Nomaden
van de Noordzee
zoeken spek voor de bek
van de oliesjeiks
ven
hool
TENT
:NT
NT
ASSISTENT
ISTENT
parttime (5 j.)
al
LIST
an
directeur
van het I.H-B-O-
ven - 040-2373°
OP EEN MEER DAN VOLLE NOORDZEE, DINSDAG TWEE
UUR - Het is knokken geblazen op het continentale plat.
de boorbeitels staan op scherp, de olie klokt onder de gol
ven, aardgasbellen borrelen tussen de spleten van de zee
bodem. De wedren om de miljarden is begonnen. Buur
man Brit, op zijn vasteland tot aan de rand van zijn bol
hoed in de misère, zit buitengaats al maanden in de olie
en heeft in de krochten onder de Lemanbank een spaar
pot opengebroken, die er niet om liegt. Tweehonderd
kilometer oostwaarts hebben Duitse diepzeeduikers tot
nog toe achter het net vol bodemschatten gevist. Hun bui
zen rispten uitsluitend klei en modder op en de stalen
eilanden kapseizen langzamerhand onder de desillusie.
Nederland is als laatste in de zilte ring verschenen: een
vedergewicht met ministerieel brevet en vastomlijnd ge
bied, waar hij zijn steken onder water mag geven. De
Noordzeetrog, waar deze goldrush gelokaliseerd werd, is
verkaveld in meer dan 120 vierkanten met elk een
oppervlakte van 400 vierkante kilometer. Dobbelstenen
spek voor de bek van oliesjeiks en aardgastronomen. Als
fretten hebben de eeuwige concurrenten en speculerende
outsiders zich vastgebeten in die zoute illusie, dat bij de
schepping het geld met bakken in het water is gesmeten.
Op vele werven liggen splinternieuwe booreilanden
klaar om op sleeptouw te worden genomen, experts bere
kenen koortsachtig hun kansen, helikopters worden ge
charterd voor toekomstige droppings op volle zee. In die
verbeten nek-aan-nek race heeft de Nederlandse Aardolie
Maatschappij (NAM voor vriend en vijand) zijn plannen
als eerste vlot getrokken Op 25 maart werd het booreiland
Transocean II van de Engelse Lemansbank naar het con-
cessieblok K 17 gesleept en op de zanderige bodem van
de Noordzee verankerd Daar ligt het sindsdien, hoog op
de zes logge, zwarte poten, trekkebekkend op 53 graden
02 minuten 33 seconden noorderbreedte en 3 graden 37
minuten op 00 seconden oosterlengte. Een stalen recht
hoek van 23 miljoen gulden, op hoop van zegen tussen
de eindeloze golven gewrongen om het moddervette zee
banket naar boven te zuigen.
Öl
B.B.-OEFENING
RITME
KLOPGEESTEN
t8
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 13 APRIL 1968
(Van een onzer verslaggevers)
De twintig-persoons Sikorsky-
helikopter van de K.L.M. heeft 47
minuten nodig om de kloof tussen
Zestienhoven en de Transocean II
te overbruggen. Schokschoude
rend drijft hij eerst minutenlang
boven de glazen binnenzee van
het Westland, dan springt hij bij
Scheveningen over de duinen en
zet hij zijn toekomst voorlopig op
een mistbank. Even nog doemt
ter hoogte van Katwijk het Rem-
eiland op, pokdalig huisspook van
Cornelis Verolme, dat kaarsrecht
staat te sterven buiten territoriale
wateren. De piloot draait een
ererondje om de stomgeslagen
zendmast en klauwt dan weer
verder in de richting van Schot
land. De stemming in zijn stalen
endeldarm is hoopvol, doch ge
drukt. De passagiers weten stuk
voor stuk aantrekkelijker metho
den om de hoogte te krijgen.
Men mist ook node een stewar
dess, tegen wier onverschrokken
borst men juist in deze momenten
zo dolgraag alfabetisch lexicogra
fisch zou willen uithuilen.
