Ouders hebben nog
te weinig inspraak
„Kinderen
hebben
gevoel
voor
nuances"
Godsdienstonderricht: „De waarheid leren zien
als een persoonlijk beleefde werkelijkheid
„Meeste
leer
krachten
hebben
hun
draai
wel ge
vonden"
RYUKYU%LAND OKINAWA een peiler ran
TUSSEN JAPAN
EN DE V.S.
BESTAAT EEN
SLUIMEREND
VERSCHIL VAN
MENING OVER
DE STATUS VAN
HET
de Amerikaanse
troepenmacht
Verre Oosten
TROUWEN
ONAFHANKELIJK
ZELFBESTUUR
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 16 MAART 1968
MIET helemaal. Ze berust voor
een gedeelte op onbegrip. Veel
ouders begrijpen niet, dat het mo
derne godsdienstonderricht begint bij
de ervaringen van het kind en dat
het pas zeer geleidelijk ertoe over
gaat, deze ervaringen expliciet reli-
gius te duiden.
Laat ik een voorbeeld geven. Wij
willen de kinderen bijbrengen, dat
Christus onze gids door het leven is.
Dan beginnen we met te vragen:
wat is een gids? Er komen alle mo
gelijke antwoorden: een telefoongids,
de gidsen en de kabouters, een gids
van de kampeerterreinen. Dan vragen
we verder: kunnen ook mensen een
gids zijn? Ja, zeggen de kinderen,
inhakend op de actualiteit zo'n mijn
heer die de schaatsers helpt om een
gouden medaille te halen.
Als het kan sturen wr dan de kin-
derén met een bandrecorder naar een
paar volwassenen toe, om hen te
vragen: wie is in uw leven een echte
gids voor u geweest? Daar komen
wel aardige resultaten uit: naast de
gebruikelijke figuren als paus Joan
nes en Kennedy worden personen ge
noemd, die in een moeilijke situatie
als echte gidsen voor de betrokkene
zijn opgetreden.
Op school luisteren we gezamenlijk
al die bandjes af en borduren erop
verder. Bijvoorbeeld door het uitwer
ken van het bijbelse thema: Mozes
gidste he-t joodse volk door de woes
tijn naar het Beloofde Land. En als
het helemaal lukken wil, komen we
tenslotte terecht bij de grote gids,
Jezus Christus. Dat is een methode,
die uitstekend kan werken. Wanneer
zij door een goede leerkracht gehan
teerd wordt, hoeven de ouders echt
niet ongerust te zijn. Weet u wan
neer ze zich zorgen moeten maken?
In die gevallen, waarin de leer
kracht op de oude katechese terug
valt („om een dam op te werpen te
gen de geloofsafval en de morele
ontreddering") of waarin hij, uit
moedeloosheid, maar helemaal niets
doet.
Ik zou tegen die ongeruste ouders
willen zeggen: maak u geen zorgen,
het komt allemaal goed, net als met
de hele ontwikkeling in de kerk.
Hebben de ouders inspraak bij het
godsdienstonderricht op de lagere
school? Worden zij op de hoogte ge
houden van de gevolgde methode en
van de gegeven inhoud?
TTAT is een zwak punt, ik moet
het erkennen, zelfs op scholen,
waar het godsdienstonderricht op peil
staat. Er worden wel ouderavonden
gehouden maar dikwijls hebben die
als enig doel: een reeds vaststaande
opzet aan de ouders te „verkopen".
Echte inspraak is er nog weinig. Wel
heb ik goede hoop, dat die in de ko
mende jaren gaat groeien.
Welke methode wordt op de scholen
het meest gebruikt?
TTR zijn er meerdere in omloop.
In ons district houden we ons al
lemaal aan de methode „met bran
dend hart". Dat heeft het grote voor
deel van een gemeenschappelijke
aanpak.
Kunt u in enkele zinnen het eigene
van deze methode aangeven?
DRS. C. I. BARENDSE
deren op school niet meer leren bid
den? Wat denkt u daarvan?
TVAAR ben ik het niet mee eens.
Inderdaad wordt er weinig aan
formuliergebed gdeaan, veel minder
dan vroeger. Maar met bidden wordt
op de kleuterschool al begonnen,
meestal in de vorm ven een impro
visatie door de leerkracht: de kinde
ren worden ingeschakeld, al is het
maar voor het opgeven van intenties.
