De gezellige winteravonden waren vroeger toch anders ouden nieuw Recepten van toen OP 64 VELDEN WAT ATEN EN DRONKEN ZE TIJDENS DE FEESTDAGEN? mm TUSSEN SINTERKLAAS EN KERST Tussen. Sinterklaas en Kerst W. J. MUHRING t«I tt4 Ill Bi' 13 DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 25 NOVEMBER 1967 Appelbollen Kerstontbijt Surprise Wasmand Lotto 3 (door An MacGillavry) Wat zullen onze kinderen over 20, 30 jaar zeggen als ze herinneringen ophalen aan gezellige winteravon den, uit hun jeugd „Nee, de gezelligheid is er niet meer bij", zullen ze zeggen, „dat was vroeger nog eens wat anders Toen hingen en lagen we om de t.v. geschaard. Vader met losgeknoopte das, moeder in haar televisiepak. Ze had de koffiepot onder haar bereik Dat waren nog eens tijden De intocht van Sinterklaas, het Kerstoratorium, de Ouwejaarsbeatles, alle maal stom zwart-wit, maar kijken dat we deden Wij kinde ren drukten ons, als er een koud flesje uit de koelkast ge haald moest worden schop? Onbegrijpelijk want het was zo'n heerlijke drank. Grootmoeder week daarmee eigenlijk van net patroon af. In haar jeugd hadden ze op 5 de cember ook wel warm bier geschon ken maar daar kon je bij onma tig gebruik dronken van worden als een oorlogsschip, en zij hield rekening met de opgroeiende jeugd. Ik kon nauwelijks boven de tafel uitkijken, n aar ik zat naast groot moeder en riep na iedere surprise (waarvan ik meer dan één zelf had zien maken) namens de ontvanger „Dank u wel Sinterklaas", door de schoorsteen. Mijn geloof wankelde met. Halverwege het feest ging ik naar bed, wetend dat de volgende morgen naast de onvoorstelbare rommel, die niet "n één acht weggewerkt kor wor den, een met wit damast gedekte ta fel, door Sinterklaas en Zwarte Piet beladen zou zijn net geschenken voor mijeen chocolade letter, een mar sepeinen varken, een spel den Sinterklaas gevierd met cadeaux, op Kerstmis was dat niet nodig. Er werden kerstliederen gezongen bij de piano, er werden platen op de gram mofoon gelegd (pick-up stond niet in het grootouderlijk woordenboek) Misschien zal er nog één zijn die zegt: Wif vierden de feestdagen bij mijn grootouders en daar gebeurde het zoals mijn betovergrootmoeder het al deed In een huis anno '67 zit je aan ta fel om te eten. Anders niet. Maar bij die grootouders gingen we op Sinter klaasavond allemaal, jong en oud, om die uitgetrokken tafel zitten- Ei- wa. en scharen op klaargelegd, nijptang, hamer en beitel. Er stonden lekker nijen op die mijn grootmoeder gedeel telijk bij zeer speciale bakkers kocht 3n gedeeltelijk zelf maakte: borst plaat en marsepein, pepernoten, dun ie, dikke en gevulde speculaas. in het vierkant mat. Zij reikte groot vader het daarbijbehorend gedicht dat op de familie sloeg. Terwijl hij voor las, schoof ze hem op zeker ogen blik een pakje toe en fluisterde „Maak maar open". Hij pakte de met ini tialen geborduurde zakdoek uit Oma wist dat hij nu aan de pas sage zou komen waarvan zijn stem zou haperen en zijn ogen zouden volschie ten want „hij was dicht aan het wa ter gebouwd". In de hoek van de kamer wachtte m enorme wasmand waar alle fa milieleden hun zonderling gevormde akken in, op en omheen legde. Groot poeder opend. de avond met haar vonkstuk: en zelfgebakken botterlet er S (van Sint) die driekwart meter Wij maakten