sympathie
voor
cognac
ONZE PUZZEL
Sociologen
„Jeugd
is niet
progressief
maar
reactionair"
©kORSsKjir
Waarom steeds meer rellen? Voor sommigen is het
duidelijk: de jeugd is zo ontevreden over het maat
schappelijk bestel dat zij er bommen onder legt. Kom,
kom, zeggen de sociologen, de jeugd is niet zo progres
sief. Nog gekker: de jeugd is conservatief en reactionair.
Zo staat het In de boekein: „Zijn
de herrieschopperijen en relletjes,
zoals we die van de jeugd kennen,
folkloristische activiteiten? Wij me
nen deze vraag grotendeels bevesti
gend te kunnen beantwoorden. Tij
dens haar groei naar de volwassen
heid ,en naar de bewuste maat
schappelijke deelneming oriënteert de
jeugd zich allereerst en gedurende
een lange periode op het verleden
en op de oude en beproefde zeden
en normen. Juist hierdoor komt zij
telkens weer in conflict met de pro
gressief georiënteerde maatschappij
en haar officiële gezagsdragers".
Ken stelling die in deze dagen van
rookbommen en traangas niet alleen
de politie een hart onder de kra
kende koppel kan steken, maar ook
de brave burger, die via zijn kijk
kast vrijwel dagelijks met oproer
bedreigd wordt. On. het beeld aan
te houden: een stelling die reinigt
met bliksemkracht.
Zij is te vinden in „De onvoorzie
ne generatie", een in 1966 versche
nen boek van de nu 29-jarige drs.
Gerard C. de Haas, secretaris van
de Moderne Jeugdraad volgens de
flap. De man die ons de geciteerde
zinnen voorleest is drs. H. (van Hein)
J. A. Zaat, socioloog bij het Provin
ciaal Opbouworgaan Noord-Brabant
en bekend als schrijver van opwek
kende brochures.
Zijn laatste pennevrucht is het vo
rige week verschenen opbouwcahier
„Tijd voor Kreativiteit". Op de ti
telpagina staat deze variatie van
prof. Pe. op een bekende kreet van
Nieuw Links: „De meeste mensen
kunnen meer". Of zij, zoals Nieuw
Links beweert, ook meer willen, is
ook voor Zaat nog maar de vraag.
Onderwerp van gesprek zijn niet
de kersverse rellen in St.-Willebrord,
maar de verschijnselen van agres
siviteit in het algemeen. Zaat: „Over
St.-Willebrord liever niet. Ik kan er
ook geen zinnig woord over zeggen,
omdat ik de situatie niet voldoende
ken". Op tafel ligt De Volkskrant
waarin de Utrechtse hoogleraar
prof. dr. J. S. van Hessen zijn vi-
«ie op St.-Willebrord presenteert.
Zaat: „Hij wijt het aan blunders
van de politie en hij heeft misschien
gelijk, maar hij maakt het naar mijn
smaak niet waar".
gelui überhaupt wel werkloos hoeven
te zijn, als ze anders zouden willen
en daar gaat het om. Een Til-
burgse fabrieksdirecteur zei me on
langs dat zelfs hier niemand onder
de vijftig jaar zonder werk hoeft te
zitten".
Met het boek van Gerard C. de
Haas in de hand is de extra-agres-
siviteit van vandaag wellicht beter
te verklaren, zeker die van de jon
geren tussen zestien en vijfentwin
tig jaar, een groep, die geen strip
verhalen meer leest, weinig televisie
kijkt en dus andere uitlaatkleppen
voor haar agressiviteit moet zoeken.
Die jeugd is conservatief en reactio
nair, zegt De Haas, en zij kan niet
anders. De situatieschets is misschien
wat zwart-wit getekend, klopt niet
helemaal, maar lijkt zo gek niet.
Zaat: „De jeugd leeft in een ei
gen wereld, een eigen domein waar
in het verleden een grote rol speelt.
Denk maar aan de ouderwetse kle
ding, de zwarte capes, de lange ha
ren. De jeugd schijnt zich eerst ver
trouwd te moeten maken met het
verleden dat de volwassenen allang
vergeten zijn, voordat zij zich met
de moderne en toekomstige tijd kan
bezighouden".
