mrnk
Zuidoost-Asië in de ban van de atoombom
ROOD-CHINA ALS ATOOMMACHT
Svoboda 1958
door Kroestjev
gerehabiliteerd
Peking bedreigt
Russische grens
„HELD VAN DE SOVJET-UNIE"
RED CHINA'S ARMY
Tegenzet
Ommezwaai
imarktstraat 34
Ja - Tel. 36256
MET INFILTRATIE EN PROPAGANDA
Claims
MINISTER
BOEKHOUDER
T5
DAGBLAD DE STEM VAN DINSDAG 2 APRIL 1968
15
-ungysag
8»#»j>L3ï
imefr wmhsA mmU am htsté wm*?
- 4&0Q8 friffti -
WttA
i??Oi
Vjgj' fcM*
L%jtt4&K«KS
In het jaar 1950 was alles tussen Moskou en Peking koek
en ei. Peking gaf toen Rusland het recht om in de westelijke
grensprovincie van China non-ferrometalen en uranium te
delven. Vijf jaar later sloot men een overeenkomst inzake
gemeenschappelijk wetenschappelijk onderzoek. Midden
1950 kreeg Peking van Moskou een proefreactor met een
maandelijkse capaciteit van 3 kilo plutonium. Twaalf Rus
sische geleerden waren bij de opbouw behulpzaam. En
in het Russische centrum voor atomair onderzoek werden
honderden Chinese geleerden opgeleid. Peking behoefde
jarenlang slechts een derde deel van de opleidingskosten te
betalen. In oktober 1957 sloten partijen een overeenkomst
inzake verbeteringen, betreffende de nationale defensie.
Dat contact had betrekking op atomaire informaties.
Maar juni 1959 weigerden de Russen zoals de Chinezen naderhand
mededeelden het beloofde bouwmodel van de atoombom met de tech
nische gegevens voor de fabricage ter beschikking te stellen. Moskou zelf
wendde voor dat de fabricage van de bom China aan „een enorme eco
nomische verzwakking zou blootstellen" en zei in een adem dat Peking
ook geen behoefte aan de bom had omdat het ten allen tijde de hulp van
de Russische atoommacht zou kunnen inroepen.
HAAG: Schoolstraat 24
ïRDAM:'(Oude) Binnenweg 127
Zwaanshals 244b
EIDEN: Haarlemmerstraat 183
ARLEM: Grote Houtstraat 180
FOORTLangestraat 11
3REDAGinnekenstraat 29
RECHT: St. Jacobsstraat 15
Rood-China bombardeerde het Na-
tionaal-Chinese eiland Quemoy sep
tember 1958 buitengewoon intensief,
maar zonder enig resultaat. Daarop
vroeg het, zoals naderhand aan het
licht gekomen is tijdens de Russisch-
Chinese scheldtirades, Moskou om
atomaire assistentie tegen Quemoy.
Het Kremlin weigerde en verklaar
de later dat het door deze weigering
de vrede in de straat van Formosa
en het bestaan van Rood-China ge
red had. Moskou deed er nog een
schepje bovenop: het verklaarde:
„Het zou op zijn minst naïef zijn
om aan te nemen dat men in het
westen een andere atomaire politiek
zou kunnen volgen dan in het oos
ten: met de ene hand zich verzet
ten tegen de bewapening van West-
Duitsland met kernwapens, en tegen
de verspreiding van deze wapens
over de gehele wereld, en met de
andere hand deze wapens wei aan
China verstrekken Alleen mensen
die blind zijn door hun begeerte om
atoomwapens te bezitten vermogen
die waarheid niet in te zien en te
begrijpen".
In werkelijkheid was de kloof tus
sen Peking en Moskou, en het wan
trouwen al veel te groot. Tegen 1959
hield de Russische hulp geheel op
en in augustus 1960 riep het Krem
lin de 150 Russische atoomgeleerden
uit China terug.
Het was dan ook begrijpelijk dat
China op zijn beurt in 1959 Moskou
weigerde de volledige controle over
het gebied van Sinkiang te verle
nen. De Chinezen stichtten daar hun
eigen atoomcentrum. Alleen in dit
gebied zijn reeds zes grote uranium-
mijnen met een grotere capaciteit
dan Frankrijk kan opbrengen. Ande
re uraniummijnen werden met hulp
van de Russen in gebruik genomen
in de provincie Tsjinghai en ook
tussen Kansoe en Binnen-Mongolië.