Daarbij kom je soms tot de wonder
lijkste dingen. Een jongen, wiens
moeder kort tevoren gestorven was,
wilde bidden „dat zijn moeder niet
uit de hemel mocht donderen". En
een ander zei rechtuit: „Hartelijk be
dankt, dat we klaar zijn met bid
den".
Welke rol speelt de priester in de
schoolkateches en welke de leek?
WIJ gaan ervan uit, dat de ver
antwoordelijkheid voor de school-
katechese ligt bij het hele team on
der leiding van het hoofd. De mode
rator is eenvoudig teamlid met als
specialisatie katechese. Hij moet zich
ook als zodanig opstellen: niet het
air aannemen van „zo is het en wie
heeft er nog iets te vragen", niet
komen met „ik ben de liturg en
daar hebben jullie je niet mee te be
moeien", maar zijn eigen speciali
teit inbrengen in het grote geheel. Dit
neemt niet weg, dat hij een grote
rol kan vervullen en dat het slagen
van de katechese voor een zeer groot
deel van hem afhangt.
Zijn deze moderatoren gespeciali
seerd?
T)AT is wel het ideaal: werken met
half-time-specialisten, die verder
hun rol spelen in de gewone zielzorg.
Zo'n specialist kan 5 niet al te grote
scholen bedienen. In het Westland is
de zaak op het ogenblik vrij aardig
georganiseerd. Het loopt lékker. En
het is een lust om te zien, hoe de
bij het werk betrokken priesters op
fleuren, wanneer ze merken, dat het
een beetje gaat en weer een beetje
zicht krijgen op hun priesterlijke
functie.
Bij meerderen heb ik het ver
schil tussen nu en vijf jaar geleden
met eigen ogen kunnen constateren.
Komt u als inspecteur wel eens ka-
techeten tegen, die naar een van
beide uitersten, conservatisme of vrij
zinnigheid, doorslaan?
■MEEN, daarvoor zou ik meer TA, maar 't zijn uitzonderingen; Ik
ruimte nodig hebben. Eigen aan J ken er, die alleen maar voorthol-
deze methode is zekei, dat de bij- len, die praktisch volslagen humanist
belstof in de katechese is ingebouwd, geworden zijn, en ik kan het me nog
Ook, dat de lessen zoveel mogelijk voorstellen ook. Daarnaast is er een
aansluiten bij de wereld, waarin de handjevol oerconservatieven: mensen
kinderen leven: het wisselen van de die de hun toegestuurde spullen re-
jaargetijüen en seizoenen, de feesten tourneren met bijschriften als „waar.
en gebeurtenissen van het jaar. Ver- deloos" of „humanistisch tijdschrift",
der dat er ruimschoots aanwijzingen Ook dat kan ik wel begrijpen. Ik
worden gegeven voor het inspelen op heb een ontreddering van veel on-
de eigen activiteit van het kind. derwijzers gezien, toen de katechis-
Natuurlijk heb ik ook kritiek. De mus hun ineens uit de handen werd
methode is misschien wat te lief, geslagen. Ze moesten, opgegroeid in
wat te romantisch in het spreken over de oude school (voorzeggen, van bui
de schoonheid van de natuur. De na- ten leren, uitleggen, iroefenen) gaan
tuur is niet altijd zo mooi als ze werken met een nieuwe katechese
lijkt: een poes kan een zacht velletje (waarin veel ruimte voor vrije ex-
hebben, maar zij vreet ook vogel- pressie, samen vieren, samen expe-
tjes op. Licht is niet altijd weldadig, rimenteren). En dat lukte niet in-
het kan ook verblindend zijn. Don- eens. Maar de meesten hebben na
ker niet altijd angstwekkend. Kinde- drie jaar proberen hun draai wel ge
ren hebben gevoel voor deze nuan- vonden.
ces. Het zou goed zijn als daarmee De jonge generatie, die door de
wat meer rekening werd gehouden, kweekscholen wordt afgeleverd, is
bepaald niet extremistisch. Ze vindt
Sommige ouders zeggen, dat de kin- alleen, dat je niet te vroeg het expli-
De Shurei Poort op Okinawa geeft de plaats aan waar voorheen de hoofdstad van het oude RyUkyu
koninkrijk was.
