Ethische vragen rond dood en leven concurrenten DE DODEN HELPEN DE LEVENDEN LEVEN Europese boeren worden hevige -m00,e Krachtige bestrijding van ongelukken door alcohol nodig Leze0 z0 rofl^ntlsch- het Door bedrijfs- en produktievergrotinjj: Gescheiden teams Afweerreactie Sanering Waakzaam Groter Hongerstakingen rond Kerstmis in Den Haag KAMERLID OELE Zuivelfabriek Zuidlaren bij Acmesate Assen Nestgeur 1 fascinerende verhai6 iken vedelt f|itsende rapieren. J;Vant etuigdenfreSattfnewaar romances opb|0^%! rode rozen. jsterjngen- £n uw boekha,™ tederhede zQ ronna be|eeftnueenmaaS woont om de Anf*T 11 DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 16 DECEMBER 1967 WP De Christelijke Volkspartij in Bel gië heeft besloten om haar vertegen woordigers In de Kamer van Volks vertegenwoordigers een boete van 250 gulden op te leggen, als ze zonder geldige reden afwezig zijn. De reden voor dit, toch wel opzien barende besluit, is dat er deze week in de Kamer twee keer niet over een wetsontwerp gestemd kon worden, omdat er niet genoeg mensen waren. In Nederland is het mei de afwezig heid van de Kamerleden gelukkig niet zo erg als in België. het wordt de laatste jaren steeds minder maar dat het goed is, zou ik niet dur ven beweren. Daarom is dat Belgi sche voorbeeld best ook bij ons te gebruiken. Dezer dagen is het een eeuw ge leden, dat de Belgische schrijver de Coster zijn nu wereldberoemde, Tijd Uilenspiegel schreef. Dat deed hij in het Frans, maar er zijn enkele zeer goede Nederlandse vertalingen van. „Als ik merk, dat ik met chagrijn op de planken moet, ga ik net zo lief bij de gemeentereinigmg van HlUe- gom solliciteren". (Rien van Nunen) Een opmerkelijk pleidooi Viel deze week in Leeuwarden te beluisteren. De heer A. G. Algera, voorzitter van de bond van coöperatieve zuivelfa brieken in Friesland, pleitte daar voor afschaffing van de afroming van de drinkmelk tot drie procent vet. Dat is, aldus de heer Algera, een van de laatste overgebleven maatre gelen uit de bezettingstijd. Na afloop van de KVP-partijraad: „Ite, compromissa est. (Vrij Nederland) (Van een onzer redacteuren) LEIDEN De opzienbarende harttransplantatie in het Groote Schuurziekenhuis in Kaapstad heeft in het volle licht gebracht, wat de ingewijden al wisten de bijna onbeperkte mogelijkheden van de hedendaagse chirurgie. In dit geval was de chirurg een geniale uitvoerder van wat andere specialisten waargenomen en bevonden hadden. Bij hem komen de bevindingen van de specialisten, die over de zieke mens gebogen staan, samen. Hij voegt er de zijne aan toe en handelt overeenkomstig de, veelal briljante, techniek die eigen is aan zijn specialiteit. Men zou de medische wetenschap pelijke wereld kunnen zien als een wereldwijd team van vorsers, diag- notici en technici, waarin de een niet zonder de ander kan in het geval Kaapstad zou de chirurg machteloos zijn geweest zonder de immunoloog, de internist en de cardioloog (om over de anderen maar te zwijgen), maar immuno loog, internist noch cardioloog zou den de operatie in Kaapstad hebben durven of kunnen uitvoeren. Deze reusachtige samenwerking heeft er toe geleid, dat de doden de levenden helpen leven. De ontoerei kende nier van een levende mens kan immers omgewisseld worden door de gezonde nier van een pas overledene, het zieke hart van een hartpatiënt kan zij het nog met onzeker resultaat weggenomen en vervangen worden door het onaan getaste haii't van iemand die juist gestorven is. Dit opent zeer grote perspectieven, maar er rijzen tevens vragen, niet alleen van geneeskun dige, maar ook van ethische en ju ridische aard. Wie mocht menen, dat het plaat sen van een hart van een 25-jarige vrouw in het lichaam van een 55-ja rige man, op ethische bezwaren zou kunnen stuiten, kan gerust