Najaarscollecties
Chr. van Oversteeg
twee keer
zo groot?
Werd aarde
Monumentenzorg pleit voor
behoud Bossche stadsplan
A. van Ravels
t
f
f
Interessante
publicatie
J. v. cl. Eerden
Expansiever
Aardkern
DAGBLAD DE STEM
St.-lgnatius-
Ziekenhuis
POLIKLINIEKEN
zijn op die dag dus
GESLOTEN
Stad moet geen museum worden
J. L. M. Muris
geen spreekuur
K. J. M. Meuwese
afwezig
geen spreekuur
Burda knippatronen
f
st. ignatius-ziekenhuis
Afspraak spreekuur
interne geneeskunde
Dr. Arnoldussen
Dr. Urlings
Dr. Gödden
Degeneratie
Museum
ONTSTAAN NOC STEEDS MYSTERIE
DANKBETUIGING
Hartelijk dank aan Rijschool
„Willy Roels", voor het be
halen van mijn rijbewijs op
het eerste examen.
Mevrouw Weemaes-
de Bruyne
Heikant, oktober 1967
ZENUWARTS
maandag 30 oktober
Ziekenhuis Sluiskil
DANKBETUIGING
Hiermede dank ik rijschool
Willy Vermeulen, voor het
behalen van mijn rijbewijs
op het eerste examen.
V. v- Waes.
Hulst, IJzerenhandstraat 8.
CHIRURG
tot 6 november
Dr. van Oppen neemt waar
TANDARTS
Hulst
Dinsdag 31 oktober a.s.
IN ONZE
hebben wij weer kleurrijke variaties voor
radig o.a.
- ZUIVER WOLLEN JERSEY (scheerwol)
- TREVIRA 2000
- WOL MET POLYESTER
- KAMGAREN
- TERLENKA
- PRACHT KWALITEIT FtUWEEL
(Niedeck)
- WOLLEN STOFFEN VOOR
JAPONNEN, PAKJES enz. enz.
OOK VERKOOP VAN
STOFFENHANDEL
STATIONSSTRAAT 21
WAALWIJK
boeiend voor elk lid van hei gezin
elke dag opnieuw
Heden overleed tot onze diepe droefheid, toch nog
onverwacht, in het St.-Ignatius-ziekenhuis t»
Breda, voorzien van het H. Sacrament der zieken,
in de leeftijd van 64 jaar, onze innig geliefde
echtgenote, moeder, behuwd- en grootmoeder,
zuster, schoonzuster en tante, mevrouw
LOUISA MARIA THIJS
echtgenote van
Josephus Franciscus de Coniuck
eerder weduwe van Johannes Blommaert
Wij bevelen onze dierbare overledene in uw ge-
beden aan.
St.-Jansteen:
J. F. de Coninck
Venlo:
H. W. B. Buys-de Coninck
J. Buys
Paul, Jos, Gonda en Marcel
Eindhoven:
A. B. A. L. de Coninck
M. de Coninek-van Rooy
Eudy
St.-Jansteen:
M. J. M. J. de Brouwer-de Coninck
C. M. de Brouwer
Familie Thijs
Familie de Coninck
St.-janstoen, 26 oktober 1967
Fransestraat 2
De plechtige uitvaartdienst, waarbij wij u beleefd
uitnodigen, zal plaatshebben in de parochiekerk
van de H. Johannes de Doper te St.-Jansteen op
dinsdag 31 oktober om 10 uur, waarna begrafenis
op het r.-k. kerkhof aldaar.
Samenkomst te 9.15 uur in het St.-Liduina-zie-
kenhuis te Hulst, waar de overledene ligt opge-
baard.
Rozenkransgebed maandagavond om 7.30 uur in
de kapel van O. L. Vrouw v.d. Polder te Absdale,
Met diepe droefenis geven wij u kennis van
het overlijden, gesterkt door de H, Sacramenten
der Zieken, van onze lieve moeder en oma me
vrouw
CAROLINA ANNA HELENA MARIA
VAN DER VEN
weduwe van
H. J, Holterman
in de ouderdom van 85 jaar.
