éénmans-
scholen
Als het u om de
goede, pure tabak gaat
ISRAEL HOUDT TOCH OVERWINNINGSPARADE
Unieke gemeente met 54 scholen
Hardenberg
vecht voor
Afnemende
produktie
in de bouw
PARADE
(Hoe minder gesaust, hoe liever...)
Ondanks kritiek in binnen- en buitenland
ee.
ondens nieuwtje
Vastroesten
Dorpsleven
Berlijn hoofdstad
Geen blijvers
Katholieke aannemers:
Hervormd predikant
doet niet mee
aan „Stöppelhaene"
Voor f 20.000 aan
horloges gestolen
Russische wapens
Televisie
Toeristen
Midden- en kleinbedrijf
Bijna 40 pet. van
zelfstandigen
verdient per jaar
minder dan f 6000
DASBLAD DE STEM VAN DONDERDAG 2 MEI 1968
(Van een
onzer verslaggevers)
HARDENBERG - Marietje
en Anneke zijn in verwach
ting. Elly en Loesje gaan
trouwen en Corry en Tineke
crijgen d'r zeker nog een
deintje bij. Deze vage prog
noses stellen de bewoners
van negentien woonkernen
zich teweer tegen ieder ini
tiatief dat beoogt het scho
enbestand van de gemeen
te Hardenberg in te krim
pen.
Op het gebied van onderwijs is
Hardenberg namelijk een unicum.
Met een inwonertal van ruim
25.000 telt het niet minder dan
vierentwintig scholen. Sommige
bestuurderen zouden aan deze on
mogelijke situatie graag een einde
maken, maar in de woonkernen
weet men van geen wijken.
Plaatselijke belangen en een va
riëteit aan kerkelijke richtingen
spelen in deze affaire een belang
rijke rol. Voor een goed begrip is
het noodzakelijk de gemeentelijke
indeling te kennen. De gemeente
Hardenberg bestrijkt een gebied
van 18.453 hectare. Frappant cij
fers; de gemeente heeft 400 kilo
meter verharde wegen in onder
houd.
De drie belangrijkste woonkernen
van de negentien zijn: Harden
berg en de wijk Heemse (7.632 in
woners), Slagharen (3.141 inwo
ners) en Bergentheim (2.424 in
woners). De resterende kernen lig
gen wat het inwonertal betreft be
neden de 2000. Daarvan is Collen-
doornerveen met 88 inwoners de
kleinste. De afstand van de zich,
door estiging van industrieën snel
ontwikkelende gemeente, be
draagt noord-zuid 35 kilometer.
Honderd jaar geleden had men nog
geen 20 kilometer weg in onder
houd.
De problematiek ligt bij de la
gere scholen, waarvan Hardenberg
er zevenentwintig telt. Tien van
die scholen zijn openbaar en wor
den gezien het geringe aantal
leerlingen elk door één leer
kracht gerund. De school in Eb-
benbroek telt 20 leerlingen, in Ra-
dewijk 23 leerlingen, in Baaider 34,
in Lutten 48 en in Slagharen 37
leerlingen. Slagharen heeft ook 2
r.-k. lagere scholen met respectie
velijk 278 en 236 leerlingen.
Er zijn reeds diverse pogingen
in het werk gesteld met steun
van de inspecteur van het onder
wijs aan deze ondeugdelijke
versnippering een einde te maken,
maar de zwaarwegende motieven
daarvoor hebben niet aangesproken.
Door de gemeente is aangevoerd,
dat een eenmansschooltje weinig
bevorderlijk is voor het onderwijs.
Een onderwijzer die nooit gecor
rigeerd wordt, loopt namelijk ge
vaar vast te roesten in zijn sys
teem. Het ontbreken van nieuwe
impulsen weerhoudt hem er van
de moderne ontwikkelingen op on
derwijsgebied te volgen en toe te
passen. Op die manier is de mo
gelijkheid niet uitgesloten dat veel
intellect voor de maatschappij ver
loren gaat. Een grotere schoolge
meenschap heeft daarentegen het
Verouderde school te Radewijk met 23 leerlingen,
en de moderne school te Hardenberg, 2 van de 54.
