iSIONS
arantie
BOEIEND EXPERIMENT
MET DEMOCRATIE
IN KATHOLIEKE KERK
DE FORSYTE
SAGE
Episcopaat vindt
geloofsleven in
ons land gezond
istart....
Eerste plenaire concilievergadering
HOOG WATER BRENGT OVERLAST
B.M.
AUSTIN
Forts v. Dorst
Dagblad De Stem
een
welkome
huisvriend
A. C. KIMENAI
3STERH0UT N.Y.
en koop prijsbewust
ie Topklasse Dekens
autobanden
R&D GRAS n.v.
IEDERE WEEK IN KLEUR
Abonneer u nu en u ontvangt alle reeds
verschenen hoofdstukken gratis
Experiment
Procedure
ANTWOORD VAN OTTAVIANI
Geen veroordeling
Gezag
Christus
Proefritten van
Rotterdamse
metro geslaagd
Geloofsgetuigenis
van formaat
IPHILIPS BATTERIJEIVll
die móéten wel\
.goed zijn 1
au,
w-
en
£e-
)or
in-
in-
ipe
530
146
trucks
personen- en bestelwagen
Garage
Terheyden. Tel O1690-33j
Arendstraat 17-19
Tel. (01620) 3010
uitgesloten
'savonds half tien.
ot half zes.
EN ALLES,
/AN DEKENS VERLANGEN KUNT
ervaring staat daar borg voor
Papegaaistraat 13 Goes
37,00
44,00
43,00
48,00
54,00
52,50
44,00
50,00
banden, dus geen oud»
4 GENT - TEL 01158-1345
3 leerling-verpleegsters en
)ben laten inschrijven voor
Ziekenverpleging A.
aanvang van de cursus
van een Mulo- of gelijk-
beroep van verplegende
een vak met toekomst
ig, die 1 maart a.s. begint
ionden. Naast het huidige
intvangt men kost, inwo-
>er maand vergoeding van
zijn een ziekenhuis met
e plaats Goes heeft goede
tstreeks)Zeeland heeft
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 30 DECEMBER 1967
(Door dr. Alfred v. d. Weijer)
DEN HAAG Op 3 januari, volgende week woensdag,
wordt de eerste plenaire vergadering van het Pastoraal
Concilie geopend. Zij wordt gehouden in het seminarie
Leeuwenhorst te Noordwijkerhout en zal twee dagen du
ren. Deelnemers en waarnemers wachten met een zekere
spanning af, hoe dit experiment want zo mag men het
echt wel noemen zal verlopen.
Degenen, die de zaak niet op de voet hebben gevolgd, zullen zich
wellicht met enige verwondering afvragen, waarom deze vergade
ring de eerste wordt genoemd. Zij herinneren zich vagelijk, dat het
Pastoraal Concilie op 19 januari 1967 al in Rotterdam bijeen is ge
weest. En daarin hebben ze gelijk. Maar toen ging het niet om een
plenaire vergadering, die de hele kerkprovincie vertegenwoordigt.
Toen ging het om een bijeenkomst van alle concilie-adviseurs. En
dat is iets wezenlijks anders.
Die vergadering van concilie-advi
seurs zorgde al mesteen voor de no
dige vraagtekens. Was zij represen
tatief voor datgene, wat onder de
Nederlandse katholieken leeft
Welke was haar bevoegdheid Kon
zij eisen dat bepaalde punten bijv.
het celibaat op de agenda werden
geplaatst En wat stond haar te
doen in geval van meningsverschil
met de bisschoppen in laatste geval
met Rome? Allemaal vragen, waar
op geen bevredigend antwoord kon
worden gegeven.
De organisatoren van het concilie
hebben toen een nieuw statuut ont
worpen, waarin als hoogste conci
liaire instantie was voorzien de ple
naire vergadering, die men zoiets
als 't parlement van de Nederlandse
kerkprovincie zou kunnen noemen.
Strikt genomen is zij dat niet maar
zij ligt er wel dicht tegen aan. En
het is dit geheel nieuw orgaan, dat
over enkele dagen in Noordwijker
hout voor het eerst in werking zal
t.veden.