{Van ©me correspondent
Luke Wijsen)
Westerse kleding heeft de Ja
panse kimono vrijwel verdrongen
van de straat. Men adverteert zelfs
in het Engels hier en daar, maar
veel verder is de Amerikaanse in
vloed niet gegaan.
tie. De twee culturen leven als het
ware langs elkaar heen. Er is vrijwel
geen particulier contact tussen de
twee. Men respecteert elkaar en
doet zaken, maar verder treedt men
elkaar niet tegemoet, althans de
Okinawanaren niet. De toenaderingen
die plaats vinden in Namanuyi, de
rose buurt van Naha en in de tal
rijke bars rond de militaire bases
vallen natuurlijk buiten deze be
schouwing. Huwelijken tussen Ame
rikanen en plaatselijke meisjes zijn
niet zeldzaam, maar het eerste voet
werk vond meestal plaats in de bars
of onder de neonverlichtingen van
Namanuyi. Maar zelfs daar schijnen
de twee groepen zich van elkaar te
verwijderen.
Ik sprak hierover met een amb
tenaar van het Amerikaanse consu
laat, dat gevestigd is in een behoor
lijk wit gebouw op een heuvel boven
de haven van Naha. Hij vertelde, dat
het enthousiasme voor het trouwen
met een gi afneemt. Economische
verbeteringen op Okinawa en het be
sef dat de militairen in eigen land
meestal tot de kleinere lieden beho
ren zijn hiervan de oorzaken, waar
bij komt, dat de gi's minder aantrek
kelijke jongedames in de bars ont
moeten, daar deze hun beroepskeu
ze nu in vrijheid en blijheid gemaakt
hebben.
De ambtenaar laat zijn oog glij
den over het dozijn in minirok
ken en laarzen geklede meisjes,
die er als echtgenotes van mili
tairen op een visum voor Ame
rika wachten. „Huwelijken wor
den nu nog slechts gesloten uit
liefde", zegt hij glimlachend, „en
uit onwetendheid".
Al verdragen de Okinawanaren
het Amerikaanse bestuur gelaten en
is de verstandhouding goed, toch
verklaren de meesten dat zi; zo spoe-
OKIMAWA - In de gor
del van Amerikaanse
militaire bases voor
de Chinese kust neemt Oki
nawa wellicht de belang
rijkste plaats in. Het dient als
opslagplaats, vliegveld, ha
ven en iegerplaats. In de
enorme loodsen, tanks, ter
reinen en grotten liggen
voorraden opgeslagen die
een grootscheepse militaire
actie in Azië wekenlang
gaande kunnen houden zon
der bevoorrading uit de Ver
enigde Staten. Tankers,
vracht- en marineschepen
varen de havens van Naha
en Wetstrand in en uit. Op
Dadena en Naha, de twee
vliegbases, stijgen en dalen
vliegtuigen van velerlei
soorten dag en nacht in on
gebroken regelmaat. Ette
lijke duizenden mariniers en
commando's onderhouden
een staat van voortdurende
paraatheid in de legerkam
pen of zijn werkzaam in de
logistieke diensten.
De strategische positie van Oki
nawa, gepaard met het feit dat het
onder Amerikaans gezag is, maakt
het zo geschikt als een militair
centrum voor het Verre Oosten. Het
is slechts vijfhonderd kilometer
naar Formosa, Japan, Rood-China;
iets verder, maar voor snelle vlieg
tuigen nog slechts een sprongetje,
naar Vietnam en Korea.
In drie oorlogen is Okinawa van
groot militair belang gebleken: De
laatste wereldoorlog, het Koreaanse
conflict en thans Vietnam. Een aan
zienlijk deel van de bevoorrading van
Vietnam loopt via Okinawa. Parate
eenheden uit Okinawa waren bij de
eerste die naar Vietnam vertrokken
toen dat land door de Vietcong onder
de voet dreigde te worden gelopen
tn 1965.
Okinawa is geen bijzonder groot
eiland, ongeveer 10 kilometer lang,
la kilometer breed. Het is evenmin
aantrekkelijk. Het klimaat is broei
end heet met veel regen. Het is van
vulkanische oorspiong en dus berg
achtig. Koraalformaties eromheen
nebben zich later gevormd. De ve
getatie is opmerkelijk dicht en weel
derig. In het stormseizoen razen
tropische wervelstormen vrijwel we
kelijks over of langs het eiland.
