p
E
L
li
Vrijheid van
godsdienst
in Spanje
dode letter
,.lk liet personeel
te veel verdienen
W
25.
PARLEMENT „NOG ROOMSER DAN DE PAUS"
s
BOVENSTE
BESTE
i BOILER
R
U
i
H
E
L
D
E
R
E
BINNENHOF
De nieuwe tijd
VAN HEUST VOLGENS VRIJ NEDERLAND:
NYLON
Voor 6 miljoen
gestolen aan
schatkistpapier
DAGBLAD DE STEM VAN ZATEBDAG 7 OKTOBER 1967
7
E
N
M
E
T
AA
1
i
N
K
l
E
U
R
E
N
ROND KM HET
Lijdensweg
Excuus
Ketter
ia-knikkers
Gesloten
Rudi Carrell
Twee
jaar voor
juwelendief
N.V PHONOGRAM
DAALDEROP-TIEL
kien deze speciale geo
end hebben gewerkt op
lie natuur, en zeer sterk
|handenarbeid aangepast
vertegenwoordigt on
torden bepaald door de
•en radicale verandering
Tnarbeid. Deze verande-
Imeen beïnvloed. De wo.
minder noodzakelijk.
Uitwijking naar meer
erk gegaan dat de voor-
Jsen huis en werk groter
loe bijgedragen hebben,
lieven zo veranderd zijn,
fvan de huiselijke voor-
rianteren, veelzijdig, en
I afwisselende omgeving,
fise designers en produ-
vlg geconstrueerd, en Is
n. In evolutie naar een
een familie eigenlijk in
it stoelen. De kasten zijn
itigste kasten is wel de
t worden om te drogen,
spoeld. De kast beschikt
iige kan dadelijk vanuit
keukenmeubilair heeft
kocht worden, zodat'het
;rniseren door enkel een
1 te zetten, zoals kasten,
zodat ze nu voor ver-
Het boekenrek bijvoor
teken alleen kan dienen.
en biedt meestal plaats
ook voor boeken. Indien
ingebouwde kleerkasten,
inetten) die erg veel op
tien met de achtergrond,
ma helemaal niet.
n de produkten van de
heidene handelsforen en
praktisch design hebben
in Europa en Amerika
■iële kunstprodukten van
a - iNotitiëf*'" v
f lil
(Van onze parlementaire redactie)
DEW HAAG Politiek geïnteres
seerde Nederlanders komen de laat
ste tijd volledig aan hun trek, dit in
tegenstelling tot vroeger. Werd de
politiek voorheen alleen bedreven in
het parlement binnen de politieke
partijen en aan de borreltafel, de
laatste tijd hebben ook de uitgevers
zich van deze politiek meester ge
maakt. Afgemeten naar de hoeveel
heid politiek-maatschappelijke en
politiek-sociale geschriften, doen ze
dit niet zonder succes Er gaat bijna
geen week voorbij, of er verschijnt
iets van de politiek op de boeken
markt: wetemcnappelyk, populair-
wetenschappelijk of alleen maar po
pulairDe populaire politiek-zwart-
op-wit is kennelijk in de plaats ge
komen van de borreltafel-politiek
van vroeger.
Toch moet men niet zo gering
schattend praten over deze veel ge
smade borreltafei-politiek. Hoe gek
het misschien ook klinkt, een partij
als D'66 is er immers groot door ge
worden en de laatste maanden gaat
men in ons goede land steeds meer
politieke cafés tellen, al of niet met
voorlopig succes. De politiek is blijk
baar nog nooit „zo dicht ben de kie
zer" geweest als thans het geval is.
Of de vele boeken en geschriften van
de laatste tijd mede het gevolg zijn
van deze politieke cafés moeten we
helaas in het midden laten. In derge
lijke omgevingen wordi letterlijk en
figuurlijk zeer hard aan politiek ge
daan, dat wel. Maar sommige poli
tieke uitgaven doen toch meer denken
aan de inspirerende rust van de stu
deerkamer, dan aan het een of ander
stamcaffé in zuid of noord.
Zo denkend krijg je ineens een
simpele brochure, nauwelijks vijftig
pagina's dik, op je schrijftafel en je
leest: „Politiek bedrijven is bouwen
aan de samenleving. Een deel van de
rampspoed welke de mensheid te
dragen heeft, kan zelfs rechtstreeks
herleid worden tot de gebreken wel
ke de samenleving vertoont". Om dan
even verder in ditzelfde eenvoudig
geschrift te lezen: „Als er werkloos
heid is, dan functioneert de samenle
ving niet doeltreffend. Er is dan iets
mis in deze samenleving Wij zijn niet
klaar met hel treffen van sociale
maatregelen. Dit zijn ingrepen, die
slechts de buitenkant raken, in de
trant van wat men in de sfeer van de
charitas deed in de vorige eeuw. Wat
ons te doen staat, is de samenlevings
verhoudingen zo te hervormen, dat
daaruit de ingebouwde tegenstrijdig
heid verdwijnt....''
