„Wij bouwen geen orgels
maar we maken ze"
i
Discussie rond
Lübke voorlopig
gesloten
metselaar en
metselaar-timmerman
Hijiser:
de jasvoor
regenprachtige
dagen!
Nieu
heeft
van
Aan
,wc
VAN
DOELMAN MAIER
ALS BARMHARTIGE
SAMARITAAN
D. A. Flentrop (van Flentrop Orgelbouw
Jeugdtitelstrijd
zaterdag in
Breda
Sleepketling
Kentering
Jeugd
Verkiezingen knelpunt
Ongewentst
Eén lijn
Volleybal
Financiële steun
van derden voor
betaald voetbal
in Roosendaal
GROTE T.B.C.-
SCHIETING
Groenendijk
Overal....
Lezers van
DAGBLAD
DE STEM
HUN krant
débé meubelen
DAF-garage Verbrugge
Met BOVAG-garantie
Regenweer of prachtig
weer, u moet weer naar
DAGBLAD DE STEM VAN VRIJDAG 3 MEI 1968
(Van een onzer redacteuren)
ZAANDAM Als wij het ge
bouw van Flentrop Orgelbouw
binnenstappen klinkt er muziek,
een ode aan het vooruitstrevende
werk van de 57-jarige directeur
D. A. Flentrop van dit nationaal
en internationaal bekend staande
Zaandamse bedrijf.
Hy, gezeten achter het bureau, ge
schonken door het personeel bij het
vyftigjarige bestaan van Flentrop
Orgelbouw in 1953, zegt:
„Wy maken orgels. Bouwen doet me
denken aan de bouwnijverheid. Ver
geef me, ik wil niet neerzien op onze
bouwvakkers, maar een orgel maken
is een zwaar karwei waarin je ge
hele karakter en persooniykheid
wordt verdisconteerd. Je maakt als
het ware iets van jezelf. Het rottig
ste van de orgelbouw vind ik nog
altyd de grote vraag na de instal
latie welke organist de toetsen gaat
bespelen. Je wil natuurlijk zo'n
kostbaar instrument door een dege-
ïyke organist laten bespelen."
Directeur Flentrop valt direct met
de deur in het muzikale huis. Hij ver
telt nadrukkelijk, geen verhandeling
te willen houden over de technische
kwaliteiten die een orgel moet be
zitten om de artistieke waarde vol
ledig te doen laten uitkomen, „Dan
zit ik hier om vijf uur nog".
De Zaandammer heeft precies een
half uur uitgetrokken voor dit inter
view.
De heer Flentrop is onlangs onder
scheiden met het eredoctoraat van
de conservatoriumafdeling van het
Oberlin College te Oberlin in Ohio
in de Verenigde Staten. De erepro
motie geschiedt op 10 juni in Ober
lin bij gelegenheid van de 135e jaar
dag van het college.
Trots?
Hij: „Nou, ja, eh, trots. Ik zie het
vooralsnog als een onderscheiding
voor ons werk in de Verenigde Sta
ten.
Wat voor werk?
Hij, na een telefoongesprek bondig
te hebben verkort tot ja en nee:
„De laatste 10 tot 15 jaar heb ik in
de Verenigde Staten vele lezingen ge
houden over de sterke ontwikkeling
in de orgelbouw. Er is in zekere mate
een grote invloed uitgegaan van ons
werk en mijn lezingen daar, te meer
omdat Flentrop in vele universitei
ten in de States emplooi heeft kun
nen vinden.
U moet weten dat Amerika, nog al
tijd de sleepketting van ons oude
Europa in de orgelbouw, denkt en
werkt zoals in West-Europa gebeur
de in de dertiger jaren. Men gebruikt
alleen een ander type orgel en is sterk
georiënteerd op de Angelsaksische
bouw. Mede door mijn invloed is men
bezig zich om te gaan schakelen naar
de Europese, continentale orgelbouw.
Ik mag niet trots zijn op dit ere
doctoraat. In de orgelbouw is het
verdomd hard werken. De concur
rentie is hevig, maar vriendschappe
lijk."
Flentrop-pijporgels hebben een ste
vige vooraanstaande plaats veroverd
in de orgelbouwwereld.
