„Apenplaneet", film vol moeilijke maskers
DE MENS
BRON VAN
STUDIE IN
APENWERELD
Na meer dan een jaar studie kon men apen van mensen maken
CONESSENHVJIS
DA
DE STEM
BASfttAB BÉ StteM VAN ZATÉSBA6 1» APRIL 1968
istuur van het Diaconesss^.
Breda vraagt een
fende typen en stenograferen,
secretariaatswerkzaamheden
chiefordening.
i betrekking vereist slechtt
gedeeltelijke dagtaak,
'waarden nader overeen u
:n.
ies te richten aan de sternar»
iseweg 50 te Breda.
te-medium waar uw ju)
boifen kan
(Van onze filmredactie)
Als wij Pierre Boulles science-
fictionroman „Planet of the apes"
moeten geloven zal onze wereld
over 2000 jaar worden geregeerd
door een maatschappij, waarin
orang-oetangs de heersers, chim-
Ïiansees de ambtenaren en goril-
a'g de krijgers zijn. Zij zijn ge
kleed en spreken Engels. De mens
1 is gedegradeerd en speelt de rol,
die de apen nu in onze samenle-
ving vervullen. Hij dient als stu-
diemateriaal, wordt geobserveerd
ten „men" tracht zijn gedrag we
tenschappelijk te verklaren.
Toen de auteur van „De brug over
ie Kwai" enige jaren geleden zijn
T „Apenplaneet" schreef, dacht hij al
leen aan een in science-fiction ge
klede allegorie over zijn eigen tijd
en de wereldsituatie. Hij hoopte dat
de lezers de were'd om hen heen
zouden herkennen in het gedrag der
apen en dacht in de verste verte
niet aan een verfilming van zijn
boek.
Tot zijn grote verbazing kocht men
echter al spoedig toch de verfil-
mlngsrechten van zijn roman.
Boulles verbazing valt te verkla
ren ais men bedenkt, dat alle be
langrijke figuren in „De apenpla
neet" op één na apen zijn en nog
wel sprekende apen. Het zou voor
een verfilming noodzakelijk zijn alle
Krollen orang-oetangs, chim
pansees en gorilla's door acteurs
en actrices te laten spelen en ze
in hun behaarde gedaante toch vol
ledig aanvaardbaar te maken. Hol
lywood staat echter voor niets en
de make-upexperts begonnen omnid- j. D actrice Kim Hunter, wachtend op haar drie uur durende
dellijk met het oplossen van het transformatie
grootste probleem: het maken van transiormaue
apemaskers, die ds mimiek van do
spelers niet geheel zou verbergen.
Een door een mens gespeelde aap
heeft op het doek altijd iets lach
wekkends of het nu een reuzen-uit
gave als „King Kong" is, dan wel
een partner voor Laurel en
in „The chimp". Om een
lacheffect te voorkomen
den de scenarioschrijvers eerst de
gorilla's gewapend en te paard, ja
gend op mensen. Wanneer de toe
schouwer eenmaal de angst voor deze
toekomstapen is bijgebracht zijn ze
niet zo grappig meer. Toch kan ook
dan nog een star apemasker de een
maal opgeroepen angstaanjagende
illusie verstoren.
2: De eerste hand wordt aan het apemasker gelegd.
Masker
Meer dan een Jaar werd het ma
ke-up procédé volledig geheim ge
houden, omdat men bang was, dat
een producent van goedkope films
er zijn voordeel mee zou doen en
eerder dan De Apenplaneet met een
film gereed zou zijn en het verras
singseffect weg zou nemen. Chemici,
beeldhouwers, pruikenmakers en
make-updesignkunstenaavs werden
ingeschakeld om gezamenlijk de op
lossing te vinden. In het eerste sta
dium bleek dat de meeste substan
ties de gezichten van de acteurs
verstijfden, zodat hun gelaatstrekken
noch beweeglijk noch expressief kon
den worden genoemd; de acteurs kon
den niet kauwen en te voorzien was,
dat zij wekenlang op een vloeibaar
dieet zouden moeten leven. Tenslot
te werd een rubberformule gevonden,
die gemengd met chemicaliën en an
dere substanties een materiaal op
leverde, dat de acteur in staat stel
de zijn gezicht te bewegen. Voor de
massascènes, waarin meer dan twee
honderd apen optraden, moesten zo
veel make-upmensen worden aange
nomen dat andere produkties in Hol
lywood lam werden gelegd.