Dit is niet meer de taal van de bor
reltafel-politiek, maat de wel erg
harde werkelijkheid vcm de politiek-
waar-het-om-gaot in deze brochure
van de Anti-Revolutionaire jongeren.
Dit is dan toch werkelijk het evange-
lisch-radikalisme waarover dr. W. P.
Berghuis van de Grote AR en drs. P.
J. Bogaers van de KVf het bij her
haling en zo graag hebben.
Tussen de zeet vele leerzame en
soms boeiende opmerkingen in de
meer dan vijftien geschriften, die we
de laatste tijd over de politieke ver
nieuwing in Nederland gelezen heb
ben, blijft een aantal regels uit deze
Arjos-brochure voortdurend in onze
herinnering. Dit heeft niets met oecu
mene te maken, maar wel met de
gedachte die achter de volgende, zij
het wat ingewikkelde zinnen staat:
„Zoals iemand a's kardinaal Ottaviani
nog wel achterhoede-gevechten kan
leveren, doch in de grond van de
zaak voor een verloren wijl overwon
nen, standpunt staat, zo kan hier en
daar de partijhierarchie van de chris
telijke partijen in Nederland probe
ren, thans reeds in principe over
wonnen standpunten nog een tijdlang
te verdedigenstap voor stap zal zij
tot terugtrekken worden gedwon
gen." Hoe men ook over deze opvat
tingen van een groot aantal AR-jon-
geren denkt; zeker is, dat om maar
weer eens een versleten term te ge
bruiken alles in beweging is, ook
en vooral de politiek. Tradities, ge
vestigde standpunten. versleten
reglementen en statuten, voorbije
werkwijzen en bijna overwonnen
denkbeelden ook in de politiek gaan
verdwijnen. Men kan daaraan ge
woon niet meer ontkomen, omdat een
nieuwe tijd zich heeft aangediend.
Voor Nederlanders, die op welke
manier dan ook aan politiek doen
zou het wel een heet kwalijke hou
ding zijn zich bij cle gegeven situatie
neer te leggen en maar af te wach
ten „tot na hen ne zondvloed komt".
Want dan doen zij zichzelf schrome
lijk tekort, omdat politiek nu een
maal is: het bouwen aan een samen
leving. En bovendien door deel te
nemen aan de discussies over de ver
nieuwing in welke vorm ook helpen
de Nederlanders die aan politiek
doen, klaarheid te brengen in de
stroom van opvattingen, meningen,
denkbeelden rona de partijvernieu
wing. Om maa. weede simpele,
maar boeiende Arjos-brochure onge
veer te citeren: „De aanhangers van
de zich baanbrekende nieuwe visies
worden dan gedwongen zich reken
schap te geven wat deze (hun) visies
m vergelijking met andere opvattin-
Ben, nu werkelijk waard zijn. Want
Pas de toekomst zal uitwijzen of hun
alternatief inderdaad historische
waarde heeft, of alleen maar valse
retoriek blijkt te zijn."
Want lang met alles, wat zich als
nteuui aandient, is werkelijk door
drenkt van een nieuwe geest. Er zijn
u.ee^ oude waarheden verborgen in
allerlei nieuwe leuzen. Alleen: de
ouae waarheden zijn verdwenen on
der het stof van de jaren. Schoonge-
veegd dank zij de vernieuwings-
0?'j in Nederland zullen zij als
meuw de samenleving kunnen ver-
Pterend<> samenleving kunnen
vernieuwen.
(Van onze correspondent)
MADRID De verschillende kerkgemeenschappen van Spanje beleggen
momenteel nationale bijeenkomsten om hun houding te bepalen tegenover
de wet op de godsdienstvrijheid, die deze zomer door de regering werd
afgekondigd. Zij hebben een termijn gekregen tot een januari 1968 om
ruggespraak te plegen.
De eerste bijeenkomst was die van de Spaanse baptisten die op 28
september te Albacete plaatsvond. Don Jose Cardona, dominee van de
Spaanse baptistenkerk en secretaris-generaal van de „Commissie ter ver
dediging van het evangelische geloof" in Madrid, verklaarde: „Niet alleen
houdt deze wet geen enkele verbetering in, maar een volledige toepassing
ervan zou zelfs een teruggang betekenen". Zijn commentaar geeft de te
leurstelling weer die onder Spanje's protestanten heerst. Het lijkt waar
schijnlijk dat het „protestantenstatuut", zoals de wet in de volksmond
heet, grotendeels een dode letter zal blijven.
