5Veel andere dingen in de bouw
waarvoor je je hart vasthoudt"
Verdwijnend en verschijnend Zeeland
SS DE RINGRIJDERS
MASSAAL ONDERZOEK
Betonstenen blijkbaar
niet vochtbestendig
Even uitblazen mevrouw
Stichting Samivoz gaat
inrichtingen uitbreiden
STICHTING RATIOBOUW „ER MOEST EEN KERK INSTORTEN"
Raiffeisenbank
Hoedekenskerke
groeide over
hele linie
PLAN VOOR
12-KLASSIGE
SCHOOL IN
HULST
rpapier
voor
uw
«—pen
GEHEIM VAN HET KUIKENLOZE El
ALARM
GOUDEN
I BROCHES
Schoonheid uit een eitje
Onderschatten
Nat
Z.V.T.M. in stichting
van vervoerbedrijven
Te Goes en Bergen op Zoom
Vervolging
Algemene vergadering
Statenkring K.V.P.
Hulst
DAGBLAD DB STEM VAN ZATERDAG T3 APRIL 1968
(VERVOLG VAN PAGINA 1)
Waar betonstenen gebruikt zijn (of
worden) in draagconstructies van ge
bouwen, dienen speciale voorzienin
gen te worden getroffen, daar de
'kwaliteit van dergelijke stenen ge
leidelijk aan achteruit zou kunnen
gaan.
De in de Lucaskerk in Den Bosch
gebruikte betonstenen waren gekeurd
door Ratiobouw, die het draagver
mogen op 100 kg had gesteld.Nu
blijkt dat dit draagvermogen door in
werking van vocht, temperatuur
schommelingen en andere weersom
standigheden sterk kan verminderen.
Zonder speciale voorzieningen kan de
druk hierdoor te groot worden. Het
gevaar voor instorten wordt zodoen
de bijzonder groot. Een moeilijkheid
is, dat de betrouwbaarheid van de be
tonstenen eerst door proeven over
een termijn van vele jaren kan wor
den getoetst.
De betonstenen voor de Lucaskerk
in Den Bosch werden destijds gele
verd door de fa. C. Visker-Van Meel
in Terheijden. Naar men ons mee
deelde worden betonstenen van deze
soort daar niet meer gemaakt. Niet
omdat ze zouden zijn afgekeurd, maar
om technische redenen. De nieuwe
betonstenen worden volgens een an
der procédé vervaardigd. Het staat
vast dat in Nederland tientallen be-
tpnbedrijven stenen voor draagcon
structies hebben geproduceerd.
De directeur van het bouwbureau
van het bisdom Den Bosch, de heer
P. van Hoeckel, heeft als eerste een
alarmerend geluid laten horen, toen
hij het resultaat van het TNO-onder-
zoek van de Bossche St.-Lucaskerk
ónder ogen kreeg. Maar hij is niet
de enige die zich ongerust heeft ge
maakt over de toepassing van beton
stenen in draagconstructies.
Na de gesprekken, die hij heeft
gehad met ir. Ligtenberg en ir. Wes-
seling van het TNO, zei hij te ver
wachten dat verdere onderzoekingen
zullen uitwijzen dat toepassing van
betonstenen in draagconstructies ver
boden moet worden.
„We hebben de steen in de vijver
gegooid. Er zal nogal wat deining ko
men", aldus de heer Van Hoeckel.
Naar zijn mening levert het gebruik
van betonstenen geen enkel probleem
op als zij gebezigd worden in beton-
of staalconstructies.
„Er wordt nu volop achteraf ge
praat, maar iedereen heeft het bij
voorbaat geweten dat het met die be
tonstenen goed uitkijken was", zegt
hij.
Een deskundige van een van de
grote bouwmaatschappijen heeft ver
klaard, dat betonstenen in draag
constructies vrij veel worden toege
past. Zijns inziens moeten aan der
gelijke constructies speciale eisen
worden gesteld. Maar er zijn zeer
weinig duidelijke voorschriften op
dit terrein. De betrokken maatschap
pij geeft overigens de voorkeur aan
skeletbouw, waarbij beton- en ande
re stenen niet als draagconstructies,
maar als „vulling" worden gebruikt.