Hij, zeer bedeesd: „Wij zijn een
middelgroot bedrijf".
Een middelgroot bedrijf echter dat
een groots orgelwerk uitvoert in de
beroemde Carnegie-hall te New York,
in de kathedraal van Lissabon een
nieuw orgel plaatste, het orgel van
de Grote Kerk te Breda ten dele
vernieuwt en restaureert, restauraties
verricht in de Sint Laurens te Alk
maar, de Michaelskerk te Zwolle en
in de Onze Lieve Vrouwekerk te
Maastricht, terwijl zojuist de orgel
bouw in West-Berlijn en een groots
karwei in Osnabrück zijn afgesloten.
Voorts besteedde Flentrop een brok
vakmanschap aan de voor de orgel
liefhebbers historische instrumenten
in de kerk van Oosthuizen en Me-
demblik: orgels die respectievelijk da
teren uit het begin van 1500 en het
jaar 1671.
Hij enthousiast: „Het zijn juweel
tjes". De bakermat van de orgelbouw
lag in centraal Europa. Tijdens de
17e en 18e eeuw heerste er een leven-
.dige bedrijvigheid, in Nederland
ivoornamelijk in de noordelijke en
zuidelijke provincies. Het is een pe
riode geweest waarin hoogtepunten
tot stand kwamen, die echter snel
veranderden in downs toen de twee
de helft van de 19de eeuw aanbrak.
Men verliet het pad van het ambacht
en sloeg een nieuwe weg in die leid
de tot het machinaal vervaardigen
van orgels. Het aldus vervaardigde
produkt kon als een slecht afgietsel
worden bijgezet in de tot dan toe
rijk geschakeerde medaillekast van
de orgelbouwers.
Dit proces zette zich in verhevigde
mate voort in de 20e eeuw. De ken
tering van kwaliteit was voorgoed be
reikt. Na de tweede wereldbrand sloot
men de kring door terug te grijpen
op het ambacht zoals de voorvaderen
van de orgelbouwers dat hadden uit
geoefend.
Terwijl zijn handen spelen met de
spoelen van de op het bureau staande
draagbare bandrecorder, zegt de zoon
van orgelbouwer Flentrop: „Mijn va
der liep ook mee in het gareel van de
verlaging, van de kentering in de
bouw. Maar hij deed dat uit protest,
Hij had bezwaren tegen de wijze
waarop men tegen de muzikaliteit
schopte. Hij richtte een bedrijf op,
zocht naar nieuwe wegen en na ver
scheidene malen flink zijn neus te
hebben gestoten greep hij terug op
de goede, oude manieren van zijn
voorvaderen in de 17e en 18e eeuw".
De kwaliteit van een orgel wordt
volledig beheerst door de man, de
orgelbouwer, die zijn vakmanschap
in de pijpen, een samensmelting van
tin en lood, stempelt.
Hij: „Je moet nooit vergeten dat de
orgelbouw een scheppend element in
zich heeft".
.Daarom laat de heer Flentrop zich
lovend uit over onze zo veel in het
verdomhoekje getrapte jeugd.
Hij: „Ik constateer een vergrote be
langstelling van de jeugd voor or
gels in het algemeen. Ga naar een
orgelconcert. Het merendeel van de
bezoekers bestaat uit jeugdige per
sonen".
De vormgeving van de orgels mag
dan wel iets verschillen van die uit
de 17e en 18e eeuw, in wezen hangt
de orgelbouw van 1968 aan een gou
den draad, te voorschijn getoverd
door onze voorvaderen.
Hij: „Maar we hebben de top van
de muzikale waarde nog niet bereikt.
Ons vakmanschap bevindt zich in de
lift". Die lift wordt in stand gehou
den door de Nederlandse orgelbou
wers zelf.
De heer Flentrop acht een school
voor orgelbouwers niet noodzakelijk.
Hij: „In het bedrijf kan je een jon
gen het karakter van een systeem
leren. Het is persoonlijker dan op een
school waar de lessen zijn afgestemd
op het gemiddelde van allerlei orgel
bouwsystemen die er bestaan".