Omstreeks 1959 begon Rood-China
in Landtjoe (provincie Kansoe) met
de bouw van een installatie voor
het splitsen van isotopen voor de fa
bricage van bommen. Daar werken
thans meer dan honderd buitenlan
ders, onder meer enkele Amerikanen
en Duitsers, naar het schijnt.
De leidinggevende atoomgeleerde
in China is de 61-jarige dr. Wang
Kan-Chang, die in 1943 te Berlijn ge
promoveerd is, en van 1953 tot 1958
hoofd der Chinese academie van we
tenschappen is geweest. In 1959 was
hij nog onderdirecteur van het Rus
sische atoomcentrum. De jongste
Chinese vorderingen op dat terrein
schrijft men echter meer toe aan da
55-jarige Chien Hsueh-Shen die van
1935 tot 1938 in Amerika gestudeerd
heeft- Chien werd in 1945 in de rang
van overste van de Amerikaanse
luchtmacht aan het hoofd van een
wetenschappelijke delegatie naar het
overwonnen Duitsland gezonden om
de stand van het Duitse atoomon
derzoek te bestuderen. Toen hij in
1950 uit Amerika weer naar zijn va
derland wilde vertrekken vond men
in zijn bagage vele wetenschappelijke
stukken vanzeer geheime aard. Hij
werd weliswaar gearresteerd, maar
tegen borgtochr weer vrijgelaten Vijf
jaar later kon hij via Hongkong naar
Peking terugkeren.
In Sinkiang werkt ook de 68-jarige
Chien San-Chiang, die in 1936 naar
Parijs vertrok. Na het einde van
de tweede wereldoorlog nam hij on
der professor Joliot Curie deel aan
het kernonderzoek van de Franse
academie van wetenschappen. Deze
instelling verleende hem de prijs
voor de fysica, waarna hij weldra
weer naar China vertrok.
Deskundigen schatten dat Peking
van 1958 tot 1965 voor een waarde
van anderhalf miljard dollar de
helft van het totale budget voor we
tenschappelijke doeleinden heeft
geïnvesteerd in atoomfysica en ra-
kettechnisch onderzoek. Dit bedrag
is sindsdien vermoedelijk verdubbeld.
Voor 1969 zal China waarschijnlijk
wel een miljard dollar voor dit werk
uittrekken: tweemaal zovee! als
Frankrijk. Vanaf herfst 1961" deden
de Chinezen serieuze pogingen om
een atoombom te construeren. Nog
in juli 1963 wilde Chroetsjow niet
geloven dat China hierin zou slagen.
Trouwens, ook het officiële Peking
was zeer gereserveerd in zijn uitla
tingen al ging af en toe een hoge
functionaris zo ver dat hij de ge
boorte van de bom aankondigde. In
september van het jaar 1964 deelde
minister Rusk op grond van door de
U-2 spionagevluchten boven Sin
kiang mee dat de komst van de gele
A-bom voor de deur stond, Maar
Chinese diplomaten ontkenden dit
met klem. Een week later, 16 okto
ber 1964, vond de eerste Chinese
Teleriji» Elect» AeEilti;
TERNEUZEN
(Van een bijzondere medewerker)
Cartoons, die het Amerikaanse optreden in yietnam belachelijk maken,
zin in China dagelijks te zien op muren en in kranten.
bomexplosie plaats: boven op een
100 meter hoge mast ontplofte een
bom met de explosieve kracht van
de bom die Hiroshima tot stof deed
vergaan.
Terwijl Pekï- i tot dusver de ver
nietiging van alle atomaire wapenen
geëist had verklaarde het op dat his
torische ogenblik: „Gezien de steeds
grotere nucleaire dreiging van uit de
Verenigde Staten kan China niet lij
delijk toezien en is gedwongen proe
ven met kernwapens te nemen en
deze wapenen tot ontwikkeling te
brengen". Om tegemoet te komen
aan de bezorgde protesten van In
dia en Japan verklaarde Peking dat
China nooit ais eerste mogendheid
van het atoomwapen gebruik zou
maken.
Begin mei kwam de tweede bom.
Twee weken later ontplofte aan het
zoutmeer Lop Nor in Sinkiang de
derde bom, die tienmaal grotere ex
plosiekracht bezat dan de bom van
Hiroshima, en bovendien lithium be
vatte: dat betekende dat China wel
dra de waterstofbom zou kunnen ver
vaardigen- Deze laatste explosie wek
te daarom overal zorg, omdat men
besefte dat de Chinezen de weg van
de bom op basis van kernsplitsing
naar die op basis van kernfusie in
een recordtijd hadden afgelegd.