De make-upafdeling, onder leiding
van John Chambers (zijn officiële be
titeling is „Creative Make-Up De
signer"), meest een geloofwaardige
tang-make-up ontwerpen, die ten
minste veertien uur lang door de
acteurs zou kunnen worden gedra
gen.
4; Het begint er op te lijken
Experimenten
Er werd net zo lang geëxperimen
teerd totdat John Chambers en zijn
team een schuimrubber hadden ge-
vohden. dat, zelfs wanneer het als
eenfmasker wordt gedragen, de huid
eronder gelegenheid tot ademen gaf.
Vervolgens werd een make-upverf
gevonden waarmee de schuimrubber
kon worden bedekt zonder dat de
poriën afgesloten werden. Een gom
werd ontwikkeld, waarmee de
schuimrubberstukken, maskers, al
lee® wangen, kinnen, wenkbrauwen,
lippen of oren, op de huid konden
worden geplakt zonder dat er irrita
tie ontstond. Men is tot de ontdek
king gekomen, dat deze uitvindingen
ook buiten de filmindustrie hun nut
zullen hebben, als een soort instant
plastische chirurgie: wanneer ie
mand zijn neus niet bevalt, kan hij
een valse opzetten, of wanneer door
een ongeval of door ziekte, een
wang is beschadigd, kan het gezicht
met Ischuimrubberstukken een nor
maal! aanschijn krijgen. In totaal
kostte de make-up voor „De Apen
planeet" een miljoen dollar.
Exp
Winkelcentrum
einde Laan van Meem«
bij Roosendaal
Sprundelseweg 45
Spoorstage'z-
ressie
Het was ook de taak van John
Chambers erin te slagen menselijke
en ape-express ics te combineren, zo
dat men een aap ziet maar toch in
de uitdrukking van zjjn gezicht een
denkend wezen kan herkennen. Aan
gezien er geen blauwogige apen zijn,
moesten bjjna alle acteurs contact
lenzen dragen; voor iedere acteur
werden drie paar lenzen besteld, en
aangezien één paar gekleurde con
tactlenzen op duizend gulden kwam,
stond er op het budget een bedrag
van 70.000 gulden. In het begin kostte
het opbrengen van de make-up zes
uur, hetgeen bijna onmogelijk was
ornaat het zou betekenen dat de ac
teurs om drie uur 's nachts reeds
zouden moeten worden opgemaakt
teneinde om negen uur bij de op-
7: Is het nou nog niet gebeurd?
namen gereed te zijn. Met veel oefe
ning werd de tijd teruggebracht tot
3 a 4 uur, terwijl 't afschminken
een uur kostte. Volgens vakbond
voorschriften hadden de acteurs
recht op hun lunchuur, maar zij
moesten met eetstokjes hun eten
naar binnen zien te krijgen, door
rietjes drinken en roken met behulp
van extra-lange sigarettehouders.
Het eigen gezicht van de acteur zat
ergens diep onder het apemasker
verborgen. Bij de actrice Kim Hun-
ter zat de neus halverwege de bo
venlip van de chimpanseemake-up
en haar mond. lag bijna 5 centimeter
achter de apelippen. Na de eerste
dagen van onbeholpen eten kregen
de acteurs een spiegeltje zodat aij
konden zien waar zij hun lunch
moesten stoppen. Wanneer Kim
Hunter haar rol moest uitleggen aan
een bezoeker van de set van „De
Apenplaneet" begon zij: „Ik ben een
chimpansee en ik ben verloofd met
een chimpansee". Het betekende dat
zij verliefd was en haar verloofde,
gespeeld door Roddy McWowall,
moest kussen. Kim Hunter bracht
bezoeken aan de dierentuin van Los
Angeles om te zien hoe apen zich
bewogen en hoe zij kusten. „Apen
kussen ongeveer zoals mensen, maar
niet helemaal", was haar bevinding.
8; Even de lippen nog wat aanzetten en klaar is aap.
3: Aap, wet heb je een grote oren.
