TOENEMENDE KRITIEK OP CHEMIE
Duizenden vogels
sterven door
biologische oorlog
icht ontspringt!
lordslï!^
1000
GR.
)esre|yct
„Bedrijfsarts of wij
eruit", zeggen
1300 mijnwerkers
PRISMA7
draag
•iouiig
4.25
Geen bewijs
BONZO VLEES
BROKJES
Macabere cocktail
Voedselproduktie
Meer protesten
Bestraling
„Vervormen"
FRI-K1 presenteert kip op z'n lekkerst
Voor wie het fijnste wil
J
Ontslag
Kruisvereniging
is ingewikkeld
georganiseerd
l&iknka YMHO
STAKING BIJ LUIK
Vernielers van
parkeermeters
aangehouden
Stal® ®ók Uit
degMUe
%ddeljtta@
N.D.U. teleurgesteld
over uitblijven
van
compensatieregeling
JONGENS-
PYJAMA
in een mooie kwali
teit katoen. U kun
kiezen uit diverse fris
se streepdessins. Lft
4-16 jaar. Maat 10'
(plm. 4 jaar)
kleine stijging p. mt.
KT
i
(Van een onzer redacteuren)
IS een sluipmoordenaar onder het mom van weldoener
der mensheid bezig ons langzaam te vergiftigen? De
Wageningse entomoloog (insektenkundige) prof. dr. J.
de Wilde: „De problemen rond de chemische landbouw-
bestrijdingsmiddelen stapelen zich op. Steeds meer en
steeds giftiger middelen worden gebruikt. Steeds meer in-
sekten zijn er tegen bestand. Nuttige dieren, denk maar aan
de recente vogelsterfte in Drente, worden er door gedood,
terwijl het millieu (grond, lucht en water) er in toenemende
mate door wordt aangetast. Voor het te laat is, voor de
mens het slachtoffer wordt, moet een andere weg worden
ingeslagen".
In het entomologisch laboratorium
van de Landbouwhogeschool in Wa-
geningen wordt daarom hard ge
werkt aan een aantal biologische be
strijdingsmiddelen die geleidelijk de
allergevaarlijkste chemische moeten
vervangen.
Shell is een belangrijke producent
van een groot aantal van die che
mische middelen. Hoofd van de toxi
cologische dienst van het Nederlands
—Britse concern, de arts, dr. H. G-
S. van Kaalte, merkt wat bitter op:
„Wij kunnen het veroorloven ons
druk te maken over onze vogelstand.
Wij hebben genoeg te eten". Zijn stel
regel is: veel meer honger zonder
Insecticiden.
Tien tot vijftien procent van de
wereldoogst valt ten offer aan insek-
ten, hebben deskundigen van de FAO
de wereldvoedselorganisatie van de
Verenigde Naties becijferd.
„Onafhankelijke landbouwkundige
economen hebben vastgesteld dat
jaarlijks vijftien tot dertig miljoen
mensen minder voedsel zouden krij
gen als aldrin en dieldrin niet lan
ger zouden worden gebruikt, maar
een ander middel dat na deze ln-
lektenbestrijdingsmiddelen het beste
is", zegt dr. Van Raalte.
Hij heeft vanuit zijn standpunt ge
redeneerd alle reden om dat te zeg
gen, want aldrin en dieldrin mogen
dit jaar voor het eerst niet meer in
Nederland worden gebruikt ter be
handeling van het voorjaarszaaizaad
van granen en peulvruchten. Vol
gens de woordvoerder van het mi-
nisterie van landbouw en visserij zijn
deze middelen verboden „doordat
zelfs de intensiefste voorlichting over
het gebruik niet het juiste effect
had". De boeren hielden zich vaak
jÖniet aan de stringent voorgeschre
ven verdunningen. Een aanzienlijke
vogelsterfte was er het gevolg van.
Dr. J. Robinson, hoofd van de ana
lytisch scheikundige afdeling van het
Tunstall-laboratorium van Shell-re-
fiarch bij Sittingbourne (Engeland).
irhouding
nhond en
'enskracht
in! Ontdek
iet nieuwe
iding alles
produkten
voedingen
iet meteen
n voor uw
vooi" uw fiofld
voor 'n sterk gebit
Niemand heeft nog kunnen aan
tonen dat bepaalde vogelsoorten uit
sterven tengevolge van landbouw-
betrijdingsmiddelen. Van de door
ons op pesticiden in liet weefsel on
derzochte vogels, bleek 15 procent
minder dan een tiende deel van de
dodelijk geachte dosis te bevatten.