Willemstad (Curasao):
J. V. M. Holterman
Enschede:
Th. J. M. Holterman
's-Hertogenbosch
L. C. M. Holterman
Enschede:
M. A. A. Holterman-Paalman
Zwolle:
A. M. Holterman
M. F. Holterman-Nout
Dongen
E. C. M. Hezemans-Holterman
M. A. P. Hezemans
Deventer:
F. B. M. Holterman
C. S. J. Holterman-Calf
Kleinkinderen
Dongen. Hoge Ham 86a
26 oktober 1967
De H. Mis van Requiem zal opgedragen mr- J
den maandag 30 oktober te 10.30 uur in dept-
rochiekerk van de H. Laurentius te DtBpn,
waarna de teraardebestelling in het familiegral
op het r.-k. kerkhof om 4.30 uur te Zwolle.
Bijeenkomst dames in de kerk; heren Hoge Ham
86a.
Zondag 6 uur avondmis in de Laurentiuskerk.
Gelegenheid tot condoleren na de uitvaartdienst
op Hoge Ham 86a.
Tot onze grote droefheid overleed heden na een
kortstondig geduldig gedragen lijden, in het r.-k.
ziekenhuis te Oostburg
JOHANNES FRANCISCUS DE VOS
echtgenoot van
Maria Johanna Naye
in de leeftijd van 95 jaar.
M. J. de Vos-Naye
kinderen, behuwd-, klein- en
achterkleinkinderen
Biervliet, 25 oktober 1967
Gentsestraat 73
Uitvaartdienst maandag 30 oktober om 10.00 uur
in de r.-k. kerk O. L. V. Onbevlekt Ontvangen
te Biervliet.
Rozenkrans zaterdag 28 oktober om 8.00 uur.
st. ignatius-ziekenhuil
breda
wilhelminasingel 33, breda
Met ingang van 15 oktober 1967 zullen de Internisten
van heA St.-Ignatiusziekenhuis uitsluitend op af"
spraak te consulteren zijn.
Zowel de nieuwe als oude patiënten wordt aange
raden zo spoedig mogelijk telefonisch of persoonlijk
hun afspraak te maken bij het Centrale Afspraak
centrum. Telefoon 31050 of 22000 toestel 435.
Alle patiënten worden binnen een week behandeld.
In verband met dit nieuwe systeem worden de
spreekuren als volgt gewijzigd:
dinsdag en vrijdag van 9.0012.30 uur en
van 13.30—17.30 uur
maandag en woensdag van 9.0012.30 uur en
van 13.30—17,30 uur
maandag, dinsdag en
donderdag van 9.00—12.00 uur
woensdag en vrijdag van 10.00—12.00 UU*
BREDA
L. S.
1 November a.s. (Allerheiligen) wordt door ons
voor de laatste keer als zondag aangemerkt
DE DIRECTIE
Met grote vreugde geven wij
kennis van de geboorte van
onze zoon
RUTGER PATRICK
JOSEPH
G. H. M. van der Linden
E. W. M- van der Linden-
Goyarts
Groningen. 23 oktober 1967.
Büderdijklaan 91.
Getrouwd
Th. A. M. G. van Thiel
arts
en
Marié-José Geuljans
Breda, 28 oktober 1967.
(Bijzondere correspondentie)
Onder trouwd
HANNEKE v. d. VIJVER
en
H. G. HAELST,
arts
De huwelijksinzegening zal plaatsvinden zaterdag 4
november in de parochiekerk te Biervliet.
Biervliet, Weststraat 25
Zuiddorpe, Dorpsplein 9.
Gelegenheid tot feliciteren van 16.0017.30 uur in
restaurant „De Braakman", Hoek.
Toekomstig adres: Middenstraat 118, Sluiskil.