Dertig minuten zijn voorbij. Orgel
bouwer Flentrop glimlacht. Hij is blij
met zijn eredoctoraat. De lichtvoe
tige tonen van een orgel worden drif
tig afgejtapt wanneer de deur van
„Flentrop Orgelbouw" achter ons
dichtslaat.
Een brullende sportwagen schiet
langs ons.
(Van onze Bonner correspondent)
BONN Met de verklaring over zijn werkzaamheden by het Beriynse
architectenbureau Walter Schlemmp in de jaren 1939-1945 die de basis
waren van de beschuldigingen der Oostduitse communistische propaganda,
dat hij concentratiekampen zou hebben ontworpen en gebouwd heeft de
discussie over de politieke toekomst van het Westduitse staatshoofd, dr. Hein-
rich Lübke alleen maar een voorlopig einde genomen.
Het stond wel van tevoren vast,
dat de president niet onder druk van
deze aantijgingen zijn hoge ambt ter
beschikking zou kunnen stellen, ook
wanneer dit zou worden gemotiveerd
met een verslechterende gezond
heidstoestand, wat dan toch niemand
zou geloven. Desondanks is de dis
cussie over de vraag, of dr. Lübke
zijn volle tweede ambtstermijn die
in september van het volgend jaar
afloopt zal uitdienen nog niet af
gesloten. Er blijven in Bonn nog ve
le politici van mening, dat het be
ter is, wanneer dr. Lübke voortijdig
heengaat.
De reden daarvoor ligt echter niet
ln de communistische aantijgingen,
maar in het feit, dat in het komende
jaar de verkiezing van de nieuwe
president door de zogenaamde
„Bundesversammlung", een dubbel
parlement en van een nieuwe
bondsdag praktisch samenvallen, na
melijk respectievelijk in juli en in
september.
Het is onvermijdelijk, dat de ge
beurtenissen rond dr. Lübke die
in hoofdzaak de schuld zijn van de
vorige regering-Erhard en de minis
ter van binnenlandse zaken Paul
Lücke - in de campagne voor de
parlementsverkiezingen een belang
rijke rol zullen spelen en dat met
andere woorden de positie van
het Westduitse staatshoofd in de ver
kiezingsstrijd zal worden betrokken,
wat velen ongewenst lijkt.
In West-Duitsland duurt de ambts
periode van de president vijf jaren.
Hij is éénmaal herkiesbaar. Zowel
wijlen prof. Theodor Heuss als dr.
Heinrich Lübke zijn eenmaal herko
zen en waren tien jaren president.
Eens in de twintig jaren valt der
halve de presidents- en de bonds
dagverkiezing vrijwel samen. In
1969 is dit voor de eerste maal sinds
1949 het geval. Er wordt dan ook in
Bonn al lang over gedacht de ambts
periode van de president tot 7 jaren
te verlengen (en daarbij de moge
lijkheid van een herkiezing uit te
sluiten) en die van een parlement
tot 5 jaren. Daarmee zou het samen
vallen van presidents- en parle
mentsverkiezingen tot eenmaal in de
35 jaren worden beperkt.
de zomer van het volgende jaar
dus op de oorspronkelijke tijd
worden opgelost. Het lijkt ons even
wel, dat deze houding meer is inge
geven door de „rel" om de presi
dent dan door politieke berekening.
Het zou daarom niemand erg be
hoeven te verwonderen wanneer „er
gens in de loop van dit jaar" presi
dent dr. Lübke toch nog de wens te
kennen zou geven om zijn tweede
ambtstermijn voortijdig te beëindi
gen, zodat de verkiezing van zijn op
volger zou kunnen worden vervroegd
en daarmede uit de verkiezings
sfeer worden gehaald.
Voorlopig trekken de twee rege
ringspartijen, de CDU-CSU en de
SPD nog één lijn: de kwestie van
dr. Lübke's opvolging zal niet voor
(Van onze volleybalmedewerker)
BREDA Het sportcentrum in
Breda is zaterdagmiddag om 2 uur
het verzamelpunt voor 21 volleybal
jeugdkampioenschappen. Deze zullen
moeten strijden om de vier districts-
titels die recht geven op deelname
aan de nationale jeugdclub kampioen
schappen, die donderdag 23 mei zul
len plaatsvinden: Voor de junioren
jongens en meisjes te Hengelo en
voor de adspiranten jongens en
meisjes te Almelo.
