EEN SPORT DIE HET BRITSE
TEMPERAMENT BIJZONDER
SCHIJNT AAN TE SPREKEN
Zeilen de nationale recreatie in Engeland
NA VEERTIG JAAR
VLA GGESTRIJD
WEER OPGELEEFD
SOJABOON, FASCINEREND PRODUKT
DAGBLAD DE STEM
15
Faillisseme
Unilever ma
Indonesië inve
HANDICAPS
CUPWEDSTRIJDEN
THE FASTNED
Netelig probleem in Zuid-Afrika
UITDAGING
CADET-KLASSE
EXPLOSIE
GROTE TREK'
Vlinderbloem
Koemelk
Rijsttafel
ERNSTIG
GEÏNTERNEERD
LAATSTE SPOOR
ABBEKERK 3 te K
ACHILLES 2 v Bi
tura.
AEGIS 2 v Miami i
ALIOTH pf 2 Recife
AMSTELLAND 3 te
AMSTELVELD 3 v
kong.
ANNENKERK 3 te j
ARCA 9 te Hambur
ARES 2 v Callao i
ARISTOTELES 3 te
BENINKUST 3 te E
BOISSEVAIN 3 te
CALTEX GORINCI
Furfleet.»
CALTEX LEIDEN 3
CERES verm. 2 v N
DAPHNE 3 v Mena
rica.
DELFT 3 te Bilbao.
DIADEMA 3 te Gen
DIOGENES 2 v Le
DORESTAD 2 te R\
EEMHAVEN 2 v Ma
EUMAEUS 2 v Le I
GAASTERLAND 3 t
GABONKUST 2 te
GEESTLAND 3 te I
HAGNO 3 v R'dam
HATHOR 3 te Lata!
HERMES 3 v Delfz.
HERTA 30 v A'dam
HOLENDRECHT 4 t
HOUTMAN 3 v H
pore.
ISIS 2 v Pta Cabell
KAAP HOORN 2
R'dam.
KABYLIA 3 v Hambt
KALYDON 2 v Wal
Mashur.
KARIMATA 3 te R'd
KATENDRECHT 3 te
KENNEMERLAND p
A'dam.
KOSICIA 3 t a rede
KREON 3 te Nickerie
LEKHAVEN 2 v Bal
LIBERIAKUST 3 v R
LOIRELLOYD 3 v Sh:
MAASDAM 3 te R'dai
MAASLLOYD 2 te S
MEMNON 2 v Pt of S
MERCURIUS 3 te Pt
NEDERELBE 3 v Mi
NEDERRHÓNE p SI
Antwerpen.
NEDERRIJN 3 te Ma,
NIJKERK 2 100 zw O
OLDEKERK 3 te A'da
OMMENKERK 3 rede
ONDINA 2 150 nno I
meshaven.
ORANJE-NASSAU 3
PARKHAVEN 3 te Bi
PARTHENON 3 te Gra
PERICLES 2 v Arica
PRINSES ANNA 3 te
RADJA 4 te Melbouri
RANDFONTEIN 3 te
ROTTI 1 v Los Angele
SCHELPWIJK 3 te Ti
SCHIELLOYD 4 te Sif
SOLON 2 te Pt of Spaii
STAD KAMPEN 2 te
STRAAT CHATHAM
laam n Lor. Marq.
STRAAT COLOMBO 3
STRAAT CUMBERLA
tie n Pt Louis.
STRAAT FRAZER 4
verw.
STRAAT FREMANTL'
Trema.
STRAAT MOZAMBIQÜ
n Durban.
STREEFKERK 3 v A
bourne.
TAHAMA 3 t h v St.
werpen.
THEMIS 2 te Miami.
TJIKAMPEK 30 rede D
TJITJALENGKA 3 te
TJIWANGI 3 te Nagoy,
TRITON 2 te Maracaifc
ULYSSES 3 te R'dam.
