64 LDEN MA Sherlock Holmes is mg altijd „springlevend" FANATIEKE SPEURNEUZEN OP PELGRIMSTOCHT „De Waarheid" in Rusland: „Pravda" ONZE PUZZEL n boeken SIR CONNANS SCHEPPING MOCHT NIET STERVEN ZWIJGENDE KRANT ONTHULT VEEL 4 f m Bil Onsterfelijk Nobel mens Moordidee Orthodox voice The Klachten-krant Militaristisch Droog Vervelend 21 23 =3. 1 DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 27 APRIL 1968 MUHRING -rees, dat met het voortschrij. in de techniek aan de roman, in het schaakspel afbreuk zou i gedaan, is gelukkig niet he- |id. De vechtstijl van de mo- ■meesters, die zich onderscheidt lijn ondernemende en tactische heeft er wel toe bijgedragen freesde remisedood van het ipel uit te bannen. Deze vrees joral aangewakkerd door de ak van de grote Capablanca, varlijk foutloos en positioneel ipelijk speelde. Deze mense- chaakmachine, weliswaar ge- van fantasie, verkondigde schaakspel een zekere remise, igemoet ging. voorstel was dan ook enige ;ringen in de regels aan te Eén verandering was het lats doen verwisselen van lo- paard in de beginstelling. De Ier van deze theorie was in |gen de Weense grootmeester Spielmann. Een prachtig 'echter, die als principe had: [en, aanvallen en nog eens |en. En voorts offeren, als het ;elijk was het initiatief te 'en. Maar toch vooral: blij. Invallen! Hoe deze grote ro ts deze principes in de prak- (past, leert onder meer de nu Ie partij. Een onsterfelijke Izondere allure. R. Spielmann rt: B. Hönlinger lartij 1929 te Wenen tann t4, c7-c6 2. d2-d4, d7-d5. 3. d5xe4. 4. Pc3xe4, Pg8-f6. |er is 4. Lf5, de tekstzet echter meer leven in de trij) |g3. goed alternatief is hier 5. J e7-e6. Inemender is 5. e5 of 5. |-f3, c6-c5. 7. Lfl-d3, Pb8-c6. 15, Lf8xc5. 9. a2-a3, 0-0. 10. |-b6 11. b2-b4, Lc5-e7. 12. Lcl- l8-c7. 13. b4-b5. ||cld e5 in bezit te krijgen) Pc6-a5. 14. Pf3-e5, Lc8-b7. f-g4- 16. Pf6:+, Lf6:. 17. Lf6: gf6:. Kh8. 19. Dh4, f5. 20. Df6+, Ph5 en het mat is niet meer |ren) Dc7-d8 16. Pg4-e3, Pf8-d5 Il-h5 ing na 17. Ddl-h5 h6 volgt nu een fijne 18. Lg7:!, Kg7:. 19. Pgfö+, Pf5:+, Kg8. 21. Dh6:, Lf6. 7+ en 23. Dh7 mat. Ook li- wordt combinatoir weerlegd Pgf5:, ef5:. 19. Pf5:, Pf6- g6. 21. Tfel Lc5. 22. Te6. Ph6+, Kg7. 24. Tf6:, en mat). g7-g6. 18. Pe3-g4! pmbineert aan de lopende band Na 18. gh5: volgt 19 kt Bovendien dreigt dit mat) Le7-f6. f6 wint 19. Lg6: en 18. ■f6 wordt beantwoord met 19. Tiv. 19. Kg7. 20. Pf6:, Lf6; p-H, gh5:. 22. Dg5+, KM. 23. het mat is niet te pareren)- fc4xf6+, Pd5xf6. 20. Dh5-M. 21. Tal-dl, Dd8-e7. 22. T"" l-e8. 23. Pg3-f5! |an waarmee wit doorlopend is karakteristiek voor ne In Spielmann. Na 23. g®" f6 wint 25. Le6:+, Kh8. 2b. I De7-c5. 24. Tel-e5, Lb7-d5. nt nu een ongelooflijk mooi |-e7-t-, Dc5xe7. 26. Dh6xh7+!'- 27. Te5-h5 Kh7-g8. 2«- mat. ar schaakfeest! t A ^rïtndlfUf^- puwe automatic met vaterdicht - incabloc doublé 165.- edelstaal 179.- i Prisma zakhorloge - Irige wijzerplaat 295.- De werkkamer van Sherlock Holmes is door de zoon van de schrijver Doyle precies nagebouwd in het Zwitserse Lucens. De pelgrims zullen er een wijle mediteren. (Van een onzer verslaggevers) AMSTERDAM Sherlock Holmes, hij is niet dood, hij leeft. En de geniale Britse speurhond zal het bewijzen ook: van 27 april tot 5 mei pelgrimeert hij voor de tweede maal in zijn leven naar Zwitserland om af te rekenen met zijn aartsvijand pro fessor Moriarty. Als reisgids gebruikt hij daarvoor de detectiveroman: „Het laatste