En de provo's met hun Witte
Plannen? „Ze zijn met hun lange
haardos en nonchalante kledij typi
sche vertegenwoordigers van een ou
derwetse bohémien-romantiek", zo
meent De Haas. „Zij verzetten zich
tegen luchtverontreiniging, de ver
keerschaos, de ontvolking van de
binnenstad, de woningnood - kortom:
de provo's gedragen zich buitenge
woon conservatief en zelfs reactio
nair jegens de gevolgen van de mo
derne industrialisatie en urbanisa
tie".
Dat vergt een toelichting, want
verzet tegen luchtverontreiniging
lijkt meer te getuigen van progressi
viteit dan van reactie. Vergis u niet,
zegt De Haas, in de provo-ideologie
van New Babyion, de maatschappij,
waarin de mens volledig vrij zal
zijn, is veel terug te vinden van de
dromen die de filosofen van de Ver
lichting gekoesterd hebben. Want de
provo's geven geen eigentijds ant
woord op de problemen waar we
mee zitten, maar grijpen terug naar
de utopistische denkbeelden die in
het begin van het industriële tijd
perk verkondigd werden. De provo
ideologie is voor De Haas daarom
niet progressief, maar een reactie
op de moderne maatschappij, pre
cies zoals de ideologie van de voor
oorlogse jeugdbeweging met haar
romantisch messianisme. Geen te
genstrijdigheid tussen haardos en
denkbeelden dus.
stripverhalen, Batman en misschien
ook de rechtbankverslagen in de
krant. Kijkers en lezers vereenzelvi
gen zich met de geweldige helden en
raken zo een stuk van hun originaire
agressiviteit kwijt".
Hij vertelt dat de gemiddelde A-
merikaanse jongen tussen zijn acht
ste en zestiende jaar alleen al in de
stripverhalen die hij verslindt, acht
tienduizend agressieve beelden on
der ogen krijgt: slaan, trappen, do
den. Eén op de vier romans die in
de Verenigde Staten verschijnen, is
in de letterlijke zin van 't woord 'n
moord-verhaal. Sociologisch bekeken
is het niet zo ongezond, vindt Zaat,
want zonder die uitlaatkleppen zou
de agressiviteit zich op het maat
schappelijk systeem zelf richten.
Zijn er omstandigheden waaronder
de agressiviteit verhevigd wordt?
We houden het academisch en pra
ten niet over Amsterdam of St.-Wil
lebrord. Zaat: „Als er onvoldoende
uitlaatmogelijkheden zijn, als de cul
turele korst te dik wordt. In de
tweede plaats kan het best zijn dat
de agressiviteit die de jongelui zien,
ook tot agressiviteit aanzet, maar
in welke mate is onbekend en we
weten ook niet voor welke groepen
dat zou gelden".
Een belangrijke oorzaak van extra-
vechtlust is volgens sociologen en psy
chologen de frustratie. Wie als mens
niet aan zijn trekken komt, laat zich
gelden met geweld. Werkloosheid kan
tot frustratie leiden en zo oorzaak
van verhevigde agressiviteit zijn,
zeker in een samenleving waarin
we aan ons werk ons prestige ont
lenen. Wie niet mag werken, staat
buiten spel, telt in onze op activi
teit en prestatie gerichte westerse
maatschappij niet mee.
Maar achter de stelling dat de
werkloosheid de voornaamste oor
zaak van de rellen in St.-Willebrord
is, zet Zaat vraagtekens. „Tegen die
verhalen is minstens in te brengen
dat ze onbewezen zijn. De werkloos
heid heeft met de rellen in Rucphen
misschien even weinig te maken als
met die in West-Duitsland. Recht
streeks verband zie ik in elk geval
niet. Je kunt je afvragen of de jon-
En de demonstraties tegen de
NATO dan, de rellerige paasmars
van Eindhoven naar Maastricht? Is
dat geen duidelijk en overtuigend
bewijs van progressiviteit? „Een
stuk avontuur", denkt Zaat, „een
trektocht en slapen in een oud kas
teel Ik geloof niet dat het alle
maal zo anti-NATO is. De drang
naar romantiek kruipt in politieke
leuzen".