Tien jaar lang keken de Sjaanse
niet-katholieken (31.000 protestanten,
9000 joden en 2000 mohammedanen),
met hoge verwachtingen uit naar de
dag dat de regering van generaal Fran
co hen godsdienstvrijheid zou toeken
nen. Maar nu het eindelijk zover is,
raadt de „Commissie ter verdediging
van het evangelische geloof" de Spaan
se protestanten aan zich niet in te
schrijven in de speciale registers van
degenen die „onder bescherming van
de Spaanse staat" hun niet-katholieke
godsdienst willen belijden.
De joden en mohammedanen willen
zich wel naar de nieuwe wet schikken,
maar zoals de bijnaam „Protestanten
statuut" reeds aanduidt, gaat het de
Spaanse regering vooral om deze groep
van niet-katholieken. Waarom zijn de
protestanten niet tevreden met de nieu
we koers van de Spaanse regering?
De lijdensweg van de protestanten
in Spanje begint lange jaren terug.
In de 16e eeuw hadden de „katho
lieke koningen", Isabel van Castilië
en Ferdinand van Aragon, de politieke
eenheid van Spanje bewerkstelligd door
de Moorse bezettingstroepen in zee te
drijven, en zij begonnen hun aandacht
te richten op de godsdienstige eenheid
van het land. De Inquisitie trad met
in-Spaanse grondigheid op. Duizenden
„bekeerden" zich zogenaamd om het
vege lijf te redden. Honderdduizen
den mohammedanen en joden verlieten
he.t land. Zodra de protestanten in
Spanje kwamen, maakte men terwille
van de nationale eenheid korte metten:
reeds in 1559 bestegen de eerste
Spaanse protestanten te Valladolid de
brandstapel.
Vier eeuwen lang werd de goede
Spaanse katholieken voorgehouden dat
alle protestanten zonder uitzondering
handlangers van de duivel waren. Nog
in onze eeuw kon kardinaal Segura
van Sevilïa verklaren dat men protes
tanten eigenlijk een goede dienst zou
verlenen door hen dood te maken .,,De
vrijheid van godsdienst" zo meende
deze 20e eeuwse kerkvorst, „is de
meest funeste van alle vrijheden".
Slechts gedurende de korte en chao
tische jaren van de tweede Spaanse
republiek (1933-1939) kende de rege
ring in Madrid alle niet-katholieken ge
lijke rechten toe. Maar zodra gene
raal Franco in heel Spanje aan de
macht kwam, werd de nationale een
heid weer als excuus aangewend om
een einde te maken aan deze kort
stondige vrijheid.
In het Spanje van de veertiger ja
ren moesten de Spaanse protestanten,
die sterk op hun buitenlandse geloofs
genoten steunden, harde vervolgingen
onderg&an. Zij waren immers groten
deels „afvalligen" van de officiële
Spaanse staatskerk.
Eerst in 1955 nam een hoogstaande
functionaris van de Spaanse regering
zich hun probleem ter harte. Zijn naam
was Fernando Maria Castiella en zijn
functie (toentertijd) Spaans ambassa
deur bij het Vaticaan.
Toen senor Castiella in 1957 tot mi
nister van buitenlandse zaken werd
benoemd, nam zijn „protestantensta
tuut" vastere vormen aan. Minister
Castiella behoort niet alleen tot de
meer liberale bewindslieden, maar ook
was hij ervan overtuigd dat zijn „pro
testantenstatuut" het Spaanse prestige
in het buitenland aanzienlijk zou ver
hogen. Helaas kende zijn project wei
nig succes, totdat het tweede Vaticaan
se concilie haar verklaring omtrent de
vrijheid van godsdienst aflegde. Het
verdween keer op keer in de ijskast.
De tegenstanders, die tot in het ka
binet te vinden, waren meenden dat
het te gevaarlijk was om de niet-
katholiek in Spanje dezelfde rechten
te geven als de katholieken. Senor
Castiella werd zelfs voor „ketter" uit
gemaakt en zijn voorstel bleef drie
jaren lang, ondanks de instemming
van het Vaticaan en van generaal
Franco, volkomen geblokkeerd.