probleem", die zijn schepper, de dorpsarts Connan Doyle in 1891 schreef. Doyle was in die tijd zijn eigen creatie al meer dan beu en meende een acceptabele manier te heb ben gevonden om zich in één formidabele klap van Holmes en zijn onafscheidelijke schaduw doctor Watson te ontdoen. Na een adembenemende jacht dwars over de berg ruggen van Zwitserland schreef hij ze aan het slot van zijn boek regelrecht naar de schilderachtige Reichenbach-waterval bij Meiringen, waar de detective ruggelings in de watermassa's verdween. „Toen ik mij omdraaide", liet hij de arme Watson notule ren, „zag ik Holmes met zijn rug tegen de rots geleund en met over elkaar geslagen armen in het omlaagstortende water staren". Ongelukkige Doyle: hij had het allemaal zo fraai voorbereid, maar helaas had hij de grenzeloze popu lariteit van zijn eigen held schro melijk onderschat. Toen bekend werd, dat de schrijver zijn speurder een waterige begrafenis op eigen kosten had bezorgd, brak een storm van protesten los. Duizenden brie ven belandden op de deurmat van Bakerstraat 221b, het adres, waar Holmes tussen de misdadige bedrij ven door geacht werd meditatief uit het venster te staren. De ge plaagde bewoner van het pand die een grondige hekel had aan detectiveromans stuurde de post zakken door naar Doyie, die niets anders kon doen dan Holmes over de donderende waterkoppen heen de reddende hand toe te steken. Allemachtig: die fictieve knaap met zijn vreemde mantel en pet, met zijn weergaloos combinatie- en deductievermogen en zijn nostalgie- ke voorkeur voor het vioolspel, was niet kapot te krijgen. De schepper moest domweg zijn hoofd buigen voor zijn eigen fantasie: Holmes was hem voorgoed uit de hand gelopen. Godfried Bomans, verwoed Hol- mesiaan en verdienstelijk speurder in de Haarlemse dreven, kijkt daar niet eens van op: „Doyle", noteert hij in de schaduw van de meester, „heeft het ongeluk gehad, dat hij een driedimensionale figuur creëer de. Een onsterfelijke held, die zijn schrijver overleeft, staat altijd in de ruimte. Je kunt er omheen lopen, hem van opzij bekijken, in de rug trappen. Dat heeft Holmes gemeen met alle andere helden. Met Robin son Crusoë, Gulliver, Pickwick, Mac beth en onze eigen Nurks. Daarnaast zette Doyle Doctor Watson neer, een zeldzaam stuk onbenul, dat op de hurken, wat zeg ik, op de knieën naast Holmes zit om met kleine vra gen het machtig brein te provoceren. Watson is de olie in de enorme ma chine, voor de rest mag hij zich al leen schamen om zijn eigen dom heid. Een dergelijke figuur duikt naast alle helden op. Ze zijn nodig om de meester voldoende reliëf te geven. Opmerkelijk ls ook, dat Holmes geen vrouwen naast zich duldt. Een zeldzaam fijn trekje. Holmes speelt viool, staart uit .het raam en denkt. Hij is een mysticus. En mystici be oefenen in deze wereld zonder uit zondering het celibaat. Kijk maar om je heen: mensen, die de top hebben bereikt, willen alleen zijn. Een onge looflijke heilige en een ongelooflijke ploert zijn nooit getrouwd. Holmes vormt in die reeks geen uitzondering. Als hij een vrouw bemint, dan laat hij dat vooral niet merken. De En gelsen noemen dat understatement. Er is ook geen land ter wereld, waar de vrouwen er zo smakeloos bij lopen als in Engeland. Allemaal in dat zelfde mantelpak, een beetje plat, brilletje op. Het is duidelijk, dat ze nooit in de zon van de genegen heid staan. Het is adembenemend om Holmes te zien liefhebben. Hij