Reeds in juni 1967 liet Peking de
eerste H-bom ontploffen. Men ver
wacht dat China eerlang raketten
voor lange afstanden, geladen met
atoomkoppen, zal testen voor afstan
den tot 5400 kilometer, en dat het
bovendien zijn eerste ruimtereis zal
maken.
Ook op het gebied van de produktie
zijn vorderingen gemaakt: Japanse
deskundigen menen dat China eind
1968 over ruim 150 kernbommen zal
kunnen beschikken. Erger is da* Pe
king reeds in de eerstkomende ja
ren in staat is om een atomaire aan
val op de meeste landen van Zuid
oost-Azië te doen. Een paar jaar ge
leden meende men dat China niet
voor 1980 Amerika met atoomwape
nen zou kunnen aanvallen. Momen
teel schijnt het geen twee jaar meer
te zullen duren dat Peking zowel
Moskou als Washington kan bedrei
gen.
Dit tempo van ontwikkeling is
angstwekkend. Maar toch zal China
op dit gebied nooit Amerika of Rus
land kunnen inhalen. Dat neemt niet
weg dat China, door zijn mentali
teit, de gevaarlijkste atomaire macht
ter wereld zal worden, omdat de
partij in Peking, met haar bezeten
heid van de wereldrevolutie, niet in
staat schijnt om de gruwelen van
een atoomoorlog te begrijpen.
Rusland beseft de afgrijselijkheid
van zulk een strijdwijze terdege, en
het heeft zijn communistische leer
stellingen aangepast aan de gevaren
van een kernoorlog. De Chinezen wil
len hun idealen ook via een oorlog
zelfs via een kernoorlog, doorvoeren.
Zij zeggen. „De verschijning van de
kernwapens heeft de basis van de te
genstellingen ideologisch in de we
reld niet opgeheven en kan deze ook
niet opheffen. Ook de wetten van
de klassenstrijd zijn er niet door ver
anderd, en kunnen er ook niet door
veranderd worden. Men mag daarom
ook niet stellen dat de mogelijkheid
en de noodzaak van sociale en na
tionale revoluties verdwenen is door
de komst der kernwapens. De grond
slag van de proletarische revolutie
en de proletarische dictatuur en van
oorlog en vrede zijn niet veranderd
of verouderd".
Sinds het einde van de tweede we
reldoorlog heeft Mao eerst de A-bom
als een papieren tijger gebrand
merkt. De Chinese communistische
s v. Tilburg, Nieuwstraat 9
143 - DongenP. de Bont,
dijk 1 B - Hulst: Reissv.d.
ierbooms,|Burchstraat 18; M*
Groesman, Oude Kerkstraat
'.ie, Landpoortstraat 13-1»"
Het leger van Rood-China, ongeveer twee jaar geleden. Elk soldaatje
stelt een troepenmacht van 40.000 man voor. Ook de grens met de
Sovjet-Unie wordt zwaar bewaakt.
(Van een bijzondere medewerker)
Tien jaar geleden werd de Russisch-Chinese grens in de rode en gele
propaganda „de grens der vriendschap" genoemd. Van die vriendschap
is weinig overgebleven. Moskou verwijt Peking sinds 1963 niet minder
dan 5000 grensschendingen. China verwijt Rusland „ondermijnende activi
teiten" in het Chiaese grensgebied. Peking beweert dat Rusland de natio
nale minderheden in die streek ophitst tegen China en dat het tienduizen
den Chinese staatsburgers met of zonder geweld over de grens heeft ge
haald. Nu vluchten er inderdaad veel leden van nationale minderheden
uit de Chinese grensstreek naar Rusland: Moskou beweert dat zeker
300.000 mensen zijn uitgeweken naar het Sovjet-gebied.
Het is een publiek geheim dat Chi
na geregeld kleine groepjes agita
tors de Russische grens oversmok-
kelt. Deze infiltranten schijnen spe
ciaal opdracht te hebben om Chine
se propaganda te bedrijven onder
de Mongoolse minderheidsgroepen
rondom het Baikalmeer en onder de
stammen in Russisch Turkestan,
aan wie wordt toegezegd, dat zij
onder Chinees bewind nationale
zelfstandigheid zullen krijgen. Rus
land op zijn beurt steunt een onder
grondse beweging in Oost-Tur-
kestan, die met haar guerrilla-aan
vallen soms tot in Singkiang door
dringt. Aan deze groep is door de
Russen toegezegd, dat zij een vrije
Oostturkestaanse republiek zullen
mogen stichten.
