Indonesische economie
kampt met tegenslagen
Ir. M. Klasema
EXPORT BLEEF VER BENEDEN
DE EERSTE VERWACHTINGEN
OESO vreest
overbesteding
in Amerika
ingen
GROTE BAAS VAN DIENST
f TER ZAKE
15
DAGBLAD DE STEM VAN DONDERDAG 28 DECEMBER 1967
baat Colombo 27 v Port Pirien
K°sTERDI.)K 28 Miami verw.
PnmviE 28 Ptobarrios verw.
lSuS,MARIA P 27 Algi6rS n
Langste spoorwagon
Drukkerij Nout
overgenomen
do°r N.V. Bosch
Meer inflatie
Dure rijst
ZOUT ORGANON GEVRAAGD
Dividend 18 pet
bij Gist-Brocades
In november 202
faillissementen
zegt de Fransman
zeggen wy
BESTE
„KONJAK"
ft tb M
randyII
Slecht jaar voor
Sanders behang
Sportcarrière
Toch Flevoland
Bereikbaar
Expansie verwacht,
maar
TWEE MILJOENSTE
PASSAGIER BIJ K.L.M.
Europees middel
lang krediet
sterk vergroot
WATERSTANDEN
CAMPHUYS 27 rede Muscat
UW-TOR 27 te Barcelona
KATENDRECHT 27 te Madras
kATSEDIJK 27 te Hamburg
STRAAT LAGOS 28 te Wellington
verw.
AMPENAN 27 te Cebu
KINDERDIJK 27 te Los Angeles
MIJDRECHT 27 v Gotenburg n Rot-
PG.'tHULIN 23 v Pto Ordaz n St.-
SLIEDRECHT 26 v Cristobal n Huil
STATENDAM 27 v Manzanillo n Los
Angeles
VIANA 27 te Curacao
aLAMAK 25 te Kuwait
HERMES 24 v Cristobal n Ptarenas
PERICLES 25 te Pacasmayo
STREEFKERK 24 v Bremen n Antwer
AMSTELLAND 23 v Santos n Bahia
ATTIS 23 v Gonaives n Nassau
raLON 23 v Antwerpen n Genua
CALTEX GORINCHEM 24 v Kopen
hagen n Kalundborg
KATELYSIA 24 te Eastham
KORENDIJK 24 te Antwerpen
NEDER EBRO 24 te Portland
NEDER ELBE 24 te Los Angeles
PEPERKUST 23 v Maracaibo n Wil
lemstad
POELDIJK 24 te Antwerpen
STRAAT FIJI 24 te Port Swettenham
CARTAGO 23 v New York n Kingston
GAASTERDIJK 23 v Antwerpen n
Charleston
KLOOSTERKERK 24 te Genua
MEERDRECHT 24 te Avonmouth
SINON 23 v Paramaribo n Amsterdam
TOGOKUST 23 v Freetown n Dakar
ARGOS 23 v Istanbul n Izmir
CALAMARES 23 te Pto Cortes
CRANIA 23 v Shelhaven n Kopenha
gen
GAASTERKERK 23 v Chalna n Co
lombo
KARA 24 te Pta Cardon
KOPIONELLA 23 v. Ardrossan n Cu
racao
KOUDEKERK 24 te Nagoya
LOPPERSUM 23 v New Orleans n
Le Havre
PARKHAVEN 22 v Buenos Aires n
Rio de Janeiro
PENDRECHT 23 rede Yokohama
STRAAT FUTAMI 24 te Nagoya
VIANA 22 v New York n Pta Cardon
WATERLAND 23 v Nacala n Beira
ACTEON 26 v Rotterdam n Teesport
ALNATI 26 v Rotterdam n Hamburg
AMELAND 23 v Rotterdam n Stanlow
ANNENKERK 23 v Rotterdam n Mar
seille
ATLANTIC STAR 27 v Rotterdam n
New York
CALTEX Amsterdam 23 v Rotterdam
n Bahrein
CALTEX DELFZIJL 27 v Rotterdam n
Norresunby
DIOGENES 24 te Rotterdam
DORESTAD 24 te Rotterdam
EOS 23 te Rotterdam
ESSO AMSTERDAM 25 v Rotterdam
n Amsterdam
GREBBEDIJK 26 v Rotterdam n Ham
burg
GULF HOLLANDER 24 v Rotterdam
n Perz. Golf
HATHOR 24 v Rotterdam n Malta
HOOGKERK 25 te Rotterdam
LOOSDRECHT 26 v Rotterdam n Lon
den
MOERDIJK 27 te Rotterdam
NEDER LINGE 24 te Rotterdam
OLDEKERK 23 te Rotterdam
POELDIJK 25 te Rotterdam
SIMONSKERK 26 v Rotterdam n Ant
werpen
STENTOR 26 v Rotterdam n Hamburg
TARA 24 te Rotterdam
THUREDRECHT 22 v Rotterdam n
Philadelphia
WALCHEREN 24 te Rotterdam
WILLEMSKERK 26 v Rotterdam n
Bremen
WOLTERSUM 24 v Rotterdam n New
Orleans
CHARIS 27 te Amsterdam
GRAVELAND 23 v Amsterdam n Sal
vador
JASON 24 te Amsterdam
NEDER RIJN 23 te Amsterdam
POLYDORUS 24 te Amsterdam
PRINS DER NEDERLANDEN 25 te
Amsterdam
SOCRATES 23 v Amsterdam n Suri
name
SOLON 26 v Amsterdam n Wcst-Indië
AMMON 27 te Hamburg
ARCA 27 t.a. Camranhbay
AVEDRECHT pass 27 Comoren n Perz.
