Allergie geeft langzaam haar geheimen prijs perspecfefi WEERVLIEGERS JAGEN OP WERVELSTORMEN Weggooi-artikelen verminderen infectiegevaar in ziekenhuizen LUNAR ORBITER BRUIK BAAR VOOR VERDER RUIMTE- WERK DE vliegers van het 53ste weerverkenningseskader op de Amerikaanse lucht machtbasis Hunter bij Savannah in Georgia vormen een kleine groep mensen, die weten hoe een wervelstorm er van boven uitziet en wat het is om het „oog" van zo'n woedende reus onder de natuurverschijnselen binnen te vliegen. DAGBLAD DE STEM de buurt I j ruimtestof in ™wt van de maan. HOE komt het dat sommige mensen „allergisch" zijn en anderen niet? Een af doend antwoord op deze vraag is nog niet gevonden. Maar er is wel ontdekt dat allergie (bui tengewone gevoeligheid voor bepaalde stoffen of omstandig heden die voor de meeste men sen onschadelijk zijn) nauw ver bonden schijnt te zijn met het in wendige onwillekeurige afweer systeem van het lichaam. An ders gezegd: met de mechanis men en stoffen, die het lichaam mobiliseert om zichzelf te be schermen. Niezen, bijvoorbeeld, is een poging van het lichaam om een irriterende stof, bijvoorbeeld een stuifmeeikorrel, die zich in de neusholte heeft genes teld, met kracht naar buiten te sto ten- Als het stuifmeelkorreitje naar buiten wordt geblazen, is alles in or de. Als dat niet gebeurt, komt er een ander verdedigingssysteem in actie. De slijmvliezen zwellen op om grote hoeveelheden slijm af te scheiden, dat de vreemde indringer naar buiten moet spoelen. Als dit allemaal vergeefs is, gaat hij niezen en de afscheiding van slijm- gaat door en de patiënt begint de klas sieke verschijnselen te vertonen van hooikoorts, een wijdverbreide allergie. Verreweg de meest verbazingwek kende allergie is die, welke wordt veroorzaakt door moderne medicijnen zoals ant|biotica, vaccins en het hor moonpreparaat AGTH. Deze medicij nen worden in het lichaam gespoten om ziekten te bestrijden. Maar het lichaam realiseert zich dat niet. Voor het lichaam zijn de medicijnen een vreemde substantie, die moet worden uitgestoten of geneutraliseerd. Om dit te bereiken produceren de bloed- of lymphecellen speciale chemi caliën, die apti-lichaampjes worden genoemd. Deze worden precies zo aan gepast dat ze een bepaald type in dringer buiten gevecht stellen. Ge woonlijk is de hele reactie een kwes tie van routine. Hét juiste anti- lichaampje wordt geproduceerd, de ingespoten stof wordt eventueel ge neutraliseerd (hoewel pas nadat zij haar taak heeft verricht) en alles wordt weer normaal- Bij sommige mensen veroorzaakt de inspuiting van een zeker geneesmid del echter in het lichaam een toe stand van verhoogde gevoeligheid. Als dit gebeurt kunnen volgende injec ties van dezelfde medicijn shock, be wusteloosheid, coma of zelfs de dood tengevolge hebben. Vodsel is een ander veel voorko mende oorzaak van allergische reac ties- Dezp kunnen variëren van on schuldige indigestie en huiduitslag tot de dood. Volgens sommige medische onderzoekers is er een groeiend aan tal aanwijzingen dat een aantal onver klaarbare sterfgevallen bij kinderen misschien wordt veroorzaakt door een allergische reactie op melk. Gewoonlijk worden eiwitten, de voed zame bestanddelen van voedsel, die allergische aandoeningen van de spijs verteringsorganen schijnen te veroor zaken, tijdens het spijsverteringspro ces afgebroken. Maar als iemands lichaam een bepaalde vitale chemi sche stof mist, zodat het niet in staat is een bepaald eiwit in een bepaalde soort voedsel af te breken, kan een allergische reactie het resultaat zijn- De huid is vaak zeer gevoelig voor allergische aandoeningen- Volgens sommige