Slechts bij vier procent werd meer
dan tien microgram, dus iien mil
joenste gram, dieldrin aangetroffen".
Dit laboratorium onderzocht on-
angs systematisch een „gemiddeld
Brits menu" om vast te kunnen stel
len hoe groot de hoeveelheid orga
nisch chloorinsecticide was die de ge
middelde Brit dagelijks naar binnen
krijgt. Het bleek dat de dagelijks op-
teetiomen hoeveelheid DDT een zes
de bedroeg van die in de Verenigde
Staten. Deze hoeveelheid ligt 150 tot
1000 keer lager dan de verschillende
oseringen die dagelijks gedurende
at hele leven zonder schadelijke
gevolgen aan proefdieren worden toe-
.ediend, zegt dr. Van Raalte.
Dr. C. J. Briejèr, jarenlang leider
van het biologisch onderzoek op het
gebied van bestrijdingsmiddelen bij
Shell, heeft gesteld dat de mens wei
degelijk stelselmatig wordt vergif-
hgd. Volgens hem is vooral het
"hengsel dat het hem doet, de com
anatie van op zich zelf „onschuldi
ge' bestrijdingsmiddelen. Een maca
bere cocktail.
In zijn dezer dagen bij Sijthofr,
aiden verschenen boek „Zilveren
■luiers en verborgen gevaren" wijst
uj daarop.
Dr. Van Raalte: „Het tegendeel
waaI- Door die combinatie, die
otentiëring, wordt de afbraak van
die stoffen in het lichaam juist ge
stimuleerd. Briejèr moet zich niet
°P hem onbekende terreinen bewe
en",
Dr. Briejèr, maar ook prof. De
u.uo zeggen dat steeds giftiger be
strijdingsmiddelen worden gebruikt,
schuilt daar dan geen gevaar in?
Dr. Van Raalte: „Ook dat is niet
aar. Er worden niet steeds gifti
ger, wel steeds andere middelen ge-
Hoe nauwkeuriger bij de
Shell wordt gewerkt, blijkt wel uit
a ^at van ongeveer zesdui
zend nieuwe verbindingen die jaar
lijks worden beproefd er hooguit één
in alle opzichten geschikt is. Deze
week kreeg ik een nieuw middel voor
i; "OsPuiten van fruit ter beoorde
ling- Maar het residu, dus wat op
Sft v,ru?ten achterblijft, bleek juist
fc.. £?- Voor suikerriet zou het
prachtig zijn geweest, want dat wordt
geraffineerd".
®n: „Shell kan zich niet veroor-
'ven haar reputatie te schaden door
de quick dollar te verdienen. Good
business betekent voor ons goed bur
ger zijn".
Het World Food Panel heeft ge
zegd dat een grote stijging van het
gebruik van insecticiden nodig is
voor toename van de wereldvoedsel-
produktie.
Het bouwen van fabrieken vergt
alleen al 4,3 miljard gulden, de for-
mulerings- en distributiebedrijven
nog eens 2,5 miljard. En dan moet
de produktie nog beginnen".
Dr. Van Raalte zegt bepaald geen
tegenstander van biologische bestrij
dingsmiddelen te zijn. „Maar, kun
je ze maken? En als je het kan,
zijn ze dan ook bruikbaar? Zijn ze
niet te duur? Hebben ze voldoende
effect? Het gebruik Van virussen is
trouwens ook niet zonder gevaar. Een
sekt",
sect".
De stelregel van dr. Van Raalte
„Gebruik nu chemische middelen wil
je niet dat nog meer mensen van hon
ger sterven" wordt de laatste tijd
vooral in de „welvarende" landen
overstemd door de steeds heviger
wordende protesten tegen deze mid
delen. De tegenstanders, onder wie
dr. Briejèr en prof. De Wilde, zeg
gen: „De macabere cocktail waar
in ons dagelijks voedsel wordt ge
drenkt doodt (nog) ontelbare insek-
ten- De zwakste soorten worden vrij
wel uitgeroeid. Maar van de oer
sterke soorten laten alleen de zwak
ken het leven.
Weer een groot gevaar voor de
mens is geboren: een nieuw resis
tent insekt dat zich sneller voortplant
dan onder „natuurlijke" omstandig
heden zou zijn gebeurd. Een insekt
dat 'n ijzersterk, vrijwel onverwoest
baar nageslacht oplevert. Je kunt
er op den duur niet meer aan ont
komen, als we doorgaan met chemi
sche middelen zuilen uiteindelijk al
leen de zeer giftige „soelaas" kun
nen bieden".