Hmi
voordeel, dat meer onderwijzers
kunnen worden aangesteld en dat
de school zelf financieel beter te
runnen is.
De heer Van Delft, hoofd van
de afdeling onderwijs van de ge
meente Hardenberg, drukt het zo
uit: „Als ik een landkaart van Eu
ropa die 100 gulden kost, voor een
school met twintig leerlingen moet
kopen, dan kost die kaart per leer
ling 5 gulden. Maar voor een
school met driehonderd leerlingen
komt die kaart op 30 cent per
leerling".
De heer Van Delft verheelt niet
dat aan het opheffen van eenmans-
schooltjes ook nadelen zijn verbon
den.
„De gemeente is verplicht bus
sen in te leggen voor het vervoer
naar verder gelegen scholen of de
kinderen moeten acht kilometer
fietsen". Als belangrijkste nadeel
noemt hij de verarming van het
dorpsleven. Niet ten onrechte wordt
in de woonkernen gezegd, dat met
de opheffing van een school het
hart uit de dorpsgemeenschap weg
gesneden wordt.
In het dorpsleven staat de on
derwijzer namelijk centraal. Hij
bepaalt min of meer het sociale en
culturele leven, hij is ook buiten
schooltijd de vraagbaak voor ve
len. Haalt men zo'n man weg, dan
komt het hele dorpsleven op los
se schroeven te staan.
Dit laatste argument weegt ken
nelijk bijzonder zwaar, want tot
nu toe is het voorgeschreven drie
jaarlijkse verzoek aan Gedepu
teerde Staten om de eenmans-
scholen in stand te houden, steeds
ingewilligd. Ook de gemeenteraad
van Hardenberg wil in de be
staande situatie geen verandering
brengen en bepaald niet, zo verze
kerde men ons, omdat men an
ders stemmenverlies vreest in de
woonkernen.
Blijft toch de vraag of in deze
kwestie het belang van het onder
wijs of dat van de totale dorps
gemeenschap moet prevaleren- Toen
vorig jaar in Ebbenbroek „mees
ter" met pensioen ging, bleek
ambtenaren van de gemeente, dat
o.a. met totaal verouderde aard-
rijkskundeboekjes werd gewerkt.
Zo leerden de kinderen van Eb
benbroek dat Berlijn de hoofdstad
is van Duitsland.
De heer Van Delft: „Ook het feit
dat kinderen uit de eerste tot en
met de zesde klas gelijktijdig van
één leerkracht onderwijs genieten,
is onverantwoord. Bij wijze van
spreken moet je van het ene jon
getje, dat op toilet zit, zijn broek
je ophalen en de andere jongen
moet je klaarstomen voor de h.b.
s."
Belangrijk is ook het argu
ment dat kinderen niet in het en
ge dorpskringetje blijven voortle
ven. Het opgenomen worden in 'n
grotere schoolgemeenschap heeft
het voordeel dat zij met ander
soortige kinderen in contact ko
men, waardoor hun blik wordt
verruimd.
Opmerkelijk is dat de gemeen
te geen moeite heeft met het aan
werven van nieuwe leerkrachten
voor de kleine schooltjes. Maar,
zo wordt er snel aan toegevoegd,
het zijn geen blijvers.
Op een gegeven moment gaan
zij toch iets anders zoeken uit
angst vast te roesten. Zulke gevoe
lens, aldus het gemeentebestuur,
gaan ten koste van het enthousias-
me.
Aanvankelijk is men wel enthou
siast vooral vanwege het omrin
gende natuurschoon. Maar spoe
dig daarna beginnen het honderd
jaar oude schoolgebouw en het e-
venoude woonhuis tegen te staan.
De onderwijzer heeft talloze wen
sen, wil dat er voorzieningen wor
den aangebracht. Maar in een door
gangshuis heeft het aanbrengen van
voorzieningen weinig zin.
