TWEEDE-KAMERLID OVER ZIJN GENERATIE: Jongeren zijn vaak onbesuisd' TIGER J eugdher bergen ontvingen in 67 V2 miljoen trekkers (gngup „Eurospace* pleit voor Europese satellieten Mr. VAN DE POEL: GREVEIINGENBEKKEN GROOTSTE RECREATIEPROJECT BConchiletten IEDEREEN - OP 2 NA - VOLGT VOORTGEZET ONDERWIJS WILLEMSTAD MOET BRUG HERBOUWEN Leidse fabriek krijgt Russische order Noodlot Gezag Radicaal Kloof M edezeggenschap Verantwoordelijkheid Delta IJsland Minister Luns opent tentoonstelling in Anne Frank-huis Linkse studenten vallen Japanse marinebasis aan 10 DAGBLAD DE STEM VAN PONDERDAG 18 JANUARI 1968 lelijk (Van een onzer verslaggevers) De volksvertegenwoordiger stelt vast dat zeker twee derde van onze parlementsleden tot de tussengeneratie behoort, de „command-generation" zoals zij in Amerika genoemd wordt. Veertigers en vijftigers zitten overal aan de top en, vraagt hij, waarom zou dat in de politiek an ders moeten zijn? „Daadkracht en ervaring houden elkaar op die leeftijd in evenwicht. Jongeren zijn vaak onbesuisd en ouderen freewheelen teveel op ervaring." Aan een drastische verjonging van ons parlement heeft hij geen behoefte. Hij is de vijftig enkele jaren gepasseerd, heeft drie dochters (twens) en een zoon van zeventien. Behalve Kamerlid voor de KVP is hij burge meester van een kleine plattelandsgemeente. Dat burgemeesterschap is de kroon op een ambtelijke dienst die voor de oorlog begon. We praten vier uur lang in de burgemeesterskamer. Traditio nele stadsgezichten aan de muur, niet het abstracte schilderwerk waarmee openbare gebouwen te genwoordig volhangen. Een bu reau, twee eenvoudige vergader tafels.- Thee, sigaren, sigaretten. „Neem maar, ze liggen ervoor", zegt hij. Bij het afscheid: „Ik heb het bijzonder op prijs gesteld". Aan een gesprek als dit komt hij wegens drukke werkzaamheden te zelden toe, vindt hij. Voordat we het gesprek weerge ven, eerst twee van zijn persoonlij ke ervaringen. Ze hebben veel in druk op hem gemaakt (hij komt er tijdens het gesprek meermalen op terug) en ze verklarer zijn kijk op politiek en samenleving. Eerst deze: „Als jong ambte naar, dat was voor de oorlog, heb ik het nog meegemaakt dat we elf gulden uitkeerden aan werklozen plus wat blikjes groente. Een hele trieste tijd! Ik begon als jongste bediende ter secretarie voor vijfen vijftig gulden in de maand. Er wa ren honderdenvier sollicitanten. Met die toestanden, daar wilden wjj na de oorlog definitief af rekenen. Een tweede ervaring: „Als waarnemend burgemeester (vlak na de oorlog, ik was toen dertig) ging ik om advies bij de collega van een naburige stad, een man van over de zestig. Zijn toespraken hadden altijd diepe indruk op mij gemaakt. Zo'n zinnetje: „Het col lege is terzake diligent" dat vond ik imponerend. Typisch voor de mentaliteit van toen: tegen het gezag werd opgekeken. De man kon me niet helpen toen ik bij hem kwam". ook een kloof. Maar wij hadden in de oorlog gelegenheid gehad om een beetje afstand te nemen. Die kans heeft de jonge generatie van nu niet. De kloof tussen ons en de jongeren is groot, groter dan in onze jeugd. Het gevaar dreigt dat de tussengeneratie iets te veel vasthoudt aan het oude. Dat ver leidt mij tot de stelling dat we de jongeren wat meer invloed moe ten geven". Leidt de publiciteit die de jonge ren krijgen er niet toe dat oudere politici gaan meehollen? „Dat gevaar is er natuurlijk. Would be-progressiviteit moet ik afkeuren. Bij politici op verant woordelijke plaatsen, zoals in het parlement, zal het overigens niet veel voorkomen. Dat is in onze