mrnk Zuidoost-Asië in de ban van de atoombom ROOD-CHINA ALS ATOOMMACHT Svoboda 1958 door Kroestjev gerehabiliteerd Peking bedreigt Russische grens „HELD VAN DE SOVJET-UNIE" RED CHINA'S ARMY Tegenzet Ommezwaai imarktstraat 34 Ja - Tel. 36256 MET INFILTRATIE EN PROPAGANDA Claims MINISTER BOEKHOUDER T5 DAGBLAD DE STEM VAN DINSDAG 2 APRIL 1968 15 -ungysag 8»#»j>L3ï imefr wmhsA mmU am htsté wm*? - 4&0Q8 friffti - WttA i??Oi Vjgj' fcM* L%jtt4&K«KS In het jaar 1950 was alles tussen Moskou en Peking koek en ei. Peking gaf toen Rusland het recht om in de westelijke grensprovincie van China non-ferrometalen en uranium te delven. Vijf jaar later sloot men een overeenkomst inzake gemeenschappelijk wetenschappelijk onderzoek. Midden 1950 kreeg Peking van Moskou een proefreactor met een maandelijkse capaciteit van 3 kilo plutonium. Twaalf Rus sische geleerden waren bij de opbouw behulpzaam. En in het Russische centrum voor atomair onderzoek werden honderden Chinese geleerden opgeleid. Peking behoefde jarenlang slechts een derde deel van de opleidingskosten te betalen. In oktober 1957 sloten partijen een overeenkomst inzake verbeteringen, betreffende de nationale defensie. Dat contact had betrekking op atomaire informaties. Maar juni 1959 weigerden de Russen zoals de Chinezen naderhand mededeelden het beloofde bouwmodel van de atoombom met de tech nische gegevens voor de fabricage ter beschikking te stellen. Moskou zelf wendde voor dat de fabricage van de bom China aan „een enorme eco nomische verzwakking zou blootstellen" en zei in een adem dat Peking ook geen behoefte aan de bom had omdat het ten allen tijde de hulp van de Russische atoommacht zou kunnen inroepen. HAAG: Schoolstraat 24 ïRDAM:'(Oude) Binnenweg 127 Zwaanshals 244b EIDEN: Haarlemmerstraat 183 ARLEM: Grote Houtstraat 180 FOORTLangestraat 11 3REDAGinnekenstraat 29 RECHT: St. Jacobsstraat 15 Rood-China bombardeerde het Na- tionaal-Chinese eiland Quemoy sep tember 1958 buitengewoon intensief, maar zonder enig resultaat. Daarop vroeg het, zoals naderhand aan het licht gekomen is tijdens de Russisch- Chinese scheldtirades, Moskou om atomaire assistentie tegen Quemoy. Het Kremlin weigerde en verklaar de later dat het door deze weigering de vrede in de straat van Formosa en het bestaan van Rood-China ge red had. Moskou deed er nog een schepje bovenop: het verklaarde: „Het zou op zijn minst naïef zijn om aan te nemen dat men in het westen een andere atomaire politiek zou kunnen volgen dan in het oos ten: met de ene hand zich verzet ten tegen de bewapening van West- Duitsland met kernwapens, en tegen de verspreiding van deze wapens over de gehele wereld, en met de andere hand deze wapens wei aan China verstrekken Alleen mensen die blind zijn door hun begeerte om atoomwapens te bezitten vermogen die waarheid niet in te zien en te begrijpen". In werkelijkheid was de kloof tus sen Peking en Moskou, en het wan trouwen al veel te groot. Tegen 1959 hield de Russische hulp geheel op en in augustus 1960 riep het Krem lin de 150 Russische atoomgeleerden uit China terug. Het was dan ook begrijpelijk dat China op zijn beurt in 1959 Moskou weigerde de volledige controle over het gebied van Sinkiang te verle nen. De Chinezen stichtten daar hun eigen atoomcentrum. Alleen in dit gebied zijn reeds zes grote uranium- mijnen met een grotere capaciteit dan Frankrijk kan opbrengen. Ande re uraniummijnen werden met hulp van de Russen in gebruik genomen in de provincie Tsjinghai en ook tussen Kansoe en Binnen-Mongolië. Omstreeks 1959 begon Rood-China in Landtjoe (provincie Kansoe) met de bouw van een installatie voor het splitsen van isotopen voor de fa bricage van bommen. Daar werken thans meer dan honderd buitenlan ders, onder