Prof. De Wilde meent dat men in
Europa in ernstige mate heeft ver
zuimd aandacht aan de plantenver
edeling te besteden, al zijn er dan
bepaalde aardappelgewassen tegen
woordig redelijk bestand tegen het
beruchte aaltje.
...Slachtoffers van bestrijdingsmiddelen..
Een andere doeltreffende methode
van „biologische oorlogsvoering" is
volgens de Wageningse hoogleraar
het in stand houden van de vijanden
van een insekt dat een plaag vormt
voor bepaalde gewassen. Door het
gebruik van een te hevig samenge
steld cocktail van chemische ver
bindingen worden vaak ook die, voor
de mens nuttige vijanden naar het
rijk der doden verwezen.
Nog een ander strijdmiddel is de
steriele mannetjes-techniek. Insek-
tenwijfjes zien geen verschil tussen
potente en Impotente mannetjes,
waarvan defecte eitjes het gevolg
zijn.
fn de Verenigde Staten wordt deze
methode met succes toegepast, in
Europa is men ook op dat punt niet
verder gekomen dan onderzoek. Ook
Wageningen houdt zich er mee De-
zig. Het entomologisch laboratorium
ls in staat op een basis van „pap"
honderden mannetjps-fruitmotjes te
kweken die dan later door het Insti
tuut Toepassing Atoomenergie in de
Landbouw (ITAL) door Destraiing
steriel kunnen worden gemaakt.
Een medewerker van het entomo
logisch laboratorium ontdekte kort
geleden dat de taxusplant, een coni
feer die in Nederland als heester
wordt gebruikt, enorme Hoeveelhe
den hormonen bevat die diverse m-
sekten dermate kunnen veranderen
dat ze of niet volgroeid raken of
steriel worden. Verwacht wordt dat
in de meeste coniferen dergelijke hor
monen zitten. Vandaar dat het on
derzoek van het entomologisch laBO-
ratorlum zich weldra zal uitstrekken
tot alle Nederlandse naaldbomen en
varens.
De ontdekking werd geïnspireerd
door het feit dat de taxusboom in
tegenstelling tot de meeste andere
gewassen door opmerkelijk weinig
schadelijke insekten wordt bewoond.
Er zijn gewassen die wel zo'n vijftig
schadelijke bewoners hebben, terwijl
de taxusplant er maar drie heeft.
Een ervan is het taxuskevertje dat
een voor hormonen ondoordringbare
darmwand heet. Dank zij dife „ijze
ren" darm dringen de hormonen niet
door in het bloed van de motjes.
Uit de bladeren van slechts één
taxusplant produceerde Organon Oss
tien gram insektenhormonen, vol
doende om vijftig miljoen insekteii te
misvormen.
Volgens prof. De Wi'de is het ook
mogelijk insekten zodanig te behan
delen dat zij van voedselplant ver
anderen. Prachtig zou zijn de colo
radokever zo te „vervormen" dat hij
niet langer aardappels maar een on
kruid als het lekkerste op aarde gaat
beschouwen. In principe is het moge
lijk in het entomologisch laborato
rium een dergelijke operatie uit te
voeren.
Nog een strijdmethode is het infec
teren van schadelijke insekten door
het teweegbrengen van virusziek
ten, een soort bacteriologische oor
logsvoering dus. De ziekteverwekkers
zijn micro-organismen die volgens de
Wageningse- hoogleraar volstrekt on
schadelijk voor de mens zijn en blij
ven.
De sex kan ook een rol spelen bij
de bestrijding van insekten. Het is
volgens prof. De Wilde mogelijk een
wijfjesgeur te ontwikkelen die als
lokmiddel fungeert voor de manne-
tjes-insekten. Insekten hebben over
het algemeen een voortreffelijk, ki
lometers ver-reikend reukorgaan, ze
ker als het om wijfjes gaat. In vakter
men heet dat principe sekseval.
De aldus verschalkte mannetjes
hoeven niet te worden gedood maar
kunnen weer worden gebruikt voor
de steriele mannetjes-techniek.
Het lokaliseren van insekten kan
overigens ook heel goed met ande
re lokmiddelen gebeuren, zoals limo
nade voor wespen en honing voor
bijen..
Zit er muziek m de door prof. De
Wilde geschetste biologische metho
den?