Okinawa is het voorn? amste eiland
In de ruim duizend kilometer lange
en honderd eilanden tellende Ryu-
kyu-keten tussen Japan en Formo
sa, die in prehistorische tijden Japan
wet het vasteland van Azië verbon
den heeft. De inwoners beschouwen
zich Japanners, maar hebben enkele
t-hinese trekken. Japans wordt thans
igemeen gesproken, maar oorspron
kelijk hadden de eilandbewoners een
^gen taal, die verwant was aan het
Ainu.
p het grijze verleden vornjden de
kyukyu's een onafhankelijK konink-
"Jk met als hoofdstad Shurei op Oki-
awa. De Chinezen in de zevende
,euw waren de eerste buitenlanders,
c in grote getalen arriveerden In
c veertiende eeuw voerden zij er
c boventoon en hieven belastingen.
eeuwen later volgden de Ja-
?rs.- De Ryukuy's werden toen
Eebuit door China, of Japan, of
«dor beide.
deel -wer^9?. de eilanden tot een
van het Japanse keizerrijk ge
maakt. De Chinezen gaven hun ver
meende aanspraken echter niet op
en kwamen daarmee zelfs na de
tweede wereldoorlog nog op de prop
pen. De Ryukyu's waren toen echter
in handen van de Amerikanen.
Amerikaanse troepen veroverden
Okinawa in 1945 in een van de gru
welijkste en bloedigste campagnes
van de laatste wereldoorlog. Solda
ten en mariniers landden er op 1
april, en wisten zich te handhaven.
De Japanse strijdkrachten zaten ver
schanst in bijna onneembare bunker-
complexen en grotten. Zij verdedig
den zich tot het uiterste, want zij
beseften dat met Okinawa de strijd
om Japan zelf begonnen was.
De Amerikaanse marine leed zware
schade rond het eiland in aanvallen,
waarbij zelfmoordpiloten zich in hun
met benzine of springstoffen geladen
vliegtuigen te pletter poogden te
vliegen op de Amerikaanse schepen.
Bijna twaalf weken woedde de
strijd. Meter bij meter vorderden
de gi's. De Japanse bevelhebber ca
pituleerde op 21 juni. Hij had toen
103.000 van zijn 120.000 manschappen
verloren. 60.000 Okinawanaren waren
omgekomen. De Amerikanen verlo
ren 12.500 man en telden 36.000 ge
wonden. Vrijwel geen steen stond op
de andere.
In augustus 1945 werden de Ryu
kyu's onder het Amerikaanse mili
taire gezag geplaatst. In 1951 werd
het vredesverdrag tussen Japan en
de V.S. gesloten waarin werd bepaald
dat Okinawa en enkele andere eilan
den in de Ryukyu's onder Ameri
kaans beheer zullen blijven zolang
als de toestand in het verre oosten
dit wenselijk maakt. De overige Ryu
kyu's werden overgedragen aan Ja
pan, dat eveneens zijn aanspraken
op Okinawa, Miyako en Yaeyama
behield. Dit houdt in. dat Amerika
ze niet kan annexeren of zelfstandig
maken, maar ze aan Japan moet
overgeven, wanneer het zich terug
trekt.
De Okinawanaren genieten thans
een grote mate van zelfbestuur al
blijft het Amerikaanse woord er
wet. Sinds de Koreaanse oorlog heeft
Amerika veel geld in het eiland ge
stoken. Niet slechts worden de mili
taire installaties uitgebreid, maar
ook werd veel aandacht geschonken
aan wegenbouw en verbetering van
de plaatselijke economie.
Okinawa is welvarend. De eigen
industrieën, de pottebakkerij, textiel,
visserij en suikerriet zijn onderge
schikt geworden aan de voornaamste
bron van inkomsten: werken voor de
Amerikanen. Het heeft de levens
standaard met sprongen verhoogd.
Het merkwaardige op Okinawa is,
dat terwijl de Amerikaanse aanwezig
heid er nergens te ontlopen valt, de
eilanders er zo weinig door zijn be-
invloed. Men heeft een typische Ja
panse cultuur en beschouwt zich als
volwaardig Japanner, ondanks het
feit, dat men onder Japanse rege
ring voorheen als ondergeschikte
werd beschouwd.
Zozeer is Okinawa gericht op Ja
pan, dat men verschillen in ras, taal
en gewoonten probeert te verkleinen
of ontkennen. Naarmate er meer
geld beschikbaar komt voor rei
zen en importeren, worden de banden
met Japan strakker aangehaald.