VAN RIEBEECK 3 v
n Beira.
VAN NOORT 4 te Bris
VLIELAND 3 te Halul.
VIDENA 3 te R'dam.
WESTERTOREN 3 te M
WOLTERSUM 2 v Le
kerken.
WONOGIRI 3 V Noume.
ZARIA 2 in Straat Gib
hirra.
ZEELAND 3 rede Calcut
Uitgesproken.
L. van Iersel, aannemer,
vaart 106, 's-Hertogenbosi
A. M. Banning, Kerkstra,
genbosch. De schuldvorde
voor 14-11-1967 bij de ci
ingediend. De verif. ver
gehouden op 21-12-1967 te
P. J. v. Moosdijk, onder
bestratingswerken, Gra.
Rosmalen. Cur. Mr. L. J.
Röntgenstraal 14, 's-Hert
schuldvorderingen moete
1967 bij de curator wore
De verif. verg. zal worde:
21-12-1967 te 16.15 uur.
J. v. Gulik, stukadoor
331, 's-Bertogenbosch. Ci
Zeijl, Stationsweg 7, 's-I
De schuldvorderingen mc
11-1967 bij de curator wor
De verif. verg. zal worde
21-12-1967 te 16.30 uur.
J. van Wortel, grond
straat 15, Oud-Gastel. C,
Stoffels, Pr. Beatrixstraat
gen.
H. Th. Bergman, aanr
Heidestraat 6, Putte N.B.
Lap, Stationsstraat 40. Bei
Opgeheven.
F. J. van Diessen, onder
timmerwerken, VoltstraatJ
Wegens gebrek aan aktiefj
Geëindigd.
J. F. Th. Swaans, koop
Nieuwstraat 48, Tilburg,
bindend worden van de
lijst. Aan conc. cred. kor
ring worden gedaan. Kam<
tionaal N.V. fabricage van
chemisch technische artike
van anilinekleurstoffen. T
Tilburg. Door het verbiil
van de slotuitdelingslijst.
pref. cred. kon geen uitk
gedaan.
Surséance van betaling.
Dd. 29-9-1967 is aan J. We
derfabriek Wendel, Pr. L;
Breda zk. Stationsstraat
voorlopig surséance van
leend. Het verhoor is bep
1968 te 10.00 uur. Bewindvi
F. R. van der Laken So]
Breda.
Dd. 29-9-1967 is aan Konin
kwekerijen Pierre Lombar
daseweg 32, Zundert voorlc
ce van betaling verleend,
is bepaald op 5-1-1968 te II
windvoerder is Mr. J. M.
ronielaan 1-33, Breda.
DJAKARTA 1ANP) N|
gen met de maatschappij hl
nesische minister van ecoil
hen en financiën, Sultan
Boewono, Unilever-Indonei?
gegven 1,5 miljoen
vesteren in herstel en uitl
Jafir fabriek in Indonesië
«et de onderneming toeg
werkzaamheden in het lan
*iog dertig jaar voort te ze
De eerste zeilrace^werden in En
geland in 1175 uitgeschreven. De
„Cumberland Fleet" zeilde regelma
tig op de Thames. De verschillen
de schepen behoorden aan de „Gent
lemen of the Cumberland Sailing So
ciety.
(Van een onzer verslaggevers)
LONDEN Voor het houden van een wedstrijd zijn 2 men
sen, 2 paarden, 2 honden, 2 schildpadden en zelfs 2 jachten
nodig.
Vroeger of later daagt de een de ander nit om dat hij denkt
dat zijn paard, hond, schildpad of boot sneller kan rennen,
kruipen of zeilen dan die van de ander. Het is dan ook on
vermijdelijk dat men methoden gaat verzinnen sneller te zijn
dan de tegenstanders. Sommige middelen worden als sportief
geaccepteerd, andere niet en dan worden er regels ontworpen
om minder sportieve deelnemers, in te tomen en te straffen
en zo een eerlijke strijd te verzekeren.