Een woordvoerder van het minis
terie van Volkshuisvesting verklaar
de, dat het onderzoek naar de toe
passing van betonstenen met belang
stelling zal worden gevolgd. Het mi
nisterie heeft in deze nog geen stap
pen ondernomen.
(ADVERTENTIE)
uMiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiiMiiiHiiiiiiii;
<~Paul &uweneel
J UWELIER
OOSTBURG
niiiiiiiiiiiiiiiiiiiniininmiuiiiiinniiiimii
Ei, ei, wat zit er in een ei? Er kan
een kuiken in zitten. Wij zouden in
deze functionele tijd bijna vergeten
dat de oorspronkelijke functie van
het ei is: een kuiken uit zijn schaal
te laten breken. Het is wel goed dat
de fantasiekuikentjes op de paas-
taart ons daaraan herinneren. Maar
van de ruim 6 miljard eieren die in
ons land jaarlijks geproduceerd wor
den, eten we er gemiddeld 206 per
persoon op (eventueel verwerkt tot
eipoeder waarvan o.a. de bakker
weer een lekkernij voor onze tafel
maakt, denk maar aan de paastaart).
Een niet onbelangrijk deel van de
6 miljard wordt uitgevoerd en ten
slotte blijven er dan nog wat over
voor de broedmachines, die eieren
van kippen met zeer geselecteerde
stambomen uitbroeden, zodat de
nieuwe generatie nóg meer en voor
handel en consumptie nóg geschiktere
eieren zal leggen.
Het kuikenloze eitje is een ware
voorraadkamer van belangrijke voe
dingsstoffen. Dit zit er in: eiwitten
van een hoge biologische waarde, vet
(alleen in de dooier), kalk, fosfor
en ijzerzouten, jodium en de vitami
nen A, B en D.
Vroeger werden vooral in voor
jaar en zomer eieren gegeten, een
voudig omdat ze in de winter schaars
waren. We hebben intussen de kip
pen zo gek gekregen, dat ze het hele
jaar door regelmatig leggen; de huis
vrouw profiteert daarvan, want de
prijs blijft tamelijk gelijk en de
smaak is in elk jaargetijde voortref
felijk
Een ci van gemiddelde grootte staat
hl. voedingswaarde gelijk aan ca. 35
gram vlees of visvlees. Op het ideale
menu (van grote kinderen en vol
wassenen) staat 100 gram vlees, of
een gelijkwaardige vervanging, per
dag. Dit quantum kan over verschil
lende maaltijden verdeeld worden.
Het mag in de loop van de dag bij
voorbeeld zijn: een ei en wat vlees:
of twee maal een ei met aanvulling
van kaas; of geen ei en de hele portie
als (vlees of als vis. Kaas, erwten en
bonen kunnen nu en dan (maar niet
dagelijks) als vervangers van vlees
dienen.
Een ei is een mooi ding, het is zo
voi, zo af, zo volmaakt. Het heeft
dan ook tal van schilders geïnspi
reerd; de (geschilderde) eieren van
Eroris Verster zijn wereldberoemd.
De inhoud van het ei heeft die
schilders bovendien geholpen hun
doeken en panelen te prepareren en
hun verven aan te maken. De inhoud
van het ei heeft de vrouw die werk
maakt van „haar schoonheid" haar
huid te prepareren voor het succesvol
MNnildercn met make-up.
Voor de droge huid is een eier
dooiermasker uitstekend. Het losge
klopte eigeel wordt op het schoonge
maakte gezicht gestreken en mag
daar gedurende een kwartier zijn
heilzaam werk doen, terwijl de pa
tiënt met gesloten ogen ligt uit te
rusten. De vette huid heeft profijt
van een masker waarvoor eiwit
wordt gebruikt. Voeg aan het losge
klopt eiwit een paar druppels citroen
bestrijk er het gezicht mee behalve
de huid rondom de ogen. Na een
goed kwartier met warm water afne
men.