Tot de eenmansscholen voelen
zich vaak ook oudere leerkrachten
aangetrokken, die hun hele leven
in een grote stad hebben gestaan
en de laatste jaren voor hun pen
sioen in een rustige omgeving wil
len werken- Onderwijsvernieuwing
is er van die kant evenmin te
verwachten. Er kan overigens
moeilijk gezegd worden dat de in
specteur van het onderwijs geen
vernieuwing van het onderwijs
zou voorstaan. Juist op instigatie
van hem is in Heemse zelf een
contactschool geopend die onder
wijs bedrijft volgens de richtlijnen
van het Algemeen Pedagogisch
Centrum in Amsterdam.
Het gemeentebestuur van Har
denberg is zich verder bewust, dat
op de eenmansscholen vrijwel niets
aan handenarbeid en lichamelijke
opvoeding wordt gedaan.
Door de regering zijn dit jaar
aan Overijssel twee gymnastieklo
kalen toegewezen. Deze toewijzing
is niet meer dan een druppel op
een gloeiende plaat, want Harden
berg zelf heeft nu reeds drie gym
zalen dringend nodig.
In de wijk Heemse staan vier
scholen, maar een gymzaal ont
breekt. Lutten telt drie scholen zon
der gymzaal. De lichamelijke op
voeding gaat bij het onderwijs een
steeds belangrijkere rol spelen,
maar op de meeste scholen in
Salland wordt er nagenoeg niets
aan gedaan. Om al deze redenen
zou het gemeentebestuur van Har
denberg graag zien, dat er in het
scholenbestand van de gemeente
een deugdelijke sanering wordt
doorgevoerd. De woonkernen wil
len er echter niet van weten.
De heer Van Delft: ,„Voor het
eenmansschooltje in Ebbenbroek
staat op de nieuwe begroting een
bedrag genoteerd van 10.000 gulden.
Dat betekent, dat er op iedere
leerling een bedrag drukt van on
geveer 500 gulden. Als we de lijn
even doortrekken, dan moet voor
de christelijke nationale school in
Hardenberg 250.000 gulden op ta
fel komen".
Voor Hardenberg blijft een groot
onderwijsprobleem bestaan. Men
vraagt zich ten gemeentehuize toch
wel af, wanneer het gezonde ver
stand zal zegevieren-
(Van een onzer verslaggevers)
HARDENBERG De gemeente Hardenberg telt 54 scholen, waarvan
zestien kleuterscholen en zevenentwintig lagere scholen. De onderver
deling is als volgt:
KLEUTERSCHOLEN
Vier algemeen, waarvan twee onder één bestuur.
Twee r.-k. kleuterscholen.
Acht christelijk nationaal, onderverdeeld in gereformeerd, hervormd,
gereformeerd vrijgemaakt.
Een gereformeerde kleuterschool.
Een christelijke kleuterschool.
LAGERE SCHOLEN
Tien openbaar met in totaal 725 leerlingen.
Zeven christelijk nationale scholen met een leerlingenaantal variërend
tussen de 50 en 170. De grootste telt 514 leerlingen
Drie hervormde scholen.
Drie gereformeerde vrijgemaakt.
Twee katholieke scholen.
MIDDELBAAR ONDERWIJS
Een christelijke h.b.s.
Een christelijk middelbare landbouwschool.
Een algemene lagere landbouwschool op christelijke grondslag.
Een christelijke landbouwhuishoudschool.
Een christelijke lagere technische school.
Een r.-k. landbouwhuishoudschool.
Drie u.l.o.-scholen, waarvan een christelijk nationale, een gereformeerd
vrijgemaakte en een openbare school.
Tenslotte telt Hardenberg twee b.l.o.-scholen,, waarvan een christelijke
en een r.-k. -school
(ADVERTENTIE)
(Van onze redactie binnenland)
BREDA De kathoUeke aanne
mers en patroons verwachten niet
dat de hoge bouwproduktie in 1967
zich in de komende jaren zal voort
zetten. Afgezien van de gunstige
weersomstandigheden zijn in 1967
vele bouwwerken versneld tot uitvoe
ring gekomen, het z.g. inhaaleffect.
