bleven schoon, want de Algerijn deed hef vuile werk en was als huispersoneel goedkoop. hand uit. De communistische partij en het communistisch vakverbond (CGT) kondigden een algemene sta king af, maar op 19 mei 1958 reden in Parijs alle autobussen, bij Re nault staakten 1Ö00 arbeiders óp de 35.000 en bij de mijnen 1000 op de 300.000. Alle scheepswerven ln Saint-Na- zaire werkten normaal door. Het volk, arbeiders incluis, zag alleen maar de reeks parlementaire crises en niet het dodelijk gevaar, waarin de republiek zelf verkeerde. En groot was dat gevaar. Want de muiters, onverschillig of zij de knap pe Soustelle of de domme Poujade heetten, hadden maar een doel: de republiek vernietigen en een corpo ratieve staat stichten naar het voor beeld van Franco-Spanje of Salazar- Portügal. Politieke partijen te ver bieden en vakbonden te ontbinden. Het wachten in Algiers was niet op Charles de Gaulle, maar op Jacques Soustelle. Fataal naderde de muiterij van 13 mei 1953. Terwijl een latere regering Pflimlin-Guy Mollet in de volksver tegenwoordiging aan de Seine vocht voor haar bestaan Zij kreeg de wettelijk voorgeschreven meerder heid werd in Algiers het paleis van het gouvernement-generaal be stormd en geplunderd. Generaal Sa- lan, opperbevelhebber in Algerije, vroeg aan Parijs om instructies. Die luidden; vooral geen bloed vergie ten. Voor arrestatie van de muiters was het te laat. Er waren er te veel. De muiters onder alle mogelij ke valse namen zaten overal, met name in het leger, dat een staat in de staat was geworden en waar ge neraais en kolonels openlijk ver klaarden, dat zü de regering Pflim lin-Guy Mollet niet langer erkenden. Generaals stonden klaar om aan het hoofd van de para-troepen op te ruk ken naar Parijs, generaals en kolo nels hadden troepen geconcentreerd bij de Loire, generaals waren be reid om onder het symbool „hart en kruis" een heilige kruistocht te be ginnen tegen vrijmetselarij en athe ïsme in Frankrijk. Onder de burgers organiseerden mannen als Biaggi en Delbecque, twee rechtse radicalen, Lagaillarde ais aanvoerder van de studenten. Ortiz, een ordinaire kroegbaas, het verzet van de civiele bevolking tegen Parijs. Een man als Debre, de tegenwoordige minister van financiën, prees in felle ge schriften wettig wat onwettig was en veegde de vierde republiek in de goot. De toenmalige minister van binnenlandse zaken, Jules Moch, had een politie-apparaat, dat vólkomen onbetrouwbaar was geworden. En de Franse arbeidersbeweging? Op dat ogenblik greep De Gaulle in. Wat rnen ook van hem moge zeggen; hoe men ook over hem mo ge denken hij redde de republiek en herstelde het gezag in een land, dat aan de rand van de burgeroor log stond. Er zat veel waars in zijn honende opmerking: „Ik een staats greep? Er viel niets te grijpen, want er was geen staat meer". De Fran sen in Algiers juichten, toen hij er lcwam en uitriep: „Je vous ai bien compris" (Ik heb u wel begrepen). Maar alle muiters, Soustelle en De bre er bjj, schoof hij ter zijde en deed, wat er gedaan moest worden en wat niemand andere dan hij kon doen: Frankrijk bevrijden van het Algerijnse blok aan het be»n. Hij heeft het gedaan langs kron kelwegen: via de vrede der dappe ren, via erkenning van de Algerijn se persoonlijkheid, met dreigemen ten om alle Fransen uit Algerije te rug te halen en alle Algerijnen in Frankrijk over de Middellandse Zee naar huis te sturen. Hij wilde wel onderhandelen, mits de rebellen be reid waren hun wapens in de vesti aire achter te laten. Pas toen zij dat niet deden en door bleven vech ten, begreep De Gaulle, dat de oor log verloren en de onafhankelijkheid onvermijdelijk was. Hij belandde ten slotte in Evian, waar de vrede ge tekend werd. Nog zien wij die donkere arbei dersmassa op de brede Boulevard van dé Republique naar de Bastille aankomen. Van verre leek het een kolossale bulldozer, die kwam aan rollen om de contra-revolutie te ver