Met diepe droefheid geven wij u kennis van het
overlijden, gesterkt door het H. Sacrament der
zieken, van onze lieve moeder, en oma
MARIA CORNELIA ADRIANA
VAN GAALEN
weduwe van
H. P. Chr. van fier Vleuten
in de ouderdom van 66 jaar.
Lange Ruige Weide:
F. Albregts-van der Vleuten
R.Albregts en kinderen
Gorinchem:
J. Groosman-v.d. Vleuten
H. Groosman
Turnhout:
Chr. van der Vleuten
A. van der Vleuten-van Mosselgem
en kinderen
Goes:
A. Dusarduyn-v.d. Vleuten
W. Dusarduyn en kinderen
Johannesburg (Zuid-Afrika)
H. Cattaert-v.d. Vleuten
H. Cattaert en kinderen
Nijmegen:
A. van der Vleuten
Oostburg, 27 oktober 1967
Zuidzandsestraat 54
De H. Mis van Requiem zal opgedragen worden
dinsdag 31 oktober a.s. om 10.30 uur in de paro
chiekerk van de H. Eligius te Oostburg.
Rozenkransgebed maandagavond om 7.00 uur in
voornoemde kerk.
Gelegenheid tot condoleren na de uitvaartdienst
in Hotel Du Commerce te Oostburg.
Zij, die geen kennisgeving van overlijden ont
vangen hebben, gelieven deze aankondiging als
zodanig te beschouwen.
(Van een onzer verslaggevers)
BREDA De Stichting 's-Herto
genbossche Monumentenzorg maakt
zich zorgen over het aanzien van de
stad over enkele tientallen jaren. In
een brochure Pleidooi voor 's-Her
togenbosch" neemt zij stelling tegen
het groeiende ontbindingsproces van
het oude Den Bosch-
„In deze tijd, nu de disharmonie
met het verleden groter is dan ooit,
dient mei zich af te vragen hoe de
culturele erfenis die Den Bosch
vormt behouden kan blijven voor de
toekomst. Onderwaardering en in som
mige gevallen zelfs onberedeneerde
minachting voor al het oude leiden
maar al te vaak tot sloop en tot ver
vanging door aan de oude stad we
zensvreemde nieuwbouw. Daarmee
dreigt een groot cultuurgoed verloren
te gaan".
Dit is in het algemeen de strekking
van het betoog waarin de Stichting
's-Hertogenbossche Monumentenzorg
aandacht vraagt voor het behoud van
het unieke Bossche straten- en wegen
plan en voor het behoud van gebou
wen, die van belang zijn voor de ïis-
torie, de sfeer en het karakter van de
oude hertogstad.
Als vesting heeft Den Bosch in de
loop der eeuwen een belangrijke plaats
ingenomen. Met de vesting werd niet
alleen bedoeld de ommuurde stad,
maar ook de rondelen, bastions en
poorten die de eigenlijke vesting in
èen wijde kring omsloten. Ook de lage
landen van de uitgestrekte polders,
die bij hoog water oorlog voeren on
mogelijk maakten, waren troeven die
het de vijand onmogelijk maakten de
stad in te nemen.
Deze beslotenheid werd nog geaccen
tueerd door de stad rondgaande bo
menrij op de wallen.
Het karakteristieke van het oude
Den Bosch is nog te zien aan het sa
menspel van grachten, muren en bo
men langs de Parklaan, de Noord wal
en de Muntelwal.
,,De oude stadsmuren staan al op de
monumentenlijst, maar", zo stelt de
Stichting Monumentenzorg, ,,zou het
niet zinvol zijn de muren langs de
Aawal en Oostwal te ontgraven, de
grachten langs Hekellaan en Oostwal
en de volledige ring van bomen op de
wallen te herstellen?". Dit zou een eer
herstel zijn van de oude vesting Den
Bosch, een nieuw middelpunt „als de
gouden vatting van de parel die de
oude binnenstad vormt" in een gro
ter maar moderner geheel.