Golf
BALONG pass 27 Gibraltar n Genua
CALTEX NAPLES 27 te Rastanura
DALLIA 26 v Fahal n Halul
KARACHI 28 te Manilla verw.
JBNIA 27 v Djakarta n Pladju
KONINGSWAARD 27 v Stockholm n
Kalmar
MBURG 27 v Singapore n Manilla
SniÏÏSïPU'ULOYD 27 rede, Abudhabi
niniSï^AND 27 te Las Palmas
pAPENDRECHT 26 v Hiroshima n
Melbourne
PRINSES EMILIA 26 v Lissabon n
St.-John
PROVENIERSSINGEL 27 v Shanghai
Chingwangtao
pass 27 Dakar n Teneriffe
27 *e Curacao
SARPEDON pass 27 Pantellaria n
Bremen
SENAGALKUST 27 v Monrovio n
Freetown
Adelaide
S™AAT MOZAMBIQUE 26 te Singa-
£®BGARA pass 27 Flores n Brisbane
yt0»O 27 te Calcutta
AmmSl te Hamburg
p 27 Gibraltar n Mar-
mTKs„27 te Savannah
rnraï 1 te Stockholm
FnnpcJv Ouessant n Fredericia
ISBBSTLAKE 27 te Brake
Aa? 0WN P 27 Kp St.-Vincent n
Antwerpen
srSvl Calc"tta verw.
boum 27 v Fremantle n Mel*
^Penang ^7 v Swettenham n
i^RIA 27 v Ptomiranda n St.-Croix
EliS? AORK (AP) Westinghouse
Er„ c CorP. heeft dinsdagavond de
6 voiste spoorwagon ter wereld in ge
lang omI01"™! De avagon is 48,5 m
last o.ï tn?' 10 wielen en kan een
El,„ J 5?" ton vervoeren,
is Ha» i?e kwaliteit van de wagon
en' vertiet ^tddengedeelte horizontaal
zal gebruikt kan ,bewe8en- Du wagon
van onl worden voor het vervoer
ïriaakt^ «me' do Westinghouse ge-
centrales 8 °ren naar elektrische
#ervinrC™ Door de ver"
ket he"eft t r, e aandelenpak-
Btrecht de „V' Urukkerij Bosch te
Nout en Utrechtse Drukkerij
Bboeht oveJ<,„aan de Kanaalweg te
teming beoosT^u Met deZe over"
,an de totaal ïv!511 aanpassing
«an de sterk be?cbdtbare capaciteit
^WerkstelliseFtt!611^? offsetomzet te
jntslagen voorzullen dan geen
ker'i Nout ui? vt Personeel var druk-
c°mmim „„r1 voortvl°eien.
®"»iqUe van drukkerij
'«'kviutjien, AlUUs
i drukkerij Bosch,
DJAKARTA (AP) De Indonesische economie is niet zo gezond
als de officiële woordvoerders willen doen geloven. Men wordt de
laatste maanden geconfronteerd met tegenslagen in verschillende kri
tieke sectoren- De zorgen betreffen een toenemend begrotingstekort,
stijgende inflatie, stijgende kosten van levensonderhoud, vooral voor
de rijst, en dalende export. De economische tegenslagen in deze es
sentiële sectoren waarover vier maanden geleden de meeste economen
nog optimistisch waren, zijn een teken aan de wand.
Wat vooral zorgen baart is het feit,
dat Indonesië niet in staat is geweest
zijn dalende export nieuw leven in te
blazen. De regering had aanvankelijk
de exportverdiensten voor dit jaar
op 520 miljoen dollar geschat. Voor
zichtigheidshalve had zij in de publici
teit het dioel op 475 miljoen dollar
gesteld, zodat zij zich op de borst kon
slaan als dit cijfer zou worden over
troffen.
Maar het lijkt er nu op, dat dit mi
nimum doel niet zal worden bereikt.
Na de eerste twee kwartalen stond
de export Oo 58 procent van het doel-
cijfer. In april werd 50.2 miljoen dol
lar bereikt, een stuk boven de 40 mil
joen dollar van het maandoel. Maar
toen begon de inzinking: mei 44.7 mil
joen dollar, juni 24.4 miljoen, juli
38.4 miljoen, augustu 26.9 miljoen en
september 24.2 miljoen. De economen
van de regering verwachten echter dat
het cijfer over september weer wat
beter zal zijn.
In juli begon de regering haar eer
ste echte bezorgheid te tonen. Op 28
juli werden er nieuwe ruime bepalin
gen gemaakt om de bureaucratie weg
te snijden en de export gemakkelijker
te maken. Maar tot nu toe is succes
uitgebleven.