pletteren. Indrukwekkend was het in hoge mate van verre. Maar wie de stoet van nabij bekeek en langs zich heen liet trekken zag, dat de kwan titeit wel groot, maar de kwaliteit miserabel was. Voor de vierde re publiek stak het Parijse volk geen Dat hij zich daarna, in de volgen de tien jaren, als een alleenheerser heeft laten kennen, niet alleen met verachting voor de politieke partij en, maar ook met grote minachting voor de parlementaire democratie, dat hij zijn volk op schrikbarende wijze heeft opgezet tegen de Ameri kanen en de Britten, aan wie Frank rijk zijn bevrijding heeft te danken, dat hij de voet op de rem houdt naar een Verenigd Europa, Frank rijk in de vrije wereld geïsoleerd en zelfs gehaat heeft gemaakt. Dat al les doet aan zijn verdienste in de mei-dagen van 1958 niets af. Velen in en buiten Europa zitten, zo al niet op zijn dood, dan toch op zijn heengaan als politieke figuur te wachten. Maar wat na hem komt staat nog altijd te bezien. In Enge land met een ongeschreven grond wet wisselen conservatieven en so cialisten elkaar met de regelmaat van de klok af. In Frankrijk is die regelmaat er niet. Het is zelfs de vraag of Frankrijk wel in wezen een democratie is. In elk geval blijven de Fransen een moeilijk en lastig te regeren volk. (door dr. Alfred van de Weijer, o.f.m. cap.) ROTTERDAM Bisschop Dionysios staat aan het hoofd van de Russisch- orthodoxen in Nederland. Onder hem ressorteren vijf parochies: Rotterdam, Oen Haag, Haarlem, Groningen en Zuidhorn. Het aantal gelovigen is niet exact bekend: naar schatting zijn er een 2000 Russen in Nederland, waarvan er echter maar 150 tot 200 min of meer regelmatig praktizeren. De rest on derhoudt met de kerk slechts sporadische contacten. Bisschop Dionysios "eeft zondags behalve zijn koor een paar mensen in zijn kapel, door de eek ts hij meestal alleen. Dionysios, een ascetische man, ergens in de vijftig, lang, slank, is ■n Rusland geboren. In 1920 is hij ■net zijn ouders naar Frankrijk ge ëmigreerd. Zijn moeder leef nog en woont in Parijs. Na zijn studies aan net instituut Saint Serge werd hij Priester gewijd en kwam hij naar Ne derland, waar hij 21 jaar pastoor is geweest van de parochie in Den In 1957 verhuisde nij naar «otterdam, waar hij nog altijd resi deert. Intussen hü in 1966 tot msschop gewijd als coadjutor van mgr. Basiel, de bisschop van Brus- Met hem wilden wij een praatje maken bij gelegenheid van hereni gingszondag. We beginnen te praten Jier de zaak van de hereniging in liet algemeen. Ik vraag hem wat hij denkt over de resultaten van het Va ticaans concilie. „Daar zijn wij niet zo tevreden over", antwoordt de bisschop vriendelijk maar oprecht. „Wij betreuren het vasthouden aan de pauselijke onfeilbaarheid, een van de grote obstakels op de weg naar de eenheid. Zeker, er is meer nadruk gelegd op de collegialiteit van het bisschopsambt en dat is winst. Maar de onfeilbaarheid is overeind gebleven. Na het concilie kwam dan nog de encycliek Eccle siam Suam, waarin de rooms-katho- lieke erk pretendeert alleen de vol ledige waarheid te bezitten". „Ook dat is voor ons onaanvaard baar. Wij willen een dialoog met Rome. maar dat moet dan een dia loog zijn op voet van gelijkheid. Ec- clesiam Suam heeft de weg daar toe afgesloten. Niettemin is iedere orthodoxe kerk vrij om met Rome vriendschappelijke betrekkingen aan te knopen. En dat gebeurt: denk aan de contacten tussen paus Pau- lus en patriarch Athenagoras. Som mige kerken echter, onder andere de kerk van Joegoslavië, blijven ge beten op Rome". Hij zegt het vrien delijk maar scherp. Het vriendelijke komt uit zijn ogen, het scherpe van neus en van mond. En zijn slanke handen zijn druk in de weer om al wat hij zegt te onderstrepen. Ik vraag hem, hoe hij staat tegen over katholieke priesters, die de oosterse ritus hebben aangenomen, zoals de paters van het Prokof- klooster in Voorburg. „Daar zijn wij niet opgetogen