zijn. ..Vrouwen", zo verzekerde ons prof. A.G. Brom, hartchirurg verbonden aan het academisch ziekenhuis in Beiden, ,,zijn lang niet zo vroegtij dig onderhevig aan verkalking van de kransslagaders (die de hartspier voeden) als mannen. Onderzoek bij gesneuvelden in Korea heeft uitge- weze, dat sommige twintigjarige jongemannen reeds tekenen vertoon den van aderverkalking van de kr ans slagaders". Men zou zich kunnen voorstellen dat, zodra transplantaties van or ganen gemeengoed zijn geworden, een levensgevaarlijk gewonde, die een ziekenhuis wordt binnengebracht de nijpende angst bevangt dat zijn behandeling onwilleekurig beïnvloed wordt door de omstandigheid dat hy een zeer gezonde nier of een gaaf hart bezit en dat hy, als hy over lijdt, zeer geschikt is als donor. Dr. L. Stubbe, als internist aan de chirurgische afdeling van het acade misch ziekenhuis in Leiden verbon den, beschouwt het als een onwrik- t™-v,00r.w?arde'. dat het dat transplantaties uitvoert, nooit of te handlulbetrokk™ ™aB zijn bij de be_ lichaanf ™ogeüi.1?6 donors. Een ethische zijde: een dergelijke trans plantatie is eenmalig en dus onher roepelijk. Mislukt de ingreep, bij voorbeeld omdat het lichaam het vreemde orgaan niet aanvaardt, dan overlijdt de patiënt. Dit maakt de beslissing over het al dan niet trans planteren van een hart aanmerke lijk moeilijker dan bij een transplan tatie van een nier. Een nier, die niet door het lichaam aanvaard wordt, kan verwijderd worden en de be trokken patiënt behoeft niet per sé te overlijden. Een bijzonder mocilyk vraagstuk in het licht van de transplantaties is dat van leven en dood. Waar ligt de grens tussen beide? Efr zijn legio gevallen bekend van mensen, die naar klassieke maat staven „dood" waren, maar bij wie het stilstaande hart met hedendaag se hulpmiddelen weer op gang kon worden gebracht (de pauze tussen dit „dood" gaan en het weer op gang brengen van de circulatie mag nooit te lang duren anders treden onher stelbare hersenbeschadigingen op). Zo kan iemand ook overleden wor den geacht, ook al doen hart en longen dank zij de tegenwoordige technische hulpmiddelen, normaal hum. werk. Dit kan het geval zijn bij dusdanig zware hersenletsels, dat een elektro-encefalogram, waarmee men hersenimpulsen kan registreren, geen enkele uitslag meer geeft. Het is in principe mogelijk om hart en longen van een onthoofde mens nog dagenlang te laten doorwerken. Zo iemand is geestelijk (neurologisch) dood, maar fysiologisch niet. groepen, maar het komt voor dat er mensen zijn die over gelijke of nage noeg gelijke groepen beschikken. Aan het onderzoek naar deze ma terie heeft dr. J.J. van Rood, lector in de immuno'haematologie aan de Leidse universiteit en beheerder van de bloedbank van het academisch ziekenhuis, mede met dr. J. Eernis- se, werkzaam op de bloedbank, een groot aandeel gehad. Mede dank zij zijn minitieuze en ingewikkelde on derzoekingen. waarbij zelfs compu ters te pas kwamen, hebben trans plantaties, onverschillig of het nieren harten of levers zijn, een betere kans van slagen. Het is duidelijk dat het menselijk lichaam in geval van opneming van vreemd weefsel minder in verweer komt naarmate de groepen witte bloedlichaampjes van donor en ac ceptor („nestgeur") meer met elkaar overeenstemmen. Is het verschil klein dan zijn de af weerreacties ook klein, is het ver schil groot dan zijn ook de afweer reacties groot en wordt het getrans planteerde weefsel niet aanvaard. Nu bestaan er middelen om de afweerre acties te onderdrukken en men zal deze middelen, afhankelijk van de hevigheid van de reactie, altijd moe ten gebruiken omdat ook altijd af weerreactie, al is het nog zo mi niem, optreedt. Maar men gebruikt liefst z0 min mogelijk van die mid delen en zoekt het liever in de gelij ke of ongeveer