Pas in februari van dit jaar gaven
enkele ministers hun tegenstand ge
deeltelijk op en werd het wetsvoorstel
doorgestuurd naar het parlement, de
„Cortes". Echter niet voordat de weer
barstige ministers enkele veranderingen
hadden aangebracht. Het recht op be-
keringsarbeid en op het inrichten van
liefdadige, culturele of sociale instel
lingen, waarmee senor Castiella de
Spaanse protestanten had willen be
denken, werd geschrapt. De ministers
van de land-, zee en luchtstrijdkrach
ten wilden de protestantse rekruten
niet toestaan om van katholieke cere
monies in dienstverband weg te blij
ven, omdat dit eeft „verzwakking van
de discipline" zou zijn. Ook weigerden
zij om protestantse geestelijken van
dienstplicht te ontslaan.
Zo kwam het „protestantenstatuut"
reeds gehavend bij de „Cortes" aan.
Iedereen verwachtte dat het nu, na
tientallen malen door de regering, door
het Vaticaan en door de Spaanse bis
schoppen herzien en uiteindelijk goedge
keurd te zijn, spoedig als wet aange-
Don Fernando Maria y Maiz, die
tien jaar lang als minister van bui
tenlandse zaken voor de rechten van
de niet-katholieken in Spanje heeft
gestreden.
nomen zou worden. Men vergiste zich
deerlijk.
De Spaanse parlementariërs zagen
in dit wetsvoorstel een prachtige ge
legenheid om, zonder politieke risico's
te lopen, het volk te bewijzen, dat zij
niet een vergadering van ja-knikkers
zijn. Ze werden „nojr katholieker dan
de paus" en maakten met 239 amen
dementen uit ministers Castiella's wet
voorstel een karikatuur van de oor
spronkelijke opzet.
Zij gaven dan wel schoorvoetend toe
dat men de protestanten er niet lan
ger meer van kon verdenken „handlan
gers des duivels" te zijn, maar vrees
den klaarblijkelijk dat zij zich nog als
handlangers van sinistere buitenlandse
machten zouden kunnen ontpoppen.
Het resultaat van het lange en slaap
verwekkende debat was een verre
gaande controle van de niet-katholieke
Spanjaarden.
Iedere religieuze ceremonie of han
deling die zij buiten hun geregistreer
de kerken willen laten plaatsvinden,
moet dagen te voren door de civiele
gouverneur van him provincie worden
goedgekeurd. Zij moeten zich allen la
ten inschrijven bij een speciale com
missie van het ministerie van justitie,
die ook jaarlijks de ledenlijsten en de
boekhouding van de niet-katholieke
kerkgemeenschappen nagaat.
De minister van justitie zou er zelfs
niet van durven dromen om de Spaanse
katholieke kerk een uitleg over haar
financiën te vragen. Iedere protestant
se geldschenking moet verantwoord
worden, zodat vooral de verbindingen
met buitenlandse geloofsgenoten onder
regeringscontrole komen te staan.
Maar wat de protestanten wel het
ergste vinden is dat zij onder de hui
dige wet beschouwd worden als „asso
ciaties van privaat recht". Don Ra
mon Taibo, de enige bisschop van de
gereformeerde episcopale kerk van
Spanje, verklaarde ons zonder omwe
gen: „Dit is niet juist. Wij zijn een
kerkgemeenschap en willen als zoda
nig erkend en behandeld worden". Do
minee Ruben Gil, de woordvoerder van
de nationale baptistenbijeenkomst te
Albacete, legde ons uit: „Wij begrij
pen niet hoe een groep leken (het par
lement) een wetsvoorstel dat door de
regering en door de katholieke kerk is
goedgekeurd, met zulke ongelukkig ge
kozen uitdrukkingen kon torpederen.
Een houding die niet in de huidige,
post-concilie periode past".
Ook in katholieke kringen heerst er
geen onverdeelde vreugde over de nieu
we wet. De „ultra's" zijn kwaad, om
dat de regering zich „onder druk uit
het buitenland'r ertoe heeft laten bren
gen om „die ketters" een vinger te
geven, zodat ze later de hele arm
kunnen nemen.
In het parlement merkte een baron
fijntjes op dat het nu misschien nog
niet nodig was om de Inquisitie weer
in te stellen, maar dat men niet zou
moeten aarzelen tot deze stap over te
gaan als het later wel nodig zou blij
ken. Een groep Carlisteri zond een ge
stencilde brief aan alle leden van het
parlement, waarin zij hen waarschuw
den dat alle leden van de „Cortes",
die niet met name tegen de wet zou
den stemmen „rekenschap zouden moe
ten afleggen, wanneer de tijd geko
men was."
Tijdens een. preek in de kathedraal
van Madrid verklaarde een priester,
m aanwezigheid van de aartsbisschop,
die ook lid van de „Cortes" is:
„Spanje heeft haar religieuze eenheid
verkocht voor een armzalige schotel
linzen, om zQ in de E.E.G. te kun
nen komen". De aartsbisschop kwam
tussenbeiden, maar het kwaad was al
gedaan. Weinige dagen later werd te
Zaragoza. de zetel van de patronesse
van Spanje, een protestants kerkje door
„onbekenden" met stenen bekogeld.