De leden moeten worden ingedeeld
in twee grote groepen: de stemge
rechtigde en de niet-stemgerechtig-
de leden. Onder de 109 stemgerech
tigde leden tellen we 70 gekozen
afgevaardigden uit de bisdommen,
10 afgevaardigden van mannelijke
en vrouwelijke religieuzen, 15 le
den die door het episcopaat zijn
aangewezen, 9 bisschoppen en 5
leden van de centrale commissie.
Bijna 80 procent van de stemge
rechtigde leden is derhalve langs
democratische weg in de plenaire
vergadering gekozen. Van hen zjjn
22 dames, 42 heren, 37 priesters, 6
zusters en 2 broeders.
De niet-stemgerechtigde leden zijn
elf personen die niet-katholieke
kerken of gemeenschappen verte
genwoordigen, drie waarnemers
van Europese bisschoppenconferen
ties, een voorzitter en twee onder
voorzitters, tien leden van de con-
cilieraad, tien leden van de commis
sie die het rapport „Gezagsopvat-
ting en gezagsbeleving" heeft sa
mengesteld, drie speciale genodig
den (waaronder de nuntius) en
(ADVERTENTIE)
Schrijf een briefkaart aan
MARGRIET
POSTBUS 497
AMSTERDAM
...het pastoraal concilie is een belangrijk experiment in de katholieke kerk,
dat ook in andere landen met grote aandacht gevolgd wordt-..
twintig man administratief perso
neel.
Wat komen al deze mensen (vooral
de stemgerechtigde leden) in
Noordwijkerhout doen Hun voor
naamste taak is om uit te maken,
in hoeverre het rapport „Gezagsop-
vatting en gezagsbeleving" een juis
te weergave is van het gelovig den
ken der Nederlandse kerkgemeen
schap. Verder moeten zij „de wen
selijkheid vaststellen dat aan de
uitgesproken geloofsinzichten be
paalde praktische gevolgtrekkingen
worden verbonden"
Op de inhoud van het ter dis
cussie staande rapport hoeven we
niet verder in te gaan, het werd
reeds uitvoerig in deze kolommen
behandeld. Merken wij alleen op,
dat aan dit rapport naderhand nog
twee stukken zijn toegevoegd, een
bijbels-theologisch aanhangsel, sa
mengesteld door een commissie van
zes theologen en een resumé van de
opvattingen die in de gespreksgroe
pen over de gezagskwestie leven.
vergadering zich ook als college uit
te spreken, een einde te maken aan
de discussie, een stuk ter stemming
aan te bieden en de beraadslagin
gen te schorsen. Ook kunnen zij
in overleg met de voorzitter vast
stellen, wanneer zij het woord
zullen voeren.
Tijdens de vergaderingen kunnen
moties worden ingediend, die een
oordeel of wens uitspreken met be
trekking tot het beleid van het pre
sidium en van de voorzitter. Deze
zijn alleen ontvankelijk als ze door
tenminste tien leden zijn onderte
kend. Voor aanvaarding is de abso
lute meerderheid der stemmen ver
eist.
De procedure is niet in details, al
leen in grote lijnen vastgelegd, zij
laat de voorzitter de nodige ruimte
om te zorgen dat alles ordelijk en
effectief verloopt en zo biedt de
vergadering de kans om in deze
eerste bijeenkomst de nodige erva
ring op te doen.
Nadat op woensdagavond kardi
naal Alfrink de vergadering tijdens
een gebedsdienst met een toespraak
heeft geopend, geeft op donderdag
morgen een lid van de commissie
een korte inleiding op inhoud en
strekking van het gezagsrapport.
Daarna volgen de algemene be
schouwingen over dit rapport, als
mede over de beide toegevoegde
stukken, die boven werden ge
noemd. De vragen, die in deze al
gemene beschouwingen zijn opge
worpen, worden dan door een lid
van de commissie beantwoord-
Hoewel ieder lid recht heeft van
spreken, is de leden verzocht in
vooroverleg elkaar te vinden, zodat
het aantal sprekers kan worden be
perkt. De voorzitter bepaalt aan het
begin van elke bijeenkomst de
spreektijd. Iedere spreker zal dui
delijk kenbaar maken namens wel
ke personen of groepen hij op
treedt.