Toen in 1963 de Rood-Chinese ge
neraal Chu tegen Peking in opstand
kwam met 8000 soldaten, leverden
de Sovjets hem munitie en pro
viand. Tijdens de gevechten kon hij
telkens vrij naar Pussisch gebied
uitwijken. Als tegenactie gingen de
Sili'nnn6" met behulP van ruim
900.000 jonge mensen de grens ver
sterken, waarop het Kremlin ver
klaarde, dat China een tweede Chi
nese Muur ging oprichten. Maar
ook Rusland bouwde daar versterk-
te s,tneillngen' TsJ°e En Lai weigerde
in 1964 in te gaan op het Russische
voorstel om bij grensgeschillen
geen gewelddadige oplossingen na
te streven. Tsjoe vond dat een „be
drieglijk manipulatie."
Deze lange Russisch-Chinese
grens - ongeveer 5000 kilometer -
is gedurende de laatste eeuw ont
staan. Ir de tsarentijd kreeg Rus
land door list en geweld delen van
de vroegere Chinese gebieden Kir
gizië en Kazakstan. In 1895 bezette
Rusland de Pamirgebieden. Tussen
1858 en 1860 verloor China het
Amoerdistrict en de kustprovincie
met de hoofstad Wladiwostok. Deze
naam betekent in het Russisch „be
heers het oosten". Deze vertaling
zal de Chinezen die Russisch ver
staan wel als een imperialistische
uitdaging in de oren klinken.
Mongolië scheidde zich met hulp
der Russen in 1911 af van China.
In 1921 werd het weei door Chinese
troepen bezet. Than: is het een sa
telliet van Moskou. Al deze gebie
den - ongeveer half zo groot ais
het enorme gebied van India - eist
Peking momenteel terug van Rus
land.
Peking heeft een zeer handige ar
gumentatie: Rusland heeft deze ge
bieden met geweld in de dagen van
het tsaristische imperialisme in zijn
macht gekregen. De huidige Russi
sche regering, zo redeneren de Chi
nezen zeer scherpzinnig, zou even
eens imperialistisch en niet commu
nistisch zijn wanneer zij dit onrecht
niet weer ongedaan zou maken.
Peking kan voor zijn stelling ook
nog teksten van Lenin aanvoeren:
Deze noemde de tsaristische, ver-
nexeerde streken" Lat was in 1900.
Later heeft Lenin echter met be
trekking tot Wladiwostok gezegd:
„Die stad is van ons".
Peking beroept zich voor zijn
claims op een Russische volkscom
missaris, Karakhan, die in 1919
niet ten onrechte verklaarde dat
alle territoriale verdragen tussen
Rusland en China immoreel waren
omdat zij onder dwang tot stand
gekomen waren. Maar Moskou liet
later Soeslov (partijtheoreticus)
verklaren, dat de grenzen histo
risch ontstaan waren. Bovendien
mobiliseerde Rusland archeologen
en historici die verklaarden, dat het
Amoergebied, dat door Peking werd
opgeëist, sinds onheuglijke tijden
politiek en cultureel bij Rusland
hoorde.
Mongolië staat vast aan de zijde
van Rusland. De „premier", Joem-
sjagin Zedenbal, is met een Rus-
rische vrouw getrouwd en zijn land
is economisch geheel van Rusland
afhankelijk. Het vriendschapsver
drag tussen Oelan Bator en Moskou
dateert van 1966. Krachtens dit ver
drag staan in dit land aan de Chi
nese grens Russische raketten drei
gend naar Chinese doelen gericht.
China voert ijverig een ondergrond
se activiteit in Mongolië.
De vriendschapsgrens is in de loop
der jaren voorzien van een nie
mandsland van twintig kilometer
diepte. De Russen bezitten in dit
grensgebied 70 propagandazenders,
de Chinezen 63. Podgorny zei in
1966 tijdens een bezoek aan de
streek van Chabarovsk dat Rusland
dit gebied eventuee- met moed en
bekwaamheid zou verdedigen.
In datzelfde jaar stichtte Moskou
in die streek militair-patriottische
scholen, waar grote kinderen ook
leerden met wapens om te gaan en
bij de grensbewaking dienst moes
ten doen. Begin 1966 lagen langs
deze grens „slechts" 25 Sovjetdivi
sies, aan het einde van het jaar 39.
Maar de Chinezen hebben daar niet
minder dan 65 divisies gestation-
neerd.