allen één surprise en geen pakje zonder vers. De kleintjes zochten het in kisten met aardappel schillen, kolen en houtkrullen, en een deksel met 100 spijkers dichtgespijkerd. Vandaar het timmermansgereedschap op tafel. De grotere maakten plastieken van karton en l apier, experimentele kunst werd daar uitgevonden en de rijmen rijgen zich aaneen. Na een kopje thee of koff'»» begonnr de volwassenen aan de bisschop: kleihe kinderen aan de warme bessensap. Waarom dron ken wij alléén op deze avond bi - Kerstmis vierden wij met een kerst- ontbijt na de nachtmis: warme cho colade en Weihnachtsstolle volgens ei gen recent Aan het diner op eerste kerstdag zat altfjc wel een onbekende „oom" of „tante". Iemand die net in een scheiding (m.a.w. schandaal) "lag". Of „iemand" die net „iemand" ver boren had. Het lijkt mij dat wij altijd groot moeders beroemde runderhaas als piece de resistance hadden.... maar uat zal wei overdreven zijn. Maar ae plumpudding kon niet missen „zelf gemaakt en NIET met brood". We ken tevoren was ze al in de weer ge weest met nifcrvet en veertien ingredi ënten en nu werd het licht uitgedraaid om hem omstuwd dc-or blauwe vlam men. brandend op; tafel te zetten- Later zaten we om de kerstboon Grootvader las het evangelie van Lu cas voor. Net een gedicht maai zo echt, dat je keek naar het duis ter in de kamer, «'aar hef misscb'er nu allemaal gebeurde. Daarna gaf grocimoeder ie* er een klem, maar zeer verfijnd ingepakt aardigheidje.Wij had. Ofschoon oliebollen een nationaal oudejaarsgerecht is, kan ik me geen oudjaar herinneren zonder appelbollen en worstebroodje En ook geen zon der mijn moeders verhaal over de voerman. Weet niemand meer wat een voer man deed? Hij was de man die met paard en wa. en pakken, kisten en manden op een eigen traject vervoer de. Toen mijn moeder nog een dreu mes was bracht de voerman uit groot vaders geboortedorp eens op oudjaars dag een enorme doos en riep „Zesss- endertig worstebrooikes en een zaolig uiteinde". Grootvader lachte ver heugd want hij kende de overheer lijke Drc'ukten van de dorpsbakker Op derde nieuwjaarsdag (dat zeiden we toen nog) liep de dreumes met vader naar de standplaats van de voer man om te vragen wie de goede ge ver was geweest: er had geen sylla be over een afzender bij gestaan. „Och meneer", riep de voerman al van ver re ,„ik heb ze verkeerd bezorgd, zé waren niet voor uwes!". Grootvader lachte smakelijk; ze zijn allemaal op!" Maar de dreumes barstte in tranen van medelijden met de voerman uit. Mijn moeder keek nog altijd bedroefd als ze het vertelde bij de warme ounch die voor oudejaarsavond be reid was. Er werd gekaart, ganzebord en lot to gespeeld. Voortdurend werden klok ken en horloges vergeleken. „In mijn jeugd", zei grootmoeder, „loeiden om middernacht de boten en floten de treinen. Maar nu hebben we het vuur werk (over dertig jaar zeggen de kinderen: m mijn jeugd hadden we Wim Kan Bij de eerste slag van 12 legden wij de armen om eikaars hals, kusten en dronken een slok champagne. Het manvolk stoof bij de laatste slag al de straat op om met de buurman links en met de buurman rechts en die van tegenover, vuurpijlen en gil lende keukenmeiden af te steken. De vrouwen keken door het raam Als ze terugkwamen en de nachtkou mee naar binnen brachten stond de