Het economisch instituut voor de
bouwnijverheid (EIB) heeft reeds
een teruggang van de vraag naar
bouwprodukten geconstateerd. Ook
voor de woningbouw zijn de cijfers
weinig bemoedigend. De katholieke
aannemers stellen dat deze terug
gang geen tijdelijk verschijnsel is,
omdat de geringere bouwactiviteit
samenvalt met de opheffing van het
kwantitatieve woningtekort. Het
wachten is op de regering, stelt het
jaarverslag, die een nieuwe bouw-
ronde moet inluiden ter opruiming
van de krotten. De financiële injec
ties van de overheid ter bestrijding
van de werkloosheid in de bouw kun
nen in dit verband slechts tijdelijk
soelaas bieden.
De structurele inzinking in de
bouwnijverheid heeft en druk op
de prijzen uitgeoefend. Hier en daar
kan men volgens het jaarverslag
zelfs van afbraakprijzen spreken. De
organisatie van de katholieke aan
nemers (NKAPB) stelt zich voor de
strijd tegen deze afbraakprijzen aan
te binden door een nieuwe prijsre
geling of door coördinatie van be
staande prijsregelingen. Tenslotte
rapporteert het jaarverslag over de
„beunhazerij" zoals die door 18 af
delingen van de organisatie werden
onderzocht. Deze afdelingen kwamen
tot een totaalbedrag van f 70 miljoen
aan Bouwwerken, uitgevoerd buiten
de erkende bouwvakpatroons om.
(Van een onzér verslaggevers)
RAALTE De Nederlands-her
vormde gemeente van Raalte heeft
beslot enniet deel te nemen aan het
Sallandse oogstdankfeest „Stöppel
haene", dat van 29 t.m. 31 augustus
in Raalte wordt gehouden.
Deze stap is genomen omdat de
raad van de gemeente Raalte onlangs
heeft besloten de kermis in Raalte
ook op zondag te laten draaien. De
kerkeraad heeft dit meegedeeld aan
het algemeen bestuur van de Stöp
pelhaene.
AMSTERDAM (ANP) Bij het
warenhuis Galeries Modernes in Am
sterdam is gisternacht voor ongeveer
twintigduizend gulden aan horloges
gestolen. Ook verdwenen er twee
camera's. De inbreker(s) drong(en)
binnen door verbreking van de ruit
van de toegangsdeur.
(ADVERTENTIE)
VIEUX
De Zachte Hollandse
(Van onze correspondent)
JERUZALEM De Israëlische
regering heeft uitzonderlijke vei
ligheidsmaatregelen genomen om
de grote militaire parade, die
vandaag 2 mei in Jeruzalem hij de
twintigste verjaardag van de
staat Israël wordt gehouden, zon
der incidenten te laten verlopen.
Ook al stuit het houden van de pa
rade in Jeruzalem op scherpe inter
nationale kritiek, de Israëlische re
gering staat op het standpunt, dat
net een louter binnenlandse aange
legenheid betreft, omdat Oost-Jeru-
zalem sedert het door Israël is ge
annexeerd, deel van Israël uitmaakt.
Maar ook in Israël zijn stemmen
opgegaan tegen het houden van de
parade in Jeruzalem en het laten
gaan van een groot deel van het
parkoers door het Arabische Oost-
Jeruzalem.
Hoewel hij zich niet in het open
baar heeft uitgesproken, is het in
Israël een publiek geheim, dat de
burgemeester van Jeruzalem, Teddy
Koliek, een tegenstander van de pa
rade is, omdat het de gevoelens van
de Arabieren in de stad zou kunnen
kwetsen, die nog maar een jaar ge
leden deel uitmaakten van Jordanië
en toen de gezworen vijanden van
Israël waren Ook de Israëlische op
perbevelhebber, generaal-majoor Bar
Lev, is niet gelukkig met de parade
die vandaag door de straten van Je
ruzalem trekt. Hij zou liever gezien
hebben dat de parade door een sport
festijn zou zijn vervangen en heeft
laten doorschemeren dat de parade
van dit jaar wel eens de laatste zou
kunnen zijn die in Israël wordt ge
houden.