gelijke groepen. Want naarmate men de afweerreac tie zwaarder moet onderdrukken, wordt ook het lichaam gevoeliger voor alle soorten infecties. Bij een geheel of gedeeltelijke afwezigheid van afweer krijgen allerlei virussen en bacillen om zo te zeggen de kans van hun leven. Vandaar de zorgvuldige behande ling van transplantatie-patiënten: in een volkomen steriele omgeving. In Nederland beschikt alleen Leiden over een dergelijke inrichting, een isolatiekamer, waarin steriele lucht wordt gepomp en waar men zich voor het betreden moet hullen in ge heel steriele kleding. Elders in ons land, met name in Groningen en Nij megen zijn zij in voorbereidingDe problematiek van de transplantatie is nog betrekkelijk nieuw en een uit gebreid terrein van onderzoek ligt nog open. Vele vragen zullen nog be antwoord moeten worden. Belangrijk is hoe aan donors te komen. Een mogelijkheid is dat niet te oude, ge zonde mensen al bij him leven ver klaren zich in geval van (onver hoopt) overlijden ter beschikking te stellen als donor. Dr. van Rood denkt in termen van Europese samenwer king aan transplantatieteams in verschillende Europese landen waar op men terug kan vallen als men do nors nodig heeft van gelijke leukocy- ten groep. Dit idee heeft al in het beginsta dium enthousiaste reacties in het bui tenland gewekt. Er zullen nog gel den moeten komen voor een steeds verdergaand onderzoek. Nog zijn er veel mislukkingen en de resulta ten zijn schamel. Maar er is voor uitgang. Er leeft nog iemand met een nieir van een ander, die hij zes jaar geleden gekregen heeft. In het St. Mary Hospital in Londen is men er al in geslaagd om verwijderde organen 24 uur lang in goede staat en geschikt voor transplantatie te houden. Intussen gaat het onderzoek door. Er zullen betere methoden ge vonden worden. Men zal een beter en dieper inzicht in de samenstel ling van de bloedgroepen krijgen en dat alles opdat de doden de le venden helpen leven. een gezond bedrijf van voldoende om- yang zonder sociaal onaanvaardbare eisen te exploiteren. UTRECHT (ANP) „Wij moeten er in Europa rekening mee houden, dat er tussen de Europese boeren een scherpe concurrentie zal ontstaan. De Ne derlandse boer zal deze concurrentie echter kunnen opvangen door veel aan dacht te schenken aan de kwaliteit van zijn produkten, aan een goed georga niseerde afzet en aan zijn kostprijs". Deze uitspraak deed vanmorgen ir. D. S. Tuynman, lid van de Tweede Kamer, in Utrecht op de algemene ledenverga dering van het Utrechts Landbouwge- nootschap (U.L.G.). De Nederlandse landbouw heeft een grote voorsprong op andere landen, zo zei hij. De kwaliteit van het onderne merschap en het juist'e samenspel met voorlichting en het wetenschappelijk landbouwkundig onderzoek is daarbij van groot belang gebleken. Toch zal de landbouw, aldus Ir. Tuyn man, uiterst waakzaam moeten zijn. Wanneer namelijk geen goede vorm van samenwerking tussen landbouw en landschap zal worden gevonden, dan zal de landbouw daar zwaar onder lij den. Wat betreft de onderlinge concur rentie van de boeren, is de heer Tuyn man van oordeel, dat: zich hier een sterke accentverschuiving aan het vol trekken is. Spreker releveerde ook de teruggang van de agrarische beroepsbevolking, die in de EEG-landen in de laatste 15 jaar met zes miljoen verminderde. Deze daling van het aantal arbeids krachten, aldus de heer Tuynman, heeft een sterke stijging van de arbeidspro- duktiviteit veroorzaakt (namelijk onge veer 60 procent in de afgelopen tien jaar). Het is niet onmogelijk dat na de uittocht van vreemde en gezinsar beidskrachten ook het aantal onderne mers belangrijk zal afnemen. Ir. Tuynman meent, dat dit proces, afhankelijk van het algemeen econo misch klimaat binnen de landbouw, het tempo van de bedrijfsvergroting zal