Tenslotte probeert de plenaire
vergadering het resultaat der be
sprekingen neer te leggen in con
clusies en aanbevelingen, die aan
een stemming worden onderwor
pen. Voor aanvaarding is een meer
derheid van tweederde der stem
men vereist. De bisschoppen, voor
gangers in het geloof, brengen als
eersten hun stem uit.
Hieruit blijkt reeds dat de bisschop
pen in de plenaire vergadering een
bijzondere plaats innemen. Zij vor
men het presidium van deze ver
gadering, hoewel zij de feitelijke
leiding der besprekingen aan een
voorzitter, prof. J. G. Snijders uit
Groningen hebben opgedragen. Zij
zijn gerechtigd tijdens de plenaire
Of en hoe het zal werken moet
worden afgewacht. In ieder geval
is het een boeiend experiment. Het
is een poging om de hiërarchisch
opgebouwde kerk meer democra
tisch te doen functioneren en daar
mee heeft men nog maar zeer be
perkte ervaringen opgedaan.
Noordwijkerhout zal ons veel kun
nen leren over de mogelijkheden
en onmogelijkheden die er op dit
terrein liggen.
Enkele vragen dringen zich nu
al op. Wij geven ze zonder ze uit
voerig te beantwoorden. Kan men
de plenaire vergadering een echte
vertegenwoordiging noemen van
heel de Nederlandse kerkprovincie?
Welk is de effectieve invloed van
gespreksgroepen en postbussen op
de menings- en besluitvorming
Welke weerslag zal een eventueel
gebrek aan representativiteit heb
ben op het gezag van de genomen
beslissingen Is het mogelijk over
een zo veelomvattende kwestie als
„gezagsopvatting en gezagsbele
ving" in twee dagen iets zinnigs te
zeggen, tot zinnige besluiten te ko
men? Welke rechtskracht moet aan
dergelijke besluiten worden toege
kend Zijn de bisschoppen gebon
den aan een reglementair besluit
van de vergadering, wanneer zij
zelf hebben tegengestemd En zo
zijn er nog een heleboel vragen
meer.
Maar laten we ze liever even rus
ten. Laten we ons liever overgeven
aan het experiment en zien hoe het
werkt. Per slot van rekening is het
concilie niet in de eerste plaats een
machine die op hopelijk efficiënte
wijze rapporten en besluiten pro
duceert. Het is veel meer en in de
grond zelfs iets heel anders. „Het
concilie", aldus het witboek, dat
een half jaar geleden door het se
cretariaat werd opgesteld „is een
opwekking tot geestelijke vernieu
wing, waaraan iedere gelovige in
gebed en bijzondere activiteiten
kan deelnemen".
Welnu wat dit betreft durven we
het er met Noordwijkerhout in ie
der geval op te wagen. Het zal een
gebeurtenis zijn, waarin de Neder
landse kerk zichzelf op geheel nieu
we wijze ervaart. En als die erva
ring er is, zal de rest statuten,
besluiten, praktijken er waar
achtig wel komen.
(Van een onzer redacteuren)
UTRECHT De bisschoppen en de hogere oversten van religieuze orden
en congregaties in Nederland hebben kardinaal Ottaviani in antwoord op
zijn bekende brief van ruim een jaar geleden laten weten, dat zij de situatie
van het geloofsleven in de kerk van Nederland zeer positief beoordelen. Hun
antwoord, dat begin 1967 werd vterzonden, is pas thans bekend geworden.