De Stichting 's-Hertogenbossche Mo
numentenzorg is in principe niet hele
maal wars van enige afbraak. Zij stelt
bijvoorbeeld de afbraak voor van de
achter de Muntelwal gebouwde hui
zen waardoor de oude binnenmuren
langs de Kasterenwal, Noordwal, Hof
stad, Aawal en Oostwal ook uitgegra
ven en gerestaureerd zouden kunnen
worden.
Een groot gevaar ziet de schrijver
van de brochure, de architect J. van
der Eerden, in de bouw van d.e toren
flat naast St.-Pieter op het mr. Loeff-
plein. „Dit schijnt nog maar een be
gin, maar men kan reeds nu al de
onrust constateren die dergelijke ko
lossen veroorzaken in het stadsbeeld".
Nergens beter dan op de Markt kan
men zien welke gevaarlijke degenera
tie de binnenstad bedreigt, vindt de
Stichting Monumentenzorg. Men heeft
er de lindebomen gekapt en door een
andere wijze van beplanting is de wis
selwerking met de kerk verloren ge-
gdan- Ook het parkeerterrein bij de
kerk en de grote transportwegen ver
storen het evenwicht.
Een wezenlijk onderdeel van het ge
hele „tadspatroon is het stelsel van
waterwegen, ontwikkeld vanuit de Ha
ven. De waterwegen, vroeger van le
vensbelang voor de handel en indus
trie,. zijn in de loop der eeuwen steeds
meer uit het gezicht verdwenen, maar
waar ze in het zicht - komen spelen ze
mee in de middeleeuwse sfeer van
de stad. Het prijsgeven van de Haven
en de Binnendieze zou een wezenlijke
verminking van de oude binnenstad
betekenen.-
Het ontbindingsproces zou, volgens de
heer Van der Eerden, begonnen zijn
met het graven van de Zuidwillems
vaart, waardoor het gebied langs de
noordelijke wallen van het centrum
zijn afgesneden en ingeklemd tussen
kanaal en Aa. De bouw van een
grote fabriek heeft de twee noordelij
ke toegangswegen Haven en Orthen-
straat volkomen gedegenereerd, terwijl
de vervanging van de sfeervolle be
slotenheid rond de middeleeuwse St.-
Jacobskerk door een villawijk een we
zensvreemd element geacht moet wor
den in de oude binnenstad.
„Wil men voor het behoud van een
historische stad iets doen, dan zal
men er voor moeten waken, dat ze
geen museum wordt. Plet leven zelf
van de mensen is in zijn veelzijdigheid
haar belangrijkste grondslag. Juist in
deze tijd moet men de mogelijkheden
van de oude stad met een nuchter
oog bezien. Daarom is het op de eer
ste plaats van belang, het ontvolkings-
proces te stuiten en de restauratie
van oude woonhuizen, waar mogelijk,
met kracht te stimuleren. De ambach
ten en de kleine industrie zullen^ geen
moeilijkheden opleveren. Maar er zal
wel voor moeten worden gewaakt, dat
te groot geworden bedrijven niet in
het centrum gevestigd blijven", con
cludeert de heer Van der Eerden, die
hieraan een pleidooi koppelt voor de
afsluiting van de binnenstad voor het
verkeer. De heer Van der Eerden on
derkent daarbij bepaald niet de tra
ditionele rechten van het moderne ver
keer in de binnenstad, maar vraagt
zich af waarom het in vele gevallen
„de levende en nuttige tradities van
Den Bosch moet ondergraven". Inmid
dels heeft het pleidooi van de Stich
ting 's-Hertogenbossche Monumenten
zorg voor de afsluiting van de binnen
stad een medestander gevonden in de
deskundigen die onlangs een verkeers
enquête en verkeerstellingen hebben
gehouden. Algemene conclusie was, dat
afsluiting van de binnenstad voor het
verkeer de enige mogelijkheid is om
heA stadscentrum leefbaar te houden.