op voeren. Grotere bedrijven zijn nodig om een ondernemersinkomen te krijgen, dat de vergelijking met andere onder nemingsvormen of beroepen in redelijk heid kan doorstaan. Het is duidelijk, zo besloot het Twee de-Kamerlid, dat de overheid deze ont wikkeling moet steunen. Voor alles bij het onderwijs, de voorlichting en de ontwikkeling, maar ook bij een snelle cultuurtechnische aanpak, op het ge bied van fiscale maatregelen, met evenwichtige subsidiemaatregelen en een wetgeving, die de boer in staat stelt DEN HAAG (ANP) In Den Haag zullen in de kersttijd twee hongersta kingen worden gehouden. Wat aan geld wordt uitgespaard wordt bjj de op brengst van de verkoop van brochures, o.a. van de N.O.V.I.B. over de wereld handel gevoegd. De baten gaan naar de Unicef, het kinderfonds van de Ver. Na ties. Dit is door de actiegroep „Kerstmis '67" in Den Haag meegedeeld. Aan de eerste hongerstaking die van 18 tot en met 23 december duurt zullen leden van verschillende organisaties deelne men. Het is de bedoeling dat op de Lange Vijverberg in de residentie twee legertenten komen, waarin de honger stakers ook kunnen slapen. De deelnemers aan deze actie menen, dat men in de kersttijd veel te veel aan zichzelf en veel te weinig aan de me demens denkt. In groepen van ten minste 5 personen zullen de deelnemers aan de honger staking steeds 24 uur achtereen op de Lange Vijverberg vertoeven, waar elk etmaal een ander vijftal zal verblijven. De tweede hongerstaking op de Lange Vijverberg in Den Haag begint op 23 december en duurt tot en met tweede kerstdag. Deze staking gaat uit van de pacifistisch-socialistische jongeren werk groepen. De deelnemers aan deze actie zullen een tachtigurige hongerstaking ondernemen. Tevoren had de voorzitter van het ge nootschap, jhr. mr. W. H. de Beaufort, zich in zijn openingswoord verheugd over de hoge produktie dit jaar als ge volg van de goede weersomstandighe den. Zowel de tuinbouw als de fruit teelt hadden hierdoor met afzetproble- men te kampen, maar de voorzitter hoopte dat er deze winter een verbete ring zal optreden. De heer G. W. Bos, voorzitter van de afdeling tuinbouw van het Koninklijk Nederlands Landbouwcomité, ging in zijn causerie in op de tuinbouwsituatie. De heer Bos is van oordeel, dat het van primair belang is, dat de onderne mer ook vakman is en hij hoopt dat de overheid op korte termijn door middel van een saneringsregeling voldoende middelen ter beschikking stelt om te voorkomen, dat de schuldenlast van de tuinders nog groter wordt. Hij pleitte voor het behartigen van de tuinbouw- belangen zowel in de EEG-landen als daarbuiten. „Onze nationale landbouw kan alleen worden gecontinueerd, in dien concurentievervalsingen tot een minimum worden beperkt", aldus de heer Bos, die ondanks de vergrote pro duktie binnen de EEG-landen vertrou wen heeft in de toekomst, aangezien de Nederlandse concurrentiepositie nog steeds gezond is. DEN HAAG (ANP) Het Tweede- Kamerlid Oele (P.v.d.A.) heeft de mi nisters van Verkeer en Waterstaat en van Justitie gevraagd of zij bereid zijn om, vooruitlopend op de behandeling van de nota verkeersveiligheid, aan de Kamer hun standpunt bekend te maken ter zake van de preventie en de bestrij ding van verkeersongevallen „onder in vloed" door het verplicht stellen van een ademtest en, indien daarbij de noodzaak blijkt, van een bloedproef bij automobilisten. In een toelichting op zijn vraag zegt de heer Oele, dat de toeneming van het aantal ernstige verkeersongevallen blijft verontrusten. Ook als moet worden aan genomen, dat slechts een klein deel van deze ongevallen een gevolg is van on matig alcoholgebruik zal niet mogen worden nagelaten om deze oorzaak van verkeersonveiligheid in de kern te be strijden. Versnelling van de parlemen taire procedure