De parade gaat echter door. Het zal
de overwinningsparade van het Is
raëlische leger Tsahal worden, de
eerste en de grootste uit de jonge
Israëlische geschiedenis.
Driehonderd vliegtuigen zullen
over Jeruzalem donderden. En tussen
machtige formaties Mirages en Sky-
hawks zal een Russische Mig-21
straaljager vliegen, die door het Is
raëlische leger tijdens de zesdaagse
oorlog van vorig jaar werd buitge
maakt.
Voor de eerste maal in de geschie
denis zal Russisch oorlogstuig in een
parade als oorlogsbuit aan de we
reld worden vertoond. Dat gebeurt in
Israel. De Israëliërs zullen juichen
bij het zien voorbijtrekken van Rus
sische tanks van het type T-55 en
van Russisch geschut.
Een half miljoen mensen zullen
die dag de kelen schor schreeuwen
om de overwinning van vorig jaar
te vieren. Op hetzelfde moment ech
ter kan er langs de Israëlisch-Jor-
aaanse bestandslyn een vuurgevecht
ontbranden. Ondanks de overwinning
van vorig jaar heeft Israël de vrede
nog met gewonnen. Maar dat zullen
de toeschouwers een dag willen ver
geten.
Ook degenen die niet in de gele
genheid zjjn om naar Jeruzalem te
trekken om het schouwspel onder de
brandende zon gade te slaan, zullen
de sensaties van een triomferend le
ger kunnen beleven, want Israëls
grootste parade zal tevens het start
sein zijn voor het begin van de nati
onale televisie. Het beeld van mar
cherende soldaten en soldates zal hel
eerste zijn dat in Israëlische huiska
mers kan worden ontvangen.
Vandaar dat er in Israël een ware
rush op tv-toestellen is, ook al is een
tv-toestel hier vanwege de verschrik
kelijke hoge invoerrechten drie maal
duurder dan in Nederland.
Jeruzalem is vandaag een ver
sierde stad: vlaggen, vlaggetjes en in
drukwekkende verlichting. Op hoe
ken van hoofdstraten zijn enorme
wandborden geplaatst die herinne
ren aan het beleg van Jeruzalem tij
dens de onafhankelijkheidsoorlog in
De twintigste verjaardag van de
staat Israël wordt niet alleen met
militair vertoon gevierd, hoewel het
stellig het belangrijkste aspect ervan
is. Er zijn allerlei festiviteiten geor
ganiseerd: een songfestival, een
volksdansfestival, een muziek- en
theaterfestival, een internationaal
harpconcours en de reeds bekende
internationale bijbelkenniswedstrijd.
Juist vanwege zijn twintigste ver
jaardag verwacht Israël dit jaar een
recordaantal van 400.000 toeristen,
honderdduizend meer dan vorig jaar,
aangetrokken door het feit dat nu
praktisch alle heilige plaatsen van
de drie wereldgodsdiensten binnen
Israëls voorlopige grenzen liggen.
Israël is een grote bedevaartplaats,
hoewel het land veel meer te bieden
heeft.
Nijvere lieden hebben onderzocht
of het Nederlandse volk de Kerstda
gen vorig jaar buitenshuis of bin
nenshuis etend hebben doorgebracht.
Van het resultaat zult u niet onder-
stebovenzijn. Driekwart van de Ne
derlandse gezinnen ging met Kerst
mis en Nieuwjaar niet buitenshuis
eten.
Van de thuisblijvende gezinnen at
28 procent op eerste kerstdag kip,
kalkoen werd gegeeten door 12 pro
cent, konijn door 14, eend door 2 en
vlees door 23 procent.