Tussen de Amerikanen en plaat
selijke bevolking is heel weinig fric-
Drs. C. I. Barendse, pedagoog
van beroep, is sinds 1963 belast
met de bischoppelijke inspectie
van het katholiek lager onderwijs
in het bisdom Rotterdam. Voor
dien was hij leraar aan een
kweekschool te 's-Gravenhage.
Het godsdienstonderricht heeft
altijd zijn bijzondere belangstel
ling gehad en heeft die behouden,
getuige onder andere een vorig
jaar bij Uitgeverij Helmond ver
schenen brochure „Schoolkate-
chese in een veranderende we
reld".
Met deze bij uitstek geïnformeer
de figuur hebben wij een gesprek ge
had over een onderwerp, dat de ge
moederen in katholieke kring nogal
bezighoudt. De stand van het gods
dienstonderricht op de katholieke
lagere scholen.
Mijnheer Barendse, heel wat ouders
maken zich zorgen over de kateche
se op de lagere school. Ze menen, dat
er zo goed als geen echt godsdienst
onderricht wordt gegeven. Acht u
deze bezorgdheid gemotiveerd?
ciet-godsdienstige naar voren moet
brengen: als je dat doet in de jaren
van de puberteit ben je altijd nog
vroeg genoeg.
Ik sta zelf ook op het standpunt, dat
we niet te vroeg moeten komen met
het expliciet-godsdienstige. Wel ben
ik er tegen, wanneer in de kateche
se bepaalde geloofswaarheden wor
den weggedrukt, bijvoorbeeld, wan
neer men over Pasen spreekt zonder
op een of andere manier de verrijze
nis te vermelden. Dat vind ik fout.
Krijgen naar uw mening de kinderen
voldoende godsdienstig houvast voor
hun latere leven?
TA, evenveel en zelfs meer dan
bij het traditionele godsdienston
derricht. Dat was m.i. te sterk ge
baseerd op het uitleggen en memori
seren van bepaalde formules. Ze
werden erin geheid. En in heel veel
gevallen heeft dat het verder denken
en het persoonlijk verwerken voor 't
latere leven geblokkeerd.
De jongelui va.i tegenwoordig zijn
veel kritischer dan wij vroeger wa
ren. Ze nemen de vaste formules niet
meer zonder kritiek aan. Wij kregen
vroeger van de kerk te horen, dat
ze een is, want zij heeft overal een
en dezelfde leer, dezelfde heilige sa
cramenten en hetzelfde opperhoofd.
Weet u, hoe de jongeren daarop ra-
geren? Kunst, zeggen ze, als je ie
dereen eruit gooit, die het niet met
je eens is. En de kerk is heilig, zo
leerden wij, onder andere omdat zij
altijd heiligen voortbrengt. Ook niet
zo'n kunst, zeggen de jongelui, als
je het zelf in de hand hebt om men
sen heilig te verklaren. Heus, ze zijn
heel wat kritischer dan wij. En ze
hebben er een zeker plezier in, om
onze ballonnetjes door te prikken.
Ook kan het hun weinig schelen uit
welke inspiratie iemand leeft, ze kij
ken in de eerste plaats naar wat
hij doet. Als je ouderen de vraag
voorlegt: „Wat zou u doen als kwam
vast te staan, dat er geen leven is
na de dood?" antwoorden ze in ne
gen van de tien gevallen, dat ze het
er dan eens goed van zouden gaan
nemen. De jongeren daarentegen zeg
gen: „dat zou voor mij geen verschil
geven. Je hebt je verantwoordelijk
heid voor je medemens en die blijft".
De ouders klagen er nogal eens over
dat ze niet begrijpen, waarmee hun
kinderen thuiskomen, ook op gods
dienstig gebied.
TA, heel wat telefoontjes, die ik
krijg, gaan daarover. Maar ik
ben, eerlijk gezegd, nog nooit een ge
gronde klacht tegengekomen. Er is
alleen sprake van kortsluiting, omdat
de ouders aan een en hetzelfde een
totaal andere betekenis geven dan de
kinderen. Naam de eucharistie. Op
school wordt die benaderd als een
maaltijd met een diep religieuze be
tekenis. Dit laat de weg open naar
een volwassen beleving, waarin de
werkelijke tegenwoordigheid meer
uitdrukkelijk de aandacht krijgt. De
ouders zeggen: er is helemaal niet
gesproken over de verandering van
brood en wijn. Daar praten wij ook
niet over, reageert de school. En de
ouders komen in opstand, zij gaan
op de school en op de persoon van
de katecheet alles projecteren, wat
zij tegen de huidige ontwikkeling in
de kerk aan bezwaren hebben. Dan
heb je de poppen aan het dansen.