Ir. Meischke, directeur van de
Rijksdienst voor Monumentenzorg heeft,
aldus blijkt uit de brochure, in een
rapport bekendgemaakt, dat nog geen
één procent van de bebouwing ouder
dan honderd jaar is. „In vroegere
tijd zou de bescherming van de oude
stad stilstand hebben betekend van de
ontwikkeling van de architectuur; nu
zijn de mogelijkheden buiten de stads
kern welhaast onbeperkt. Het wordt
tijd, dat de bebouwing die thans nog
oud is, zuinig wordt bewaard", meent
ir. Meischke. Daarom moet, aldus het
standpunt van de Stichting Monumen
tenzorg, het denkbeeld, dat de altijd
noodzakelijke groei en vernieuwing bin
nen een historisch waardevolle stads
kern moet leiden tot afbraak, als een
verouderd principe gelden.
De heer Van der Eerden besluit zijn
pleidooi met de wens, dat het in voor
bereiding zijnde bestemmingsplan tot
regeneratie van het Uilenburgkwartier
symbolisch zal zijn voor een wezen
lijk moderne aanpa." van de proble
men waarmee het oude Den Bosch
andere wijze van beplanting is dew is-
zoals het historisch door de wallen
wordt omsloten, nu worstelt.
Professor Irving van de universiteit
van Leeds kwam door de bestudering
van een geheel andere materie tot de
zelfde conclusie.
Met de Australische geoloog ver
richtte hij onderzoekingen in Europese
en Aziatische gebergten. In de periode
dat deze bergen ontstonden werden zij
gemagnetiseerd. Hun magnetische in
clinatie ten opzichte van de aardkern
werd bepaald door de plaats en tijd
van hun ontstaan. In gunstige om
standigheden is deze oorspronkelijke
inclinatiecoëfficiënt geconserveerd"
gebleven. Deze komt echter niet meer
overeen met de huidige inclinatie
m.a.w. de geografische ligging ten op
zichte van het aardcentrum is veran
derd. Irving en Ward toonden aan dat
de straal van de aarde in de afgelo
pen 250 miljoen jaar ongeveer tien
procent groter is geworden.
Dit percentage tartte de bestaande
theorieën waarin verkondigd werd dat
er een toename moet zijn ge\Yeest
van rond de veertig -procent in de af
gelopen 200 miljoen jaar. Men ver
klaarde hieruit het ontstaan van de
continenten en de formatie van de
oceanen die zich in dit tijdsverloop
moeten hebben voltrokken. Hoe dan
ook, zelfs de mogelijkheid van een be
trekkelijk kleine schaalvergroting trek
ken de meeste geologen en kosmolo-
gen in twijfel. Zo betoogde Raymond
Dearnley van het British Geological
Survey (Engels instituut voor geolo
gisch onderzoek) op dezelfde conferen
tie, dat de bestaande structuren met
een geologische ouderdom van 2000
miljoen jaar of meer te zamen de
helft van de tegenwoordige aarde uit
maken. Een uitbreiding van deze om
vang kan dan ook niet geheel uitge
sloten worden geacht op basis van
het huidige wetenschappelijke bewijs
materiaal.
Als de aarde werkelijk groter wordt,
waarom eigenlijk?
In 1938 poneerde prof. P. Dirac van
de universiteit van Cambridge de
stelling dat de zwaartekrachtconstante
feitelijk geen constante is, maar ge
leidelijk afneemt.