Voor de districtstitels is weer gro
tere belangstelling dan voorgaande
jaren. Voor de junioren, meisjes en
jongens zijn er inschrijvingen uit
Bergen op Zoom Den Bosch
Eindhoven Breda Roosendaal
en Tilburg. Bij de adspiranten jon
gens missen we van dit zestal de
afdeling Bergen op Zoom en bij de
adspiranten meisjes de afdelingen
Bergen op Zoom en Roosendaal-
Over de krachtsverhoudingen is
weinig met zekerheid te zeggen, te
meer daar vele namen nog een vrij
onbekende klank hebben in de volley
balwereld. Hierbij de lijst van deel
nemende teams.
Junioren jongens: Moller V.C. (B.-
o.Z.) VCV (Den Bosch) Volva (Eind
hoven), Lyceum (Breda), Remi (Roo
sendaal), Odulphus (Tilburg).
Junioren meisjes: M.O.C. 17 (B.p.
Z.) Set Up (Den Bosch) Evoluon
(Eindhoven) RHBS (Breda) Bermi
(Roosendaal).
Adspiranten jongens V.C-V. Den
pus (Breda) Zebra's (Roosendaal)
Odulphus (Tilburg).
Adspiranten meisjes: Ossaeo (Den
Bosch) Celeres (Eindhoven) Lyceum
(Breda) Willem II H.B.S. (Tilburg).
(Van onze sportredactie)
ROOSENDAAL De onlang; |g
het leven geroepen stichting Betaald
Voetbal Roosendaal, heeft zich in eej
brief tot diverse instanties gewend
met het verzoek financiële steun tj
verlenen aan de plaatselijke veren),
ging, die het betaald voetbal beoefent
(RBC). De stichting stelt zich ver.
antwoordelijk voor een juiste beste,
ding van de middelen, die door der.
den ter beschikking worden gesteld,
Het initiatief is genomen, omdat
het bestuur van de stichting van me.
ning is, dat voor de leefbaarheid er,
het aanzien van Roosendaal het be.
taalde voetbal niet gemist kan wor
den. Juist vanwege de grote recrea.
tieve waarde, die dit wekelijks voor
duizenden biedt. De gemeentelijke
overheid heeft reeds een financiële
bijdrage toegezegd en tevens de ver.
wachting uitgesproken, dat met na
me industrie, ondernemers en parti.
culieren niet afzijdig zullen bljjven.
MüNCHEN (ANP) FC Bayem
München vloog gisteren na de neder
laag (0-2) tegen AC Milan in de eer
ste wedstryd voor de halve finales
van het toernooi om Europacup 2
zonder doelman Sepp Maier naar
München terug.
Maier, die ook het doel verdedigt
van het Duitse nationale elftal, had
daarvoor een bijzondere reden. De
sportjournalist Rolf Gonther viel
woensdagavond na het laatste fluit
signaal op de perstribune zo ernstig,
dat hij een enkel brak. Gonther was
toen niet in staat met zijn auto naar
de Beierse hoofdstad te rijden. Maier
bood zich echter aan als barmhartige
zaterdag 11 mei bij
EDDY MORCUS TE
Aanvang 15 uur.
Ie prijs Koelkast
2e prijs Herenrijwiel en
verder vele waardevolle
prijzen. Inleg f 3,50.
HET BESTUUR
over mee kunnen
praten I
met kennis
van zaken I
dat geeft
zelfvertrouwen,
dat dwingt
respect af.
kunnen overal
over meepraten
door
de
weloverwogen
informatie van
de uiterst
vakkundige
redactiestaf van
3
ANTILOPE
ja
at
CASSANDRA
CHINCHILLA
ZIBELINE
a
6r
NOIR
EXCLUSIEVE FRANSE PAREUM
Baroemd om de laag houdbar® geur.
Parfums- f 8,25 tot f 62,—
Lotion» f 7,50 «ot f 29,50
PARIS
5eeft niet! Want uw adviseur bij Débê weet er alles van.