Dr. Van Raaite zege ervan: „De
landbouwkundigen zijn meer dan de
chemici en de atoomfysici de gla
mourboys van de toekomst. De groot
ste man is diegene die twee gras
sprietjes iaat groeien waar er nu
nog maar één groeit. Maar het kan
niet zonder enige inbreuk op de na
tuur, of Je nu chemische of biolo
gische middelen gebruikt. En indu
strie, en afwezigheid van pollutie,
dus aantasting van het milieu, is
onmogelijk. Je zult een compromis
moeten sluiten. Aan de mensen is
de keus in hoeverre en ten koste van
wat ze hun welvaart willen betalen".
En tot slot: „Ik ben niet in de eer
ste plaats een Shell-man, maar arts.
Als leven, ook dat van een vogel,
van een boom, wordt bedreigd, dan
gaat mij dat aan het hart. Vergeet
niet dat door de moderne stede-
bouw waarschijnlijk meer vogels zijn
gestorven dan door het gebruik van
chemische bestrijdingsmiddelen.
Maar vergeet vooral niet dat gebruik
van die middelen op dit moment ge
woon noodzakelijk is om te voorko
men dat nog meer mensen van de
honger sterven".
1
i
91
WW' 4
1-*'
M*
HE fr
i
wJlËI
Het „milieu" wordt er door aangetast
(ADVERTENTIE)
PRISMA Wüuu/jfOfP-
II International© allure - waterdicht - ïncabloc
shockpro of - onbreekbare veer - moderne vlakke
wijzerplaat doublé 119.-
edelstaal 125.-
2/ Gouden herenhorloge, fraai bewerkte
wijzerplaat met gediamanteerde cijfertekens 365.-
ROLUOE
&r-
9.90
Doen zij dat niet, dan volgt op
staande voet ontslag.
De directie heeft de mijnwerkers
gisteren aangeboden een commissie
van vier man te benoemen met dé
opdracht het geschil mét haar te be
spreken. Intussen zouden de mijn
werkers weer aan het werk moeten
gaan. De mijnwerkers hebben echter
laten weten niets voor een dergelijke
regeling te voelen. Zij hebben er
daarentegen een schepje bovenop
gedaan door met grote meerderheid
te besluiten binnenkort ook de on
derhoudswerkzaamheden aan de
mijn stop te zetten als hun eis niet
wordt ingewilligd.
Doen zij dat werkelijk dan komt
het voortbestaan van de mijn in
gevaar.
Geen commentaar
Hoe lang denken de mijnwerkers
nog te staken? Misschien een week,
misschien, een maand, misschien nog
enkele maanden, zegt een van hen,
en zijn collega's knikken instem
mend.
Wij er uit of de dokter er uit,
zegt een ander.
Aan de hoofingang van de mijn
vertelt de receptioniste, dat de ge
neeskundige dienst en de directie
niet te bereiken zijn. Niemand kan
coimnentaar geven, niemand mag
buitenstaanders en zeker niet de
pers te woord staan.
(Van onze redactie binnenland)
UTRECHT „De kruisorganisa
tie is te ingewikkeld georganiseerd.
Het lijkt een moeilijk bereikbaar
ideaal om daar verbetering in te
brengen." Aldus een mening van het
wetenschappelijk instituut voor toe
gepaste psychologie in Nijmegen.
Het instituut heeft rapport uitge
bracht over inventarisatie-onder
zoek naar de functie en taak van de
wijkverpleegster en naar de organi
satie, waarbinnen zij werkzaam is.
Het instituut heeft dit onderzoek in
gesteld in opdracht van het Wit-Gele
Kruis.
Wit-Gele, Groene en Oranje Kruis
hebben zich in de loop der jaren
ontwikkeld tot een bedrijf met
10.000 personeelsleden. Ongeveer 72
procent van het Nederlandse volk is
lid van een kruisvereniging.
Terlenka Young kostuums zijn in
alle moderne herenkledingzaken
verkrijgbaar.
(Van een onzer verslaggevers)
MAASTRICHT In de kolenmijn Bacnure te Herstal bij Luik zijn 1300
mijnwerkers in staking, omdat de mijndirectie weigert de bedrijfsarts
J. Musters en de bedrijfsverpleegster mej. H. Vincent te ontslaan.
De mijnwerkers vinden dat ze door
dit tweetal te vroeg aan het werk
worden gezet als ze ziek zijn geweest.
Ook zou de bedrijfsarts mijnwerkers
die door dokters van de ziekenfond
sen ongeschikt worden bevonden
hun werk te verrichten gedwongen
hebben, toch te gaan werken.