Bijvoorbeeld: als de zwaartekracht
vermindert, dan zal de atomische sa
menhang in het binnenste van de aar
de zich doorlopend aan de veranderde
druk aanpassen. Het belangrijkste ge
volg hiervan is dat de aardkern ex
pansiever wordt, omdat daar de
zwaartekracht het hevigst is. De aard
korst die onder veel meer spanning
staat zou hier niet onmiddellijk in
vloed van ondergaan, maar toen de
groei van de kern eenmaal op gang
kwam, pas gebroken zijn. Dl breu*c
zou steeds breder worden en tenslotte
de oceanen vormen. De delen van de
oorspronkelijke aardkorst de hui
dige continenten maakten zich los
van elkaar, naarmate zij van het cen
trum van de aarde gedrongen wer
den. Deze zuiver theoretische benade
ring verklaart heel wat eigenaardig
heden van de huidige aarde. Het is
duidelijk dat er nog een diepgaand
onderzoek moet worden verricht om
precies te bepalen in welke mate de
aarde uitzet. Het magnetisme ir ge
steente vereist nauwkeuriger waarne
mingen om overtuigend te zijn. En
het is noodzakelijk om de oorzaak
vast te stellen van de karakteristieke
groeimarkeringen der koralen.
Dit is geen gemakkelijke taak omdat
zij al vele miljoenen jaren geleden uit
gestorven zijn. Wellicht slaagt de we
tenschap erin de variaties in aardom
trek en omwentelingssnelheid nader te
kunnen bepalen en daardoor een licht
te werpen op het ontstaan van de
aarde en het heelal.
BIJ DE FOTO:
Zo vaag als de eerste foto van de
aarde is nog steeds haar ontstaan.
KONINGIN EILIZABETH van Enge
land heeft een wet bekrachtigd waarbij
de abortus-wetgeving in Engeland, die
een eeuw oud is, wordt versoepeld. De
nieuwe wet gaat yolgend jaar april in.
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 28 OKTOBER 1967
et de aarde uit als een ballon? Dit is een van de kritieke vragen
Zdie beantwoord moeten worden wil de mensheid er in slagen
het mysterie van het ontstaan van de aarde op te lossen. Op een
onlangs in het Engelse Newcastle upon Tyne gehouden conferentie
toonden Britse geleerden aan dat het magnetisme in gesteente en de
„huid" van koralen - die overigens niets met elkaar hebben uit te
staan - hulpmiddelen zijn bij het vaststellen van de aardomtrek van
honderden miljoenen jaren geleden.
Professor Runcorn van de universiteit van New Castle verzamelde een aan
tal studies over koraalriffen van de hand van dr. C. Scrutton van het British
Museum en dr. J. W. Wells uit New York. Groeilijnen die in het koraalskelet
te onderscheiden zijn reflecteren de aanwas op dezelfde manier als boomrin-
gen, aan de hand waarvan het groeitempo kan worden vastgesteld.
Dr. Scrutton slaagde erin twee soor
ten groeilijnen te onderscheiden. Een
dagelijkse graad en een maandelijkse
graad. Daarna ontdekte hij dat de
zonnemaand in de tijd dat de koralen
nog leefden ongeveer 350 miljoen
jaar geleden ruim 28 dagen telde.
Dr. Wells die koralen van dezelfde
ouderdom bestudeerde vond dezelfde
daglijnen, maar bracht bovendier een
derde soort groeilijn aan het licht. Een
jaarlijkse. Toen kon hij aan de hand
van de dagelijkse groeimarkeringen
met vrij grote zekerheid vaststellen
dat in dezelfde periode een jaar ruim
vierhonderd dagen had. Dit nu houdt
in dat de aarde toen aanzienlijk meer
omwentelingen maakte dan tegen
woordig.
Uit de astronomie was dit reeds be
kend. Men heeft berekend dat de dag
van vandaag 0,001 seconde lan
ger duurt dan die rond de eeuwwisse
ling. Men wijt het mindere aantal om
wentelingen aan het groter worden
van de straal van de aardbol.
De Engelse professor Runcorn bere
kende dat het niet meer kon zijn dan
ongeveer 2,5 cm per vijftig jaar.
Dit lijkt zeer weinig, maar impli
ceert niettemin dat de aarde zich na
haar ontstaan ongeveer 4.500 mil
joen jaren geleden méér dan ver
dubbeld heeft.