hors d'oeuvre al oG tafel, waren de cham pagneglazen weer gevuld (sommigen met spuitwater anderen misschien met goedkope vin Mousseuxi. Wij klonken weer en dronken: op een nieuw jaar vol heil en zegen. BISSCHOP (iets anders dan warme wijn) ..Neem twee kleine oranges (staat in grootmoeders kookboek), borstel ze goed at, schil ze zeer dun en pers het sap eruit Nu neemt ge 6 dl brandewijn, voegl daar 1 stuk je foelie bij alsmede 3 kruidnagelen 25 gram pijpkaneel, de schil en het sap der oranges en laat deze mas sa in een goed gesloten fles min stens 14 dagen trekken Dit extract hoeft u maav te gieten bij een fles rode wijn die goed verhit is met I ons suiker (maar niet tot kook punt gebracht) Hoe meer rode wijn men erbij doet. des te „slap per" zal de bisschop zijn. Houdt u echter steeds aan de maat van 1 ons suiker per fles wijn. WARME WIJN wordt getrokken in 3 uur van 1 fles rode wijn, 60 gram suiker. 1/2 dl cognac, 2 schijfjes citroen en 4 kruidnagelen. Zeer warm inschen ken WARM BESSESAP Breng 4 dl water aan de kook met een stukje pijpkaneel en een ci troenschil. Nadat hei 3 kwartier heeft getrokken, wordt het vocht fonee^ en kij 4 dl bessesap met 120 gram suiker geschonken. Warm de drank weer goed op. BORSTPLAAT Alle soorten roomborstplaat heb ben hetzelfde grondrecept en dat SL9¥ Per 250 gram shiker ge bruikt men 3 eetlepels room. 3 eetlepels water, 1/2 eetlepel cus- tardpoeder Roer de suiker en de custard poe der door elkaar en laat het zoetjes smelten met de room er het water. De vloeistof moet inkoken tot het punt waa? uw welslagen vanaf hangt: tot er een gordijntje van suikerstroop blijft hangen tussen de tanden van een vork: ook de laat ste druppel die van de vork af druipt. moet een draadje trekken. Van het vuur af, gaat u nu de massa kloppen met veel geduld tot het een dikke ondoorzichtige stroop is geworden. Giet die in de vor men op een vt+ aanrecht of op vet vrij papier. Wanneer de figuurtjes koud en stijf zijn, op hun kant zet ten en drogen. (Afwisseling brengt een toegevoegde lepel cacao, kof- fiepoeder, gebroken hazelnoten of „mijnen) WARM BIER Vooraf moet gezegd worden dat het er onschuldig uitziet als een engelenpapje. Het is ook hemels, alleen bij onmatigheid wordt het hels. Roer gedurende 10 minuten 6 eier dooiers met 125 gram suiker. Voeg er langzaam al roerend een halve liter warm gemaakt bier door. daarna een halve lite* room en de volgende kruiden: 2 kruidnagelen, 10 cm pijpkaneel. I/4 citroenschil, een klein stukje gemberwortel, wat korianderzaad. Blijf roeren tot de massa gebonden is en zorg dat zij vooral niet kookt. Neem nu de pan van het vuur, voeg een snufje zout en een dl rum toe, giet alles door een zeef en drink he+ heet. PUNCH VOOR KINDEREN EN CHAUFFEURS Dit gaat erin. u ziet het is alcohol vrij: 3/4 1 water, een stukje pijp kaneel, 4 kruidnagels een stukje gemberwortel, citroenschil en si naasappelschil. 