Op deze manier zijn ook de zeilraces zoals we die vandaag kennen,
ontstaan. Vooral in de laatste 20 jaar is deze sport in Engeland ge
groeid van een sport voor weinigen tot een tijdsbesteding met
vele duizenden aanhangers.
Als eerste vermeldt in 1661 Eve
lyn, een tijdgenoot van een ander be
roemd dagboekschrijver „Samuel Pe
pijs, een wedstrijd die waarschiji lijk
de eerste zeilrace in de geschiedenis
van Engeland is geweest. De strijd
ging tussen een schip van koning Ka-
rel II de „Katherine" en "het jacht
„Anne" van zijn broer, de hertog van
York, met een inzet van 100 pond.
De schrijver vertelt niet wie gewon
nen - ft, misschien uit tactische over
wegingen, maar de schijnt niet zo
erg best gedaan te hebben, alhoewel
hijzelf een tijd aan het roer stond.
Sinds die tijd wordit er vaker mel
ding gemaakt van zeilwedstrijden,maar
het duurde nog tot 1775 voor men er
toe overging open wedstrijden te or
ganiseren. Vanaf die tijd werden er
door de zeilvereniging de „Cumber
land Fleet", genoemd naar de hertog
van Cumberland, een broer van ko
ning George III, regelmatig zeilwed
strijden op de Thames georganiseerd.
Er werden ieder jaar bekers ter be
schikking gesteld. De wedstrijden wa
ren grote publieke spektakels.
In 1823 ging de Cumberland Fleet o-
ver in de „Thames Yacht Club", nu
de Royal Thames Yacht Club". In
1854 was het deze vereniging, die als
eerste gebruik ging maken van han
dicaps. Deze voorschriften bekend ge
worden onder de naam „The Thames
Tonnage", vormden jarenlang de ba
sis voor de wedstrijdbepalingen die in
de Britse wateren golden.
In 1815 werd het Royal Yacht Squa
dron" opgericht met het speciale doel
zeilraces ii zout water te organiseren.
In 1851 kreeg de Britse zelfingenomen
heid een flinke deuk door de aankomst
van de schoener „America" in Cowes
op het eiland Wight. Deze zeilboot was
aanleiding tot een revolutionaire ont
wikkeling in de jachtbouw en de vorm
geving van de zeilen. Vooral de ka
toenen zeilen gaven aan de „America"
een snelheid die door de Britten met
hun zware vlasgeweven zeilen, niet ge
ëvenaard kon worden.
In 1875 werd bij de oprichting van
de „Yacht Racing Association" op
nieuw een ernstige poging ondernomen
vaste regels voor zeilwedstrijden op
te stellen. Na aanvankelijk enige weer
stand onder de zeilers werden de 32
„sailing rules" algemeen aanvaard. De
ze regels, waarin later nog enkele ver
anderingen werden aangebracht golden
in de zeüwereld meer dan 90 jaar.
Tot het uitbreken van de eerste we
reldoorlog kwamen de deelnemers aan
de zeilwedstrijden enkel en alleen uit
de rijkste klassen. De grote schoeners
onder zeilen als wolken waren de at
tracties van de „Solent handicap ra
ces". Een 40 tons kqtter wa>s in ver
houding een klein jacht.
Tussen beide wereldoorlogen in wer
den de zeilraces in toenemende mate
populair, maar nu ook onder de min
der goed gesitueerden. De zes-, acht
en twaalf meterklasse, de J-klasse, de
200 tonskotters, speciaal ontworpen
voor de Amerikaanse cupwedstrijden,
overheersten op de regatta's.
Maar tegelijkertijd vonden er twee
zeer belangrijke ontwikkelingen plaats:
het begin van races over de Atlanti"
sche Oceaan en het verschijnen van
een kleine, snelle boot, speciaal ont
worpen voor wedstrijdzeilen.