In extremistische, politieke kringen
verzet men zich tegen de wet omdat
men vreest dat zij op den duur zou
kunnen leiden tot „een verregaande
vrijheid van meningsuiting, ook op po
litiek gebied", hetgeen natuurlijk uit
den "joze is.
Zo kon men in het Falangeblad Ar
riba lezen: „We moeten ervoor oppas
sen dat we hiermee niet de deur open
zetten voor groepjes „gescheiden broe
ders", bij wie men nooit weet waar
de godsdienst ophoudt en waar de po
litiek begint
Onder de gematigde christen-demo
craten, waar men probeert de gulden
middenweg te bewandelen onder het
motto „Beidt uw tijd", komt de onte
vredenheid over de nieuwe wet niet
tot openlijke uiting. Wel klaagde „Ya",
de Madrileense krant die beschouwd
wordt als de spreekbuis van de Spaan
se christen-democraten, over 't „klein
zielige gekibbel" van de parlementa
riërs. De christen-democraten maken
zich ook weinig zorgen over de invloed
die een handjevol niet-katholieken zou
kunnen uitoefenen op de katholiek een
heid van Spanje.
Meer diepgaande kritiek kwam van
de „Cuadernos"-groep, een actieve
stroming van katholieke intellectuelen
die sterk op het Vaticaanse concilie
steunen.
Hun leider, de ex-minister van onder
wijs Ruiz-Gimenez, stelde vast: „Het
valt niet te betwijfelen dat deze wet
in zijn geheel een beperking inhoudt
ten aanzien van de verklaring van het
concilie over de godsdienstvrijheid. Af
gezien daarvan is het droevig dat de
genen, die zo fel de „katholieke een
heid" van Spanje verdedigen, er geen
been inzien om de politieke en sociale
ideeën van het concilie, die toch doc
trine van de kerk zijn geworden, van
de hand te wijzen als een „ontoelaat
bare" inmenging van de kerk in hun
zaken. Hij duidde daarmee op de te
genstand waarop de sociale eisen van
het concilie, en vooral de encycliek
„Populorum Progressio", stuiten bij
Spanje's katholieke machthebbers en
geldmagnaten.
Tenslotte haalde hij de afscheidsrede
aan van de vroegere nuntius in Spanje,
kardinaal Rdberi, die weinige weken
geleden voor zijn vertrek naar Rome
zei: „Een goede raad tot slot: Be
waart en vermenigvuldigt de rijkdom
van het geloof in Spanje. Wat men
vroeger met wapenen en wetten kon
verdedigen, heeft nu andere, nieuwe
methoden nodig die meer in overeen
stemming zijn met de doctrine en de
geest van het tweede Vaticaanse Con
cilie".
De scherpste veroordeling van de
nieuwe wet klonk uit de mond van
padre José-Maria Gonzalez-Ruiz, de
pionier van de oecumene in Spanje.
Diens geschrift „De godsdienstvrijheid
in het nieuwe testament", dat tijdens
het tweede Vaticaanse concilie gepu
bliceerd werd met hulp van het Neder
landse informatiecentrum te Rome,
was een van de fundamenten waarop
de kerkvaders later hun verklaring om
trent de vrijheid van godsdienst ba
seerden.
Nadat hij de Spaanse wet gelezen
had, zei pater Gonzalez Ruiz ons bit
ter: „Wet op godsdienstvrijheid? De
ze tekst is een bepotting van het
woord."
Het is veelzeggend dat de eerste
uitwerking van de wet volkomen ne
gatief uitviel voor de protestanten. Op
1 augustus, weinige dagen nadat de
vrijheid van godsdienst officieel was
afgekondigd in Spanje, vergezelden en
kele Spaanse agenten op bevel van de
gouverneur van Bilbao een baptisten
kerkje te Besauri, „Omdat bet niet
in overeenstemming met dc wet was
goedgekeurd en geregistreerd",
In het proces-verbaal kwam de vol
gende zinsnede voor:
„Tenslotte wordt dominéé Samuel Pe
rez gewaarschuwd dat hij ervan moet
afzien om lokalen te gebruiken voor
religieuze ceremonies totdat het minis
terie van justitie daartoe toestemming
heeft gegeven, en dat hij zich in al
zijn handelingen strikt moet houden
aan de vereisten genoemd in de wet
op de godsdienstvrijheid".