raakt dan even met zijn door nico tine besmeurde vingers de arm van de vrouw aan. Je houdt je adem in. Het is een vorm van overspel, die enorm is. Het is een passie, die de meesten van ons nimmer zullen op brengen. Holmes leeft gewoon inten ser, omdat hij bestaat bij de gratie van de opvattingen van zijn mede mensen. Daarom ging er ook zo'n ju bel door Engeland, toen Doyle hem weer ten leven wekte. Want reken er op: als de nuchtere Brit eenmaal doorslaat, dan slaat hij ook ver door". ?w..: --~1- In het kasteel Lucens leeft de geest van de grote speurder onverstoor baar voort in het Sherlock Holmes-museum. De zoon van Doyle heeft dit monument opgetrokken ter bittere nagedachtenis aan zijn beroemde vader, in wiens schaduw hij gedoemd is te leven. Vele tekenaars hebben hun talenten beproefd op het drama bij de Reichenbach waterval. De mens heeft tevens een verkla ring bij de hand voor het feit, dat de detectives anno 1968 stuk voor stuk ploerten zijn. „Holmes", consta teert hij met voldoening, „is een no bel mens, die de misdaad strafte. De behoefte aan criminaliteit ont stond pas in een samenleving, die volledig geordend was. Zolang er nog roversbenden door de wereld trok ken was de .opwinding reëel en had men geen behoefte aan fictie. Maar sinds de mensheid de straten over steekt langs zebrapaden en op het Binnenhof de blauwdrukken liggen, waarin de arbeider kan lezen, hoe het hem tot zijn a.o.w. zal gaan en in de bejaardenzorg daarna, heeft iedereen opeens een hongeroedeem naar het onverwachte. Het is de tra gische kant aan deze samenleving, dat wij het vermogen tot improvisatie verloren hebben". Het is die zucht naar avontuur, naar het ongewisse, die zestig Brit ten, leden van de „Sherlock Holmes Society of London", tot de spectacu laire pelgrimstocht naar de Reichen bach-waterval heeft geïnspireerd. On der aanvoering vai hun president, sir Paul Gore-Booth zullen zij, ver momd als figuren uit één van de 76 hoeken van Doyle, op 11 mei in col lectieve meditatie de man gedenken, die hun vrije uren zo verrukkelijk nutte'oos vult. Om het enthou siasme te dempen zullen de organi sators er waarschijnlijk goed aan doen bij de waterval een bord te plaatsen met „verboden stortplaats" erop. Want je weet het nooit met die fanatieke rekels. Ze weten het immers stuk voor stuk beter dan de meester en voordat je het weet, ne men ze al een snoekduik. Zeg nu zelf: is het geen moord idee?. MOSKOU (AP) „Pravda" betekent „Waarheid". De dage lijkse zes pagina's van het Rus sische blad van die naam geven de trouwe communisten de offi ciële lezing van de werkelijkheid. Als spreekbuis van de partij is de „Pravda" het belangrijkste van de gecensureerde dagbladen van de Sovjet-Unie. Zij is verplichte lectuur voor de elite. De oplage voor het hele land is zeven miljoen exemplaren, maar het totale aantal lezers is nog veel gro ter, aangezien vele kranten worden aangeplakt op openbare plaatsen. Aan de kiosken kost het blad drie kopeken (ongeveer 10 cent). De voornaamste taak van de „Pravda" is, de officiële partijpolitiek uiteen te zetten. Een partijpropagandist, die weet dat hij op een fabrieksvergadering moet spreken over het een of anderre actuele onderwerp, kan zich in de „Pravda" vlug op de hoogte stellen van de orthodoxe opvatting de enige, die is toegestaan. Zoals elke goede propagandist of perschef, mengt de „Pravda" vrijelijk feiten en meningen door elkaar met weg lating