meer enkele Amerikanen en Duitsers, naar het schijnt. De leidinggevende atoomgeleerde in China is de 61-jarige dr. Wang Kan-Chang, die in 1943 te Berlijn ge promoveerd is, en van 1953 tot 1958 hoofd der Chinese academie van we tenschappen is geweest. In 1959 was hij nog onderdirecteur van het Rus sische atoomcentrum. De jongste Chinese vorderingen op dat terrein schrijft men echter meer toe aan da 55-jarige Chien Hsueh-Shen die van 1935 tot 1938 in Amerika gestudeerd heeft- Chien werd in 1945 in de rang van overste van de Amerikaanse luchtmacht aan het hoofd van een wetenschappelijke delegatie naar het overwonnen Duitsland gezonden om de stand van het Duitse atoomon derzoek te bestuderen. Toen hij in 1950 uit Amerika weer naar zijn va derland wilde vertrekken vond men in zijn bagage vele wetenschappelijke stukken vanzeer geheime aard. Hij werd weliswaar gearresteerd, maar tegen borgtochr weer vrijgelaten Vijf jaar later kon hij via Hongkong naar Peking terugkeren. In Sinkiang werkt ook de 68-jarige Chien San-Chiang, die in 1936 naar Parijs vertrok. Na het einde van de tweede wereldoorlog nam hij on der professor Joliot Curie deel aan het kernonderzoek van de Franse academie van wetenschappen. Deze instelling verleende hem de prijs voor de fysica, waarna hij weldra weer naar China vertrok. Deskundigen schatten dat Peking van 1958 tot 1965 voor een waarde van anderhalf miljard dollar de helft van het totale budget voor we tenschappelijke doeleinden heeft geïnvesteerd in atoomfysica en ra- kettechnisch onderzoek. Dit bedrag is sindsdien vermoedelijk verdubbeld. Voor 1969 zal China waarschijnlijk wel een miljard dollar voor dit werk uittrekken: tweemaal zovee! als Frankrijk. Vanaf herfst 1961" deden de Chinezen serieuze pogingen om een atoombom te construeren. Nog in juli 1963 wilde Chroetsjow niet geloven dat China hierin zou slagen. Trouwens, ook het officiële Peking was zeer gereserveerd in zijn uitla tingen al ging af en toe een hoge functionaris zo ver dat hij de ge boorte van de bom aankondigde. In september van het jaar 1964 deelde minister Rusk op grond van door de U-2 spionagevluchten boven Sin kiang mee dat de komst van de gele A-bom voor de deur stond, Maar Chinese diplomaten ontkenden dit met klem. Een week later, 16 okto ber 1964, vond de eerste Chinese Teleriji» Elect» AeEilti; TERNEUZEN (Van een bijzondere medewerker) Cartoons, die het Amerikaanse optreden in yietnam belachelijk maken, zin in China dagelijks te zien op muren en in kranten. bomexplosie plaats: boven op een 100 meter hoge mast ontplofte een bom met de explosieve kracht van de bom die Hiroshima tot stof deed vergaan. Terwijl Pekï- i tot dusver de ver nietiging van alle atomaire wapenen geëist had verklaarde het op dat his torische ogenblik: „Gezien de steeds grotere nucleaire dreiging van uit de Verenigde Staten kan China niet lij delijk toezien en is gedwongen proe ven met kernwapens te nemen en deze wapenen tot ontwikkeling te brengen". Om tegemoet te komen aan de bezorgde protesten van In dia en Japan verklaarde Peking dat China nooit ais eerste mogendheid van het atoomwapen gebruik zou maken. Begin mei kwam de tweede bom. Twee weken later ontplofte aan het zoutmeer Lop Nor in Sinkiang de derde bom, die tienmaal grotere ex plosiekracht bezat dan de bom van Hiroshima, en bovendien lithium be vatte: dat betekende dat China wel dra de waterstofbom zou kunnen ver vaardigen- Deze laatste explosie wek te daarom overal zorg, omdat men besefte dat de Chinezen de weg van de bom op basis van kernsplitsing naar die op basis van kernfusie in een recordtijd hadden afgelegd. Reeds in juni 1967 liet Peking de eerste H-bom ontploffen. Men ver wacht dat China eerlang raketten voor lange