150 g suiker, fles appelsap, sap van de citroen en sinaasappel. Het water met schilletjes en krui den aan de kook brengen, drie kwartier laten trekken en daarna zeven. Suiker en sappen toevoegen en de punch weer verhitten. PUNCH VOOR WIE NIET ACHTER HET STUUR HOEFT Om het u gemakkelijk te maken, bereidt u punchstroop. Hiervoor wordt 250 gram suiker met 1 dl water en de schil van 1/2 citroen gekookt tot het stroperig is; voeg er dan 1/2 dl citroensap en 1/2 fles rum bij. De stroop kan in een gesloten fles bewaard worden tot u flinke bodems in kleine water glazen gaa+ schenken en dit aan vult met veel of weinig kokend water. MARSEPEIN 200 Gram amandelen broeien (dat is in ruim water tegen de kook aanbrengen, en met koud water af spoelen) pellen en zeer fijn malen. Heel goed mengen met 400 gram poedersuiker. 1/2 theelepel oranje bloesemwater, 1 eiwit De marse pein een nacht in een vochtig boterhampapier koel laten staan. BOTERLETTER (of Kerstkrans) Voor de vulling is er het volgepde nodig: 1?5 gram amandelen, 125 gram suiker, geraspte citroenschil, 1 ei. Voor het deeg: 75 gram bo ter, 100 gram bloem, een klein kopje, half gevuld mei koud water, 2 gram zout, een beetje ei. De amandelen „broeien", pellen en zeer fijn malen. Het losgeklopt ei, de citroenschil en de suiker dooi de amandelen mengen Zo is de vulling klaar, maar u zorgt dit een week tevorer. gereed te hebben; het blijft zolang afgedekt op een koele plaats staan. Zo maakt u het feuilleteedeeg. Zeef de bloem in een kom en snijdt de boter er in stukken van 1 tot 2 cm doorheen. Voeg zout en wa ter toe en maak er een samen hangend deeg van, niet door te kneden, maar doo- te mengen met het mes. Taiel en deegrol met bloem bestuiven en het deeg zacht uitrollen tot een lap van ca. 1/3 cm. De rechthoekig gerolde deeg lap in drieën vouwen dwars leg gen en weer uitrollen. Nog eens vouwen enz. In het geheel tot drie keer toe. Nu moet het een half uur op een koele plaats staan. En daar na rolten vouwt u het opnieuw. Het moet in het geheel driemaal- drie keer worden gerold en ge vouwen en daartussen in 2 x rusten. Tenslotte rolt u er een lange reep van 8 cm breef uit. Hierop legt u rolletjes amandelpers; de deeglap wordt dichtgevouwen en met wat water geplakt Het gevulde deeg moet met de naad naar beneden op een natgemaakte bakplaat gelegd, met ei bestreken en in 30 tot 40 minuten gaar ge bakken worden in een hete oven. Het eerste kwartier de oven niet openen. ZOLANG ER MENSEN ZIJN, ZIJN ER VRIJERS EN OMGEKEERD Het voornaamste ingrediënt van een vrijer is zelfrijzende liefde. Voor de vrijer van speoulaas komt het neer op: 200 gram zelfrijzend bakmeel, 75 gram boter, 100 gram bruine basterdsuiker, 8 gram spe culaaskruiden (of kaneel, gember poeder, kruidnagelpoeder en noot), 2 eetlepels melk, 100 gram aman delen. Meel, suiker, kruiden en wat zout door een zeef schudden en roeren. De boter met twee messen door heen snijden en de melk toevoegen. Nu met de hand tot een gelijk matig deeg kneden, dat even laten rusten en daarna uitrollen op een met bloem bestoven tafel. De aman delen broeiep, pellen snipperen en met de deegrol licht in het deeg drukken. Vervolgens de ideale vrijer boetseren en gaai' bakken in een matig warme oven gedurende 20 tot 25 minuten. WEIHNACHTSTOLLE Het kenmerk van de Weihnacht- stolle is d'- wijze waarop het deeg is toegevouwen: zo, dat de boven ste overslaande kant kleiner is dan de onderste helft. In de vouw kan een rol amandelpe«s verstopt zijn: een zoet hart in elk sneetje. Voor het brood is nodig: 300 gram bloem, 100 gram boter. 