eigen fractie wel gebleken. Er is aandrang genoeg uitgeoefend om de verklaring der radicalen te te kenen, maar er zijn er niet veel die het gedaan hebben". Hoe ziet u de rol van de jonge ren in de Kamer? Hebben de veertigers en vijfti gers het moeilijk met de nogal in grijpende veranderingen op gods dienstig en maatschappelijk ge bied? „Alles waar wij ons aan vast moesten houden, wankelt. Bijvoor beeld in de kerk. Ik geloof dat ons, katholieken, de rekening ge presenteerd wordt van het feit dat we bijkomstigheden als vleesloze vrijdagen op één lijn geplaatst hebben met de heilsfeiten. Bijza ken en hoofdzaken worden nu ont ward. Voor velen van ons valt met de bijzaken alles weg. Niet alleen eenvoudige mensen hebben het er moeilijk mee, maar héél onze generatie. Andere christe nen, de christenen van de Refor matie hebben dat proces al achter de rug". Wordt aan deze problemen van de veertigers voldoende aandacht besteed? „In de kerk worden we afge schreven! Ik krijg wel eens het gevoel dat sommige kerkelijke leiders, niet de bisschoppen, alles boven de vijfendertig als brand hout beschouwen. Ik bedoel die paters die boekjes schrijven en geen andere mening dulden dan de hunne. Maar dat moet u zo maar niet schrijven, ik schilder het te zwart-wit". Hij begint zelf over het gezag. „In 'de verhoudingen van vroe ger hoorde de eerbied voor gezag en gezagsdragers ook bij het hou vast. Wie met gezag bekleed was, kreeg een soort genade van staat, dachten we. Gezagsdragers wa ren onfeilbare grootheden in het gezin, op school, in de kerk, overal. Tegenwoordig moeten ge zagsdragers zich elke dag op nieuw waarmaken". Een voorbeeld om de verander de houding tegenover het gezag te illustreren. „Gaat u maar rustig slapen, zei voor de oorlog Colijn. Denkt u niet In het begin van het gesprek de vraag of er niet meer jongeren in de Kamer zouden moeten. Jongeren zijn voor hem degenen tussen twintig en vijfendertig jaar. Maar leeftijd zegt weinig, voegt hij er onmiddellijk aan toe. Waar het op aankomt is geestelijke vita liteit en ontvankelijkheid voor de' bewegende samenleving. Progres siviteit, „omwentelingsdrang", is zeker geen privilege van een be paalde leeftijdsgroep. „De radica len: Aerden is van '13, Van Doorn van '15 en Bogaers zit in de veer tig". Hij behoort niet tot de radicale groep" „Ik ben voor een vooruitstrevend beleid, maar je moet rekening houden met de economische wet ten. Ik heb in de Nacht van Schmelzer vóór de beruchte motie gestemd, en ik zou het wéér doen". Hij preciseert zijn stand punt: vóór een sociaal, maar niet voor een socialistisch beleid. „Ik zou graag willen dat men in de bedrijven op korte termijn met medezeggenschap gaat experimenteren. Maar je moet niet vergeten, dat er van de honderd arbeiders in een grote fabriek misschien maar vijf zijn, die over het beleid van de onderneming kunnen praten. Ik vrees dat de andere vijfennegentig alleen maar méér loon willen". Wat is er terecht gekomen van oe idealen die de politici van de tussengeneratie in hun jeugd bele den? „In 1946 wilden wij afrekenen wet de sociale onrechtvaardighe den van voor de oorlog. De oude tijden keren niet weerom, zeiden we Van Hogendorp na. De politie ke partijen zijn allemaal terugge komen, maar er is toch veel ver anderd. Kijk maar naar alle voor- ?l™lngen op het sociale vlak. Dat nebben wij gedaan. Je kunt wel zeggen dat we in het materiële Un blijven steken, maar dat is dan nu de vaste bodem waarop de jonge generatie staat". De tijden veranderen heel snel, kloof tussen de generaties wordt dieper... 