Een goede stimulans voor de hoofd
huid is het volgende: Roer een eier
dooier aan met een scheutje water
(of in geval u last hebt van roos, met
een scheutje olijfolie) en wrijf er de
hoofdhuid mee in, een uur voor u
het haar gaat wassen.
Drie tot schuim geklopte eierdooiers
zijn de basis voor een weldadige
shampo ais men er het volgende aan
toevoegt:
Voor droog haar: een scheutje
olijfolie of wonderolie; voor normaal
haar: een scheutje rum; voor vet
haar: een scheutje gesmolten honing.
Het middel schuimt niet, maar rijk
schuim garandeert niet dat haarwas-
zeep goed is. Deze is het in ieder ge
val. Het haar moet wel rijkelijk ge
spoeld worden om het eiluchtje kwijt
te rakendesgewenst kan in het laat
ste spoelwater citroen of azijn ge
druppeld worden.
Gesprongen winterhanden vinden
verlichting door het inwrijven met
goVlll c.t pittrsr,!
.{Van een onzer verslaggevers)
ROTTERDAM. „Het grote
probleem in de bouwnijverheid is
dat er in deze industrie veel te
weinig geld en mankracht be
schikbaar wordt gesteld voor re
search. Stichtingen als T.N.O. en
Ratiobouw moeten woekeren met
het geld dat ze krijgen. De bouw
wereld zelf doet beslist onvol
doende op het gebied van re
search. En wat er aan research
wordt gedaan komt onvoldoende
over hij degenen die ermee moe
ten werken. Er moest een kerk
instorten om de mensen de ogen
te openen. Misschien gaat men
nu eindelijk geloven wat wij al
jarenlang proberen duidelijk te
maken".
Dit is een veelzeggende reactie op
het drama van de betonstenen. Ze is
afkomstig van een van de medewer
kers van de Stichting Ratiobouw
(wetenschappelijke afdeling van de
Stichting Bouwcentrum in Rotter
dam).
Volgens deze woordvoerder gebeuren
er, los van het probleem van de be
tonstenen. in gemetselde muren, een
heleboel andere dingen „waarvoor je
je hart vasthoudt".
Wat de gemetselde muren betreft: er
wordt al jarenlang gestudeerd op een
goede methode om het draagvermo
gen van deze muren te berekenen.
Dit schijnt heel moeilijk te zijn. De
studiecommissie muurconstructies,
waarin deskundigen van rijk en ge
meenten zitten, is bezig met de op
stelling van algemene voorschriften
op dit punt.
Veel architecten en constructeurs on_
derschatten volgen-s de woordvoerder
van de Stichting Ratiobouw de moei
lijkheden. Zij gebruiken metselste
nen in draagconstructies zonder daar
van de consequenties volledig te door
zien. Meestal houden ze weliswaar
een extra grote veiligheidsmarge aan
maar het zou, aldus onze zegsman,
beter zijn om bij dergelijke moeilij
ke berekeningen specialisten in' te
schakelen. Dit gebeurt z.i. veel te
weinig.
De Stichting Ratiobouw geeft over
de gewraakte betonstenen een zoge
naamd kenmerkblad uit, een certifi
caat waarin vermeld wordt dat de
leverancier van de betonstenen in
staat is betonsteen van de vereiste
kwaliteit te leveren. Dat wil niet zeg
gen dat hij ze ook inderdaad levert.
Het certificaat is ook alleen maar
geldig voor zover de betonsten-en
voor binnenmuren in de woning
bouw worden gebruikt.
Dit is de reden dat mn niet bang
hoeft te zijn dat flatgebouwen, waar
in betonstenen zijn verwerkt op in
storten staan. Sedert 1945 zijn er
ongeveer 500.000 woningen in Neder
land gebouwd waarbij gebruik werel
gemaakt van betonstenen. Geen enke
le instorting van een huis kon aan
de betonstenen worden toegeschre-
Het is volgens de Stichting Ratio
bouw best mogelijk dat buiten de
woningbouw betonstenen gebruikt
kunnen, worden. De stichting geeft
hiervoor echter geen certificaten af.
Ze adviseert desgevraagd wel bij de
berekening van het draagvermogen
van deze betonstenen.