11/2 dl melk, 2 eieren, 100 gram suiker, 20 gram gist, 100 gram amandelen, geraspte schil van 1/2 citroen, su kade, 200 gram rozijnen (of kren ten), 1 theelepeltje zout, (paneer meel, boter, poedersuiker) Van bloem, boter, melk, gist, sui ker, eieren, citroenschil en zout een deeg maken en dit laten rijzen. Dan de rozijnen, sucade en amandelen er door kneden Een ronde, dikke lap van het deeg vormen, toevou wen (al dan niet met een rol aman delpers). Het brood nog een half uur laten rijzen op de ingevette bakplaat terwijl het becjekt is met. een met-bloem-bestoven lapje. Bak ken in een vrij warme oven en na afkoeling bestrooien met poeder- suikei OLIEBOLLEN Meng 10 gram gist me- een scheutje lauwe melk. Maar daarvan met 3 kopjes bloem, een vol kopje lauwe melk en wat zout een gelijkmatig en stevig deeg. Daar gaan 2 kopjes krenten en rozijnen en 1 gesnip perde appel doorheen waarna het beslag op een warme plaats een uur lang moet rijzen Tenslotte met 2 lepels ballen vormen en ze in warme (maar niet hete) olie „laten dansen in de pan" Met deze hoe veelheid ingrediënten worden het er niet meer dan 15. YVORSTEBROODJES (niet oud-Hollands) Je wil ook wel eens gauw klaar zijn met het oven werk Hier, dan: Snijd een half stokbrood in '8 ge lijke stukjes en hol ze genoeg uit om er telkens 2 Weense worstjes door te steken. Besprenkel de broodjes met water en laat ze in een voorverwarmde oven geduren de 5 minuten knappend worden, Garneren met in het brood gesto ken takjes peterselie en een rood lintje. Warm presenteren met mos terd. SALADE „KLOKKE 12" Elk slaatje is pasklaar te maken voor het oudejaarssouper met een wijzerplaat. De salade krijgt de ronde, platte vorm van een taart; hij wordt bedekt me: mayonnaise waarop 12 punten van halve, groe ne geconfijte kersjes de cijfers aan geven, en de wijzers "uit rauwe peen gesneden, zeggen hoe laat het is. Kick Langeweg was de (Nederland»*) held van het I.B.M.-toernooi. Niet ene* grootmeester Donner heeft door *jjn speelsterkte geïmponeerd, evenmin een van de „coming men" Ree of Scholl, maar Langeweg die reeds jarenlang een eerste viool speelt In de Neder landse Internationale toernooien. Reeds in 1961 won Kick het I.B.M.- toernooi. maar toen was deze wedstrijd lang niet zo sterk bezet als thans, waar enkele prominenten der wereld <Por- tisch en Kotov) mede van de partij waren. Langeweg deelde achter deze twee de derde prijs met de Joegosla vische grootmeester Ciric. Maar niet alleen kwantitatief, ook kwalitatief was Langewegs resultaat subliem. Zijn par tijen stonden zonder uitzondering op hoog peil en alleen een kleine tegen slag in de voorlaatste ronde (verlies tegen Reel verhinderde, dat hü nog hoger uitkwam. Wit: K. Langeweg Zwart: O. Mojsgejev Reti-opening, Lasker-opstelling 1. c2-c4, Pg8-f6 2. g2-g3, c7-c6 3. b2-b3, d7-d5 4. Lcl-b2, Lc8-f5 (Deze opstelling is voor zwart veel minder bevredigend dan vroeger werd aangenomen. Doordat Lasker in New York 1924 Reti in deze variant op fraaie wijze had verslagen,, kon over de Las ker-opstelling jarenlang geen kwaad woord geschreven worden. Langzamer hand evenwel heeft zich een meer ob jectief oordeel gevormd en dit komt hierop neer, dat zwart in positionele moeilijkheden komt wanneer wit zijn centrumactiviteh zo lang mogelijk in reserve houdt. De witspeler geeft er in deze partij blijk van de gekozen variant volkomen te beheersen). 5. Pgl-f3, e7-e6 6. Lfl-g2, Lf8-e7 7. 