Het begin van de Oceaanwedstrijden
was min of meer een toeval. In 1924
keerde een Engelsman terug uit Ame
rika waar hij deelgenomen had aan
de New York-Bermuda Race. Hij haal
de een groep jachteigenaars over een
soortgelijke race op de oceaan te or
ganiseren. De tocht ging van het ei
land Wight rond Fastnet Rock (in Z.-
Ierland) n»aar Plymout over 'n afstand
van 600 mijl (966 km). Door de deel
nemers werd later de „Royal Ocean
Racing Club" in het leven geroepen.
„The Fastned", de naam waaronder
deze race bekend werd, is nu een van
de grote klassiekers en trekt ieder jaar
weer zeilers van internationale klasse.
Na 1939 zette de opmars van het oce-
aanzeilen in. Het is een sport die voor
al goed schijnt aan te sluiten bij het
Britse temperament en voortdurend in
populariteit groeit. Jachten werden
speciaal voor dit doel ontworpen. Het
oceaanzeilen veroverde zich een vas
te plaats onder de zeilsporten.
Tegenwoordig nemen hele vloten deel
Zeilen is reeds lang een geliefde vrijetijdsbesteding, soms door hele
families beoefend, zoals op deze plaat uit 1871 onder de Britse kust.
aan de wedstrijden. Op de wedstrijd
kalender van de „Royaj Yachting As
sociation" komen niet minder dan 186
races voor tot over afstanden van 100
mijl.
De tweede gebeurtenis die een gro
te invloed op de zeilsport heeft gehad,
was het uitschrijven van de wedstrijd
om dé'„Prince of Wales Cup" voor de
14 foot (4.27 meter) klasse. De wed
strijden met deze kleine zeilboten vorm
den een uitdaging voor de beste roer
gangers en was aanleiding tot een gro
te concurrentie.
Toen in 1939 de donkere wolken van
de dreigende wereldoorlog boven Euro
pa samentrokken was deze nieuwe tak
in de zeilsport reeds gevestigd, maar
er waren evenals bij het oceaanzeilen
nog maar betrekkelijk weinig deelne
mers.
In 1945 vond er weer een opleving
plaats. De dekzeilen werden van de
boten gehaald en spoedig werden de
eerste wedstrijden georganiseerd. In 'n
betrekkelijk korte tijd verscheen een
aantal kleinere boottype's meestal goed
koper en van een eenmalig ontwerp.
Hierdoor werd ook de belangstelling
van de jeugd groter.
In 1947 werd er geschiedenis ge
maakt met het verschijnen van de
bouwpakketten voor zeilboten. Deze bo
ten werden gebouwd door jongens en
hun vaders en vormen nu de interna
tionale kadetklasse. De wereldkampi
oenschappen voor deze klasse was een
van de grote gebeurtenissen tijdens de
Expo '67 Regatta in Montreal dit jaar.
Voor de teams die van deze sport
een ernstige, zaak maken zijn de Olym-
De bemanning van het Australische
jacht „Dame Pattie" heeft moeilijk
heden met de spinnaker tijdens een
van de vele oceaanraces, die ieder
Jaar worden uitgeschreven. Deze
wedstrijd om de America Cup werd
door het Amerikaanse jacht „Intre
pid" gewennen.
pische Spelen het uiteindelijke doel. De
wedstrijden vinden plaats op bijna ie
der geschikt stukje water, zoet of
zout.
Een jaar of tien geleden verscheen
de catamaran voor het eerst in En
geland. Aanvankelijk werd deze boot
niet serieus genomen, maar door nieu
we constructietechnieken, voorname
lijk in de plastics kwamen er prakti
sche mogelijkheden voor dit type boot.