Bij het gebruik van betonstenen in
de Lukaskerk in Den Bosch is vol
gens de woordvoerder van de Stich
ting Ratiobouw aan twee condities
niet voldaan. Op de eerste plaats is
de belasting hoger geweest dan bij
het gebruik van de stenen in de wo
ningbouw het geval is. Daarnaast
zijn de stenen nat geworden waar
door het draagvermogen is vermin
derd.
In de woningbouw worden de beton
stenen alleen voor binnenmuren ge
schikt geacht. Normaal gesproken
kunnen ze dus niet nat worden.
(Van ©en onzer verslaggevers)
TERNEUZEN - De Zeeuwsch-
Vlaamse Tramwegmaatschappij
te Terneuzen maakte deel uit van
de stichting centraal orgaan parti
culiere openbare vervoerbedrijven.
Teneinde een zo groot mogelijke bun
deling van krachten te krijgen heb
ben onlangs 26 particuliere openba-
rf. vervoerbedrijven zich in deze
stichting verenigd.
De oprichters hebben zich op het
standpunt gesteld, dat aan de ver
zorging van het openbare personen
vervoer blijvend door particuliere
ondernemingen behoort te kunnen
worden deelgenomen. In verband
hiermee stelt het orgaan zich ten
doel de instandhouding en de ontwik
keling van de particuliere openbare
vervoerondernemingen, alsmede de
bevordering en instandhouding van
een nauwe samenwerking tassen de
ze ondernemingen. Het ligt niet in
de bedoeling, dat het centraal or
gaan naar buiten gaat optreden
Het moet worden gezien als een stu
diecentrum ten behoeve van de par
ticuliere openbare vervoerbedrijven
(Van een onzer verslaggevers)
HOEDEKENSKERKE De coöpe
ratieve Raiffeisenbank te Hoedekens
kerke heeft het boekjaar 1967 afge
sloten met een gunstige balans. Over
de hele linie valt groei te constateren.
Het aantal leden van de vereniging
steeg tot 651 (30 nieuwe leden, 18
afgevoerd). De rentepercentages voor
voor hypothecaire leningen, kredie
ten en andere leningen moesten met
1/4 procent worden verhoogd.
De rente van spaargelden varieert
nu van 4 procent (dagelijks opvraag
baar) tot 6 procent (twee jaar op
zegging). Van de spaarvormen met
een half en een heel jaar opzegging
wordt veel gebruik gemaakt, zo
meldt het jaarverslag van de bank.
Bij de spaarbank bedroeg het over
schot, inclusief de bijgeschreven ren
te (van 351.645,48) 892.628,30. Het
saldo aan het eind van het boekjaar
bedroeg, inclusief rente f 9.262.191,50.
Aan voorschotten werd in 1967 bijna
1 miljoen gulden verstrekt en aan
kredieten bijna zeven ton.
De omzet van de bank steeg met
ruim zes miljoen gulden tot een to
taal van meer dan 40 miljoen.
(Van een onzer verslaggevers)
GOES. De Stichting Sami
voz uit Den Bosch wil de twee
inrichtingen die zij te Goes be
heert, aanzienlijk uitbreiden. De
capaciteit van Huize Den Berg
wordt uitgebreid tot 170 bedden,
en die van het verpleeghuis Ma
ria Terweel tot 130 bedden.
De verbouwingsplannen van de
twee inrichtingen houden nauw ver
band met de saneringsplannen van
de gemeente Goes, zo vertelde ons
de directeur van Samivoz, de heer
A. C. J. A. Nollen uit Den Bosch.
De verbouwing van Huize Den Berg
is al begonnen en zal over ongeveer
anderhalf jaar klaar zijn. Naast het
internaat wordt daarna een nieuwe
b.l.o.-school gebouwd, ter vervan
ging van de huidige mr. dr. Mes-
school.
Bij het verpleegtehuis Maria Ter
weel wil Samivoz een verzorgings
flat bouwen voor 50 bejaarden, die
slechts een gedeeltelijke verzorging
nodig hebben. Bovendien komen er
10 huisjes voor echtparen. Dit plan
is nog niet concreet uitgewerkt. Sa
mivoz hoopt dit of uiterlijk volgend
jaar met de bouw te kunnen begin
nen. Dit zal afhangen van het tempo
van de sanering door de gemeente.