0-0, 0-0 8. d2-d3, h7-h6 9. Pbl-d2, a7-aö (Beide spelers volgen de gebruikelijke wegen. Met de tekstzet tracht zwart de harmonische opbouw van de witte pion formatie met aö-a4 te verstoren). 10. a2-a3 (Om een eventueel a5-a4 met b3-b4 te beantwoorden) 10. Pb8-d7 11. Ddl-c2, DdS-b6 12. Lb2-c3, Tf8-e8 13. Dc2-b2! (Om op het goede ogenblik b3-b4 t* kunnen doorzetten) 13. Le7-c5 (Verhindert b3-b4 op geraffineerde wijze 14. b4?, ab4: 15. ab4:, Tal: 16. Tal:, Lf2:-imaar dit betekent slechts uitstel van executie; 14. Tal-el, Lc5-f8 15. e2-e4! iPas nu acht de witspeler het ogenblik voor een opmars in het centrum ge komen) 15. Lf5-h7 16. Tel-e2 (Ontlast de andere toren van de dek king van 12) 16. Db6-c5 (Zwart wil b3-b4 afdwingen, maar wit verliest zijn geduld niet. Na 17. b4, ab4: 18. ab4:, Da7 kan zwart succesvol op vereenvoudiging en remise spelen) 17. Tfl-al, Dc5-b6 18. h2-h3, Pd7-c5 19. Pf3-el, Ta8-d8 20. Db2-c2! (Nu wordt de opmars b3-b4 weer ac tueel: van c2 uit verhindert de witte dame de sprong van het zwarte paard naar a4) 20. d5xe4 21. d3xe4, Td8-d7 .(Zwart wil nu langs de d-lijn tegen spel verkrijgen. Het is duidelijk dat zwart zich in grote positionele moeilijk heden bevindt) 22. Te2-e3 (Ook onmiddellijk b3-b4 was mogelijk) 22. Te8-d3? 23. b3-b4! (Nu is deze opmars dodelijk) 23. a5xb4 24 a3xb4, Pc5-a6 25. c4-c5! (Hier blijkt het bezwaar van zwarts 22e zet die het veld d8 aan de zwarte dame heeft ontnomen) 25. Db6-c7 26. Pd2-c4 (Met de nieuwe dreiging 27. Le5!) 26. Pf6-d5 i 'Op deze listige wijze hoopt zwart zich te redden) 27. Lc3-e5, PdöxeS (Praktisch gedwongen. Na 27. Dc8 zou zelfs 28. edö:!, Lc2' 29. Pb6 tot duidelijk voordeel voor wit leiden) 28. f2xe3, Td7-d2 (Op deze fraaie, overigens gedwongen zet had zwart zijn verwachtingen ge baseerd I 29. Le5xc7, Td2xc2 30. Pelxc2, Pa6xe7 31. Tal-a7! (Aldus verovert wit geforceerd een pion 31. Tb8 32. Pa5 en daarmee is het pleit beslecht) De witspeler speelt het (wat lang gerekt el sluitstuk even zorgvuldig als energiek. Er volgde: 31 Td8-dl+ 32. Kgl-f2, Tdl-cl 33. Pc2-a3, Pc7-bS 34. Ta7xb7, Pbóxa3 35. Pc4xa3. Tcl-c3 36. Tb7 a7, Tc3-b3 37. Ta7-a4, Tb3-b2+ 38. Kf2-gl, Lh7-g6 39 e4-e5, Lf8-e7 40. h3-h4, Lg6-d3 41. Lg2xc6 g7-g5 42. Ta4- a7, Kg8-f8 43. Ta7-a8 Kf8-g7 44. Ta8- e8, Le7-f8 45. h4xg5, h6xg5 46. Lc6-g2, Tb2-a2 47. c5-c6. Ta2xa3 48. c6-c7, Ta3- al+ 49. Kgl-h2, Tal-cl 50. c7-c8D, Tclxc8 51. Te8-c8 Lf8xb4 52. Kh2-gl, Ld3-f5 53. Kgl-12, Lb4-a3 54. Lg2-f3, Lfö-g6 55. Tc8 b8, La3-c5 56. Kf2-e2, Lc5-a3 57. Tb8-b7, La3-c5 58. Tb7-h5, Lc5-a3 59. Tb5-bS. La3-c5 60. Ke2-d2, Kg7-f8 61, Tb3-b5, Lc5-a3 62. Lf3-*2, Kf8-g7 63. Le2-d3, La3-cl+ 64. Kd2xcl, Lg6xd3 65. Tb5-b4, Ld3-h7 66. Kcl-d2, Kg7-g6 67. Tb4-b7, Kg6-g7 68. Kd2-c3, Lh7-g6 69. Kc3-d4, Lg6-h5 70. Tb7-b2, Lha-f3 71. Tb2-f2, g5-g4 72. Tf2-c2, Kg7- g6 73. Tc2-c7, Lf3-dl 74. Kd4-c5, Kg6-g7 75. Kc5-d6, Ldl e2 76. Kd6-e7, Kg7-g6 77. Tc7-c2, Ld2-f3 78. Tc2-c4, Kg6-f5 79. Ke7-d6, Lf3-e4 80. Tc4-b4, Le4-d3 #1. Tb4-f4+, Kf5-g6 82. Kd6-e7, Ld3-c2 83. Tf4-f6 Kg6-g5 84. Ke7xf7, Lc2-b3 85. Kf7-e7 Lb3-d5 86. Ke7-d6, Ld5-b3 87. e3-e4, Lb3-c2 88. Kd6xe6, Lc2xe4 89. Ke6-d6. Le4-d3 90. Tf6-f8. Kg5-g6 91. e5-e6. Kg6-f7 92. e6-e7 en zwart gaf zich gewonnen

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1967 | | pagina 13