Uiltmuniten door belangrijkheid doen
deze cijfers niet, maar in ieder geval
smakelijk eten. Met Kerstmis.
Dan hadden wij, Nederlanders, in
vroeger dagen belangrijker zaken te
verrichten'. Twee voorvallen van deze
week brachten ons roemruchte ver
leden nog eens onder de aandacht.
In Djakarta is bij graafwerkzaam
heden een menselijk kaakbeen ge
vonden. Vermoedelijk is dat het
kaakbeen van Jan Pieterszoon Coen,
En de heer G. van der Heide, di
recteur van het museum op het voor
malige eiland Schokland, vindt dat
West-Australië zich meer moet in
spannen voor de wrakken van de Ne
derlandse schepen, die tussen 1629 en
1727 voor de kust van dit land ge
strand zijn.
„Mijn bezwaar tegen het christen
dom geldt natuurlijk niet de uitleg,
die de moderne theologen van de
christelijke leer geveny maar heel
precies het concrete gegeven van de
christelijke geschiedenis. Van jcmgsaf
ben ik geconfronteerd met de vraag
waarom juist in klassiek christelijke
gebieden de misdaad zoveel voor
komt. Waarom is juist in landen met
een christelijke traditie zoiets als
Auschwitz tenslotte mogelijk, waar
om bestaat daar zo'n grote onver
schilligheid van de mensen tegen
over de vraagstukken van het reële
bestaan?"
(Tsjechisch marxist,
prof. Machovec)
In de verkiezingsstrijd gebeurt er
nogal veel, dat hier in Nederland heel
gek gevonden zou worden. Nu heeft
een meisjesstudent bij verkiezingen
op de universiteit iets verricht, dat
zelfs in Amerika de aandacht getrok
ken heeft.
Om haar propagandacampagne te
ondersteunen verspreidde ze naakt
foto's van zichzelf bij wijze van „af
leiding voor een aantal door boeken
vermoeide studenten".
Een mijner collega's kocht gisteren,
op 1 mei, een rode anjer, waarvoor
hij het bedrag van 55 cent moest be
talen. Hetgeen hem de opmerking
ontlokte: Zo'n prins Bernhard maakt
ook wat op per jaar aan al die anjers.
Ds. Poort over de leiders van de
SGP, ds. van Dis: „We moeten niet
vergeten, dat de seksualiteit en het
voorbehoedmiddel voor Van Dis zelf
geen probleem meer kunnen zijn; hij
is in de zeventig. Dan is het wel erg
gemakkelijk om tegen de pil te zijn.
Dit soort mensen doet kolossale uit
spraken, die bijbels niet waar te ma
ken zijn. Ze laten er anderen voor in
de kou staan."
MERUIT
DEN HAAG (ANP) De werk
groep beroepsstructuur van de raad
voor het midden- en kleinbedrijf
heeft in een eerste ontwerp-rapport
een globale verkenning gegeven van
de totale beroepsstructeur in het mid
den- en kleinbedrijf en de positie van
de werkgever.
Het ontwerp-rapport stelt o.m. dat,
als de gemiddelde inkomens worden
vergeleken, de zelfstandigen tussen
de directeuren en de werknemers
komen. Zevenendertig procent van
de zelfstandigen verdient minder dan
6.000 gulden per jaar, evenals 53 pet.
van de werknemers, maar de direc
teuren komen nagenoeg niet beneden
deze inkomensgrens.
Aan de andere kant heeft 28 pet.
van de zelfstandigen meer dan 12.000
gulden per jaar, evenals slechts vijf
pet. van de werknemers en 85 90
pet. van de directeuren.
Naar niveau van het onderwijs
komt, meer nog dan bij indeling naar
inkomen, een groot deel van de on
dernemers in het midden- en klein
bedrijf in de onderste niveaus voor
een uiterst gering deel op het mid
delbare en hogere niveau.
Grosso modo zjjn de ondernemers
in het midden- en kleinbedrijf naar
het onderwijspeil vergelijkbaar met
goed geschoolde handarbeiders en
lager kantoorpersoneel.