3QMJ ,'1 DE MOORDEN OP DE AMSTERDAMSE WALLEN Sinistere kroniek van kleurloze grauwe drama's GAAT HET ERGENS OM? V COMMJNTAAR WORDEN WIJ EEN VOLK VAN SLAPPELINGEN? Niet naar ceiaadstad Scsüiui' verbreekt stilzwijgen Bedreigd individu DR. CORN. VERHOEVEN to 21 DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 9 SEPTEMBER 1967 23 ikserd met 12 cent» post jeTours Telefoon 070 - 635944* inten van DAF verkeer, fel- ige 32 pk akkelijke rorid- Ifdelig een »r- A* V f*&> S.' (af fabriek) N PEILINGEN PINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEIL NGEN PEIL NGEN PEILINGENI., PEIL NGEN ..PINGEN PEIUNGEN EILINGEN PEILING PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILIIGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILNGEN PEILINGEN..PEILINGENP|ILINGEN PEILINGEN PEILI IEN PEILINGEN ilLINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN ..PEILINGEN PINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILI'EN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEIILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEIL industiëlen in Amste>m en Rotterdam zijn hoogstverbolgen op de rest van Nederlar^ij hebben, vooral voor de metaalindustrie, nog ruim 30.000 arbeidskhten nodig en die kunnen ze niet krijgen hoewel er buiten de Rands' 50.000 werklozen rondlopen, waaronder vele jongeren. De jonge mens tegenwoordig heeft geen durf meer, wordt er qezegd. De jonger*durven (of mogen) niet naar de grote stad. Zij blijven zoals hetotterdams Algemeen Dagblad schreef, liever bij moeders pappot z,n en hij de gemeentelijke sociale dienst dan de handen uit de mo'en te steken. Wij protesterere9en deze voorstelling van zaken. De jonge werk nemer is wel deg|k bereid aan de slag te gaan maar dan in het gebied waar hij woont.'at Rotterdam betreft is hij gewaarschuwd door de gang van zaken«t de pendelaars. West-Brabant1 Zeeland behoeven zich echt geen grote zorgen te maken, heeft Rfirdam steeds gezegd, wij kunnen jullie mensen aan werk helpen, jzeker de pendelaars waren de laatsten die werden aan genomen en z nu de eersten, die op straat worden gezet. Niet de wer°2e jonge mensen moeten naar de toch al overbevolkte landstad trek1"/ maar de industrie dient uit de Randstad naar buiten ie gaan. Dat de oplossing van het werkgelenheidsprobleem. Bof. Rorr'e heeft zich enkele jaren geleden om gezondheidsredenen uit desoheve politiek teruggetrokken. Sindsdien heeft hij zich con- siquenf p de achtergrond gehouden. Dat moet hem moeilijk zijn ge- allen wnt wat hij had opgebouwd werd in snel tempo afgebroken, 'enslott heeft hij het geklungel niet langer kunnen aanzien en is hij veer irhet discussiestrijdperk getreden. De VP-leiding zal niet erg gelukkig zijn met zijn interventie. Zij moest hardeverwijten incasseren; gebrek aan leiding en politieke onduidelijk heid De grijze eminentie van de KVP koos ook in het belangrijkste ilrijipunt partij tegen de heren Aalberse en Schmelzer. Weigeren zij ziel vóór de verkiezingen voor samenwerking met een bepaalde partij uitte spreken en daardoor weet de kiezer niet wat hij aan de KVP heft - prof. Romme stelt zich op het standpunt, dat de KVP wel digelijk van een voorkeur moet laten blijken. En wat hem betreft: voor oePvdA. De oud-fractieleider ging daarbij niet zo ver als de KVP-radicalen, die ie verkiezingen willen ingaan met de PvdA en D '66 op basis van een I gezamenlijk program. Maar in feite wil hij hetzelfde namelijk, de kiezers I meer inspraak geven. Het is goed, dat prof. Romme gesproken heeft. Zijn tussenkomst dwingt de ouderen tot grotere activiteit, de jongeren tot nadere bezin ning op en concretisering van hun denkbeelden. gen groep vooraanstaande Amerikanen heeft zich deze week tot de Verenigde Naties gewend met het verzoek de rechten van de mens I veilig te stellen, niet tegen politieke of economische machtsuitoefening, near tegen de techniek. Het individu wordt meer en meer bedreigd, al- I dus de Amerikanen, door de computer, door afluisterapparaten en I microcamera's, die in elke huiskamer kunnen doordringen, en door de I nieuwste ontdekkingen van de biochemie, waardoor het binnen niet J ie lange tijd theoretisch mogelijk is het geslacht en ook het karakter van een nog niet geboren kind te bepalen of te beïnvloeden, j De noodkreet van de Amerikanen doet sterk denken aan het al in I "32 gepubliceerde lugubere toekomstvision van Aldous Huxley, »8rave New World" In dat boek wordt 'n samenleving geschilderd waar- in de mensen al voor hun geboorte in de laboratoria worden ingedeeld in bepaalde