deskundigen schijnen zulke aandoeningen zich sneller te ontwik kelen als de huid vochtig is- Zo kun nen de handen van een bakker aller gisch worden voor het deeg dat hij kneedt, of de handen van een huis vrouw voor een bepaald soort was middel. Er zijn sterke aanwijzingen dat aller gie eer\. combinatie van erfelijkheid en omgeving is. Door erfelijke fac toren kan iemand vanaf zijn geboor te overgevoelig zijn en de omgeving waarin hij leeft bepaald dan in gro te mate voor welke stoffen hij aller gisch wordt. Een gevoelig iemand is vaak vatbaar voor verschillende aller- genen (stoffen die allergie veroorza ken), alsof het lichaam een algeme ne zwakte vertoont- Zo kan een stads bewoner, die allergisch is voor kom kommers, bij een bezoek aan een boerderij ontdekken, dat hij ook Mler- gisch is voor kippeveren. Asthma is de ernstigste van de be kende allergische aandoeningen. Elk jaar sterven vele duizenden mensen aan deze ziekte. Bij asthma gaat de irritatie, die in de neusholte kan be ginnen, verder naar de bronchiën de zich vertakkende luchtkanalen die naar de longen leiden. Door de irri tatie trekken de bronchiën samen, waardoor de ademhaling van de pa tiënt wordt bemoeilijkt. Deze be nauwdheid kan een overbelasting van het hart met zich meebrengen. Tot het begin van deze eeuw kon. de geneeskunde geen vat krijgen op allergische aandoeningen, vooral om dat ze vaak rnnc i'i'i te herkennen waren en omaa: :on er zo weinig van begreep Zelfs met de huidige geneeskundige methoden kost het soms nog maanden onderzoek om vast te stellen waardoor een allergi sche reactie wordt veroorzaakt. Soms wordt de oorzaal: ook nooit gevon den. De meest gebruikte testmethde is het Inplanten van een verdachte stof In de huid. Als er een reactie volgt, doordat de huid opzwelt en rood-ont- stoken wordt, is het zo goed als zeker dat de patiënt allergisch is voor de stof. Als de oorzaak van een allergie wordt ontdekt, is het vaak mogelyk verbetering te bereiken door de pa tiënt kleine doses van de allergie-ver wekkende stof toe te dienen, zodat het lichaam geleidelijk een immuni teit kan opbouwen en zo op de duur aan de stof gewend raakt. Als ech ter geen behandeling mogelijk is, is de enige oplossing voor de patiënt zo veel mogelijk uit de buurt van de gevaarlijke stof te blijven. Dit kan nogal eens moeilijk zijn- Allergieën kunnen in allerlei delen van het lichaam ontstaan door con tact met duizend-en-één dingenkle ding, plastics, metalen, huiskamerstof haren van insecten en zelfs door warmte en koude- Eén troost voor een slachtoffer van allergie is dat hij ze ker niet de enige is met zijn pro bleem. Recënte onderzoekingen lij ken er op te wijzen dat 45 van de 100 mensen op zijn minst in zwakke mate gevoelig zijn voor een of meer allergenen. DE Amerikaanse maansatel- lieten van het type Lunar Orbiter, die het afgelopen jaar vrijwel het gehele maan oppervlak van dichtbij hebben gefotografeerd, zullen mogelijk °°k worden gebruikt voor an dere ruimtevaartprojecten. De satellieten hebben zo goed vol daan, dat de Amerikaanse dienst voor de lucht- en ruimtevaart ^'ASA hetzelfde type wil ge bruiken als basis voor een aan tal toekomstige robotverkenners die met de meest uiteenlopende °Pdrachten de ruimte in zullen worden gestuurd. Boeing, de ouwer van de Lunar Orbiter, eeft van de NASA verschillen- e stadie-opdrachten gekregen °m hiervoor de mogelijkheden te onderzoeken. rika6 £ynar ..?rWers hebben Ame- vwrftBrV,ke gesevens verstrekt flln? ^polio-project, dat een lan- astronauten op de maan SbeTtdM0,,^,0061 heeft' maakt ITgedetai^eerde opnamen ge- en mc=elijke landingsterrei- seind