Kardinaal Ottaviani had in zijn brief
die hij eind 1966 aan alle bisschoppen
en religieuze oversten van de hele we
reld verzond, een reeks „zonderlinge en
gevaarlijke meningen" gesignaleerd en
de geadresseerden verzocht, daarnaar
een onderzoek in te stellen en de uitslag
van het onderzoek aan hem te rapporte
ren. De Nederlandse bisschoppen heb
ben aan dit' verzoek voldaan, echter niet
dan na eerst een uitvoerig pleidooi te
hebben gehouden voor 't achterwege la
ten van nieuwe veroordelingen en het
toestaan van alle mogelijke vrijheid aan
de theologen. Het leergezag, aldus de
bisschoppen, moet niet negatief, ver
oordelend optreden, maar positief sti
muleren
De Nederlandse bisschoppen beginnen
met erop te wijzen, dat de tien door
kardinaal Ottaviani genoemde dwalin
gen allemaal reeds zijn veroordeeld. Zij
zeggen een loutere herhaling van deze
veroordeling niet opportuun te vinden.
Verder wijzen de bisschoppen erop,
dat de theologen zelf op elkaar een
soort „censuur" uitoefenen, die veel
effectiever is dan welke van bovenaf
opgelegde censuur ook, en die door zulk
een censuur zou worden gehinderd of
lamgelegd.
„Katholieke theologen durven uit
naastenliefde medetheologen vaak
niet „aanvallen", omdat ze daaruit
kerkrechtelijke sancties verwachten
voor hun confrater. Deze situatie lijkt
ons ongezond. Een groter vertrouwen
yan de centrale kerkelijke instanties in
de theologen zal in de toekomst de mo
gelijkheid scheppen om door theologi
sche, vrijmoedige discussie gebeurlijke
eenzijdigheden veel vlugger te doen
verdwijnen dan dit kan door officiële
lijsten van „dwalingen" of „halve dwa
lingen".
Op algemeen-kerkelijk vlak lijkt het
daarom volgens de Nederlandse bis
schoppen beter de theologen „aan te
moedigen om de nieuw ontdekte aspec
ten trouw te integreren in de katholieke
geloofstotaliteit, dan wel het eventueel
overtrokken accent op zichzelf te ver
oordelen. Een lijst van „halve dwalin
gen", zoals de brief suggereert, is bij
definitie misleidend, omdat zulk een
schematisering van wat er reëel gaande
is, de feitelijke werkelijkheid simplifi
ceert en met het eventueel kwade ook
het goede afgrendelt".
De bisschoppen verwijzen dan naar
de treurige ervaringen die in het ver
leden met de veroordeling van de oos
terse orthodoxie en van de oud-katho
lieke leer zijn opgedaan en naar de
droevige schisma's die eruit gevolgd
zijn.
Kortom, aldus de bisschoppen, het
leergezag moet zijn taak eer positief
dan negatief opvatten. Zij zeggen deze
overigens conciliaire gevoeligheid
in de brief van Ottaviani te missen
„hoezeer wij ook meevoelen met de
zorg voor de gevaren waaraan het ka
tholieke geloof in onze tijd is blootge
steld".
Tegen deze achtergrond beantwoor
den zij dan de tien vragen die door
Ottaviani zijn gesteld.
De tweede vraag betreft de leerstelli
ge formules „Men beweert", aldus de
brief van Ottaviani, „dat zij onderwor
pen zijn aan de historische evolutie en
men oppert dat hun objectieve beteke
nis vatbaar is voor verandering".
Deze vraagt hangt nauw samen met
de vierde vraag: „In plaats van een ab
solute, vaste, onveranderlijke waarheid,
beoefenen sommigen een relativisme
volgens hetwelk de waarheid onderwor
pen is aan het ritme van de evolutie en
van de geschiedenis." De bisschoppen
antwoorden, dat de nieuwe theologie
zoals die in Nederland beoefend wordt
de substantiële onveranderlijkheid van
het geloof als vanzelfsprekend veron
derstelt maar vooral gevoelig is voor
het feit, dat het gaat om een onveran
derlijkheid binnen een reële historici
teit. „Gelovigen, die niet meer mee
kunnen met de oude formuleringen,
vinden juist in die nieuwe formulerin
gen hun oude onverandërlijke geloof
terug. Dit afremmen zou een ramp zijn
voor onze gelovigen, een bron van nieu
we onkerkelijkheid".