Débé-meubelen, Teteringsedijk 89 bis, Breda.
GEOPEND: ma. t/m vr. 8.30-21.00 uur, za. tot 17.00 uur. WELKOM!
GEVRAAGD
Sollicitaties te richten aan: Gebr. de Jonge,
Jurjaneweg 27, Borssele. Tel. 01105-510
OOK voor prima GEBRUIKTE WAGENS
INDUSTRIEWEG 37 - TERNEUZEN
TELEFOON «1150—3451
OUDE STAD 21 - OOSTBURG
TELEFOON 01170—2473
Onze nieuwe regenmantels
zijn waterdichte raincoats
in de regen en vlinderlichte
wandelmantels in de zon.
„Uitgerust"met opstaande kraagjes
die best hoog dicht willen onder een
hemeldouche. En opgevrolijkt met
zilveren en koperen knoopjes, gespen
en ceintuurtjes die graag willen dansen
in de zon.O ja: de (mode)-kleuren zijn o.a.
beige en bleu. De prijsjes54,50 tot 89,75/
LM>0
De Ven
Verder is d<
De Ventora, een van
modellen die de V:
ling van General M
gelanceerd, is duidel
stemd om de VX 4/9J
ge wagen) te gaan vi
Ventora heeft daar oi
liteiten voor, want
korte rijproef viel hi
dellijk op dat wij h
hadden met een uitv
veel weg heeft van
Commodore. Comfort
en snelheid staan nam
bijzonder hoog peil.
De Ventora beschikt
cilinder motor van 3.3 li
Cresta al voor menig ve
je heeft gezorgd. Deze
vert bij 4800 toeren per
maximum vermogen va
een cilinderinhoud van
De topsnel
onze nog
den" wag
reikt, bedrJ
km per uuj
gelijke top:
de Cresta,
QP duidelijk v
merkbaar i
ra tie: de V(
I duidend sn
Dl bÜ inhaa
VI ook veiliger
het dat dez
die over de gehele lini
vermogen kan leveren,
lawaai produceert.
De bediening van de
vele opzichten licht. De
op de transmissietunnel
veel krachtsinspanning
worden, de besturing 1:
wensen over, terwijl
(vóór schijf- en achter tr
men) goed en licht te dos:
De verhoudingen in de
synchroniseerde vier-ver
spreken ons echter niet z
De versnellingen liggen r
elkaar. Het bereik is ev
voldoende: eerste versne
km per uur, 2e tot 80 km
tot 110 km per uur en de
snelling tot 168 km per u
55
Het is frappant wat do!
allemaal aan hun eige
nen versieren. Het aa
een extra binnenverlic
clignoteurs,, hoedenpU
seerhoorns en o.a.
toerentellers zijn bepaa
gen welke niet zo'n gro
vaardigheid en vernuft
Het wordt echter w(
men van een standaard
een soort „woonslaapeet
recht, watertank en al
om er als in een car
kunnen reizen, weet te
Dit is de heer Sj. van c
lukt en hij demonstrec
geleden op het Markt
sichem waarvoor de vi
doe-het-zelf-show va
Chevaux Club werd g
De heer Van der Har
wat uren aan zijn „Li
besteed, want niet alle
ervoor zorgen dat er
de wagen geplaatst i
den; hij stelde tevens
hij in het achterstuk v
kon staan. „Aangezien
linnen dak heeft, wa
probleem niet eens zo
te lossen", zei de he
Harst. „Enkele scharnU
frame en wat doek wc
noeg gevonden en toer.
om het geheel zo te bc
als de wagen reed en d
geklapt was, het spuil
Pot ging". De oplossii
vonden en zo trof men
waar vroeger de belang
denmarkt van West-B
gehouden („Les chevai
plaats gemaakt voor
vaux", zei de burgei
Beusichem L. J. Homm
lijk) nu deze woon-sla
Deux Chevaux-rijde
dmgrijke mensen. Dit
snel duidelijk na een
J0 geëxposeerde voert
ten zeer bescheiden se
vindingrijkheid: extra
voor de passagiers op de
handremverklikker, stc
- mat—A>.-iïi-ifci