1946 was er tussen ons, de J "geren, en de oudere generaties „We hebben de jongeren nodig: ze zwengelen de zaak aan. Ze mo gen gelukkig ook meer en eerder meepraten dan vroeger. Als ze maar een inbreng hebben. Het is ■hun noodlot dat ze met iets heel goeds voor de dag moeten komen. Stel dat de jonge generatie de kans krijgt alles af te breken!- Dan slaan we door naar de verkeerde kant". Alles afbreken? „Als je aan de groep tussen vijf entwintig en vijfendertig een over wegende invloed zou geven, dan loop je het risico dat er onbesuisd gehandeld wordt. Om te besturen is daadkracht nodig, dat wel, maar ook ervaring. De tussengene ratie beschikt over beiden. De jeugd beneden de twintig is na tuurlijk ongeschikt om te besturen. Die wordt pas wakker". Hij maakt één uitzondering op zijn regel: de jongeren moeten veel en veel meer inspraak krijgen in het jeugdbe leid. Is de tussengeneratie goed voor vernieuwing? „Het is de vraag wie werkelijk verbeteringen kan aanbrengen, de realistische idealist of de idealist- pur sang. Ik geloof dat de ervaren tussengeneratie zeker zo belang rijk voor de vernieuwing is als on besuisde idealisten, al hebben die natuurlijk wel een betekenis, een zuiverende werking". Hij zegt ook: „Er zijn wel eens jongeren die er aardig uitschieten, maar de mees te mensen zijn laatbloeiers". Wijst erop dat men moet profiteren van de „investeringen" die in de veer tigers en vijftigers gedaan zijn (studie, ervaring, relaties). dat hij de volgende dag minister- af zou zijn, als hij het nu gezegd had? Na de oorlog zei Burger, mi nister in het Londens kabinet: Het gaat er niet om dat iemand fou ten gemaakt heeft, maai dat hij fout gewéést is. Mensen als Van Randwijk namen dat niet. Je mag van de mensen, ook als ze gezag dragen, geen heldendom eisen, zeiden ze. Burger is erop geval len. Wat in Colijns dagen nog kon, kon toen al niet meer". We hebben de jongeren in de Kamer nodig: ze zwengelen de zaak aan." De positie van de gezagsdrager verandert naarmate de mensen mondig worden. Zijp ze mondig? „Ik zou graag ja zeggen, maar ik durf niet. Het gemiddelde ont wikkelingspeil ligt hier natuurlijk hoger dan in de Kongo, maar het intelligentiepeil stijgt niet." Hij wijst op het gebrek aan kennis dat blijkt uit straatinterviews. „Er komt werkelijk niets uit. Wij in de Kamer praten, de pers doet haar best, schokt zelfs maar zonder resultaat. Ze kennen de naam van de eerste minister niet eens". Zegt dat mondigheid iets te maken heeft met het vermogen om de zaken in breed verband te beoordelen. „Op de bodem van elk hart ligt eigenbelang en dat blijft voor te veel mensen maat staf". Mondigheid betekent ook ver antwoordelijkheid. Echte verantwoordelijkheid wordt de mensen zelden gegeven, zeg gen wij. Van werkelijke medezeg genschap in de oedrijven bijvoor beeld komt weinig terecht „U zegt: Verantwoordelijkheid geven, dan leer je ze dragen. Daar zit veel in. Ik zou graag willen dat men in de bedrijven op korte termijn met medezeggenschap gaat experimenteren. Maar je moet niet vergeten dat er van de honderd arbeiders in een grote fabriek mis schien maar vijf zijn die over het beleid van de onderneming kunnen praten. Ik vrees dat de andere vijfennegentig alleen maar méér loon willen. Die vijf komen aan de kant van de directie te staan, verliezen de binding met hun me de-arbeiders. Dat is ook met de vakbonden gebeurd, toen ze ver antwoordelijkheid voor de natio nale economie accepteerden en daarom de looneisen matigden". Wij: Zou die tegenstelling tus sen leiders en geleiden niet ver