Een ander terrein van grote zorg
Is het begrotingstekort.
Dit jaar is het jaar van Indonesië's
2e officiële begroting in 22 jaar en
onder druk van het Internationale Mo
netaire Fonds heef. de regering er in
toegestemd om te proberen tot een
evenwichtige begroting te komen,
Maar dat lukt niet.
Het IMF meende, dat een tekort van
ongeveer acht miljard roepiah aan
vaardbaar zou zijn. Het tekort zal ech
ter, naar verwachting 12 miljard roe
piah (66 miljoen dollar) bedragen.
Het gevolg van een groter tekort zal
toenemende inflatie zijn. De economi
sche plannemakers meenden, dat ze
de inflatie dit jaar tot een stijging van
65 procent konden beperken. Maar de
economen verwachten nu een cijfer
van 85 procent voor dit jaar.
De derde grote zorg is de omhoog
schietende prijs van de rijst, het hoofd-
voedsel van de 110 miljoen Indonesiërs.
In september is de prijs met 100
procent gestegen en de stijging zet
langzaam door. Bijna alle zaken be
talen een flink deel van de lonen in
rijst om de verliezen goed te maken,
die de arbeiders door de monetaire
inflatie lijden.
Maar als de rijstprijs het dubbele is
of zoals in sommige gebieden 't drie
voudige, dan betalen de ondernemin
gen en de regering dubbele of drievou
dige lonen. In Noord-Sumatra, waar
op de grote rubberplantages duizen
den mensen werken, is de prijs van
AMSTERDAM (ANP) Het uitzonderlijk lange weekeinde heeft de beurs
blijkbaar goed gedaan. Dit bleek gisteren uit de openingskoersen van de interna
tionale waarden, waarvan de stemming aan de vaste kant was. Het publiek gaf van
enige kooplust blijk wat al voldoende was om hogere koersen te doen registreren.
Zo opende Philips op 123.90, tegen een voorgaande slotprijs van 122.30. Ook AKU
kwam goed voor de dag met een koerswinst van 1.40 op 63.90. Unilever deed het
wat kalmer aan op 107.10 (106.40). Kon. Olie moest een paar dubbeltjes prijsgeven
op 155.40. Voorbeurs werd echter als laagste koers 154.50 in Kon. Olie gedaan,
zodat van die kant bezien van een herstel sprake was. De iets lagere koers van dit
olie-aandeel kwam hoofdzakelijk doordat Kon. Olie op 2e kerstdag in Wall Street
lager sloot. De koers van Hoogovens werd op 122 (120.70) geadviseerd. De handel
in de hoofdfondsen verliep zeer rustig. Aanhoudende vraag voor AKU deed de
koers verder oplopen tot 64.40. Kon Zout/Organon lag gevraagd in de markt op de
grote uitbreidingen door het toetreden tot dit concern van een Duitse en een En
gelse maatschappij. Ook voor Centrale Suiker Maatschappij bestond goede be
langstelling.
De stemming in de scheepvaartsector was licht verdeeld met merendeels geringe
koersverbeteringen. Van de cultures lag Amsterdam Rubber zwak in de markt.
De staatsfondsen waren over een breed front gemakkelijker, eveneens met weinig
zaken.
Na een kleine inzinking trokken de meeste internationale waarden later weer
aan, waardoor deze waarden op vrijwel het hoogste punt van de dag sloten. AKU
verliet de markt op 62.40, Philips deed 124, Unilever 107.20 en Kon. Olie 155.40. In
de scheepvaartsector kwam plotseling een wijdverspreide speculatieve vraag voor
van Nievelt. Hieraan kon alleen worden voldaan tegen sterk oplopende koersen.
Uiteindelijk verbeterde dit fonds 5 1/2 punt op 128 3/4.
In de le periode ging Alb. Heijn 12 en Bijenkorf Beheer vier punten omhoog.
Het aandeel van Nelle was zeven punten hoger niet aan te komen. Nutricia was
zeer vast op 572. Chem. Naarden gaf een koersverbetering te zien van 16 punten.
Key en Kramer steeg zes en Sinkep Tin negen punten. Geveke en Fokker waren
ieder vijf punten hoger. Hoogovens steeg 1.30 en Elsevier drie gulden maar de
Spaarnestad was tien punten lager. Ook van Reevwijk was vijf punten hoger niet
te krijgen. Vijf punten lager waren Duyvis, Bührmann, Udenhout en Holl. Beton.
Gist-Brocades gaf zes, Lijm Gelatine zeven, Wyers zes, de Gruyter 13 en I.H.C.
Holland 12 punten prijs. Koudijs daalde drie gulden en KLM vijf. Mulder-Vogem
was vijf punten lager laten en hetzelfde deed Gazelle met zes punten. Kemo daalde
24 punten na voorgaande laatkoersen.
de rijst de laatste zes maanden ver
viervoudigd. Diit is »en zware slag
voor de plantagebezitters.
Daarbij komt nog, dat de regering
onlangs 19,5 miljoen dollar Ameri
kaans krediet moest gebruiken om
100.000 ton rijst u^t de Verenigde Sta
ten te kopen.