afstanden, geladen met atoomkoppen, zal testen voor afstan den tot 5400 kilometer, en dat het bovendien zijn eerste ruimtereis zal maken. Ook op het gebied van de produktie zijn vorderingen gemaakt: Japanse deskundigen menen dat China eind 1968 over ruim 150 kernbommen zal kunnen beschikken. Erger is da* Pe king reeds in de eerstkomende ja ren in staat is om een atomaire aan val op de meeste landen van Zuid oost-Azië te doen. Een paar jaar ge leden meende men dat China niet voor 1980 Amerika met atoomwape nen zou kunnen aanvallen. Momen teel schijnt het geen twee jaar meer te zullen duren dat Peking zowel Moskou als Washington kan bedrei gen. Dit tempo van ontwikkeling is angstwekkend. Maar toch zal China op dit gebied nooit Amerika of Rus land kunnen inhalen. Dat neemt niet weg dat China, door zijn mentali teit, de gevaarlijkste atomaire macht ter wereld zal worden, omdat de partij in Peking, met haar bezeten heid van de wereldrevolutie, niet in staat schijnt om de gruwelen van een atoomoorlog te begrijpen. Rusland beseft de afgrijselijkheid van zulk een strijdwijze terdege, en het heeft zijn communistische leer stellingen aangepast aan de gevaren van een kernoorlog. De Chinezen wil len hun idealen ook via een oorlog zelfs via een kernoorlog, doorvoeren. Zij zeggen. „De verschijning van de kernwapens heeft de basis van de te genstellingen ideologisch in de we reld niet opgeheven en kan deze ook niet opheffen. Ook de wetten van de klassenstrijd zijn er niet door ver anderd, en kunnen er ook niet door veranderd worden. Men mag daarom ook niet stellen dat de mogelijkheid en de noodzaak van sociale en na tionale revoluties verdwenen is door de komst der kernwapens. De grond slag van de proletarische revolutie en de proletarische dictatuur en van oorlog en vrede zijn niet veranderd of verouderd". Sinds het einde van de tweede we reldoorlog heeft Mao eerst de A-bom als een papieren tijger gebrand merkt. De Chinese communistische s v. Tilburg, Nieuwstraat 9 143 - DongenP. de Bont, dijk 1 B - Hulst: Reissv.d. ierbooms,|Burchstraat 18; M* Groesman, Oude Kerkstraat '.ie, Landpoortstraat 13-1»" Het leger van Rood-China, ongeveer twee jaar geleden. Elk soldaatje stelt een troepenmacht van 40.000 man voor. Ook de grens met de Sovjet-Unie wordt zwaar bewaakt. (Van een bijzondere medewerker) Tien jaar geleden werd de Russisch-Chinese grens in de rode en gele propaganda „de grens der vriendschap" genoemd. Van die vriendschap is weinig overgebleven. Moskou verwijt Peking sinds 1963 niet minder dan 5000 grensschendingen. China verwijt Rusland „ondermijnende activi teiten" in het Chiaese grensgebied. Peking beweert dat Rusland de natio nale minderheden in die streek ophitst tegen China en dat het tienduizen den Chinese staatsburgers met of zonder geweld over de grens heeft ge haald. Nu vluchten er inderdaad veel leden van nationale minderheden uit de Chinese grensstreek naar Rusland: Moskou beweert dat zeker 300.000 mensen zijn uitgeweken naar het Sovjet-gebied. Het is een publiek geheim dat Chi na geregeld kleine groepjes agita tors de Russische grens oversmok- kelt. Deze infiltranten schijnen spe ciaal opdracht te hebben om Chine se propaganda te bedrijven onder de Mongoolse minderheidsgroepen rondom het Baikalmeer en onder de stammen in Russisch Turkestan, aan wie wordt toegezegd, dat zij onder Chinees bewind nationale zelfstandigheid zullen krijgen. Rus land op zijn beurt steunt een onder grondse beweging in Oost-Tur- kestan, die met haar guerrilla-aan vallen soms tot in Singkiang door dringt. Aan deze groep is door de Russen toegezegd, dat zij een vrije Oostturkestaanse republiek zullen mogen stichten. Toen in 1963 de Rood-Chinese ge neraal Chu tegen Peking in opstand