Nu heeft Engeland de leiding en
groeit de belangstelling voor deze op
windende vorm van zeilraces. Geheel
nieuw zijn de catamarans niet. Reeds
eeuwen geleden bezeilden de Polyne
siërs de oceanen met deze boten-
De „Royal Yachting Association", het
energieke kleinkind van de „Yacht Ra
cing Association" uit 1875 heeft de lei
ding over al deze activiteiten. Zij houdt
zich niet allen bezig met de zeilsport
maar tevens met elk facet van de wa
tersporten.
In 1946, het eerste seizoen na de
oorlog, bedroeg het aantal wedstrijdzei
lers niet meer dan enkele honderden.
Het waren er zo weinig dat iedereen
bijna iedereen kende. Vandaag kan het
aantal watersportliefhebbers in Enge
land geschat worden op ca. 600.000. Het
heeft iets weg van een explosie.
EDGAR WALLACE: STEEDS WEER
KLAVERBOER, (Prisma, Utrecht)
De Engelsman Edgar Wallace wordt
nu 30 jaar na zijn dood nog al
tijd beschouwd als een van de groot
ste detective-schrijvers uit de wereld
literatuur. Hij debuteerde in 1905 met
het boekje „The four just men", dat
hem direct een grote bekendheid gaf.
Zijn werk munt vooral uit door de na
tuurlijkheid, waarmee hij zijn verhalen
een zeer verrassende en door de le
zer vrijwel nimmer verwachte wen
ding weet te geven. „Steeds weer kla
verboer" is het twintigste werkje van
deze auteur, dat bij Het Spectrum is
verschenen.
ROSEMARY WEIR: VLUCHTELING
IN LONDEN (Lemniseaat, Rotterdam)
Een spannend verhaal over een Pool
se jongen, die in een Londens huis
op zoek gaat naar de verloren papie
ren van zijn vader, op dat moment
een statenloze, maar in feite een graaf
die onder de oorlog mèt zijn geheu
gen zijn identiteit heeft verloren. Ge
schikt voor beginnende tieners.
MACLEAN: ONDERGANG OM
MIDDERNACHT (Elsevier). Een speu
dersverhaal van allure dat zich af
speelt in, op en boven het water van
de Schotse eilanden. Qua kwaliteit en
omvang een stevig stuk ontspannings
lectuur.
JOHANNESBURG (AP) Veertig jaar lang heeft het wankele compromis
Inzake de Zuidafrikaanse vlag onder de oppervlakte van de politiek gesudderd.
Van tyd tot tyd brachten onverzettelijke nationalisten het ter sprake op politieke
bijeenkomsten, maar de reactie was in de regel zo fel, dat geen enkele partij
bereid was steun te verlenen aan het eisen van een nieuwe vlag.
Thans echter heeft premier Balthazar
J. Vorster er zijn zegen aan gegeven
en daardoor misschien een wespennest
in beroering gebracht.
„Als het volk een nieuwe vlag wil
zal het een nieuwe vlag hebben," ze:
hij kort geleden op het jaarlijkse con
gres van zijn rfationale partij in de
provincie Natal.
De kern van de strijdvraag is de
kleine Britse vlag, diie tezamen met de
vlaggen van de oude boerenrepublieken
is afgebeeld in de middelste baan van
de huidige Zuidafrikaanse vlag.
Overeenkomstig de huidige politieke
verhoudingen wordt de strijd thans ge-
voend tussen, de grotendeels anti-rege
ringsgezinde Engels sprekende burgers
van Engelse afkomst, die ongeveer 40
procent van de blanke bevolking uit
maken en de voor het grootste gedeelte
regeringsgezinden Afrikaans sprekende
„boeren" van Nederlandse afkomst, die
de rest van de blanke bevolking
vormen.
Het geschil is ontstaan, toen Zuld-
Afrika in 1910 na de verbitterde boe
renoorlog tegen de Engelsen tot een
Unie binnen het Britse Gemenebest
werd gemaakt en de Engelse vlag de
officiële vlag werd, die het lidmaat
schap der Unie, van het Britse impe
rium verzinnebeeldde. Het Afrikaans
sprekende deel van de Unie, dat zich
nog levendig de Britse wreedheden uit
de oorlogstijd herinnerde, eiste een
nieuwe vlag. Men hoopte het moeilijke
en emotionele vraagstuk te hebben op
gelost door de vlaggewet van 1927.