In groot verband gezien biedt de In
donesische economie op langere ter
mijn goede vooruitzichten. Investerin
gen worden voorbereid of zijn al ge
daan in olie, bauxiet, rubber, tin, ko
per, hout en andere produkten, maar
de resultaten hiervan zullen pas over
twee a drie jaar te merken zijn-
DELFT (ANP) De raad van be
stuur van Gist-Brocades n.v. deelt in
een communiqué mee dat overeenkom
stig de in de loop van 1967 in het omwisj
selingsaanbod aan aandeelhouders Kon.
Ned. Gist- en Spiritusfabriek en Broca
des gepubliceerde verwachtingen de
verhoogde omzet de kostenstijgingen
heeft goedgemaakt.
Over het afgelopen boekjaar mag dan
ook een resultaat worden verwacht dat
niet noemenswaard zal afwijken van de
gezamenlijke resultaten van de beide
gefusioneerde maatschappijen over 1966
In het kader van de fusies vonden
wijzigingen in de kapitalisatie plaats,
in die zin dat het geplaatste kapitaal
van Brocades door uitkering van een
bonus werd uitgebreid, terwijl het ge
plaatste kapitaal van de gistfabriek per
saldo enige verlaging onderging. In ver
band hiermee acht het bestuur het
wenselijk ditmaal, in afwijking van het
geen in deze ondernemingen gebruike
lijk is, reeds de verwachting uit te
spreken dat te zijner tijd een dividend
van 18 procent over het boekjaar 1967
kan worden voorgesteld.
Tenslotte wordt meegedeeld dat in
middels praktisch alle uitstaande aan
delen Kon. Ned. Gist- en Spiritusfabriek
en Brocades ter omwissel:'
delen Gist-Brocades n.
boden. Naar aanleiding
zer dagen met de „Vereniging voor de
effectenhandel" overeengekomen de no
tering van de Amsterdamse beurs te
beperken tot de aandelen, c.q. certifi
caten Gist-Brocades n.v. en de notering
van de aandelen van de beide gefusio
neerde vennootschappen te beëindigen.
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM Het totaal aantal
uitgesproken faillissementen in de
maand november 1967 bedraagt 202
(188) te verdelen als volgt: In de pro
vincie Noord-Holland (exclusief Am
sterdam) 17 (12, Amsterdam 14 (11),
Zuid-Holland (exclusief Den Haag en
Rotterdam) 28 (21), Den Haag 8 (1),
Rotterdam 15 (20), Utrecht 21 (17), Gel
derland 19 (11)Noord-Brabant 27 (25)
Limburg 26 (28), Zeeland 2 (3), Fries
land 7 (5), Groningen 11 (11), Drente
4 (4)Overijsel 13 (19)Het totaal aan
tal uitgesproken faillissementen van 1
januari 1967 tot en met 30 november
1967 bedraagt 2024 (1614). Tussen
geplaatst cijfers hebben betrekking op
dezelfde periode van 1966.
Uil op lI lLUÜlüUI iU-H.
wisseling in aan-
n.v. zijn aange-
ng hiervan is de-
(ADVERTENTIE)
Genieten doen we allebei. De
Fransman van zijn heerlijke
cognac, wij van onze eigen
B00TZ BRANDY SPÉCIAL.
Een „Hollandse" door Bootz
gemaakt. Vraag ernaar, waar
dan ook.
NEDERLANDS
FABRIKAAT
f 10,45
PER
HELE
LITER
U VIEUX tl
SPÉCIAL J|
ff
BERGEN OP ZOOM, 27 dec.
Witlof 92-176, savooi 8-32, prei 16-30,
br.peen 5-12, r.kool 7-11, w.kool 12,
gele kool 6-9, uien 10-15, spruiten 25-
1,71, k.selderie 7-13, sprantselderie 120-
129, bosselderie 31, boerk. 6-17, peter
selie 182-219, koolraap 8, wasp. 42-47,
sla 27-37, stoofsla 80-115, Goudr. 15-35,
G. Del. 19-43, Winston 21-36, Jonath 15-
31, Cox 55-72, Legip. 38-51, St.Remy84.
BREDA, 27 dec. Andijvie 65—80,
boerenkool 1525, kroten A 815, B 5
7, rodekool 15—20, sav.kool-groen 15—25
prei AI 30—40, All 18—25, selderie-bos
1525, knolselderie A 30—45, sla I 35
45 sla II 2025, spruiten AI 128143,
All 113—125, BI 77, BII 61, Dl 174—181
DII 155—157, peterselie-bos 15—25, wit
lof AI 160—175, All 140—150, BII 110
125, waspeen I 2533, winterpeen 1215
ROTTERDAM, 27 dec. Totale aan
voer 1971. Slachtrunderen 580. Ge-
bruiksvee 255. Vette kalveren 40. Gras
kalveren 23. Nuchtere kalveren 837.
Varkens (alleen maandag) 167. Biggen
16. Paarden 4. Schapen of lammeren
49. Prijzen: Slachtrunderen (in ets per
kg): extra kwal. 440 - 475; le kwal.