kwam met 8000 soldaten, leverden de Sovjets hem munitie en pro viand. Tijdens de gevechten kon hij telkens vrij naar Pussisch gebied uitwijken. Als tegenactie gingen de Sili'nnn6" met behulP van ruim 900.000 jonge mensen de grens ver sterken, waarop het Kremlin ver klaarde, dat China een tweede Chi nese Muur ging oprichten. Maar ook Rusland bouwde daar versterk- te s,tneillngen' TsJ°e En Lai weigerde in 1964 in te gaan op het Russische voorstel om bij grensgeschillen geen gewelddadige oplossingen na te streven. Tsjoe vond dat een „be drieglijk manipulatie." Deze lange Russisch-Chinese grens - ongeveer 5000 kilometer - is gedurende de laatste eeuw ont staan. Ir de tsarentijd kreeg Rus land door list en geweld delen van de vroegere Chinese gebieden Kir gizië en Kazakstan. In 1895 bezette Rusland de Pamirgebieden. Tussen 1858 en 1860 verloor China het Amoerdistrict en de kustprovincie met de hoofstad Wladiwostok. Deze naam betekent in het Russisch „be heers het oosten". Deze vertaling zal de Chinezen die Russisch ver staan wel als een imperialistische uitdaging in de oren klinken. Mongolië scheidde zich met hulp der Russen in 1911 af van China. In 1921 werd het weei door Chinese troepen bezet. Than: is het een sa telliet van Moskou. Al deze gebie den - ongeveer half zo groot ais het enorme gebied van India - eist Peking momenteel terug van Rus land. Peking heeft een zeer handige ar gumentatie: Rusland heeft deze ge bieden met geweld in de dagen van het tsaristische imperialisme in zijn macht gekregen. De huidige Russi sche regering, zo redeneren de Chi nezen zeer scherpzinnig, zou even eens imperialistisch en niet commu nistisch zijn wanneer zij dit onrecht niet weer ongedaan zou maken. Peking kan voor zijn stelling ook nog teksten van Lenin aanvoeren: Deze noemde de tsaristische, ver- nexeerde streken" Lat was in 1900. Later heeft Lenin echter met be trekking tot Wladiwostok gezegd: „Die stad is van ons". Peking beroept zich voor zijn claims op een Russische volkscom missaris, Karakhan, die in 1919 niet ten onrechte verklaarde dat alle territoriale verdragen tussen Rusland en China immoreel waren omdat zij onder dwang tot stand gekomen waren. Maar Moskou liet later Soeslov (partijtheoreticus) verklaren, dat de grenzen histo risch ontstaan waren. Bovendien mobiliseerde Rusland archeologen en historici die verklaarden, dat het Amoergebied, dat door Peking werd opgeëist, sinds onheuglijke tijden politiek en cultureel bij Rusland hoorde. Mongolië staat vast aan de zijde van Rusland. De „premier", Joem- sjagin Zedenbal, is met een Rus- rische vrouw getrouwd en zijn land is economisch geheel van Rusland afhankelijk. Het vriendschapsver drag tussen Oelan Bator en Moskou dateert van 1966. Krachtens dit ver drag staan in dit land aan de Chi nese grens Russische raketten drei gend naar Chinese doelen gericht. China voert ijverig een ondergrond se activiteit in Mongolië. De vriendschapsgrens is in de loop der jaren voorzien van een nie mandsland van twintig kilometer diepte. De Russen bezitten in dit grensgebied 70 propagandazenders, de Chinezen 63. Podgorny zei in 1966 tijdens een bezoek aan de streek van Chabarovsk dat Rusland dit gebied eventuee- met moed en bekwaamheid zou verdedigen. In datzelfde jaar stichtte Moskou in die streek militair-patriottische scholen, waar grote kinderen ook leerden met wapens om te gaan en bij de grensbewaking dienst moes ten doen. Begin 1966 lagen langs deze grens „slechts" 25 Sovjetdivi sies, aan het einde van het jaar 39. Maar de Chinezen hebben daar niet minder dan 65 divisies gestation- neerd. (Van onze redactie buitenland) PRAAG De nieuwe Tsjechoslowaakse president, generaal Loedvik Svoboda, is de meest bekende held van de