dwijnen als we onze hiërarchieke, verticale organisatievormen zouden vervangen door horizontale? Au toritaire gezagsuitoefening door democratisch leiderschap? Leiding door begeleiding?. „Begeleiding - dat heb ik voor het eerst gehoord van mgr. De Vet. Klinkt heel leuk als we het niet zó opvatten dat de lei ding maar meeloopt en wel kijkt wa&r de groep naar toe gaat. Dat is alleen maar slap". Als voor beeld neemt hij zijn gemeente: waar moeten we met ons dorp naar 'toe? Als de gemeenteraad de ver keerde kant op zou willen, zou hij ervoor gaan staan de bevol king voor domheden te behoeden. De burgemeester zou de verte genwoordigers van de bevolking in de raad ook uitvoerig kunnen voor lichten, op alle keuzemogelijkhe den wijzen, maar de keuze aan de raad zelf overlaten. „Jawel," zegt de burgemeester- volksvertegenwoordiger tenslotte, „maar als koeien de sloot inlo pen, ben ik geneigd er voor te springen om een ramp te voor komen". Hij heeft een groot verantwoor delijkheidsbesef. (ADVERTENTIE) (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG In de Nederlandse jeugdherbergen werden vorig jaar een half miljoen overnachtingen ge boekt: driehonderdduizend door landgenoten, tweehonderdduizend door buitenlanders. Met deze cijfers benadrukte mr. H. J. van de Poel, staatssecretaris van Cultuur, Recre atie en Maatschappelijk Werk, de be langrijke plaats, die de jeugdherber gen in de recreatie innemen. De staatssecretaris deed dat giste ren in de Haagse jeugdherberg Ockenburgh, waar de jaarvergade ring plaatsvond van de raad van bij stand en advies en van het bestuur van de stichting opbouwfonds jeugd herbergen. Mr. Van de Poel memo reerde een aantal gegevens uit een door studenten aan de vrije univer siteit onder jeugdige trekkers inge steld onderzoek. Hierbij is gebleken, dat de zee als reisdoel het meest in de gunst staat. De staatssecretaris suggereerde derhalve bij eventuele uitbreidingen van het jeugdherbergnet in de eerste plaats te denken aan de kust. en watersportgebieden, zoals de Delta streek. Het Grevelingenbekken noem de mr. Van de Poel het grootste project voor de toekomst. Ter plaatse moeten voorzieningen worden ge troffen voor honderdduizend recre anten. De jeugdherbergen hebben, aldus mr. Van de Poel niet uitsluitend een recreatieve functie, maar bewijzen tevens belangrijke diensten op edu catief gebied. Het is van belang om na te gaan, in hoeverre hieraan nog kan worden tegemoet gekomen. ♦Drs. A. Oostindië, voorzitter van de stichting Nederlandse jeugdher- ADVERTENTIE) Hoestdrank in tobletvorm.95ct DEN HAAG (ANP) Rond 1966 kwamen 305.000 personen vanuit het onderwijs voor de maatschappij be schikbaar: ruim 76.000 hiervan waren afkomstig van het lager beroepson derwijs. De laatste dertig jaar is er een grote toeneming geweest in het verder volgen van onderwijs. Zette in 1936 na het verlaten van een school soort nog slechts 50 procent van de jongens en 39 procent van de meisjes de studie voort, in'1966 was dit het geval bij 68 procent van de jongens en 64 procent van de meisjes. Dit blijkt uit een publikatie van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Vooral na het vertrek uit het ge woon lager onderwijs gaat nu vrijwel iedereen naar het voortgezet onder wijs (98 procent). Dit betekent, dat de aantallen leerlingen die het uit gebreid lager onderwijs (ulo), het voorbereidend hoger en middelbaar onderwijs (vhmo) en het beroeps onderwijs bezoeken, aanzienlijk zijn toegenomen. Ook het vhmo heeft een relatief grote toeloop te verwer ken gehad. In het jaar 1936 