6; Bakkebaarden zijn in de mode
„Apen bijten wat op de lippen en
raken elkaar aan. Het is eigenlijk erg
aandoenlijk". In werkelijkheid kwam
het erop neer dat de schuimrubber
lippen van Kim Hunter de schuim
rubber lippen van Roddy McDowall
aanraakten.
Niet alleein de make-up, ook de
kleding van de apen leverde de no
dige problemen op, evenals de ge
bruiksvoorwerpen en het ontwerpen
van een apenstad.
Men vraagt zich in Hollywood zelfs
af of „Apenplaneet" de mode zal be-
invloeden, zoals „Bonnie and Clyde"
het heeft gedaan. En de vraag is
dus: zullen vrouwen zich gaan kle
den als apen, meer speciaal als chim
pansees en orang-oetngs. De man
die verantwoordelijk is voor de a-
pekleding, die Kim Hunter, Roddy
McDowall, James Whitmore en Mau
rice Evans dragen in „De Apenpla
neet" is Morton Haack. Hij ging uit
van het feit, dat de apengemeen-
schap, zoals die in „Planet of the
apes" is te zien, totalitair is, het
geen voor hem betekende, dat zij zich
tamelijk conservatief zouden kleden.
De jas die Kim Hunter in de rol
van een chimpansee-arts, gespeciali
seerd in het observeren en uitleggen
van menselijk gedrag, draagt, komt
tot haar knieën; zij draagt kousen
die aan de voet, als een handschoen
plaats geven aan de tenen.
De rolbezetting leverde het vol
gende probleem. Voor de enige „men
selijke" hoofdrol, die van de astro
naut, vond men Charlton Heston
meteen enthousiast, maar de ape-
rollen waren minder in trek. Er wa
ren niet veel acteurs en actrices te
vinden, die bereid waren zich iede
re dag aan een langdurige en ver
moeiende „transformatie" te onder
werpen, met als resultaat dat men
hen op het doek niet eens zou her-
kennen. In 1933 had Paramount al
eens een geweldige deb&cle beleefd,
toen het Lewis Carrolks „Alice in
wonderland" verfilmde. Een rolbe
zetting van louter sterren uit die tijd
met Gary Cooper, Cary Grant,
Buggies, Richard Arlen,
Jack Oakie en Edna May Oliver
aan het hoofd, ging „onherkenbaar"
verborgen achter bizarre maskers en
met alleen hun stem als acteermid-
del voelde geen van de sterren zich
bijzonder gelukkig. Norman Tanrogs
regie liet bovendien weinig aan de
verbeelding over.
Tenslotte vond men toch enkele
topnamen urt film. en toneelwereld
bereid zich m een apehuid te steken.
Hunter, Oscarwinnares voor de
beste vrouwelijke bijrol in Tennessee
Williams „A streetcar named Desi
re", bleek bereid de rol van dr. Zira
op zich te nemen, vrouwelijk en
vastberaden, maar in al haar geba
ren aap en geen mens. Roddy Mac-
Dowell, met zijn negenendertig jaar
eigenlijk een veteraan omdat hij op
zijn twaalfde al debuteerde in John
Fords verfilming van Richard Lle
wellyns „How green was my val
ley", nam de rol van Cornelius op
zich, maar de zesenzestigjarige Sha-
kespeare-acteur Maurice Evans had
meer overreding nodig eer hij erin
toestemde dr. Zains te spelen, de
wijze orang-oetang, leider van de
apengemeenschap, die de mensen als
een bedreiging ziet, omdat zij hun
eigen beschaving vernietigden.
De regie van deze vereenvoudigde
versie van Boulles roman de kern
bleef behouden met alle schokeffec
ten die de auteur vooral tegen het
slot had bedacht was in handen
van Franklin J. Schaffner, die zijn
t.v.-carrièTe opgaf om onder meer
met Charlton Heston reeds „The
war lord" te maken. Als produ
cent treedt Arthur P. Jacobs op, die
onder meer de Shirley McLaineko-
medie „Te rijk om los te lopen" en
de musical „Dr. Dolitte" op ijjn
naam heeft staan.
De door de apen gevangen astronaut Charlton Heston geconfron
teerd met Dr. Zaius (Maurice Evans) leden der apengemeenschap
In „De apenplaneet".