Vraag drie betreft de eerbied voor
het leergezag. „Dit wordt", aldus de
klacht van Ottaviani, „geminimaliseerd,
zowel dat van de bisschoppen als dat
van de paus". De Nederlandse bisschop
pen noemen deze voorstelling van za
ken ongenuanceerd. Er moet onder
scheid worden gemaakt tussen de leer
zelf welke in de documenten van het
gewone leergezag, in het bijzonder van
de paus besloten is en de wijze waarop
deze leer wordt gepresenteerd. Tegen
het tweede zouden bezwaren kunnen
bestaan, terwijl de leer zelf toch onder
schreven wordt.
Vraag vijf gaat over de figuur van
Christus. „Zelfs wat Christus betreft, al
dus de brief van Ottaviani, aanvaardt
men begrippen van „matuur" en van
„persoon" waarvan niet kan wonden
ingezien hoe zij te rijmen zijn met de
leerstellige definities en kiomt men er
toe, om Christus te herleiden tot eenvou
dig een man djie zich geleidelijk aan be
wust zou zijn geworden van zijn godde
lijke afkomst. Hetzelfde geldt voor zijn
maagdelijke ontvangenis, zijn wonderen
en zijn verrijzenis, die „in woord toe
gegeven worden" maar die in werke
lijkheid herleid worden tot zuiver na
tuurlijke feiten".
De bisschoppen antwoorden, dat de
Nederlandse theologen hierover gewe
tensvol nadenken. In dit kader gaan de
bisschoppen nader in op de leer over
Christus' verrijzenis en zijn maagdelij
ke geboorte
Over de maagdelijke geboorte spre
kend zeggen zij, dat er een meningsver
schil bestaat over de vraag of het ver
haal van de maagdelijke geboorte en
het daaraan verbonden geloofsartikel
figuurlijk of letterlijk moet worden
verstaan. Zij menen dat dit menings
verschil door de Heilige Schrift niet
wordt uitgemaakt. „Wat binnen de bij
belse traditie onbeslist bleef is ook in
de nabijbelse niet geheel beslist". Zij
bedoelen te zeggen, dat een beslissing
op het hoogste niveau van het leerge
zag over het al of niet letterlijk ver
staan van deze boodschap niet is geval
len.
De vragen zes tot en met tien hebben
betrekking op de sacramenten, in het
bijzonder op dat van de eucharistie en
de biecht, .over de zedenleer en over het
oecumenisme.
ROTTERDAM (ANP). De afgelo
pen drie weken heeft de Rotterdamse
Elektrische Tram (R.E.T.) druk proef-
gereden op de Metrolijn Centraal Sta
tion Zuidplein met een groot aantal
lege treinstellen.
Volgens 'die R.E.T. hebben zich tijdens
deze proefritten geen ernstige moei
lijkheden voorgedaan. Het proefrijden
met lege metrotreinen eindigt zondag
avond 31 december om zes uur. Tot
woensdag 3 januari staan de treinen
stil. Woensdagmorgen keert de span
ning op de derde rail terug. Het proef
rijden met de metro, die begin februari
door prinses Beatrix officieel in ge
bruik wordt gesteld, wordt dan hervat.
Het rijdien met de metro-treinen is van
dat moment een openbare zaak gewor
den. Het publiek kan dan namelijk een
kijkje komen nemen en desgewenst een
ritje meemaken. De bedrijvigheid op de
ook dan nog een experimen-
zodat de kijkers geen
de R.E.T. mogen verlam
de reistijd betreft.
Omdat het voor de R.E.T. ook belang
rijk is te weten hoe de financiële or
ganisatie (met de kaartverkoopauto
maten en de ontwaardingstoestellen)
zich houdt onder een massaal passa
giersaanbod, moeten de proefpassagiers
een kaartje nemen, precies zoals ze het
ook later zullen doen als de metro
geopend is.