Dit veroorzaakte onmiddellijk 'n golf
van protesten, want het gaf te ver
staan dat de gouverneurs van plan wa
ren om de niet-katholieken te dwingen
zich aan de wet te onderwerpen- De
inschrijving in de registers van het
ministerie van justitie die volgens de
wet een recht is, zou volgens deze uit
leg tot een plicht worden. En juist
door dit te weigeren willen de pro
testanten tegen de wet protesteren. De
„commissie ter verdediging van het
evangelische geloof", ging onmiddellijk
hij het ministerie van justitie in be
roep.
Dominee Cardona verklaarde ons dat
hij goede hoop heeft dat deze zaak
,,in der minne geschikt kan worden".
In afwachting van de beslissing die
men over het kerkje van Besauri zal
nemen, vertelde hij, hebben de Spaan
se gouverneurs opdracht gekregen om
van het sluiten van kerkjes en ver
dere acties tegen de protestanten af
te zien.
„Wij verwachten dat de Spaanse re
gering, onder druk van de wereldopi
nie, de toepassing van de wet zal ver
zichten in het overeenkomstige regle
ment. Ook hopen wij dat de komen
de synode in Rome stelling zal nemen
en de Spaanse bisschoppen er in Ma
drid op zullen aandringen om de vrij
heid van godsdienst in Spanje tenmin
ste aan te passen aan de concilie-ver-
klaring. Maar wijzelf kunnen niets an
ders doen dan het hoofd buigen en af
wachten", besloot dominee Cardona.
Zowel de baptistenbijeenkomst te Al
bacete, als de andere protestantenver
gaderingen (adventisten op 4 oktober
in Zaragoza, Plymouth Brothers op 12
oktober in Madrid, Federatie van on
afhankelijke kerken van Spanje op 14
oktober te Tarragona) hebben de wet
op de vrijheid van godsdienst op hun
agenda staan als een punt van het
juridische programma. Het blijkt dat
ook deze wet de ware geest van
de oecumene niet heeft kunnen Invoe-
ren in Spanje.
Godsdienstvrijheid? Spanje zit nog even vast aan de „éne" katholieke
leer als Franco aan de ..Hoogste Order van Christus", de onderscheiding,
waarvan de tekenen hem hier, in 1954, door de kardinaal-aartsbisschop
van Toledo, namens de paus, worden uitgereikt.
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM In Vrij Nederland
van deze week heeft Martin van Ame-
rongen een artikel geschreven over de
affaire Van Heijst, waarin liy voor een
deel de failliete Haagse fabrikant zelf
aan het woord laat. Deze schuift de
schuld van het debacle op de vakhon
den, de AMRO-bank, de regering, zijn
vroegere mededirecteur drs. J. F. Geen-
se en zijn concurrenten. Van zichzelf
zegt hij alleen: „mijn fout was, dat ik
mijn arbeiders teveel heb laten verdie
nen".
Verder gaat het artikel over de privé-
uitgaven van de heer Van Heijst en
zijn relaties met Telegraaf-redacteur
Henk van der Meijden voor tien
mille op de loonlijst van Van Heijst
en de AVRQ-directeur Siebe van der
Zee, die twintigduizend gulden zou heb
ben bijeen,.gesnabbeld" bij de vennoot
schap.
Hoe het toeging op de gezellige
avondjes ten huize van de heer Van
Heijst vertelt Rudi Carrell:
Een paar jaar geleden ik weet niet
meer wanneer het precies was werd
ik opgebeld door een man met een ge
affecteerd stemmetje, die zei: „U spreekt
met Van Heijst, ik geef op 11 september
een houseparty en ik zou graag willen
dat u voor tien minuten zou optreden".
Nou verdiende ik in die tijd niet zoveei
een hondei-dvijftig gulden per avond
en ik had van Fred Kaps gehoord
dat die houseparties goed betalen, dus
ik zeg: „Goed meneer, da's best. Ik wou
er graag vierhonderd gulden voor heb
ben". „Akkoord", zei-ie, ik snor een
pianist op, die ik een deel van de vier-
honderdpiek beloof en samen gaan wij
op die avond naar de villa waar we
zijn besteld. We bellen aan, er gaat een
luikie open en een juffrouw met j'n
wit kappie op vraagt wat er van onze
dienst is. „Artiste!" roep ik, en wij wor
den in een soort portaaltje gelaten.