395 - 435, 2e kwal. 350 - 375, 3e kwal.
330 - 340. Vette kalveren: le kwal. 390-
415, 2e kwal. 365 - 385, 3e kwal. 340 -
360. Varkens: le kwal. 225 - 230, 217 -
223; 3e kwal. 210 - 215; Stieren 410 -
465: Worstkoeien: 305 - 325; Kalf- en
melkkoeien (in gld, p. s.) 1050 - 1550;
Vare koeien 725 - 1075! Pinken 475 -
625; Graskalveren 290 - 460; Nuchtere
kalveren (in ct. p. kg) 150 - 160; Mest-
kalveren (in gld. p. st.) 70 - 195; Slacht-
zeugen (in ets. p. kg) 160 - 170; Zware
varkens (per stuk) 195 - 205; Schapen
90 - 135; Lammeren 100 - 150. Slacht
runderen: aanvoer: kleiner, handel:
vlot, prijzen, pven hoger; Kalf- en
melkkoeien: tamelijk, redelijk, iets ho
ger; Vare koeien: kort, kalm, onveran
derd; Vaarzen en pinken: klein, matig,
stabiel; Graskalveren: kort, stil, als vo
rige week; Vette kalveren: klein, rede
lijk, constant; Nuchtere kalveren:
korter, tamelijk, prijshoudend; Var
kens: klein, redelijk, iets minder: Scha
pen en lammeren: matig, goed, onver
anderd.
TERNEUZEN, 27 dec. Sla 2 10-22,
witlof a 153-155, a 2 134-139, b 145-149,
b 2 127-148, afwijkend 12-123 per kg.
prei 28-41, waspeen 6-30, spruiten 25-
70, sav.kool 15-35, rode kool 6,5-18, boe
renkool 13-19, knolselderie 2-25, andij
vie 15-56, uien 12-14.
ROTTERDAM (ANP) Na het op
16 november gepubliceerde overzicht
van n.v. fabriek van behangselpapier
gebr. Sanders, waarin reeds stond dat
het resultaat in het boekjaar 1966-'67
is gedaald en het dividend zal worden
verlaagd van elf tot negen pet. in con
tanten (over 1965-'66 werd bovendien
vijf pet. in aandelen uitgekeerd)wordt
aan het heden verschenen jaarverslag
nog het volgende ontleend: de resul
taten zijn beneden de verwachtingen
gebleven.
Naast de loon- en overige kostenont
wikkelingen hebben ook andere facto
ren een ongunstige invloed gehad op
het resultaat. De kostprijs van het
eindprodukt is meer gestegen dan op
grond van de normale kostenstijgingen
te verwachten viel. De afschrijvingen
moeten aanmerkelijk worden verhoogd.
De hans binnenkomende orders ge
ven een bevredigend beeld en verwacht
mag worden dat het produktie-appa-
raat volledig bezet zal zijn. De kosten
ontwikkelingen hebben de volle aan
dacht. Met een aanzienlijke stijging
van de sociale lasten moet rekening
gehouden worden. De personeelssterk
te aan het einde van het afgelopen
boekjaar bedroeg 260 personen (vorig
jaar 251). De gemiddelde prijs van
het verkochte produkt heeft weer een
stijging laten zien, gevclg van toene
mende vraag naar betere kwaliteit.
De omzet van de dochter gebr. Eijf-
finger n.v. vertoonde een aanzienlijke
stijging. Ook hier deden zich kostenstij
gingen voor, maar deze konden door
de verhoogde omzet worden opgevan
gen, hetgeen dan ook in het bedrijfs
resultaat tot uiting is gekomen.
(Van een medewerker)
In een statig negentiende-eeuws herenhuis aan het Haagse Swee-
linckplein komen we binnen over marmeren treden, zorgvuldig
afgedekt om ze te behoeden voor ontsierende verfspatten. Schilders
zijn druk bezig een wat fraaier aanzien te geven aan het interieur
van het pand, waar de plannen voor de inpoldering van de Zuiderzee
zo niet werden geboren, dan toch wel voor een groot deel hun
uitwerking op papier krijgen. Dat interieur is bij 'n eerste aanblik
niet bepaald 'n sieraad tussen de reeks van des Rijks gebouwen in de
Residentie. Op de eerste etage gaat achter de eerste deur echter
een royale kamer schuil. Hoge, brede ramen bezwangeren deze
kamer met licht en vanuit die grote ruimte komt ons tegemoet
de man die zich sinds 1 november het hoofd van de „Dienst der
Zuiderzeewerken" mag noemen: ir. M. Klasema, oud 55 jaar.
Ir. Klasema is geen man die on
middellijk van wal steekt met te ver
tellen wat zijn aandeel toch wel is in
de gigantische inpolderingswerk
zaamheden van het IJsselmeer. Hij
spreekt naderhand ook niet over een
„journalist" of „verslaggever", maar
over een „interviewer". Hij wacht
tot de vragen op hem afkomen.