Wat zou u deze mensen zeggen, als
u een halve minuut kreeg om ze van
hun verontrusting te bevrijden?
jyiETS. Ik zou een afspraak met
ze maken en ze eens helemaal la
ten uitpraten. Dan helpt, dat weet ik
uit eigen ervaring. Dan zou ik van
mijn kant proberen te laten zien,
dat de waarheid geen afgeronde zaak
is, die je „in de zak" kunt hebben
maar een werkelijkheid, die door ie
der op zijn eigen manier beleefd
wordt door ouderen zus en door
jongeren zo.
Daar draait het om. Daar ligt
precies het verschil tussen de oude
on de nieuwe katechese. Wij moe
ten de waarheid weer leren zien als
een stuk persoonlijk beleefde werke
lijkheid.
ALFRED VAN DE WEIJER
dig mogelijk met Japan verenigd
wensen te worden. Deze hereniging
zou echter het einde van de op Ame
rikaanse werkgeving gebaseerde wel
vaart kunnen betekenen. Het is de
vraag of Okinawa zich kan opwer
ken tot waar het volkomen deelt in
de aanzienlijke Japanse welvaart.
Het is een probleem, waarbij de
Amerikaanse welvaart natuurlijk niet
als permanent mag worden be
schouwd in dit deel van de wereld,
hoe men ook staat ten opzichte van
Okinawa's politieke toekomst.
In vele gesprekken over dit onder
werp heb ik zelden een Okinawaar
gezien die niet zijn voorkeur voor
hereniging met Japan uitsprak, maar
evenmin heb ik er veel gevonden
die hierbij groot ongeduld toonden.
Men wil terug bij Japan, maar zo
lang de dollars binnenstromen, kan
dit wachten, al geeft men dit niet
gaarne toe. Een Amerikaanse liai
son-functionaris bij de Ruykyu rege
ring, die in Japan gebo-en is van
Japanse ouders en vloeiend Japans
spreekt, welke taal hij meer dan
twintig jaar in Amerika aan mili
tairen heeft onderwezen, bevestigt
dit. Het vwlangen naar hereniging
is aanzienlijk groter in Japan dan
Okinawa volgens hem. Aan beide zij
den is het een erek-vestie. maar Oki
nawa ziet economische nadelen. Naar
zijn mening zal Okinawa echter on
vermijdelijk weer bij Japan gaan be
horen in de niet te verre toekomst.
In Japan is dit intussen een poli
tieke kwestie van de eerste rang
geworden. Vaak hoort men dat de
politieke toekomst van de Japanse
premier Sato afhangt var het succes
in het verkrijgen van Amerikaanse
bereidwilligheid hierbij.
Het is niet eenvoudig. De onrusti
ge politieke situatie in Japan maakt
Amerika bevreesd, dat een Japans
bestuur over het eiland tot onver
kwikkelijkheden kan leiden in ver
band met de zeer noodzakelijke mi
litaire installaties. Vele Japanse
staatslieden begrijpen dit en zijn van
mening dat Japan, dat zelf geen le
ger, vloot of luchtmacht heeft en
van Amerikaanse verdediging af
hankelijk is, de V.S. niet in mili
taire moeilijkheden mag brengen
over de Ryukyu's.
Vorig jaar november besprak Sa
to de toekomst van Okinawa, Mi-
yake, Yaeyama en de Bonineilanden
een archipe' ten oosten van Okina
wa, met president Johnson. Hij kreeg
de toezegging, dat de Bonineilanden
aan Japan zouden worden overgedra
gen. maar dat de drie Ryukyu-ei-
landen voorlopig onder Amerikaans
gezag blijven.
De V.S. wensen Japan niet tegen
het hoofd te stoten met een star
nakomen van het vredesverdrag,
dat zegt dat zij hun rechten kun
nen laten gelden op Okinawa,
maar evenmin zijn zij momenteel
in een positie om die op te geven
met de toestand zoals hij is in
zuidoost-Azië De Japanse commu
nistische groeperingen slaan hier
uit politieke munt.
De hoofdstraat van Naha lijkt veel op die van de meeste middelgrote
Japanse steden.