Komt er een dikke man op ons af dat
was die Van Heijst, hij stelt zich niet
voor of niks en het eerste wat-ie zegt
is: „Mag ik even met u afrekenen?" Hij
pakt zo'n tiet met geld uit zijn borst
zak en telt de lapjes van honderd af:
één, twee, drie vier in het handje.' Dan
stapt-ie op m'n pianist af en tot onze
aangename verrassing krijgt dié ook
één, twee ,drie, vier briefjes van hon
derd toegestopt. „Ja, heren" zegt die
Van Heijst, „het is maar een klein ge
zelschap, het bestaat uit dertien heren,
allemaal van de televisie". Ik stap naar
binnen en wie zie ik daar: Siebe van
der Zee, Jan Cottaar, Dick de Vree,
Ti2no de Wit, Jean Smits en Gei' Lug-
tenburg, afijn allemaal jongens die ik
kende en die wat erger was m'n
hele repertoire kenden. Ik verkleed me
en toen werd ik door meneer Van
Hieijst aangekondigd: „Heren, vorig
jaar was het een grote sof, toen hadden
we Wim Sonneveld, maar nu presenteer
ik u een jong talent: Rudi Carrell!" Ik
heb toen maar negen minuten lang de
laatste witzen van het Rembrandtsplein
verteld en éen liedje gezongen. „Bravo,
enorm!", zei meneer Van Heijst, hij
gaat weer in die tiet met geld en geeft
me er nogmaals vierhonderd ballen
néé zeshonderd, ik ging die avond met
sen rug naar huis bij. „En pu bept
u mijn gast", zei-ie. Ik heb tot de vol
gende morgen om acht uur met z'n
dochter gedanst, begeleid door een or
kestje van vijf man dat speciaal uit
Düsseldorf was overgekomen en dat
een geeltje per uur per man verdiende.
Het was een mooie avond".
De vereniging tot behoud van na
tuurmonumenten is twee weken ge
leden begonnen met een actie voor
het behoud van het prachtige Deeler-
woud op de Veluwe. Er is al tien pro
cent van het bedrag van twee mil
joen gulden bij elkaar.
Minister Klompé is heel. vriende
lijk geweest voor zeven organisaties
en heeft ze, zoals u weet, een tijdje
geleden radio-zendtijd gegeven.
Blijkbaar is dat voor de zeven mini-
omroepen nogal onverwachts geko
men, want de HIRO (de Humanitair
Idealistische Radio Omroep, van het
humanistisch verbond) kan de uit
zending van vanmiddag 17.00 uur niet
vullen. In plaats daarvan zendt de
NRU nu een platenprogramma uit.
„Ik vind het belachelijk, dat het
WIKOR ieder jaar duizenden kinde
ren naar het slechtste stuk, dat ooit
in Nederland is geschreven, laat gaan.
Er staan prachtige stukken barokke
poëzie in de Gysbrecht, maar jc
krijgt alles te horen en niets te zien.
Dramaturgisch is het een onding".
'Ton Lutz)
„Er is na de oorlog een nivellering
tot stand gekomen. Napoleon zei al
„Democratie is de zegepraal van dc
middelmaat." Ik denk dan aan dc
niets ontziende democratie. Demo
cratie die zo consequent is, dat ze to'.
dictatuur leidt".
idemj
Een Duitse loterij maakt hier ir
Nederland reclame met een foldertje,
waarin o.a. de volgende, nogal merk
waardige zin voorkomt. „Elke week
is het „grote lot van de week" te
winnen met bedragen van DM FOO.OOÖ,
DM 500.000 of met wat geluk een be.
drag van 1 miljoen D-Mark". Kijk.
die hoofdprijs van 1 miljoen mark.
daar moet je een beetje geluk voor
hebben maar die honderdduizend er
die vijfhonderdduizend, die haal jf
natuurlijk elke week.
AMSTERDAM (ANP) De Amster
damse rechtbank heeft de 26-jarige
schilder J. A. van der S. uit de hoofd
stad, die in de nacht van 10 op 11 janu
ari de spectaculaire inbraak pleegde
bij de juwelierszaak van de N.V. Reg-
li in de Kalverstraat te Amsterdam
conform de eis veroordeeld tot twee
jaar gevangenisstraf met aftrek van
het voorarrest. In deze straf was tevens
verdisconteerd de diefstal van het pas
poort van zijn ex-concubine.
De schilder hing een bij het Ameri
can Hotel op het Leidseplein wegge
nomen dekzeif voor de etalage en de
toegangsdeur, trapte toen een houten
deurpaneel in en stapte de zaak bin
nen. Na twintig minuten verdween
hij met een omvangrijke buit, waarbij
o.a. 800 horloges en een groot aantal
gouden lingen, armbanden en broches
waren. De waarde was ruim een. ton.
Met een gehuurde auto week hij uit
naar Engeland, waar hij in Londen
tijdens onderhandelingen met onderwe
reldfiguren door rechercheurs van
Scotland Yard werd gesnapt met zijn
collectie sieraden en horloges.