De jeugd leeft in de wereld van
de „comédiens, musiciens en ma-
giciens", de wereld van Charles Az-
navour, de Beatles en Jasper Groot-
veld. Zij zoekt de binnenstad op met
haar sfeer van romantische, fascine
rende folklore. „Hier voedt de jeugd
zich met het avontuurlijk verleden,
hier vangt zij de signalen op uit
een tijdperk dat de meeste volwas
senen vergeten zijn", schrijft De
Haas.
Van het jeugddomein begrijpt de
volwassen generatie geen sikkepit,
meent drs. Zaat. Zij beoordeelt het
gedrag en de mentaliteit van de
jeugd naar de idealen van de jeugd
beweging, die zij heeft gesticht en
tot maatschappelijke erkenning ge
bracht. Zij verwacht van de jeugd
sociale belangstelling, verantwoorde
lijkheidsgevoel en inzet.
Maar de jeugd zet zich alleen
maar in voor haar eigen wereldje
- en zij heeft ook nooit anders ge
daan. Zij spaarde vroeger met hart
en ziel voor de kermis met zijn
vreemde sfeer en griezeleffecten,
zij gaf voor de oorlog al haar zak
geld aan de jeugdbeweging die toen
nog aansprak, en besteedt nu haar
geld aan platen en tienerbladen.
De Haas: „De overgave aan de
folklore van het samen jong-zijn en
de volledige offerbereidheid die bij
de meeste jongeren leeft om deze
folklore in gedrag, kleding en attri
buten te verwezenlijken, zijn onver
anderd gebleven".
Als de wereld der volwassenen de
jeugd haar eigen domein niet gunt,
kan dat tot frustratie leiden en extra-
aggressiviteit.
Zaat: „Er i* weinig aandacht voor,
Folkloristische activiteiten
Demonstreren, een stuk avontuur..,.
Rooksignalen in de binnenstad...
Zijn verhaal begint zo: „In ieder
van ons zit een stuk geweld, een
portie vechtlust, de erfenis van onze
prehistorie. Er is een korstje cul
tuur overheen gegroeid, maar daar
onder smeult het vuur. Kleine jon
gens houden van vechten".
De voornaamste uitlaatklep voor
die diepgewortelde agressiviteit is
misschien de sport, die niet voor
niets zo populair is. Zaat: „De sport
is een onderdeel van het systeem
dat wij ontwikkeld hebben om de a-
gressiviteit te kunnen ventileren zon
der revolutie te maken. Daar horen
ook de films bij, James Bond, de
TUBUKHIE M J. I. MELGHERS Ufo - SCHIEDAM.
Omdat hij zo'n zacht en toch
pittig karakter heeft. Het
karakter, dat de sympathie
heeft van alle kenners van
een goede, geurige, hol-
landse cognac! jgm.
DRS. H. J. A. ZAAT Ik geloof niet dat het allemaal zo antl-NATO Is
en daarom ook weinig geld. Ik ge
loof dat we nog veel meer rellen
moeten hebben om wakker geschud
te worden". En hij herhaalt dat die
rellen niets te maken hebben met
jeugdcriminaliteit en dit soort ver
schrikkelijke dingen.
De jeugd vraagt niet om prachti
ge clubhuizen, maar houdt zich bij
voorkeur op in benauwde vertrekken
van oude vervallen huizen, kelders
en zolders, waar zij, onder visnet
ten en gedempt rood licht, mystieke
muziek maakt. We zullen, denkt
Zaat, de binnenstad wat minder moe
ten beschouwen als een zaak van
monumentenzorg, en we zullen
ook in de steriele nieuwe wijken
wat moeten doen om de jeugd haar
domein te geven.
De toekomst ziet er niet zo best
uit. „De Haas: „De samenleving
is tegen het aantal jeugdigen niet
opgewassen. De opeenhopingen van
jongelui in de oude binnensteden en
de verre buitenwijken, wier gedrag
onvermijdelijk provocerend moet uit
vallen, kunnen nu al nauwelijks ver
werkt worden. Hoe moet dit dan in
de komende dertig jaar?"
Om te beginnen moeten we ons
serieus gaan afvragen welke eisen
de jeugd aan haar domein stelt, zegt
drs. Zaat, en verder hebben we in
ventieve mensen nodig, die de jon
geren op het spoor kunnen zetten.
„Met commissies en rapporten ko
men we er niet".
De jeugd is niet agressief, als
zij haar eigen wereld krijgt. Ter on
dersteuning van die stelling gooit
Zaat een recente ervaring in een
Brabants dorp op tafel.