naar de aarde ge- itouet„? tjosmtsehe straling en mi- i\wï"?T, eenmaal mensen op de maan "ar Orwf zouden gewijzigde Lu- verdarA ers, kunnen helpen bij de exploratie van het hemel- lichaam. Vanuit een baan om de maan zouden de satellieten instru mentenpakketten kunnen afwerpen, die automatisch de sterkte en de che mische samenstelling van de maan- bodem onderzoeken. De Lunar Orbiter zou ook kunnen worden gebruikt als verbindingssa telliet voor maanastronauten- Twee satellieten, die op een hoogte van on geveer 4000 kilometer lijnrecht te genover elkaar om de maan cirke len, zouden de ruimtevaarders van een doorlopend bruikbaar verbin- dingsnet voorzien. Als astronauten in een landingsvaartuig op de achter kant van de maan snel contact met de aarde nodig hebben, zou een Lu- nar Orbiter de boodschappen over en weer kunnen relayeren. De NASA denkt ook aan de mo gelijkheid een interplanetaire versie van de Lunar Orbiter in banen om de planeten Mars en Venus te bren gen. De satellieten zouden dan het oppervlak van de planeten, van dichtbij kunnen fotograferen en ge gevens over de samenstelling van de Martiaanse en Venusiaanse damp kring naar de aarde kunnen zen den. De elektronische en mechani sche systhemen aan boord zouden voor zulke verre ruimtereizen moe ten worden gewijzigd, want bij een verblijf van vele maanden in de ruimte wordt de betrouwbaarheid van de boordapparatuur een alles overheersende factor. De Lunar Orbiter is tot nu toe een opmerkelijk gehoorzame ruimterobot gebleken. Hij heeft duizenden vanaf de aarde gegeven bevelen feilloos uitgevoerd, zoals koerswijzingen en allerlei veranderingen in de baan om de maan. Een ruimte-ingenieur in het controlestation in Pasadena, Californië, van waaruit alle Lunar Orbitervluchten worden geleld, zei onlangs: ,,We kunnen er op een af stand van 385.000 kilometer mee le zen en schrijven, J^enzaam in de Australische woes tijn bij Woamera staat deze schotelvormige ruimte-antenne, die deze maand signalen heeft op gevangen van de om de maan cir kelende Amerikaanse fotosatelliet Lunar Orbiter. De antenne maakt deel uit van een wereldomspan- nend net van volgstations voor ruimtevaartuigen, dat door de Amerikaanse dienst voor lucht- en ruimtevaart NASA is opgebouwd voor a'e verkenning van ae maan en de planeten. Alle ontvangen in formaties worden van de stations doorgezonden naar 't straalaan drijvingslaboratorium in Pasadena, Californiëhet controlecentrum voor verre onbemande rut/mfe* vluchten. Steeds meer toegepast wordt ook een vooraf samengesteld en gesteri liseerde behandelingseenheid in een plastic bak. Elke eenheid bevat pre cies die materialen die voor een be paalde behandeling nodig zijn, van watten tot chirurgische tangen, alles bedoeld voor eenmalig gebruik. Als hij aan een behandeling begint, kiest de arts de juiste doos, opent deze, vindt er alle nodige dingen in en gooit na de behandeling het hele pak ket weg. Als het op ziekenhuishyglëne aan komt zijn de Amerikanen bereid tot het uiterste te gaan, zelfs al lijken hun voorzorgsmaatregelen hier en daar wat overdreven. Zo worden er thans proeven genomen met een machine, die, na een druk op de knop een stapeltje plastic wegwerp- horden naar buiten floept om de af was in ziekenhuizen overbodig te maken. In het Walter Reed-ziekenhuis in Washington wordt geëxperimenteerd met een plastic isolatietent voor pa tiënten met zeer besmettelijke ziek ten. De patiënt ligt in zo'n tent vrij wel geheel afgesloten van de bui tenwereld. Via een controlepaal wordt de ventilatie geregeld. Voedsel en andere zaken kunnen door een luchtsluis naar binnen wor den