van wat niet gewenst wordt geacht. Het stilzwijgen van het blad over gebeurtenissen, waar men verlegen mee was, verraadt vaak meer het denken van het Kremlin als officië le verklaringen. Toen de dochter van Stalin overliep, wachtte de „Eravda" eerst 3 dagen en drukte hij vervol gens op een binnenpagina een klein berichtje af, waarin werd meege deeld, dat zij in het buitenland ver bleef en dat het haar eigen zaak was, hoelang zij verkoos daar te blij ven. Hor. 1 monster, 5 ontzaglijk, 9 oog opslag, 11 werk van een toondichter, 12 voorzetsel, 14 laaghartig, 16 land bouwwerktuig, 17 telwoord, 19 bijb. figuur, 20 lied, 21 klein kind, 22 voor zetsel, 23 jongensnaam, 24 soort van grove tarwe, 27 bijwoord, 29 uitroep, 30 oude lengtemaat, 31 voorvoegsel, 32 voedsel, 33 voorzetsel, 35 doorn achtige plant, 38 lidwoord, 40 mu zieknoot, 41 muzieknoot, 43 mat, 45 Ital. dichter, 48 plaats in België, 50 telwoord (Fr.), 51 plaats in Z.H., 53 voorvoegsel, 54 hap, 55 zoon van Seth, 57 plaats in Z.H., 58 rivier in Frank rijk. Vert. 1 optocht (ZN), 2 de gouden bul (afk. Lat.), 3 meisjesnaam, 4 ver bond, 5 plaats in Z.-Limb., 6 niets, 7 rund, 8 plaats in N.-Brab., 10 jon gen, 11 oude Griekse munt, 13 voor- naamw., 15 oude rekening (afk.), 16 bekende afkorting, 18 voordeel, 20 familielid, 23 wilde haver, 24 groen te, 25 tijdrekening, 26 voorzetsel, 28 tovergodin, 34 telwoord, 36 vaste ko per in een winkel, 37 keurige, 38 op schik, 39 godin der eeuwige jeugd, 42 familielid, 44 voorvoegsel, 45 mik punt, 46 staatsbedrijf (afk.), 47 een maal, 49 rivier in Italië, 51 bijwoord, 52 stok, 54 brandkraan (afk.), 56 mu zieknoot. OPLOSSING PUZZEL VORIGE WEEK Hor. 1 Ares, 5 spie, 8 alk, 9 paret, 12 kei, 14 lam. 15 mirakel, 17 mei. 19 eed, 20 bot, 21 ko-m, 23 ts, 24 tot, 25 mis, 27 Gap, 29 slok, 31 Massa, 33 teer, 35 at, 36 Ra, 37 pa, 39 t.d 40 Oberon, 41 paniek, 42 eb, 43 li, 44 er, 45 tl, 46 klem, 48 engel, 52 Piet, 54 lis, 56 nes, 57 moe, 58 om, 60 kip, 62 del, 63 ba, 64 kit, kanarie, 69 tas, 70 non, 72 naast, 73 men, 74 pond, 75 oven. Vert. 1 alm, 2 R.K., 3 spit, 4 gratis, 5 stek, 6 ik, 7 Eem, 8 aad, 10 ar, 11 e.k., 13 iet, 14 leis, 15 mot, 16 log, 18 Iser, 20 bok, 22 .nat, 24 totebel, 25 ma, 26 ss, 28 petitie, 30 label, 31 manie, 32 appel, 34 edele, 36 rol, 38 aar, 46 klok, 47 mik, 49 nn, 50 gelaat, 51 es, 52 pol, 53 tras, 55 sik, 57 mee, 59 min, 61 pand, 62 dito, 63 ban, 65 top, 67 na, 68 Rs, 69 ten, 71 no, 73 me. De lezers van de „Pravda" krij gen vaak hun eerste nieuws van „The Voice of America" of andere korte-golfuitzendingen uit het westen. Later vertelt de „Pravda" hun dan, hoe zij dat nieuws moeten uitleggen. De interpretatie, die het blad geeft, is in de regel eenvoudig het wes ten is slecht en Rusland en het com munisme zijn goed. Neem een nummer van de laat ste tijd als voorbeeld. Op een foto op de eerste bladzijde ziet men hard werkende Sovjetboeren, die in een' bevloeide woestijn kool snijden. Zul ke plaatjes worden vaak gebruikt om de arbeiders aan te sporen, har der te werken en trots te zijn op de prestaties van het land onder het communisme. Boven aan de bladzijde staat de leus: „Arbeiders van de wereld, verenigt u". Deze leus staat op alle publikaties, ook op de t.v.