De standaarden van de oude Zuid
afrikaanse republiek (thans de provin
cie Transvaal) en de oude Oranje-Vrij
staat (thans de provincie Oranje-Vrij
staat) en de Britse vlag voor de oude
Britse kolonies, de Kaap en Natal, thans
de beide overige provincies, werden
in miniatuur in de witte baan van
oranje-wit-blauwe vlag geplaatst.
De meesten meenden, dat thans een
zekere mate van eenheid was bereikt
tussen de Engelsen en Afrikaanse volks
delen, die beide sterk gebonden zijn
aan hun vroegere geschiedenis, maar
de onverzettelijke Engelanid-haters heb-
(Bijzondere correspondentie)
De sojaboon werd 5000 jaar gele
den in China beschreven als een van
de vijf heilige voedingsmiddelen, die
jaarlijks met ceremoniëel door de kei
zer werden geplant. In die tijd al was
de sojaboon ook ver buiten China be
kend: in Korea, Mandsjoerije en Ja
pan. Het geliefde produkt dat op ver
schillende wijzen bereid werd, verover
de het gehele Verre Oosten en er is
daar p-een nationale „keuken te be
denken zonder gerechten met de pi
kante, zoet-zoute smaak van sojasaus
of met een van de schimmelprodukten.
Toen in onze rijke koopmanstijd on
dernemende lieden schepen vol spece
rijen uit de orient lieten komen, en
de Nederlandse huisvrouw allerlei krui
den leerde kennen, maakte het eerste
kruikje soja zyn voorzichtige entree.
Onze overgrootmoeder goot een paar
druppeltjes in de soep
De repatrianten die na de tweede
wereldoorlog uit het oude Indië terug
kwamen, brachten negatieve en positie
ve waarden mee. Met hun heimwee
wisten zij geen weg, wij evenmin. Hun
huisvesting was een probleem voor hen
en voor ons. Hun aanpassing moeilijk
voor alle partijen. Maar positief is de
waa.rde van de oosterse keuken die zij
hier introduceerden en die bijzonder
gewaardeerd en nagevolgd werd. In
dische en Chinese restaurants verre
zen in heel het land en hun aantal
breidt nog steeds uit, zelfs „de kaas
kop" uit de meest, afgelegen polder
heeft nasi gegeten. En hij weet dat so
ja (ofwel ketjap) de ^maak van de rijst
of van de bijgerechten verhoogt.
Intussen is op het ogenblik Amerika
de grootste producent van sojabonen
en -olie. Er is daar een studie gemaakt
van dit gewas met het resultaat dat er
nu soorten gekweekt worden met een
hoog vetgehalte, en soorten met een
hoog eiwitgehalte. De plant is opval
lend, de kleine vlinderbloem is wit
of lila en de peulen zijn sterk behaard:
ze zijn familie van onze erwten en
bonen. Ofschoon de zaden uit de peul
het belangrijkst zijn-, verleent de hele
plant goede diensten, want hij is waar
devol als groenbemester en levert uit
stekend veevoer.
Ook onze erwten en bonen bevatten
eiwit, maar de sojaboon overtreft ze;
de meeste soorten bevatten ca. 38 pet.
eiwit. Het vetgehalte bedraagt gemid
deld 17 pet., maar er zijn dus soorten
die speciaal voor het vet gekweekt
worden en dan ook veel vetrijker zijn.