gebracht, zonder bacteriën en virussen een kans te geven naar buiten te ontsnappen. Als de patiënt is hersteld wordt de tent gewoon weggegooid, samen met alle moge lijke gevaren voor besmetting van het ziekenhuis. Er wordt ook gewerkt aan een weg- werpbare operatiekamer. Het is in hoofdzaak een reusachtige plastic zak, die verbonden wordt met een spe ciaal luchtverversingssysteem, dat alle ziektekiemen tegenhoudt. De pa tiënt in de plastic tent kan tijdens de operatie niet worden besmet met bacteriën uit de buitenlucht. Als volledig af te danken hospita len ooit praktisch bruikbaar worden zullen ze waarschijnlijk het eerst ge bruikt worden door legers te velde of door kleine groepen wetenschappelij ke onderzoekers in afgelegen gebie den. Het Amerikaanse leger gebruikt reeds een lichtgewicht, draagbaar hospitaal, dat in een grote pakkist kan worden meegenomen. Een op blaasbare plastic tent doet hierbij dienst als ziekenverblijf. Dat laatste is de taak van de weer- vliegers. Zodra een wervelstorm wordt ge meld, stijgt een omgebouwde B-47 straalbommenwerper op om de po sitie en koers van de storm vast te stellen. Op een hoogte van 10-000 me ter vliegt het toestel over de storm heen en werpt het zijn automatische sonde uit. Terwijl het instrument in de kolkende wolkenmassa daalt, regis treert het de luchtdruk, vochtigheid, temperatuur en windsnelheid en zendt het deze gegevens naar het vliegtuig. tuig. Vanuit de B-47 worden de ge gevens dan doorgeseind naar het volgcentrum van de Amerikaanse weerdienst, waar analisten een voor spelling opstellen over de vermoede lijke baan, die de storm zal volgen en met welke kracht de huilende winden het Amerikaanse vasteland zullen geselen. Dank zij de satellieten, waarne mingssondes en een net van radar- stations gelooft de Amerikaanse weer dienst in staat te zijn de komst van een wervelstorm 24 uur van te voren te voorspellen met een grootste af wijking in de baan van 120 kilome ter. In 1936 zijn er zeven wervelstor men geweest. Twee daarvan raas den over de caraïbische eilanden en een deel van het Amerikaanse vas teland, waarbij 54 mensen om het leven Kwamen en voor een bedrag van meer dan 15 miljoen dollar aan s aide werd aangericht. V IN een rapport over zieken huisinfecties is een commis sie van de Gezondheidsraad tot de conclusie gekomen dat de hygiëne in de Nederlandse zie kenhuizen nog veel te wensen overlaat. Gemiddeld zes procent van de patiënten, die een ope ratie hebben ondergaan, loopt een min of meer ernstige infec tie op. Telt men er kleine infec ties, die nauwelijks invloed heb ben op de opnametijd bij, dan komt men op ongeveer 13 pro cent. De commissie dringt er op aan dat in de ziekenhuizen door speciaal daarvoor aangewezen functionarissen voortdurend wordt gelet op de grootst mogelijke hygiëne hij het behandelen van patiënten, in de kleding van het verplegend personeel, de diverse verpieegruimten, het sanitair en bij t- '- Een kapitein die 55 wervelstormen is binnengevlogen, geeft er de vol gende beschrijving van: Van bovenaf gezien is het net een grote kom vol met wolken. Als je door de muur van wolken naar het oog het windstille centrum van de storm wil vliegen, is het net of je met je kop tegen een muur knalt. Binnen de kortste keren is het in je vliegtuig een enorme bende, want alles wat niet heel goed vast zit wordt overhoop gesmeten. Maar als je eenmaal in het oog bent, kun je net zo fijn rondvliegen als je maar wil en intussen je boterham metje eten. Boven je hoofd schijnt de zon, maar om je heen ligt een onmetelijk hoge wal van zwarte wol ken. alle gebruiksvoorwerpen. Verder wordt in