En toch, ook zonder die vragen zou
ir. Klasema ongetwijfeld veel weten
te vertellen. Want bijna dertig, jaar
werkt hij bij de Dienst Zuiderzeewer
ken na elf maanden op het Water
loopkundig Laboratorium werkzaam
te zijn geweest in Delft, waar hij in
1937 afstudeerde als civiel-ingenieur
aan de T.H.
Ook uit zijn studietijd moet hij al
een heel levensverhaal kunnen samen
stellen. Want ir. Klasema was in zijn
studentenjaren een sportbeoefenaar die
voorzover de sport bekendheid genoot
in die jaren, toch wel bij de beken
de namen behoorde. Hij nam in 1936
zelfs deel aan de Olympische Spelen
in Berlijn, kwam tot 7.285 (trainings-
sprong persoonlijk record 7.43) bij het
verspringen en tot een negende plaats
bij de hink-stap-sprong met 14,50
meter. Als hij ziet dat wij deze pres
taties noteren, meent ir. Klasema, die
ook nog reserve was voor de beken
de estafetteploeg van Berger, Van
Beveren, etc. dat dat „helemaal niet
meer belangrijk is-"
Toch kunnen we niet nalaten nog
op te schrijven dat ir. Klasema drie
keer de Elfstedentocht uitreed (voor
het laatst in 1956) terwijl hij in de
barre tocht van 1963 als geboren Fries
eerst ermee ophield toen het hem hal
verwege toch wat al te erg werd. „Dan
gaat de leeftijd een woordje meespre
ken, je denkt wat beter om je hajh
je", verklaart hij. Ook in 1947 haal
de ir. Klasema de finish niet. Een ge
broken schaats speelde hem toen par
ten.
Ir. Klasema is een man die ook bij
Zuiderzeewerken tot interessante cij
ferverrichtingen kwam zonder dat er
sprake was van een sportieve presta
tie. Tot 1949 had hij reeds tien ver
schillende standplaatsen (w.o. Den Oe
ver en Enkhuizen) gehad. Daarna
verbleef hij nog in Zierikzee (bij de
watersnoodramp in 1953) en in Den
Haag, inmiddels al weer ettelijke ja
ren.
Het Zuiderzeewerk begon voor Ir.
Klasema bij de Noordoostpolder, waar
hij in de uitvoering van de dijkbouw-
werken zijn aandeel heeft geleverd.
Volgens de toen bestaande plannen
zou de 48-000 ha tellende Noordoost
polder gevolgd worden door de 60-000
ha grote Markerwaard.
Flevoland, toen nog gepland als éên
polder, zou met 100.000 ha de groot
ste en laaste Zuiderzee-inpoldering zijn
in de reeks.
Een immens grote kaart beslaat een
van de hoge wanden in de werkka
mer van ir. Klasema. Deze kaart
geeft precies aan hoe de plannen zijn
en in welk stadium van uitvoering ze
verkeren. De kaart is voor !r. Klase
ma de handleiding van zijn betoog.
Hoe groot zijn aandeel nu wel is
in deze plannen? Ir. Klasema wuift
de vraag weg met de opmerking: „Dat
laat zich niet aanduiden. Het is een
gezamenlijk werk van velen".
In de korte gestencilde levensschets
van de afd. Voorlichting van het Mi
nisterie van Verkeer en Waterstaat
staat te lezen dat ir. Klasema een
expert is in dijkenbouw. Hij bracht
adviezen uit bij werkzaamheden in Ja
pan, Canada, Israël, Pakistan, India
en de Verenigde Staten.
Na de oorlog droeg ir. Klasema het
zijne bij tot het herstel van de Wie-
ringermeerdijk. De Markerwaard was
vervolgens opnieuw de eerste op het
programma van uit te voeren inpol
deringen. Het zou echter Oostelijk
Flevoland worden na een zorgvuldig
afwegen van voor- en nadelen.
En ir. Klasema geeft een om zijn
zakelijkheid boeiend betoog ten beste
dat de technische verschillen uiteen
zet over de dijkaanleg van Oostelijk
Flevoland en de door Noord-Holland
beschutte dijk van de Markerwaard.
Ir. Klasema kreeg de dagelijkse lei
ding over de aanleg van dijkwerken
t-b.v. Oostelijk Flevoland, in 1957
scheen het verhaal wordt eento
nig de Markerwaard weer op het
programma te staan.
Maar de financiën speelden in die
jaren een voor het rijk benauwende
rol en ir. Klasema, de levensschets»
spreekt van een man ,,met bijzonde
re capaciteiten" kreeg te horen dat
toch maar eerst Zuidelijk Flevoland
aan de beurt moest komen.
De argumenten hiervoor? De dijk-
lengte van Zuidelijk Flevoland be-
IR. M. KLASEMA
Ir. M. Klasema rookt niet. Dat
heeft niets met zijn sportcarrière
te maken, want in die jaren rookte
hij wel af en toe. In Enkhuizen
echter leerde ir. Klasema het roken
af. Op een vroege ochtend belde hij
aan bij het sigarenwinkeltje in de
Spoorstraat De winkelier („Ik ge
loof dat hij Kuiper heette", zegt ir.