„De stichting Jeugdbelangen had
daar een instuif gecreëerd, die voor
al bezocht werd door jongeren uit
mediale kringen. Maar de lol werd
er constant verstoord door een stel
letje beroerlingen en raddraaiers uit
een ander milieu. Op een avond gin
gen er 245 glazen aan scherven. Toen
zei de voorzitter: als jullie kerels
zijn, kom je eens een avond bij
me praten. En een half jaar later
kwamen er drie. Nu hebben ze zelf
een instuif opgericht en het loopt
prima. Zo zie je: Geef ze de kans
om iets te doen en laat ze dan be
tijen".
Het toenemend aantal rellen is
voor Zaat geen bewijs dat de
jeugd zich tegen de gevestigde
orde heeft gekeerd. Die interes
seert haar (nog) niet. De rook
bommen zijn wel een signaal, een
teken aan de wand voor de vol
wassenen. Geef de jeugd de ruim
te, luidt de boodschap.
K. BASTIANEN
(ADVERTENTIE)
Hor. 1. volksnaam v. d. kauw, 3.
ronde pruim, 9. inhoudsmaat (afk.),
11. boom, 13. buidelbeertje, 14. meis
jesnaam, 15. met rechtmatige trots,
17. eer, 18. gebruikt men voor het
land, 19. een lastig werk, 21. soort
gebakje, 23. voorzetsel, 25. muziek
noot, 27. deel van de bijbel (afk.), 28.
meisjesnaam, 29. achting, 31. ge
wicht, 33. Europeaan, 34. hoog bouw
werk, 35. de gezamenlijke hoeveel
heid, 36. steen, 37. hoogste punt, 39.
keurig, 41. telwoord, 42. voornaamw.,
44. lidwoord, 46. ontkenning (Eng.),
47. Europeaan, 49. geld (Barg), 51. te
ken, 53. lichaamsdeel, 55 slaapziekte,
57. voegwoord, 58. Europeanen, 60.
meisjesnaam, 61. muzieknoot, 62.
schaftlokaal, 63 tasto solo (afk.).
Vert.drank, 2. meisjesnaam, 4. pers.
voornaamw., 5. deel van een schip, 6.
bloeiwijze, 7. haarlok (ZN), 8. beken
de afkorting, 9. blauwe boerenkiel,
10. verborgen, 12. voorzetsel, 14.
vruchtje, 16. paard, 18. als 12 vert., 20.
voedsel, 22 voorvoegsel, 24 plant, 26.
voorzetsel, 28. stad in Drente, 30.
koning (Fr.), 31. voorvoegsel, 32.
vruchtenat, 33 telwoord, 36. een dei-
Ver. Staten, 38. rund, 40. edelgesteen
te, 42. kropgezwel, 43. water in Priesl.
44. muzieknoot, 45. telwoord, 47.
spijstafel, 48. middag, 49. soort groen
te, 50. zandheuvel, 52. hogepriester te
Silo, 54. voorvoegsel, 56. keurig, 58.
afkorting van dona, 59. onbekende.
OPLOSSING PUZZEL
VORIGE WEEK
Hor. 1. staal, 5. enorm, 9. blik, II.
opus, 12. om, 14. ignobel, 16. eg, 17.
een, 19. Aaron, 20. ode, 21. uk, 22.
op, 23. Ot, 24. spelt, 27, af, 29. ho, 30.
el, 31. on, 32. ei, 33. te, 35. akant, 38.
de, 40. la, 41. do, 43. dof, 45. Dante,
48. Spa, 50. un, 51. Monster, 53. on,
54. beet, 55. Enos, 57. Arkel, 58. Seine.
Vert. 1. stoet, 2. A.B., 3. Ali, 4.
liga, 5. Epen, 6. nul, 7. os, 8. Megen,
10. knaap, 11. obool, 13 me, 15. o.r.,
16. ed, 18. nut, 20 opa, 23 oot, 24. sla,
25. era, 26. tot, 28. fee, 34. elf, 36.
klant, 37. nette, 38. dos, 39. Iduna, 42.
tante, 44. on, 45. doel, 46. ns, 47. eens
49. Po, 51. mee, 52. roe, 54 bk, 56, si.