-gids en er onder staan de woorden: „Com munistische partij van de Sovjet- Unie". Daarna komt in grote letters „Pravda" en daaronder „Orgaan van het hoofdbestuur" van de partij. Twee schetsen links tonen de prij zen, die de „Pravda" heeft gewon nen. Op de prijzen is het profiel te zien van V. I. Lenin, die het blad in 1912 heeft opgericht en de leider is geweest van de bolsjewistische re volutie van 1917. In een kolom aan de linkerzijde die in de regel wordt gebruikt voor hoofdartikelen, gaf het exemplaar van deze dag het communiqué van een Oosteuropese in het weekeinde gehouden topconferentie. Het voor naamste doel van de conferentie wordt in het communiqué niet dui delijk gemaakt; waarnemers uit het westen zeiden, dat dit het doel was, de plotselinge liberalisering in Tsje- choslowakije te bespreken. grotere successen te streven bij het volbrengen van taken. In een arti kel wordt een aanval gedaan op te kortkomingen van plaatselijke lei ders wat betreft uitbreiding van net gebruik van tractoren. Op bladzijde 3 wordt aandacht ge schonken aan de laatste verjaardag van de geboorte van Maxim Gorky en de huidige campagne in de pers om de vader van het „socialistische realisme" (de officieel goedgekeurde stijl van schrijven, die het commu nisme verheerlijkt) te eren, wordt voortgezet. Als onderdeel van de toenemende aandacht van de „Pravda" voor het onderzoeken van klachten van le zers stelt een verslaggever de dom me hehande'ing van personeelspro blemen door de directeur vaan een ziekenhuis te Leningrad aan de kaak. De „Pravda" heeft, naar verluidt, 40 redacteuren, die uitsluitend tot taak hebben, gemiddeld 1.000 brieven van lezers per dag te behandelen. In een bespreking van een docu mentaire over de pianist Svyatoslav Richter wordt de film te oppervlak kig 'genoemd, maar wordt hij ge prezen omdat hij iemand toont, „op wie ons .and trots kan zijn". Het grootste gedeelte van bladzijde vier is gewijd aan wat de commu nisten zien als goed nieuws over an dere communistische landen, zoals het produceren van meer schepen en schoenen dan de gestelde normen. De historische veranderingen, die in Tsjechoslowakije plaatsvinden zijn niet genoemd e,i van de studenten demonstraties ten gunste van libe ralisering in Polen wordt slechts terloops gewag gemaakt. Een lang artikel behandelt de Stockholmse bijeenkomst tegen „De Amerikaanse agressie in Vietnam". In een ander wordt uiteengezet, dat men geen wijziging ziet in de buitenlandse politiek van Bonn, on danks de westerse berichten over een verandering in de richting van het laten vallen van de Westduitse ter ritoriale aanspraken op delen van Polen. Het voornaamste internatio nale nieuws van de „Pravda" vindt men op bladzijde 5. Bovenaan, in een ruimte, die veel al is gewijd aan aanvallen op het westen, wordt Israël in een opschrift beschuldigd van agressie tegen Jor danië en hiermede overeenkomende berichten worden ontleend aan Tass het persbureau van de Sovjetrege ring. In de „kolom van de commenta tor" wordt de dagelijkse beschuldi ging van de Sovjetpers herhaald, dat West-Duitsland militaristisch is en naar revanche streeft. Elders op bladzijde vijf vindt men berichten over bijeenkomsten van de communistische partijen in andere landen en een artikel over het toe nemende gevaar van nazisme in A- merika. De laatste bladzijde bestaat voor ongeveer driekwart uit sport, met op het ogenblik de nadruk op het begin van het voetbalseizoen. Op an dere dagen neemt het sportnieuws minder plaats in. In een uitvoerig artikel wordt aan de ouders voorlichting gegeven over de wijze waarop zij hun kinderen moeten opvoeden tot welgemanierde mensen. In een kleine ruimte onderaan vindt men een onvolledig radio- en t.v.