Klasema) kwam in zijn pyjama aan
de deur met de opmerking: „Wat
moet je hebben? Kun je niet een
uurtje wachten?" Het antwoord
van ir. Klasema was eenvoudig:
„Natuurlijk. Ik kan zelfs mijn hele
leven wel wachten". En tot dusver
heeft hij zich aan zijn woord ge
houden.
droeg 70 km, die van de Markerwaard
100 km, terwijl bovendien de dijken
ook per strekkende meter bij de Mar
kerwaard aanzienlijk hoger liggen-
„De ondergrond langs de Noordhol
landse kust is veel slechter dan die
langs de Veluwe", zegt ir. Klasema
en hij voegt eraan toe: „Bovendien
ging de ruimtelijke ordening in die
tijd een woordje meespreken".
De dijk rond Zuidelijk Flevoland
Is nu dicht. Ir. Klasema wil graag
van de gelegenheid gebruik maken om
te weerleggen hetgeen beweerd werd
over de sluiting van het laatste dijk-
gat. „Ook zonder rekening .te hou
den met de komst van de koningin
zou dat gat niet eerder gedicht kun
nen worden".
Met Zuidelijk Flevoland moet de
Dienst Zuiderzeewerken toch al haast
maken. Want de Dienst IJsselmeer-
polders komt spoedig gereed in Oos
telijk Flevoland en „een dienst die
jaarlijks 400 ha in cultuur brengt moet
continu kunnen doorwerken", meent
ir. Klasema. Zijn dienst moet het
land dus tijdig „volledig droog en
bereikbaar maken", zoals dat heet.
Het gesprek met ir. Klasema, dat
is inmiddels wel duidelijk, wordt geen
portret van de man, die nu het hoofd
van de dienst is. Ir. Klasema presen
teert zich in het totaal van de werk
zaamheden, die zijn dienst uitvoert.
Over de geschiedenis praat hij ge
makkelijk, het heden ligt hem nabij,
maar de toekomst?
De Markerwaard is deze toekomst-
Het ziet er, volgens ir. Klasema, naar
uit dat in 1968 niet meer gerealiseerd
kan worden dan de voltooiing van
het dijklichaam tot aan Enkhuizen.
Daarna zal het praktisch geheel af
hangen van de financiële middelen
die het rijk beschikbaar stelt, hoe
snel de verdere werkzaamheden kun
nen vorderen. „Technisch gesproken
kan de gehele dijk in 1976 gereed
zijn commentaar erop nog niet ge-
1980", meent ir. Klasema.
Over de vorm van de Markerwaard
schijnt het laatste woord nog niet ge
sproken. De Contactcommissie voor
Natuur- en Landschapsbescherming
heeft juist vorige week een rapport
uitgebracht dat volgens de presenta
tie nogal revolutionair afwijkende voor
stellen inhield m.b.t. de grootte van
de randmeren vooral. Ir. Klasema wil
zijn commentaar erop nig niet ge
ven. Hij vergelijkt de ideeënschets van
de betreffende commissie slechts met
zijn planningskaart en zegt dan:
„Het zou niet verstandig van me
zijn de commissie via dit interview
het standpunt te laten weten, dat ik
de heren liever persoonlijk meedeel".
Over de toekomstige ligging van
Marken is ir. Klasema al even zwijg
zaam. O ja, hij heeft er een duide
lijke mening over, gestoeld op tech
nische en sociologische argumenten.
Maar ook hier geldt voor hem: „Het
interview ls in dit opzicht niet de ge-
eigende weg tot officiële standpunts
bepaling en informatie."
Toch zal dat standpunt binnenkort
openbaar moeten worden, zo goed als
ooit de Markerwaard gereed zal zijn.
Houdt de Dienst dar Zuiderzeewerken
daarna op te bestaan? Ir. Klasema ver
wacht het niet.
„Er ligt een belangrijke coördine
rende taak bij het beheer van het
IJsselmeer. Het lijkt mij dat dit tie
nieuwe functie van onze dienst zal
worden".
ZWIJNDRECHT, 27 dec. 1967 An
dijvie 89—105, uien 15—18, boerenkool
1823, rodekool 5,5014, sav.kool 617,
winterpeen 910, veldsla 251280, wit*
lof AI 170—188, All 140—158, BII 111—
141, spruiten A 40—47, B 37—42, D 55—
62, sla AI 23-45, Cl 13—26, knolselde
rie 15—44, selderie 14—31, peterselie 30
—34, Golden Del. 3040.
PARIJS (REUTER) In een door
de organisatie voor economische sa
menwerking en ontwikkeling (O.E.S.-
O.) samengesteld overzicht omtrent
de financieel-economische toestand in
de Verenigde Staten wordt er hij de
Verenigde Staten op aangedrongen een
buitensporige toename van de vraag
te vermijden teneinde een verscher
ping van het probleem van de beta
lingsbalans te voorkomen.