TYE brief, die de bisschoppen eerder
dit jaar aan kardinaal Ottaviani
geschreven hebben in antwoord op
zijn rondzendbrief, waarin geïnfor
meerd wend naar de stand van za
ken op geloofsgebied in de verschil
lende kerkprovincies, is een heden
daags geloofsgetuigenis van groot
formaat. Zonder iets aan de geopen
baarde boodschap te willen afdoen,
komen zij op voor het recht deze
boodschap vanuit eigentijds en
plaatselijk perspectief te benaderen,
haar opnieuw te doordenken en al
dus tot levend bezit van deze he
dendaagse kerkgemeenschap te ma
ken. Zij houden de Nederlandse theo
logen, door velen verdacht van ket
terij en modern heidendom, de hand
boven het hoofd en pleiten ervoor
hun een grote vrijheid te geven. Ook
voor de publiciteitsmedia, die zich
bezighouden met informaties en
commentaren op theologisch gebied,
hebben zij waarderende woorden. In
één woord: zij treden op als voor
gangers in het geloof van de hele
Nederlandse kerkprovincie, niet als
waakhonden, die bij het minste ge
ruchtje aanslaan.
De brief bestaat uit twee gedeelten.
In het eerste geven de bisschoppen
hun visie op het beleid, dat in de
huidige omstandigheden door de
kerkelijke gezagsdragers gevoerd
moet worden. Het bevat een ant
woord aan al degenen, die de bis
schoppen van lafheid, gebrek aan
durf en visie hebben beschuldigd,
die vonden, dat zij de zaak maar op
zijn beloop lieten en niet de moed
hadden om In te grijpen. Het ant
woord luidt kort en goed: „De kerk-
kelijke leiders moeten niet proberen
de huidige ontwikkelingen op theo
logisch gebied de kop in te drukken
door maatregelen van censuur, zij
moeten het goede in die ontwikke
lingen onderkennen en stimuleren,
zij moeten de theologen een grote
ruimte laten, om in onderlinge dia
loog en in de dialoog met het gods
volk tot een eigentijdse interpretatie
van het onveranderlijke geloofsge
geven te komen". Wij zijn onze bis
schoppen dankbaar, dat zij dit te
genover de congregatie voor de ge
loofsleer duidelijk hebben gesteld.
De bisschoppen hebben vertrouwen
in ons geloof. Zij willen ons In het
goede, dat wij te midden van men
selijke zwakheden laten zien, alleen
maar bemoedigen.
In het tweede gedeelte van de brief
bepalen zij hun houding op de punt
ten, die door kardinaal Ottaviani als
„verdacht" werden gesignaleerd. Wij
hebben bewondering voor de bondig
heid en zuiverheid van formulering,
die hier is bereikt. De bisschoppen
gaan geen enkele moeilijkheid uit
de weg, maar zien haar recht ia de
ogen, belijden hun geloof in de on
veranderlijke kern van de geloofs
waarheden maar geven ook haar
scherp aan, hoe deze kern in steeds
wisselende vormen geschiedenis
maakt. In Rome zal men dus wel
eens met de ogen hebben geknip
perd, toen men las wat de Hollandse
bisschoppen durven zeggen over de
persoon van Christus, Zijn verrijze
nis en Zijn maagdelijke geboorte.
Maar men zal tegelijkertijd moeten
toegeven, dat hun stellingname op
solide argumenten berust en vol
komen ligt in de lijn van het con
cilie.
Uit alles blijkt, dat het Nederlands
episcopaat over uitstekende theolo
gen als adviseurs beschikt, zulks in.
tegenstelling tot de congregatie voor
de geloofsleer, die ondanks het con
cilie en ondanks de na-oorlogse theo
logie in een pre-conciliaire houding
blijft steken Kardinaal Ottaviani
kan van zijri Nederlandse collega's
minstens dit leren, dat hij zijn kring
van adviseurs grondig dient te ver
nieuwen. Hij is bepaald niet wat
wij boven noemden, een „voorgan
ger" in het geloof, hij is eerder
en hier herinneren wij aan een kwa
lificatie die hij eens van zichzelf
heeft gegeven een soldaat, die
waakt over reeds verworven bezit
tingen.
(ADVERTENTIE)
Een steenfabriek bij Driel is geïsoleerd door de hoge wa
terstand. In het rivierengebied van Rijn en Waal staan
vele uiterwaarden blank. De wateroverlast is het gevolg
van de regen en de daarmee gepaard gaande dooi in
Duitsland en Zwitserland.