- en schouwburgprogramma en het weerbericht, compleet met de zelfde dooddoenier, die de meteoro logen in het westen zo graag ge bruiken: „wisselend bewolkt". In tegenstelling tot westesse kran ten bevat de „Pravda" geen adver tenties, wordt geen duidelijk onder scheid gemaakt tussen feiten en me ningen, doet het blad weinig aan hu mor en geeft het bijna geen berich ten over onaangename onderwerpen zoals misdaden of natuurrampen. Wat vinden Russen van de „Pravda"? „Wel", zei een man, die zijn woor den zorgvuldig koos. „Het blad is polemisch. De leden van de partij houden er van, maar ik denk dat gewone mensen de krant vervelend vinden". Vervelend of niet, de oplage van het maandagochtendblad van de „Pravda" wordt steeds groter. Het is de enige krant die op maandag morgen verschijnt. Op andere dagen bevat de redac tionele ruimte droge discussies over dingen zoals de trouw aan de partij of kunstmest. De eerste bladzijde bevat op deze dag verslagen van vergaderingen hier en in het buiten'and om te pro testeren tegen de „Amerikaanse a- gressie in Vietnam" en berichten over Sovjet-successen wat betreft de vroege voltooiing van het lentezaai- en. Op bladzijde twee worden de par tijleden in artikelen over „het leven van de partij" aangespoord naar nog iiitiiiiiiiiiiiimiiimiiiiiiiiiiiiiiimimmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiHiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiii van de pers, die wat de inhoud be treft geheel aan de voorgaande ge lijk is. De dichter heeft zelf nog de schifting kunnen doen. Men mag deze editie als de definitieve be schouwen. Voor wie zich in het poë tische oeuvre van J. C. Bloem wil verdiepen is zij onmisbaar. ERIK VAN RUYSBEEK: WAAR IS DE EERSTE MORGEN? (Man- teau, Brussel—Den Haag). Deze bloemlezing uit de na-oorlogse Vlaamse experimentele poëzie ver scheen voor het eerst in 1955. Ze werd toen samengesteld door de in middels overleden Jan Walravens. In 1960 kwam een tweede, vermeerder de uitgave van de pers. En thans werd een derde druk in de serie Maerlant-pockets opgenomen. Hij bevat drie volledige dichtbundels, namelijk van Albert Bontridder, Ben Cami en Marcel Wauters. Tevens zijn nog ongepubliceerde verzen van Hugo Claus en Paul Snoek opgeno men. Erik van Ruysbeek schreef er een instructieve inleiding bij, waarin hij de evolutie van de zgn. Tijd en Mens-generatie schetst. Het is te be treuren, dat juist de meest typische vertegenwoordiger van deze groep, Remy C. van de Kerckhove, in deze derde druk ontbreekt ALBERT DE VOSTERRA D'AMORE. (Desclée de Brouwer, BruggeUtrecht). Dit bundeltje ge dichten van de Vlaamse kapelaan Albert de Vos verscheen in de reeks „Noorderlicht". De verzen zijn ont staan na een reis door Italië in 1964. De dichter toont aan, dat men rei zend nog thuis blijft en thuisgeko men nog op reis blijft. In verband daarmee heeft hij zijn bundel in twee afdelingen gesplitst. Het is de moeite waard de dichter in zijn ge peins te volgen. Jammer dat zijn vorm nogal traditioneel is. J. C. BLOEM: VERZAMELDE GEDICHTEN. (Polak en Van Gen nep, Amsterdam). Deze „Verzamelde Gedichten" verschenen oorspronke lijk in 1965 in de reeks „Nederlandse Klassieken". Het boek verwierf de Prijs der Nederlandse letteren. Nog hetzelfde jaar kwam een tweede druk

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1968 | | pagina 13