Als het Amerikaanse congres er niet in
slaagt spoedig afdoende fiscale maat
regelen goed te keuren, zou er vol
gens het overzicht een moeilijke toe
stand kunnen ontstaan. Dan zou een
aanzienlijke verscherping van de mo
netaire politiek nauwelijks kunnen wor
den voorkomen, hetgeen het risico met
zich mee zou brengen van een herha
ling van de moeilijkheden, welke zich
in 1966 hebben voorgedaan. Zelfs wan
neer er sprake zou zijn van hogere
belastingen en van enige vermindering
van de regeringsuitgaven voor goede
ren en diensten zal de Amerikaanse
economie waarschijnlijk in staat zijn
een hoog niveau van economische ex*
pansie in 1968 te handhaven.
DE KONINKLIJKE Holland:che
Lloyd in Amsterdam heeft aan de ma
chinefabriek en scheepswerf van P.
Smit jr. n.v. in Rotterdam opdracht
gegeven voor de bouw van een motor
vrachtschip van circa 9.200 ton, dat
voornamelijk bestemd is voor de vaart
op Brazilië. De oplevering zal plaats
vinden in januari 1969.
DE n.v. Philips' telecommunicatie in.
dustrie heeft een contract getekend met
het Indonesische ministerie van mari
tieme communicatie voor de levering
van twee complete radio-kuststations in
1968. De te leveren apparatuur verte
genwoordigt een waarde van circa dn#
miljoen gulden.
SCHIPHOL (ANP) 1967 was voo»
de KLM het jaar, waarin de maat.
schappij voor het eerst in haar bijna
50-jarig bestaan, meer dan 2 miljoen
passagiers vervoerde.
Een opmerkelijke mijlpaal, vooral wan.
neer men daarbij bedenkt, dat de ge
middelde KLM-passagier een afstand
van ca. 2200 km aflegt, het dubbel#
van die afstand die de gemiddelde „we.
reldpassagier" per vliegtuig reist.
Aan het einde van dit jaar waren er
ca. 14.100 personen bij de KLM in
dienst. Tegen 13.950 aan het eind van
het vorig jaar.
Door de KLM werden in 1967 nieuwe
vlootbestellir-gen gedaan, wadrmee met
inbegrip van reserveonderdelen een be.
drag was gemoeid van rond 500 miljoen
gulden. Bij dit forse bedrag, dat groter
is dan in enig jaar tevoren, dient men
wel te bedenken dat voor zover
thans valt te voorzien de vlootbe.
hoef te van de KLM tot het boekjaar
1971-1972 zal zijn gedekt.
De huidige KLM-vioot omvat than#
42 vliegtuigen: 2 Super DC-8's, 17 (ge
wone) DC-8's, waarvan 4 DC-8F „Jet
Traders", 2 DC-9-30's (de verlengde
versie van de oorspronkelijke DC-9),
6 DC-9-10's, 11 Lockheed Electra'# ea
4 DC-7F vrachtvliegtuigen.
AMSTERDAM (ANP) De Europe
se bank voor middellang- krediet (B.-
E.C.) te Brussel heeft haar kapitaal
verhoogd van B. frs. 750 miljoen tot
B.frs. 1.250 miljoen (25.000.000 dir.) ten
einde de deelname mogelijk te maken
van de Banca Commerciale Italiana
te Milaan en van de Crédit Lyonnais
en de Société Générale te Parijs.
In de onlangs te Brussel gehouden al
gemene vergadering van aandeelhou
ders werden zes nieuwe leden van de
raad van beheer benoemd, n.l. de he
ren: T. de Feuinard de Chauvin (Cré
dit Lyonnais), M. Laure (Société Gé
nérale), A. Monti (Banca Commercia
le Italiana), J. Richard (Société Géné
rale), A. Righi (Banca Commerciale
Italiana) en M. Sclfiogel (Crédit Lyon
nais).
De B.E.C. werd op 18 september
1967 opgericht door vijf vooraanstaan
de Europese bankinstellingen t.w. Am
sterdam-Rotterdam Bank, Deutsche
Bank, Midland Bank, Société Géné
rale de Banque en Samuel Montagu
en co. ltd.
Het toetreden van Banca Commer
ciale Italiana, Crédit Lyonnais en So
ciété Générale tot de groep der oor
spronkelijke aandeelhouders en de om
vang van het kapitaal, welke de B.E.C.
tot de grootste instelling op haar ge
bied maakt, stellen deze bank in
staat een belangrijke rol te spelen bij
de financiering op middellange ter
mijn van industriële vestigingen, zegt
een heden verstrekt communiqué.
Konstanz 289 (onv.), Rheinfelden 226
(—5), Straatsburg 264 (—20), Plitters-
dorf 433 (—41), Maxau 494 (—71), Plo-
ehingen 172 24), Mannheim 429
(—57), Steinbach 506 (+53), Mainz 489
(+2), Bingen 399 6), Kaub 490
18), Trier 797 44), Koblenz 644
(—4), Keulen 690 (+20), Ruhrort 894
(+65), Loblth 1435 (+107), Nijmegen
1174 (+112), Arnhem 1120 (+92), Eefd#
IJssel 610 (+62), Deventer 476 (+54),
Monsin 5615 35), Borgharen 4371
(—59), Belfeld 1649 (+4), Grave ben#-
den de sluis 812 (+44).