Na drie kwartier worder we ver
zocht de sigaretten te doven en de
riemen vast te maken. Het laat
ste verzoek is overbodig: niemand
heeft de moed gehad om ze na het
opstijgen los te maken. Met vage
achterdocht staren we naar de witte
vlek in het groene water. De Trans
ocean II lijkt van boven op een pas
sagiersschip, waarvan alleen de
midscheeps nog boven de golven
uitsteekt. Er is kop noch staart aan
te ontdekken. Het ligt er domweg
als een hoekig wrak, dat bezig is
zijn laatste adem uit te blazen
Voor de helikopter is een duiven-
plat vrygemaakt, twintig meter
lang, twintig meter breed. De wind
L wn de ramen' onder ons
vlucht het water in paniek voor de
va.n de razende wieken. De pi
loot wrikt zijn toestel naar het hart
van het platform en laat het daar
seconden trillend hangen. Een kruis
spin in doodsnood. En dat allemaal
voor een paar liter olie.
Daar sta je dan, 's middags om
twee uur. Tachtig kilometer van
Den Helder, zestig kilometer van
Huil. De sneeuw spat in je gezicht,
de temperatuur ligt diepgevroren
onder het absolute nulpunt. Je glib
bert over het helikopterdek naar de
trap, die spekglad is. De mannen
om je heen zijn onveranderlijk zwaar
doorregen en dragen glimmende
helmen, alsof ze elk moment een op
roep voor een bb-oefening verwach
ten. In de verte tilt een kraan roes
tige pijpen de hemel in. Het is
mooi, maar moet dat nou allemaal?
De bewoners van Transocean II
maken daar geen punt van: zij zijn
de nomaden van de zes, die hun
vastigheidje op het land graag inrui
len voor een handvol zilverlingen.
Het merendeel komt uit Duitsland,
de rest is aangespoeld uit Enge
land, Argentinië en Italië. Samen
hebben ze met hun booreiland al
twee vondsten op hun naam ge
bracht: een succesje, dat beitel-
scherp in de annalen der maat
schappij is bijgezet. Hun boren gaan
tot drieduizend meter diep en wroe
ten minutieus de ingewanden van de
aarde open Als zij na maanden
zwoegen niets hebben gevonden,
dan is er ook niets. Daar kun je
vergif op innemen.
Samen houden ze ook de celibatai-
re gemeenschap van het booreiland
aan de praat. Ze kijken naar de te
levisie, luisteren naar de radio, leg
gen een kaartje tussen de bedden of
gooien in competitieverband een
pijltje in het geteisterde dart-board.
De tijd, die dan nog over blijft, vul
len ze gelijkmatig op met werken en
eten. Boren op zee is een continu-
bezigheid, die geen pauze duldt. Vier
entwintig uur per dag pompen de
2600 paardenkrachten grijze stroop
vanuit het stalen klokhuis naar de
toren, waar de zeskantige boor
schurend rondtolt in zijn corset.
Vierentwintig uur per dag trekken
spasmodische sidderingen door vloe
ren en wanden en gloeit de feestver
lichting m de lange poten. De ploeg,
die dienst heeft, geselt de motoren
en bewaakt de boor, de rest slaapt
of slaat zich in de kale eetzaal door
de proviand, die chefkok Tarrin tot
kokhalzens toe door het zelfbedie-
ningsluik schuift. Sterke drank is
taboe op de Transocean II, zelfs co
la en tonic zijn een verboden lavenis
en voor dat schrijnend gemis vormt
het eten een compensatie. De bewo
ners van het oliebagno ontbijten van
half zes tot half acht, lunchen van
11 tot 1, dineren van half zes tot
half acht en gebruiken dan nog tus
sen 11 en 1 uur 's nachts het sou
per. Er is altijd soep, altijd koude
kip, zalm, kalkoen en gebak in vijf,
zes soorten. Daarnaast heeft men de
keuze uit twee warme maaltijden en
een nagerecht, dat Tarrin met on
wrikbaar Brits patriotisme bedelft
onder cremes in de meest schrijnen
de kleuren. Voor het doorspoelen
van die stroom calorieën kan men
uit de automaten koffie, thee en
brak sinaasappelsap tappen.
Eten en boren, boren en slapen.