het rapport gepleit voor een overheidsinstelling, die voortdurend alle sterilisatiemethoden in zieken huizen controleert. Het probleem van de ziekkenhuis- hygiëne blijft uiteraard niet beperkt tot ons land. In sommige landen, zoals in de V.S., wordt er grote aan dacht aan besteeg. Geleidelijk begin nen nieuwe methoden en beno digdheden ook in de Nederlandse ziekenhuizen binnen te dringen. IVftt name wordt reeds op vrij grote schaal gebruik gemaakt van zoge naamde weggooi-benodigdheden, zo als handschoenen en injectienaalden, die slechts één keer worden gebruikt Het volmaakte ziekenhuis, zo heeft een dokter eens gezegd, zou er een zijn voor slechts één patiënt, dat na diens ontslag onmiddellijk afgebro ken zou worden. Dat zou een abso lute garahtie geven tegen het over brengen van ziektekiemen van de en^ patiënt op de andere. Dit ideaal vaii een ziekenhuis voor eenmalig gebruik zal wel altijd een schone droom blij ven, maar het is een feit dat het aantal infecties in Amerikaanse zie kenhuizen de laatste jaren drastisch is verminderd door het groeiend ge bruik van wegwerpartikelen. Hoeveel Lakens, slopen en ander linnengoedvervaardigd uit celluloseen papiervezels, worden in Amerikaanse ziekenhuizen direct na gebruik door een patiënt verbrond. er in korte tijd is veranderd wordt duidelijk als men weet dat van de 3000 medisch-chirurgische artikelen, die in een gemiddeld Amerikaans ziekenhuis voorradig zijn, 95 pet. na één keer gebruik wordt weggegooid. In 1960 was deze verhouding nog precies omgekeerd. Zeer bekende wegwerpartikelen In de Amerikaanse ziekenhuizen zijn la kens, kussenslopen en ziekenhuishem den. Na één keer gebruik gaan ze niet meer naar de wasserij, maar naar een speciale verbrandingsoven in het ziekenhuis. Deze lakens, slo pen etc., bestaan gewoonlijk uit vier lagen cellulose-vezels met een bui- tenlaag van papïerweefsel. Ze kun nen ook bestand tegen water wor den gemaakt door er een bovenlaag van polyethyleen plastic aan toe te voegen. Misschien nog belangrijker zijn de wegwerpnaalden en andere artikelen, die bij injecties worden gebruikt. De oude injectiespuiten waren beruchte bronnen van infectie. Zo brak in 1954 in een Amerikaans ziekenhuis onder een groot aantal patiënten een be smettelijke leverontsteking uit, die bij nader onderzoek bleek te zijn ver oorzaakt door meerdere keren ge bruikte injectienaalden. Hoe goed de oude injectie-appara- tuur ook werd gereinigd, het was bijna onvermijdelijk dat in de holle naalden een restje menselijk weef sel achterbleef. Het is zeker dat de ze naalden in de loop der jaren heel wat ziekten hebben verspreid. Na de introductie van wegwerpnaalden is rupt teruglopen. De Amerikaanse ziekenhuizen heb ben ontdekt, dat het wassen, strijken, sorteren, steriliseren en opbergen van linnengoed vaak bijna even "duur of zelfs duurder is als de wegwerpar tikelen, die het werk in de zieken huizen aanzienlijk vereenvoudigen. Daarom neemt het gebruik van de ze artikelen nog steeds toe. Tijdens het wervelstormseizoen, dat van juni tot laat in novemoer duurt, zijn de wervelstormjagers vrij wel elke dag in de lucht. Maar het ruimtevaarttijdperk heeft hun bëroep aanzienlijk minder riskant en op- win.dend gemaakt. Het is nog maar zelden nodig een storm binnen te vliegen. De waarnemingen worden nu verricht door weersatellieten van het type Tiros en Nimbus en door kleine sondes, die aan parachutes in een storm worden neergelaten. Omgeoouwde tf-47 siraalüom- menwerpers staan.als weerverken- ningsvliegtuigen gereed op een Amerikaanse vliegbasis.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1967 | | pagina 11