over", zegt de bis schop, „wij hebben liever met La tijnse priesters te doen. Met het Prokofklooster in Voorburg hebben wij aanvankelijk moeilijkheden ge had maar ik wil geen oude koeien uit de sloot halen. Naar mijn me ning deden ze daar aan zieltjeswin nerij. Daar zijn ze nu wel van afge stapt". Hij spreekt met grote waardering over het werk, dat mgr. Willebrands doet, om Rome en de orthodoxie na der tot elkaar te brengen. Hij is op gevoed in een katholiek internaat en heeft daar naar zijn zeggen in de keuken van de Latijnse ritus ge keken. „Ze hadden op dat internaat graag gewild", zegt hij, „dat ik ka tholiek zou worden en ik heb daar als zeventienjarige jongen ook wel eens over gedacht. Maar uiteinde lijk werd ik afgestoten door de juri dische geest die er in de katholieke kerk heerste". Wat is het voornaamste obstakel op de weg naar de eenheid tussen Rome en het christelijk Oosten? „Het dogma van de pauselijke on feilbaarheid en de leer van het uni verseel primaatschap. Over de ver nieuwingen in de kerk van Neder land denkt bisschop Dionysios erg positief, hjj waarschuwt alleen tegen overdrijvingen, zoals het celebreren van de mis in burgerkledij. Ook op theologisch gebied heeft hg beden kingen, met name tegen het flirten mei Robinson. En de discussies over het celibaat, wat denkt hij daarvan? „Bü ons bestaat dat probleem niet", antwoordt hij enigszins om zichtig. „Iedere seminarist moet kiezen voor de subdiaconaatswij- ding: wil hij trouwen of niet- Na zijn wijding is er geen ruimte meer BISSCHOP DIONXSIOS voor een huwelijk. Een vrouw eist veel, dikwüls meer dan een priester gezien zün zeer drukke werkzaam heden kan opbrengen. Maar daar staat tegenover dat zij voor hem als het een beetje goed uitvalt een steun en een hulp kan zijn. Charles de Gaulle tien jaar alleenheerschappij yOOR de lezeressen van het damesblad Eva is Willem O. Duys de meest geliefde televisie persoonlijkheid. Aldus bleek uit een enquete die onlangs werd ge houden. In De Nieuwe Linie heeft Fokke Sierksma zich gron dig, uitvoerig en grimmig bezig gehouden met de merkwaardige resultaten van deze enquete en met de psychologische achter gronden van deze voorkeur. In hetzelfde blad bekende Duys „zo rechts als de pest" te zijn en noemde hij de kijkers zijn „volk je". We kunnen dus wel spreken van een rechtse volksverlakkerij en wie daar het gretigst intrapt, kan met enig recht voor dom ge houden worden. Als er dus uit het onderzoek van Eva één dui delijke conclusie te trekken is, dan is het deze: de domste bevol kingsgroep in dit land wordt ge vormd door de lezeressen van het weekblad Eva. Zij laten zich be lazeren en voelen zich daar in tens gelukkig bij. Om het eens pathetisch te zeggen: zij kussen de hand die haar slaat. De terreur van rechts heeft het enorme voordeel, dat zij blijkhaar voorziet in een behoefte aan een dom soort van stabilisatie, opge spoten met knusse pret. De fran je van pret en amusement geeft als het ware de verzekering dat wij elke twijfel aan de vastheid van onze overtuigingen al een heel eind achter ons gelaten heb ben; rondom vast aangestampte vanzelfsprekendheden ontstaat 'n marge van versierde feestelijk heid. Maar wie goed toeziet, be merkt dat het een verdedigings mechanisme is. Willem O. H. Duys is voor honderdduizenden de was er: folklore voor de export door Willem „een stuk Holland promotie" genoemd lachen om de domme boeren, rijmelarij van een niveau, waarom we ons zelfs met Sinterklaas dood zouden scha men. een demonstratie spreken in het openbaar, compleet met al le op de cursus geleerde doeeer- gebaartjes, een geslaagde zaken man die de kunst een goed hart toedraagt, maar de baten ervan wel in zijn portemonnee wil mel ken en de onmisbare, al eeuwen onverwoestbaar jeugdige Heintje Davids. En Willem maar zeggen „ongelofelijk, ongelofelijk, waar haalt hij het vandaan" als de snelrijmelaar Alfredo weef iets gemummeld had in