Het is een ijzerstcrk ritme, waar
mee de bannelingen van het eiland
weinig moeite hebben. Naast hun
bed ligt een be'egen playboy, waar
van het uittrekblad vermoeide vou
wen heeft. Als ze straks in het vak
K17 de bodem hebben losgewoeld,
trekken ze hun kooi weer verderop
naar K14 of B18. Het is ze om het
even. Water is water en de maat
schappij, die de concessie heeft,
heeft automatisch ook hun liefde.
Een van hen is de Duitse boor
meester Hans J. Karsten, die zijn
naam met rood, zelfklevend materi
aal op zijn modieuze helm heeft ge
plakt. Daaronder draagt hij een
vierkant hoofd met stugge plooien en
doodvermoeide ogen.
Karsten heeft de supervisie over
de middagploeg en heeft zich daar
toe opgesteld in een tent vol scha
kelaars en klokken, die hem precies
vertellen, wat er 360 meter onder
hem in de aarde gebeurt. Hij be
speelt de handle als een harmonium
en laat de boor hijgen en tsjilpen,
kreunen en rochelen. Het heeft iets
van een groteske tandartspersifla
ge: als de boor weer aan het einde
van zijn latijn is, trekt hij hem re
soluut uit de gapende muil en
schroeft hij de pijpen los. Spoelen
maar. Een dikke, grijze pap gulpt
over de rand. Het lijkt op een vla-
flip, waarin dokter Oetker persoon
lijk de klontjes heeft fijngedrukt.
Bliksemsnel wordt daarna een nieu
we pijp van tien meter gemonteerd.
Zo gaat hij door, totdat de beitel op
de vereiste diepte van ruim 3000 me
ter is. Karsten verdient met ziin
barbaarse act in de toren zo'n 40.000
gulden per jaar, afgezien van de
gratis maaltijden en het vrij vervoer
van en naar het booreiland. Zijn be-
modderde broek lijkt bij een opgra
ving in Zeeland te zijn blootgelegd.
Karsten is een intens tevreden mens.
Dat hij en zijn mannen in vak KI7
zijn gedoken is overigens geen toe
val: seismografische klopgeesten
hebben eerst jaren achtereen het
continentale plat afgetast, voordat
de heren van de NAM wisten waar
Abraham zijn mengsmering haalde.
Ze hebben vastgesteld dat het K17
moest worden. Als het achteraf K14
mocht worden, is er nog geen man
over boord, want die concessie heb
ben ze ook. Ligt de poet echter een
vak hoger, dan hebben ze mooi
staan boren voor het tantième van
de concurrent, die daar zijn partje
mag schillen.
„Het is een gok", geeft een NAM-
functionaris toe, „maar we hebben
deze keer goede hoop. Dit ia een
mi'joenen-husiness, geen partijtje
vissen met de werphengel. K15 wil
de niemand hebben en toch ligt het
vlak naast K17, dat zegt toch wel
wat. Iedereen zat toevallig te azen
op dat ene stuk. Ik zou me sterk
vergissen, als we hier niet straks
wat uit de grond halen".
Zover willen de drie Italianen aan
boord van de Transocean niet eens
gaan. Ze zijn alleen maar geïnteres
seerd in de zesentachtig meter lan
ge poten van het eiland, die ze elke
dag om klokslag half vijf van top
tot verre teen inspecteren. Aan lij
nen worden ze tot aan de zeespiegel
neergelaten en vandaar duiken ze
naar de bodem. '.Veer of geen weer
maken deze Italiaanse gas-arbeiders
hun Flipperstand in naam van de
NAM.
Begin mei stuurt de maatschappij
een tweede booreiland, de Orient
Explorer naar een van haar conces-
sieblokken ten noorden van de Wad
denzee, daarna zullen ook de ande
ren op hoge poten volgen. „Het
wordt dringen op het plat", zegt
Karsten opgelucht, „straks hoeven
we niet eens meer op de helikopter
te wachten, dan kunnen we over el-
kaars eiland naar huis fietsen".
Veel kans geeft hij de loerende con
current overigens niet. Boren is een
kwestie van een spelletje schaak.
Als je het over K17 spe°lt, zet je de
ander altijd schaakmat.