De geleerden hebben uitgemaakt dat
de combinatie van rijst met een soja-
produkt, de waarde van beide voedings
middelen verhoogt, mits ze tegelijker
tijd geconsumeerd worden. Dat hangt
samen met de aminozuren en het ly-
sinegehalte maar 5000 j. voor die ont
dekt werden, wisten de oosterlingen
bij intuïtie dat de combinatie goed en
gezond was! Het blijkt nu dat deze
twee voedingsmiddelen samen een te
kort aan dierlijk eiwit voor een groot
deel goed kunnen maken.
schillende manieren in de oosterse keu
ken bereid worden, dat het nu eens
aan zoet roggebrood doet denken, dan
weer aan chips. Om de tempé te ma
ken, wordei. de bonen eerst geweekt,
daarna van de vliesjes ontdaan, daar
na gekookt, gekoeld en geënt met een
schimmel die op rijstemeel is gekweekt
In het stamland van de sojabonen
zijn verschillende bereidingswijzen uit
gedacht, die de tong strelen en goed
zijn voor de spijsvertering. Het be
kendst bij ons is de pittige sojasaus, die
niet alleen bij de rijsttafel wordt ge
bruikt maar ook goede diensten bewijst
ter verbetering van het aroma van sau
sen, soepen en vleesgerechten. De so
jasaus wordt bereid uit de bonen en
tarwe of rijst die gezamelijk lang gis
ten moeten. Het eindprodukt bevat ei
wit van een bijzonder goede samenstel
ling en het is alweer lang niet dom
dat soms de onontwikkelde oosterling
een lepe] soja per dag als medicijn
gebruikt! De tempé, een schimmel-
koek van sojabonen, kan op zoveel ver-
De massa wordt op bamboematten,
die met bepaalde bladsoorten belegd
zijn, uitgespreid, met dezelfde soort
bladeren bedekt en twee of drie dagen
in het donker bewaard. Dan is er een
vaste massa ontstaan die goed gesneden
kan worden. Nu is de tempé klaar
voor de verkoop en nu begint de kok
ermee te toveren. Het is zulk een licht
verteerbaar voedsel dat kleuters het
uitstekend verdragen Intussen heeft
er in het oosten een methode bestaan
waarbij de tempé met de voeten ge
trapt werd (zoals wij uit wijnstreken
weten dat eertijds de druiven met de
voeten in de wijnpers werden platge
trapt) „Zo komen de onmisbare gist
en bacteriesoorten erin", zegt men
lachend Bekend is de sojakaas. „Ta
hoe" of Takoah" in het Chinees en
„7 ofu" in het Japans. Hiervan is het
uitgangspunt sojamelk, die gemaakt
wordt doo. geweekte, gekookte en ver
malen sojabonen met water te vermen
gen. Door het toevoegen van zout, azijn
en ongebrande gips, gaat de melkach
tige vloeistof stremmen (zoals kaas).
Dit gebeurt in rechthoekige bakken,
waardoor d „kaas" zich gemakkelijk
in blckjes laat snijden. De smaak is
wat ilauw en lijkt in de verte op cham
pignons. Maar het is alweer de goede
kok die er iets lekkers van weet te ma
ken. Ook tahoe kan uitstekend door
jonge kinderen verdragen worden. So
jamelk heeft zelfs menige zuigeling
die het zonder moedermelk moest stel
len, in leven gehouden. In ons land
speelt sojamelk van een speciale sa
menstelling een rol bij de voeding van
zuigelingen die overgevoelig zijn voor
de eiwitten in koemelk.
ben nooit de Britse imperialistische
plannen in Zuid-Afrika vergeten, die
reeds in 1838 hun voorvaderen nood
zaakten tot de „Grote Trek" met hun
ossenwagens naar het onbekende en
voor het grootste gedeelte onbewoonde
binnenland.
Deze strijdbare boeren hebben de
vlam van het Afrikaanse nationalisme
brandende gehouden door te herinne
ren aan de Britse gouverneurs van de
Kaapkolonie, die hun voor het grootste
gedeelte Nederlandse voorvaderen met
geweld trachtten te verengelsen.