tweede wereldoorlog in zijn land. Hij is onder meer drager van de Russische orde van „held van de Sovjet-Unie". Generaal Svoboda werd op 25 november 1895 geboren in Hroznatin in de hooglanden van Boliemen-Moravië ais zoon van een keuterboertje en groeide op tot commandant der Tsjechoslowaakse strijdkrachten, die met het Rode Leger tegen de Duitsers in de tweede wereldoorlog vochten. Grote bekendheid kreeg hij door zijn overwinning op de Duitsers in 1944 aan de Dukla-pas bij de Tsjechisch-Poolse grens. partij gaat heden nog uit van een gruwelijke onderschatting var de kernwapenen: „De volkeren die (na een atoomoorlog) zegevierend over blijven zullen op de puinhopen van het ondergegane kapitalisme in korte tijd een beschaving opbouwen die tienmaal hoger zal staan dan de ka pitalistische maatschappij". Nog cy nischer is de volgende uitlating: „Zelfs al zou de helft der mens heid vernietigd worden dan blijft de andere helft nog over- Maar het im perialisme zou volledig vernietigd worden en alleen het communisme zou in de wereld overblijven". Woor den van de dichter-staatsman Mao, die doodkalm schatte dat het aantal doden 900 miljoen zou bedragen. Nationaal-China, dat officieel met Peking in staat van oorlog verkeert, heeft meermalen aangeboden om het Een vertrouwd beeld in China. Nog steeds tienduizenden rode gardisten rond een portret van Mao, zwaaiend met het rode boekje. atomaire centrum in Sinkiang te ver nietigen. Tot dusver heeft Washing ton dit aanbod afgewezen. Amerika koesterde uiteraard morele bezwa ren tegen zulk een optreden. Bo vendien vroeg men zich in Washing ton af in hoeverre het Kremlin ook thans nog, hij zulk een daad van agressie krachtens zekere geheime clausules in het Russisch-Chinese verdrag van bijstand van 1951, tot militaire hulpverlening aan China verplicht zou zijn. Svoboda werd in 1922 in het leger ingelijfcL Van 1931 tot 1934 studeer de hij aan de militaire academie in Hranice. Kort voor het uitbreken van de tweede wereldoorlog ging hij naar Plen en organiseerde hij in Krakau 'n Tsjechoslowaakse militaire eenheid. Nadat Polen door de Duitsers was bezet, trok hij met deze groep naar de Sovjet-Unie. Pas na de Duitse aanval op de Sov jet-Unie organiseerde Svoboda het eerste onafhankelijke Tsjechoslo waakse bataljon, dat in 1943 de be roemde slag bjj Sokolovo won. Op 4 april 1945 werd Svoboda tot minister van defensie benoemd in welke functie hij tot 1950 aanbleef. In die tijd, aldus het officiële pers bureau CTK, stichtte hij het nieuwe Tsjechoslowaakse volksleger. In februari 1948 werd hij gekozen tot lid van de nationale vergadering (parlement), trad hij toe tot de com munistische partij en was hij tot 1949 lid van het centrale partij comité. Voor korte tijd (van 1950 tot 1951) had hij de functie van vice-premier en was hij voorzitter van de Tsjecho slowaakse staatscommissie voor licha melijke oefening en sport. Daarna werd niets meer van hem vernomen. In 1956 bezocht de toenmalige Rus sische premier Kroestjev ex-president Antonin Novotny in Praag en wilde hij toen ook een ontmoeting hebben met Svoboda. Deze bevond zich, naar nu bekend is gemaakt, niet meer in de Tsjecho slowaakse hoofdstad. Hij was als boekhouder op een coöperatieve boer derij in een afgelegen deel van het land te werk gesteld na door stalinis tische elementen te zijn weggezui verd. De Tsjechoslowaakse autoriteiten haastten zich na het verzoek van Kroestjev Svoboda naar Praag te brengen, waar hij korte tijd later een gesprek met de Russische premier had. Een gedeeltelijke rehabilitatie volgde hierop. Hij werd benoemd tot commandant van een militaire aca demie. In 1959 ging hij met pen sioen.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1968 | | pagina 9