Voor de medewerking van het ge
meentebestuur van Goes heeft de
heer Nollen grote waardering.
Samivoz zal voorts, aldus de heer
Nollen, haar Inrichting in Rilland-
Bath voor psychisch gestoorde be
iaarden, Huize De Werfkampen, uit
breiden. Na Pasen begint men met
nieuwbouw, die de capaciteit opvoert
van 55 tot 140 bedden.
Bovendien wil Samivoz in een wat
verder verwijderde toekomst ook in
Bergen op Zoom een tehuis voor psy
chisch gestoorde bejaarden bouwen.
Hiervoor moet de stichting echter
nog toestemming ontvangen van de
Centrale Ziekenhuiscommissie, die
het bouwen van tehuizen en inrich
tingen op het terrein van de volks
gezondheid coördineert.
(Van een onzer verslaggevers)
HULST Het bestuur van de
stichting Katholiek Onderwijs Huist
heeft het college van b. en w. ver
zocht mee te werken aan de tot
standkoming van een 12-klassige r.k.
school voor g.l.o. met gymnasteik-
lokaal in het bestemmingsplan Noord
Z. De stichting, opgericht op 30 ja
nuari zal het beheer gaan voeren
over de in Hulst gevestigde katho
lieke scholen voor g.l.o. en kleuter
onderwijs.
Het is de bedoeling, dat de bestaan
de r.k. meisjesschool St.-Joseph voor
bijzonder gewoon lager onderwijs in
de toekomst gebruikt gaat worden
voor het middelbaar algemeen vor
mend onderwijs (mavo.) De r.k. jon
gensschool St.-Willibrordus voor b.
g.l.o. blijft gehandhaafd als lagere
school. De te bouwen 12-klassige
in het bestemmingsplan Noord 2 en
de St.-Willibrordusschool worden ge
mengde scholen. Van de bouw van
het gymnastieklokaal wordt even
wel afgezien als in de onmiddellijke
nabijheid de school een gymnastiek
lokaal c.q. een sportlokaal zal wor
den gebouwd. Zoals reeds bekend
bestaan er in Hulst momenteel plan
nen om een sporthal te bouwen.
B. en w. stellen de gemeenteraad,
die vrijdag a.s. bijeenkomst voor in
te stemmen met de bouwplannen
voor een 12-klassige r.k. lagere school
in Noord II.
In ..De Stem" vam diinsdag 9 april jl.
las ik op pag. 13 het artikeltje „Pre
sident Banda van Malawi geeft kin-
deren met de zweep."
Dit op zich onbelangrijke bericht
weet de kranfekolommen te halen,
maar deze zelfde president Banda staat
toe of verleend medewerking aan. veel
gruwelijker dingen. Als voorbeeld: Op
25 o'kt. 1967 werden in het Mlanje-ge-
bied een groepje vrouwen aangevallen
en verkracht, omdat deze vrouwen
weigerden een insigne te dragen of
lidmaatschapskaart te kopen, of steun
te geven aan de „Malawi Congress
Party". Zij zijn getuigen van Jehova
en houden zich daarom principieel af
zijdig van de politiek.
BREDA GR. JOL
(Van een onzer verslaggevers)
HULST Op maandag 22 april
a.s. vindt om 19.3# uur in de Koning
van Engeland te Hulst de algemene
vergadering plaats van de KVP-sta-
tenkring Hulst.
Het statenkringbestuur zal wórden-
uitgebreid van negen tot elf leden.
Ook in de vacature vrouwelijk be
stuurslid dient te worden voorzien.
Ook voor drs. W. Lockefeer zal een
opvolger gekozen worden. De heer
Lockefeer heeft van zijn functie als
bestuurslid afgezien, omdat hij voor
zitter is van de kring Zeeland. Er
zal ook een jongere in het bestuur
worden gekozen.
Drs. W. Dusarduyn zal spreken over
de Tweede Kamerfractie nu; drs. W.