Mevrouw King heeft in 1965 in een
lezing gezegd: „Als mijn echtgenoot
iets overkomt, gaat de zaak gewoon
door. Zij zou er zelfs door geholpen
kunnen worden."
Dat is rotsvast vertrouwen in de
goede zaak, Pasen 1968 waardig.
Maddox niet. Gouverneur Maddox
van Georgia, de staat waarin dr. King
is begraven, was niet aanwezig op de
begrafenisplechtigheid. Hij had het
te druk, liet hij weten.
Dat is de keerzijde. (A mad, mad,
maddox world.)
De commissaris van de koningin
in Noord-Brabant, dr. C. N. M. Kort-
mann, is een interessante man. Niet
alleen omdat hij zich nooit met een
stropdas, maar altijd getooid met een
vrijgezellen strikje in het publiek
vertoond. Interessant, omdat hij geen
vrijgezel is. Hij is ook een verwoed
vogeltjesliefhebber en wandelaar, bij
voorkeur in het ruigste stormweer
kan men hem in bosrijke streken te
gen het lijf lopen.
Wat echter Bossche en verder Bra-
bantse kringen de laatste dagen bij'
zonder gaat intrigeren is het feit dat
hij bakkebaarden aan het fokken is,
Men herinnert zich andere uitwas
seri in KVP-gelederen, zoals de snor
van Cals.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG De Haagse politie
heeft 15 jongelui gearresteerd die er
van verdacht worden in totaal 60
parkeermeters te hebben vernield.
Zij zouden de gemeente Den Haag
een schade hebben berokkend van
20.000 gulden.
De jongelui opereerden de laatste
acht maanden in groepjes. Zij gooi
den over het algemeen ook de uur
werken van de vernielde meters weg.
Zij stalen bovendien twaalf brom
fietsen die ze gebruikten voor ver
voer van en naar de parkeermeters.
(ADVERTENTIE)
Langs de autoweg van Helsinki
naar de voorstad Lauttassari staat
een tehuis voor dakloze alcoholisten,
die echter om hun tehuis te kunnen
bereiken, resp. verlatende drukke
weg moeten oversteken. Vandaar het
hieronder afgebeelde verkeersbord,
dat het zij eerlijkheidshalve ver
meid door particulieren geplaatst
ls.
(ADVERTENTIE)
België zit nog steeds In de forma
tie-periode. En het lijkt lang te du
ren voordat er een kabinet komt. Ko
ning Boudewijn heeft tenminste een
„pre-informateur" benoemd. Die gaat
alvast voorbereidend vooroverleg ple
gen met het oog op eventuele moge
lijkheden enz.
Er gaat dus eindelijk gepraat wor
den? Hanhoi!
Een Amerikaanse arts zou uitge
rekend hebben, dat ongeveer vijftig
miljoen Amerikanen tien pond of
meer te zwaar wegen. Dat betekent
een vet-overschot van 250.000 ton.
En dat is dan alleen nog maar Ame
rika. Er zijn nog meer rijke landen.
Kon je ddt vet nou maar escorte
ren, of desnoods weggeven aan de
ontwikkelingslanden. Daar zou je je.
nog lekker bij voelen ook!
De sneltrein van de Randstad via
Utrecht en Zwolle naar het noorden
zal op 27 april om half elf bij wijze
van hoge uitzondering in Harderwijk
stoppen. Dit gebeurt op verzoek van
de partij Radicalen, die op die dag in
die buurt (Dronten) haar eerste con
stituerende vergadering houdt.
De N.S. stelt bij zulke gelegenhe
den wel als voorwaarde dat er een
gróót aantal gegadigden is!
Ze zeggen dat het met de paasda
gen druk wordt op de wegen.
MERIJN
ROTTERDAM (ANP) De
reotie van de Ned. Dagbladunie
teleurgesteld vanwege het feit dat
er .0P moment nog steeds geen
duidelijk beeld bestaat omtrent de
hoogte van de compensatie wegens
door invoering van de t.v.-reclame
gederfde inkomsten uit advertenties.
Uitgewerkte voorstellen voor de
berekening daarvan werden reeds 2
jaaiL?ele^en door de organisatie van
dagbladuitgevers bij de regering in-
gediend. Vooral de opdrachten van
de nationale adverteerders zijn ach
tergebleven bij voorgaande jaren
wat in hoofdzaak aan reclame in de
t.v. moet worden geweten. Aldus
het jaarverslag van de Nederland-
te Dagblad Unie.
di-
is
t *,l
- "Vt'VJ