op dit punt kan een bijdrage daartoe zijn. ASSEN (ANP) Met ingang van zondag 17 december zal de coöpera tieve zuivelfabriek en korenmalerij Zuidlaren ophouden te bestaan als zelfstandig bedrijf en opgaan in de coöperatieve melkinrichting en zuivel fabriek „Acmesa" in Assen. Van de leden-leverancietns van „Zuid laren" heeft 98 procent hiertoe de wens te kennen gegeven en donderdag heeft de ledenvergadering van de Asser co- operatie met algemene stemmen haar fiat gegeven. Alle melk van Zuidla ren, zeven miljoen kilogram per jaar, zal nu in Assn wonden verwerkt. Het personeel in Zuidlaren blijft daar wer ken, omdat de korenmalerij blijft be staan pas vrijgegeven woir- j teamsplantatiieteam als behandelingstea:m de doocl ge constateerd heeft en de juridische voorwaarden vervuld zijn H j is ook Y?'L™fng' belangrijke beshs vH-j aanzien van een patiënt altijd genomen moeten worden door éln S gel;?el en dZ een man. Iedere patient moet er van overtuigd blijven dat it Lie teacjit aan zijn welzijn gewerkt wordt en dat volledig naar eL- en geweten over datzel&e welzfjn bt slist wordt. De harttransplantatie in Kaapstad heeft nog een bepaalde Een van de grootste moeilijkhe den bü transplantaties is, dat het li chaam ieder binnengedrongen vreemd voorwerp afwijst, of het nu een cel, een virus, een bacil, een nier, een hart of een splinter is. Men "zou het menselijk lichaam met enige fantasie kunnen vergelij ken met een opgewekt zoemend bij envolk of een levendig mierennest. Een bij die per ongeli% een vreem de korf binnenvliegt of een mier die bij vergissing een vreemd nest bin nen wandel, wordt onherroepelijk verdelgd omdat een andere nestgeur wordt waargenomen. Men zou zich kunnen voorstellen dat een bij van een ander volle maatr met dezelfde nestgeur op een veel zwakker ver weer stuit en misschien wel onge moeid wordt gelaten dian een bij met een duidelijk andere nestgeur. Zo is het met het menselijke lichaam on geveer ook. Alles wat niet d<e „nest geur" van het eigen lichaam heeft, wordt aangevallen en zo mogelijk verdelgd. Deze „afweerreactie" zal heviger zijn, naarmate het verschil In „nestgeur" groter is. Bijzonder actief in het aanvallen en vernietigen van vreemde indrin gers in het lichaam zijn de leukocy- ten, ofwel witte bloedlichaampjes, d'ie de antistoffen verwekken, waar mee de „indringer" te lijf wordt ge gaan. Deze witte bloedlichaampjes zijn onder te brengen in verschillen de groepen, juist zoals er bepaalde bloedgroepen zijn, waarmee terdege rekening gehouden moet worden met bloedtransfusies Eigenlijk is de bloed transfusie ook een transplantatie. Zoals bij bloedtransfusies rekening gehouden moet worden met de ver schillende bloedgroepen, moet bij transplantaties rekening gehouden moet worden met de verschillende groepen van witte bloedlichaampjes. Er is een grote verscheidenheid van Dat maakt leze nVVIeleesu SSÜB, De politie in Trinidad zoekt een kerstman, die geen kerstman maar een inbreker is. Een huisvrouw ver telde de politie dat de inbreker bezig was de broekzakken van haar nian leeg te halen, toen zij wakker werd. „Hij droeg een rood-wit kerstman- pak en ook een bijbehorende baard". Dat zul je met onze Sinterklaas toch maar niet meemaken. Aan de katholieke universiteit van Nijmegen is dezer dagen de zevendui zendste student van dit jaar inge schreven. „Bergman! Grote oplichterij, er zijn maar een paar snobs die erin vlie gen, hij wordt er flink rijk van, hele maal niks, hij wordt er goed rijk van, Bergman lacht in zijn knuistje". (filmer Wim van der Linden van Hoepla) DENKERTJE voor het weekeinde! „Twee geldstukken in een beurs ma ken meer lawaai dan honderd". (uit de Talmoed) Prettig weekeinde. MBR1JN ADVERTENTIES)

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1967 | | pagina 7