werden ca. 9000 leerlingen tot deze school soort toegelaten, in 1966 waren dit er 39.000. Dientengevolge is ook de „bagage" waarmee de jongeren het onderwijs veriaten omvangrijker geworden. Voor de oorlog had nog ruim een derde van de jongens (28.000) en meer dan de helft van de meisjes (42.000) niet meer bereikt dan het bezoeken van scholen voor buiten gewoon lager onderwijs (blo), voor gewoon lager onderwijs (glo), voor voortgezet lager onderwijs (vglo). Dertig jaar later, in 1966, is dit aantal verminderd tot 11 procent (12.000) van de jongens en tot 14 procent (14.000) van de meisjes. sU^er vieet gov® woige cervt pet®*®- berg centrale, wees op het grote be lang van het bestaan van jeugdher bergen om de reis- en ondernemings lust van de jongeren te stimuleren. Vorig jaar kwamen tweehonderddui zend trekkers uit 39 verschillende landen in Nederlandse jeugdherber gen een onderkomen zoeken. Daar onder werden bijvoorbeeld zes over nachtingen uit IJsland gesignaleerd, maar ook meer dan tachtigduizend uit Duitsland. De heer Oostindië memoreerde, dat, volgens de prognoses, het be zoek van trekkers aan ons land bin nen twintig jaar kan worden ver dubbeld, mits de accommodatie ge lijke tred houdt met de vraag. (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG De bij Willemstad op Curasao ingestorte brug-in-aan- bouw moet zo snel mogelijk weer worden opgebouwd, zo meent de Nederlandse regering. Het is inmiddels wel vast komen te staan, dat de instorting van de brug geen gevolg is geweest van een tevoren gemaakte (Nederlandse) constructiefout. Bij de eigenlijke bouw zijn echter de verankerings- staven van hoogwaardig staal onder water in kwaliteit aangetast door zgn. waterstofbrosheid. Het gebruikte staal had ook niet gelast mogen wor den, want dat heeft de kracht er uitgehaald. Aldus de uitleg die vice-premier Bakker gisteren in de Eerste Kamer n.a.v. vragen over deze materie ge geven heeft. LEIDEN (ANP) Te Moskou heeft de N.V. Leidsche Apparaten- fabriek een contract ondertekend voor de levering naar Rusland van een tweetal complete afvulinstalla- ties voor de pharmaceutische indus trie. Deze opdracht werd ontvangen in concurrentie met buitenlandse aanbiedingen. Deze opdracht ten be drage van enkele miljoenen guldens zal eind 1968 worden afgeleverd. „De manlijke bezoekers worden meer en meer aangevuld met dames-- belangstellenden, die nu tenminste ook eens een ongevraagde gelegen heid hebben om hun wintergarderobe uit te stallen." Zegt bijzonder weinig, zo'n zinnetje, nietwaar? Ik las dit in een perscommuniqué ter gelegenheid van hei „Grand Gala du Cheval" in Utrecht, Daar worden op 2 en 3 februari, aldus het com muniqué, „zo'n slordige tweehonderd en vijftig dekhengsten" bijeenge bracht. Dat zijn in ieder geval „manlijke" bezoekers. Een elektricien heeft in West Palm Beach (Florida) een eis tegen „God en consorten" ingediend tot schade vergoeding voor een bedrag van 25.000 dollar. De man was in 1964 gewond ge raakt toen hij door het wegdek zakte. Hij had toen een proces aangespan nen tegen een bouwonderneming en tegen de plaatselijke autoriteiten. Hij verloor dit proces. Toen zocht de elektricien het hogerop. Waarom gebeurt zoiets? hier nou nooit Mr. Paul de Gruyter, chef van het gelijknamige mammoetkruideniers- bedrijf, heeft gezegd blij te zijn met het nieuwe systeem in plaats van de beroemde 10 procents-regeling: „Klantenenquêtes hadden al uit gewezen, dat de huisvrouwen dit graag wilden Alles wijst er nu op dat we onze klanten met deze moder nisering inderdaad een plezier