Voor vele Afrikaanders in het noor
den was de Engelse vlag een herinne
ring aan de in 1895 door de door En-
gelrnd benoemde bestuurder van Rho-
desië, sir Leander Starr Jemeson, on
dernomen mislukte poging om de aan
goud rijke Zuidafrikaanse repubiiek
voor Engeland te verteren.
De vlaggenkwestie nam opnieuw ern
stige afmetingen aan, tóen Zuid-Afrika
in 1970 besloot een onafhankelijke re
publiek zonder bindingen met het ge
menebest te worden, pas nadat de toen
malige Zuidafrikaanse premier Hendrü
Verwoerd had gedreigd alle drie
standaarden uit de hoofdvlag te ver
wijderen, slaagde hij erin de Afrikaan
ders die de oude republikeinse stand
aarden nog altijd vereerden, van een
nieuwe vlag te doen afzien.
Het is van betekenis, dat het voorstel
dit maal kwam van de provincie Natal,
ofschoon deze de enige provincie is,
waar de nationale partij in de minder
heid is en zij altijd is beschouwd als
het laatste overgebleven bolwerk van
de engelsgezinden of jingoes.
Premier Vorster heeft in het congres
verklaard, dat hy (afkomstig uit de
Kaapprovincie) „niet getrouwd" is met
de Engelse vlag in die van Zuid-Afrika.
Hij voegde hieraan toe, dat hij deze
niet beschouwde als een Engels em
bleem, maar als de provinciale vlag
van de Kaap en Natal.
Slechts een nationalistisch lid van de
provinciale raad had een afwijkende
mening. Oert Claassen betoogde, dat
de bestaande vlag de strijd voor natio
nale eenheid symboliseerde en een in
tegrerend deel van het Zuidafrikaanse
volk was geworden.
Een Engels sprekende afgevaardigde
wees er op, dat het land, nu het een
republiek is, geen Britse kolonisten
meer vertegenwoordigt en hij liet hier
op volgen, dat Canada kort geleden,
de Union Jack uit zijn vlag heeft geno
men om de eenheid van dat land te
doen uitkomen. De leider van de tot
oppositie behorende verenigde partij,
sir De Villiers, wees de stap van Vor
ster af en zei dat de zaak niet op deze
wijze behandeld verdiende te worden.
Een medestander van de oppositie
betoogde, dat de reden voor het voor
stel was, dat Vorster en zijn partij
tegen deelneming aan de tweede we
reldoorlog hebben gestemd. „Zij willen
de verandering, omdat zij niet onder
deze vlag voor hun land hebben ge
vochten," zei hij.
Vorster is gedurende de tweede we
reldoorlog geïnterneerd geweest we
gens zijn pro-Duitse gezindheid.
Tot dusver heeft de gewone man
weinig gereageerd.
De premier heeft te kennen gegeven,
dat hij, indien de drie provinciale con
gressen van zijn partij en het federale
congres het eens zijn met Natal, ver
plicht zal zijn, het streven in een wets
ontwerp te belichamen.
Waarnemers hier zijn bezorgd om
wat zou kunen gebeuren als de kwestie
in dat stadium komt. Een van hen zei,
dat dan de verbitterde twisten tussen
de Engelsen en Afrikaanse nationalis
ten uit het verleden zouden herleven en
een gedurende de laatste tien jaar zo
zorgvuldig gekweekte eenheid van de
blanken zou worden verscheurd.
Als de Union Jack uit de Afrikaanse
vlag wordt verwijderd zal het laatste
spoor van het eens zo grote Afrikaanse
imperium van Engeland zijn, dat zijn
vlag nog wappert in het kleine Zwazi-
land en Rhodesië.
Aan Zwaziland is onafhankelijkheid
beloofd tegen 1970 en de opstandige ko
lonie Rhodesië, die op het ogenblik door
sancties van de UNO is getroffen, over
weegt zich zelf tot republiek uit te
roepen.