Lockefeer zal een spreekbeurt hou
den over het onderwerp K.V.P.-or-
ganisatie nu.
spraak te zijn gemaakt, om het
niet over de folklore te hebben.
Het wordt een documentaire,
zoals de Zeelandfilm, als een
verdienste aangerekend, dat hij
met geen woord rept over de
klederdrachten, de schietingen
en de ringrijderijen Men
moet lang zoeken in de vele, ve
le brochures over Zeeland, wil
men iets vinden over de kleder
drachten en hun betekenis. Zelfs
toerist «che uitgaven zwijgen er
veelal over.
Het doodzwijgen van de nog le
vende tradities gebeurt te conse-
mogln wonrdeat SesProk<m zou
is een gewoond Het
keU6 onsato ^aarom di^ zo is, prik-
trots on h0§e mate. Zeeland is
aenten hot schltterende monu
menten, het beroept zich te pas en
te onpas op grootse feiten uit het
verleden. Maar wat er nog zicht
baar van dat verleden onder ons
rondwandelt, schijnt geen enkele
positieve waarde meer toegekend
te krijgen. Waarom?
Beschouwen de zonen van het
nieuwe Zeeland, die „oude garde"
wellicht onbewust, als een gevaar
voor de dynamiek van morgen?
Ziet men de klederdrachten als de
uniformen van de conservatieve
keurtroepen, die de vooruitgang
willen torpederen en daartoe op
hun tournooien, ringrijderijen en
schietingen zo vlijtig oefenen?
Voer voor psychologen
Wat hiervan zij, laat ons maar
openlijk mogen verklaren dat er
iets door ons heengaat bij het zien
van een ringrijdersfeest. Het is een
traditie die al meer dan twee
eeuwen op Walcheren bestaat. In
het begin, in de 17e eeuw, was het
een trots en een grandioos gebeu
ren, dat plaatsgreep op het Middel
burgse Abdijplein, zonder VW-sub-
sidie
Het waren ook geen boerenzonen
die naar de ring staken, maar fi
guren uit de toenmalige high so
ciety. Historisch gesproken schijnt
het ringrijden te zijn voortgekomen
uit de middeleeuwse wedlopen en
renspelen van de krijgszuchtige en
strijdbare adel.
De ringrij dersfeesten werden al
vrij gauw een gebeurtenis waar
alle rangen en standen belangstel
ling voor hadden. De winnaars van
de verschillende ronden werden met
een kleurig lint omhangen, dat zij
de hele dag trots bleven dragen.
Een ringrijdersfeest in oude stijl
gewoonlijk tijdens kermissen en an
dere hoogtijdagen, was niet zelden
een luidruchtige gebeurtenis, waar
bij de dingen volkomen uit de hand
liepen. De opzet en vormgeving
van de wedstrijden is in de loop
der tijden wel veranderd. Als men
vroeger drie ringen had, dan had
men een prijs en was het spel uit.
Nu rijdt men de hele dag en gaat
het om de meeste ringen, die ge
stoken worden.
Ook de prijzen hebben een ander
karakter gekregen. In de oude
vorm was de pollepel de „poedel
prijs". Nu is het een begeerde tro
fee, waarom hard wordt gestre
den.
Er word soms beweerd dat de
ringrijderijen klinisch dood zijn,
maar door bloedtransfusies van de
VVV in het leven worden gehouden
Laat ons daar maar voorzichtig
mee zijn. Oeroude feesten blijken
vaak over een ongehoorde vitali
teit te beschikken. Hoeveel is er
echt nieuw aan b.v. de nu weer op
levende ruitersport (ruiterijen!),de
majorettenpelotons en de schiet-
clubs?
Een feit is wel, dat een brok folk
lore dat geëxploiteerd wordt en
tot show devalueerde aan eigen
waarde verliest, naarmate het aan
commerciële waarde wint. Niets
is zo dodelijk voor een traditie,
als wanneer het een uitkoopverto
ning wordt, gelijk aan het optreden
van bepaalde, jodelende dijenklat-
sers in de Zwitserse toeristenoor
den En dit laatste gevaar ligt
ook bij de Walcherse ringrijderijeii
op de loer.
i ttü