heb ben gedaan". Ofwel: dames we zijn er toch alleen maar voor uw plezier. Het gaat ons écht' niet om de centen! De nieuwe eensmanstramwagen, zonder kaartjesknipper, in Amster dam, was na een enquête onder de bevolking „dievenwagen" gedoopt. Nee, zegt de hoofdstedelijke publie ke opinie, die tram noemen wij (tus sen haakjes: die tram is van voren rood geschilderd) „de bloedneus". In Londen hebben vrijwilligers on langs deelgenomen aan een twee happen-proef. Ze kregen gewone ham en daarnaast „aardolieham" te eten (dit laatste bereid met proteïne, dat uit olie is gehaald). Van de 250 proef personen prefereerden er 86 de ge wone ham, 80 de aardolieham en 84 konden geen verschil proeven. En niemand durfde toe te geven dat hij geen ham lustte. Maar trekt u zich hier vooral niets van aan. Eet smakelijk. MERIJN (Van onze Bonner correspondent) BONN „Eurospace", de overkoepelende organisatie voor de Europese lucht- en ruimtevaartindustrie, heeft aan de regering der Bondsrepubliek en van nog elf Europese landen aanbevolen om geleidelijk een systeem van satellieten voor de telecommunicatie op te bouwen, als tegenhanger van de Amerikaanse en Sovjet-Russische satellieten. Om dit project te verwezenlijken zou volgens „Eurospace" een internationale maatschappij moeten worden opgericht met een kapitaal van 400 miljoen mark, waarin zowel openbare rtjiddelen als partictulier geld zou kunnen worden geïnves teerd. De aanbeveling van „Eurospace' is gebaseerd op een marktstudie der organisatie op het gebied der' tele communicatie, d.w.z. het gebruik van telefoon- en telexverbindingen en van radio, en televisie-uitzendingen tot 1980. Vollgenis deze marktstudie heeft Europa twee volledige televisie satellieten-systemen nodig met elk één beeld en twintig toon-kanalen, die met 18 grondstations in verbin ding staan. „Eurospace" gelooft, dat met een dergelijke televisie-satellie ten-systeem een jaarlijkse winst van 12 procent zou kunnen worden ge maakt. Voorts is er dan nog een derde satellieten-systeem nodig voor de telecommunicatie op het gebied van het telefoon- en telexverkeer. Ook hiervan verwacht „Eurospace" een hoge mate van rentabiliteit. AMSTERDAM (ANP) De mi nister van Buitenlandse Zaken, mr.' Luns zal zaterdagmiddag in het Anne Frank-huis in Amsterdam een ten toonstelling openen van schilderijen, tekeningen, lithografieën en gouaches van mevrouw Ellen Bottenheim- Niemer. De tentoonstelling duurt tot en met 10 februari. De organisatie is er van overtuigd, dat de Europese industrie technisöh in staat is deze satellieten-systemen te bouwen. Ook zouden via ELDO de Europese landen zelf de be nodigde raketten kunnen bouwen, die de satellieten op hun omloop- banen zouden moeten -brengen. „Eurospace" heeft in haar markt studie ook gewezen op de grote poli tieke betekenis van een eigen Euro pees satellieten-systeem, aangezien met behulp yan deze systemen de Europese landen in minstens 15 jaren hun televisieprogramma's over de gehele wereld zouden kunnen uit zenden. SASEBO (Japan) (AP) Acht honderd linkse studenten hebben een aanval gedaan op de Amerikaanse marinebasis te Sas-ebo. Gewapend niet ijzeren staven en stenen renden zij op de toegangshekken toe. Met hun actie wilden zij protes teren tegen het bezoek, dat het vlieg, dekschip met kernvoortstuwing „En terprise" deze week aan de basis zal brengen. De groep studenten werd na «en bloedig gevecht van drie uur door de oproerpolitie teruggeslagen. Aan beide zijden vielen vele gewonden.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1968 | | pagina 5