Zes maanden gevangenisstraf kreeg
Van der S. omdat hij de sieraden bij
binnenkomst in Engeland niet had aan
gegeven.
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
ROBHOEKE 'SAVE OUR SOULS'
DE ROB HOEKERS SPELEN DE ZIELEN UIT DE DIVER
SE LIJVEN IN O.A.: BABE DON'T GO, SOLITARELY
YOURS, WHAT'S BEHIND, ROBBY'S TUNE EN DON'T
ASK ME WHAT I SAY. (VRAAG NAAR DE GRATIS
ROB HOEKE-BUTTON)
PHILIPS XPY855D39 (STEREO)
EEN KEIJZER TAPIJT
Vervaardigd mei de beroemde
tapijt-computer. Sterk, veer
krachtig, kleurecht. Gemak-
keli|k in onderhoud. (390 cm)
va.
PER METER2
POSTBUS 39 - HILVERSUM
NEW YORK (AP) Verhandelbare
schatkistbiljetten ter waarde van 1,7
miljoen dollar (6 miljoen gulden) zijn
sinds maandag spoorloos nadat zij per
ongeluk aan een onbekende waren mee
gegeven, aldus heeft dc Morgan Gua-
.ranty Trust O. donderdag bekendge
maakt.
De gestolen biljetten zijn betaalbaar
aan toonder. Zij zijn dus gemakkelijk
verhandelbaar. De diefstal kwam aan
het licht, toen de New York Stock
Exchange zijn leden waarschuwde naar
de stukken uit te zien.
Volgens een woordvoerder voor de
Morgan Guaranty Trust bood een lo
per van de manifactures Hanover Trust
Co. de stukken aan bij het loket van
een der kassiers. De kassier ontdekte
even later, dat de stukken niet bij hem
terecht waren en riep de man op om
hem naar het juiste loket te sturen.
Een man verscheen voor het loket
van de kassier. Hij kreeg de obligaties
mee met de mededeling bij welke kas
sier hij ze moest aanbieden.
Man en obligaties zijn sindsdien spoor
loos.
De loper, die zat te wachten, keerde
na enige tijd naar het loket terug om
te vragen Tioe het het er mee stond.
Toen ontdekte men, dat de stukken
waren gestolen, aldU3 de woordvoer
der.
Ee ri Amerikaans mode-instituut
beweert, dat de mini-rok helpt het
gevoel van eenzaamheid te bestrij
den. Want een man die een aardig
meisje in minirok ziet passeren, kijkt
op, andere mannen doen dat ook ep
„hij voelt een warme menselijke banc
met hen omdat allen tot op zekere
hoogte hetzelfde denken". Ik kan me
evenwel voorstellen dat er manner
zijn, die bij hel zien van een aardig
mini-gerokt meisje tot op zeken
hoogte iets anders denken dan ik.
„Een maagd is een meisje, dat ieV
harder kan Jopen dan haar minnaar"
schrijft de Sleutelring, het blad vai
het Bredase O.L. Vrouwe-lyceum.
„Ik zie geen kwaad in de mini
rok, tenzij ze met opzet wordt ge
dragen om bij mannen zinnelijke ge
dachten op te wekken", heeft Billr
Graham, de Amerikaanse evangelist
laatst gezegd. Dat doet mij denkei
aan die beroemde uitspraak van d
Nederlandse professor Nagel: „Waar.
toe heb ik mijn zinnen als zij nie
geprikkeld mogen worden?"
„Ik vind het altijd weer interessan'
om te zien, dat er klachten binnenko
men over t.v-programma's die op
schudding verwekken, terwijl dat vol
gens mij juist hei doel moet zijn var
televisie: opschudding verwekken"
(David Frost
In de Franse stad Rennes stuurde
de directeur van een middelbare
school een langharige jongen naar
huis, omdat deze weigerde zijn haar
te laten knippen. De vader van de
jongen nam dit niet en bracht de
zaak voor de rechter, omdat hij de
beslissing van de schooldirecteur
„strijdig met de individuele vrijheid
van de mens vond". De rechtbank ga;
de vader gelijk: „het dragen van lan;
haar is geen buitengewoon ernsti
feit, dat uitsluiting wettigt".
Om in het weekeinde, als u tjj<
hebt, een beetje over na te denken
„Droefheid is ais de mens zich be
weegt van een grotere naar een min
der grote volmaaktheid".
(Spinoza
Ik wens u allen, lezers en lezeres
sen, een goed weekeind. En pas op
dat u geen dinger,doet. waar u late
spijt van krijgt.
MERIJ1
(ADVERTENTIE)
ELEKTRISCHE BOILERS