(Van onze redactie buitenland)
PRAAG De nieuwe Tsjechoslowaakse president, generaal Loedvik
Svoboda, is de meest bekende held van de tweede wereldoorlog in zijn
land. Hij is onder meer drager van de Russische orde van „held van de
Sovjet-Unie".
Generaal Svoboda werd op 25 november 1895 geboren in Hroznatin in
de hooglanden van Boliemen-Moravië ais zoon van een keuterboertje en
groeide op tot commandant der Tsjechoslowaakse strijdkrachten, die met
het Rode Leger tegen de Duitsers in de tweede wereldoorlog vochten. Grote
bekendheid kreeg hij door zijn overwinning op de Duitsers in 1944 aan de
Dukla-pas bij de Tsjechisch-Poolse grens.
partij gaat heden nog uit van een
gruwelijke onderschatting var de
kernwapenen: „De volkeren die (na
een atoomoorlog) zegevierend over
blijven zullen op de puinhopen van
het ondergegane kapitalisme in korte
tijd een beschaving opbouwen die
tienmaal hoger zal staan dan de ka
pitalistische maatschappij". Nog cy
nischer is de volgende uitlating:
„Zelfs al zou de helft der mens
heid vernietigd worden dan blijft de
andere helft nog over- Maar het im
perialisme zou volledig vernietigd
worden en alleen het communisme
zou in de wereld overblijven". Woor
den van de dichter-staatsman Mao,
die doodkalm schatte dat het aantal
doden 900 miljoen zou bedragen.
Nationaal-China, dat officieel met
Peking in staat van oorlog verkeert,
heeft meermalen aangeboden om het
Een vertrouwd beeld in China.
Nog steeds tienduizenden rode
gardisten rond een portret van
Mao, zwaaiend met het rode
boekje.
atomaire centrum in Sinkiang te ver
nietigen. Tot dusver heeft Washing
ton dit aanbod afgewezen. Amerika
koesterde uiteraard morele bezwa
ren tegen zulk een optreden. Bo
vendien vroeg men zich in Washing
ton af in hoeverre het Kremlin ook
thans nog, hij zulk een daad van
agressie krachtens zekere geheime
clausules in het Russisch-Chinese
verdrag van bijstand van 1951, tot
militaire hulpverlening aan China
verplicht zou zijn.
Svoboda werd in 1922 in het leger
ingelijfcL Van 1931 tot 1934 studeer
de hij aan de militaire academie in
Hranice.
Kort voor het uitbreken van de
tweede wereldoorlog ging hij naar
Plen en organiseerde hij in Krakau 'n
Tsjechoslowaakse militaire eenheid.
Nadat Polen door de Duitsers was
bezet, trok hij met deze groep naar
de Sovjet-Unie.
Pas na de Duitse aanval op de Sov
jet-Unie organiseerde Svoboda het
eerste onafhankelijke Tsjechoslo
waakse bataljon, dat in 1943 de be
roemde slag bjj Sokolovo won.
Op 4 april 1945 werd Svoboda tot
minister van defensie benoemd in
welke functie hij tot 1950 aanbleef.
In die tijd, aldus het officiële pers
bureau CTK, stichtte hij het nieuwe
Tsjechoslowaakse volksleger.
In februari 1948 werd hij gekozen
tot lid van de nationale vergadering
(parlement), trad hij toe tot de com
munistische partij en was hij tot 1949
lid van het centrale partij comité.
Voor korte tijd (van 1950 tot 1951)
had hij de functie van vice-premier
en was hij voorzitter van de Tsjecho
slowaakse staatscommissie voor licha
melijke oefening en sport. Daarna
werd niets meer van hem vernomen.
In 1956 bezocht de toenmalige Rus
sische premier Kroestjev ex-president
Antonin Novotny in Praag en wilde
hij toen ook een ontmoeting hebben
met Svoboda.
Deze bevond zich, naar nu bekend
is gemaakt, niet meer in de Tsjecho
slowaakse hoofdstad. Hij was als
boekhouder op een coöperatieve boer
derij in een afgelegen deel van het
land te werk gesteld na door stalinis
tische elementen te zijn weggezui
verd.
De Tsjechoslowaakse autoriteiten
haastten zich na het verzoek van
Kroestjev Svoboda naar Praag te
brengen, waar hij korte tijd later een
gesprek met de Russische premier
had. Een gedeeltelijke rehabilitatie
volgde hierop. Hij werd benoemd tot
commandant van een militaire aca
demie. In 1959 ging hij met pen
sioen.