de trant van „en daarom allemaal in deze zaal vinden wij dat ideaal". Toen ons Jantje vier was, kon hij het be ter. Ongelofelijk inderdaad dat er nog zulke mensen zijn en dat ze nog optreden. Voor de oprlog moesten er nog domme mensen gesust worden en kon het crisis comité voor die stomme werklo zen natuurlijk niet altijd eerste klas artiesten vinden zo moe ten ze gedacht hebbén maar hoe kan iemand nu nog straffe loos zoiets doen, ik bedoel.zon der uitgelachen te worden? Toen zaten de stadsmensen zich ook te bescheuren als ze hoorden hoe dom die boeren wel waren. Dat schijnt nu nog een grote troef te zijn, zo groot en vanzelfspre kend, dat men zich erover ver baast, wanneer er nog achterlijke lieden blijken te zijn die nooit van t.v.-programma's gehoord hebben, waarin dit nu nog met groot succes gebeurt. En dan een gewiekste gladstrijker van be dreigde knusheid. Kilometers ver van de dingen waar het om gaat is hij door rechtse krachten op gesteld om tjuikend, kwinkelerend en piassend de aandacht af te leiden en het volkje te verlak ken. Het gaat er nu alleen maar om hoe dom dat volkje is en hoe lang het duurt, voordat deze truc doorzien wordt. Wat dat betreft, werkt zo'n enquete dus zeker ge ruststellend: ze verhoogt de popu lariteit van die man. Daarom zou het mij bovenma te interesseren, hoeveel leden de AVRO heeft verloren naar aan leiding van het programma „Voor de vuist weg", dat zij de onbe schaamdheid had op vrijdag 3 mei uit te zenden. Ik vrees, dat het aantal geringer is dan wat de VPRO elke week dreigt te ver liezen. Opzeggerij en geschreeuw om censuur concentreren zich eerder om stukjes bloot dan om beledigend slechte kwaliteit. Toch zou het waken over kwaliteit de enige eventueel te tolereren vorm van censuur zijn. Nog nooit heb ik zo'n inferieur programma ge zien. Toch heb ik het helemaal bekeken, in heel zijn kwetsende langdradigheid.. Ik kon er, eerlijk gezegd, mijn ogen niet van af houden. waarschijnlijk evenmin als de opzeggertjes van het bloot. Domheid kan een graad bereiken waarop zij fascinerend wordt. Ik keek naar een andere wereld. Voor een deel was het, denk ik, de wereld van het vooroorlogse amusement, een onbegrijpelijk mengsel van zelfvoldane kneu terigheid, vaderlands verheerlij king, discriminatie, pathos, mee- zingerij en platvloersheid. Alles kalf in de studio, die Willem toch. Jammer alleen dat het er geen stront opgooide, want dat mag tegenwoordig ook, zij het dat slechts een nederige Hendrik de tuinman dit vieze woord in de mond mag nemen en dat verder in die mond slechts het pijpje van de lagere stand past. Dat al les is nog steeds heel erg lollig. Ik vermoed dat het publiek minstens honderd keer geklapt heeft, meestal op bevel van de grote aanzwengelaar zelf. Niet één keer heb ik gefluit of gejoel gehoord. Dat is helaas niet te verklaren uit de beleefdheid van het publiek. Daar geloof ik niet in. Hetzelfde publiek zou gillen en joelen als de gangmaker dat wilde, het zou de boer lynchen als hij met de vingers knipte, het is was in de handen van de gro te manipuleerder. Het is immers zijn volkje en laat zich willig masseren en massificeren. Een uur lang heb ik mij verbaasd zitten afvragen wat dat toch voor mensen zijn, die zo gretig uit het vuistje van Willem eten, ook din gen die ze waarschijnlijk hoop ik dan maar helemaal niet be lieven en die ze thuis, niet mee gesleept door de hysterie van een ontmenselijkte massa, onmiddel lijk in de vuilnisbak zouden gooi en. Maar de enquete van Eva is er om te bewijzen dat die hoop te optimistisch is. Want enquete- formuliëren vul je thuis in, hele maal alleen, helemaal vrijwillig. Die vrijwilligheid zal wel twijfel achtig zijn, maar wie dat hardop zegt, zou de schijn kunnen wek ken dat hq een voorstander van linkse terreur is. En zo is de rechtse terreur helemaal rond: zij is er niet.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1968 | | pagina 9