klassen. Nieuw is het verzoek niet, belangrijk wel. In de serie I a'tikelen, die wij dit jaar over de automatisering en alles wat daarmee samenhangt gebracht hebben, is meermalen uitgesproken dat angst voor de computer niet nodig is. Een computer kan niet denken. Een grote I zorg over de mensen- die de computer bedienen, is echter wel degelijk I op zi|n plaats. In Amerika nemen computers al veel militaire beslissingen, I F-hT C'e oor'°9 'n Vietnam. In feite is de politieke verantwoordelijk- I si daarmee al naar de computer verschoven. Het gevaar van een tech- I j3'16, waarop de volksvertegenwoordiging geen invloed meer heeft, an volop aanwezig. Ook de plannen die men in Amerika heeft om I wn" iCornRu'ercen'rurn 'n richten, waarin van alle inwoners gegevens J 6n verzarr|eld, roepen grote vraagtekens op. Het gebruik van deze 1S g veris moet aan de strengste voorwaarden gebonden worden, wil v»uV'SIOen V3n een a,machtige staat geen werkelijkheid worden. De oop van afluisterapparaten en microcamera's zou evenmin als die dew!t-PenS 'n °nS 'and vrii"teoeten zijn. Een onderzoek door de Verenig- Ovs,in»S "?ar dez,e hoogst belan9riike materie lijkt zeker op zijn plaats. Parlement !i kwestie waarschijnlijk binnenkort weer in ons dehiw ju j 6 °rde' Er is namelil'k een wetsontwerp op komst, dat gdheden van de BVD straks gaat regelen. mgeving Roosendaal, - en Rucphen undert, tel. 2749 - 0.60»-^ jens voor de kanaalzo^^0Ujen !n Industrieweg Lt, Telef. 2600 gratis proefrit en Zonen ^alervoorWalcher^ ne N.V. oor Zuid- en H*»** (t an onze parlementaire redactie 12 m'/ 'v moeten horendat wij met onze ruim kulp^erhni(lers bij elkaar hard op weg zijn een 'kmi^T 'e worden, klinkt niet bepaald hemoe. jsor °F sehij"t het zo te zijn, gezien de resultaten dit de militaire keuringen, "Pfosen stoorr,'e,®en' er ™'et om onthouden. Want ene Tiemen Groen, We, mvch'mni-t? - an intelli- die vanwege platvoeten afgekeurd i""'- been T'; te slappe werd, trapt zich toch maar zo op 18 «an een nnFFFSFlerIn' Totaal het oog bijzonder gemakkelijk ,op, ,weg naar het achtervolgingswereldkam pioenschap. Maar ins hiervan: welke geestelij ke of lichamelijke stoornissen zijn ee gevol van een moderne maat schappij, waar steeds minder plaats is voor de totale geestelijke en li- I ■"wou, - uw aun chamelijkb ontwikkeling van de P'oenen scllaatsen (zoveel kam- mens", zoai-s mendit tegenwoordig ne. O...z0 jraai omschrijft? Hem bedreigen allerlei gevaren: vanuit de lucht, op de weg, in en buiten het water, in de opeengepakt" woonwijken, in het verstandelijke en geestelijkt leven van vandaag Neurosen, psychopa- tische uitwassen, lichamelijke ge breken zijn bijna altijd produkten van het milieu- en maatschappij beeld. I -ver rp up Luay °tr ueefcii oelyken op de klasse >icKtiofer' dan °P gezonde, I ttreen rFl r\lensen waarover ie- ï%9 hLft a poltticus) het zo dit IL kom uogal hard e-Pthoren S Plotseling te moeten I itkihbaw Nederlanders, die ""bollen -F - .anaers doen dan (ook tennissen van c"en nOr. v 1 2°ueei v Wlelrennen 01,1 OlcJfpv ,anP20ewen) tenn "'"'"''e dlPr,iTee9 er ze.lfs vrii --- I ""de™,,,;,l00rl zeilen, (waar- !en in de - nn meepraten), bok- ,t0elenen en op straat), atletiek I En tolh^n' iudoën> en wat nenevershl P iFeg naar de al- Het 2 VptnB i1!r"l8sctifpr a"'e,naa' wel, want de wijzen r, ,al niet r dan moet men ï1'» miniJf wat de toen- P'toter-nrp,: ,T van defensie, thans eens zT J, S- de Jong %icenrd "Den't vooral niet, ï'kten ellJt legeren in het bur- !!li^niet,!?aaI kneusjes of licha- T'lrdige Nederlanders n"'1 li een™ militaire keuring "«zou eigen normen." :iJn deze woorden te De vraag, of de weg naar 2000 een verdraaid smalle weg naar de alge mene ve-'slapping wordt of een veel- n-weg naar een werkelijk leef bare toekomst, hangt voor een bij zonder groot deel af van onze eigen politici. De alarmerende cijfers van deze week moeten hen onmiddellijk aan het denken zetten. Ook al zijn waarschijnlijk verschillende politici zelf d"stij.Ls afgekeurd voor de mili taire dienst. (Van onze Amsterdamse correspondent) AMSTERDAM MOORD OP DE WALLEN Met Barbara van der Eng meegerekend, die het afgelopen weekeinde door wurgershand de dood vond, zeven keer in tien jaar. Tel er de moordaanslagen bij op over dezelfde periode, ook zeven, en men komt aan een sinister gemid delde. De omstandigheden, waaronder de misdaden plaatsvonden, zijn grauw van eentonigheid en ellende, hoeveel rosse romantiek de na men van de slachtoffers Chinese Annie, Zwarte Truus, Finse Hen- nie ook beloven. Het decor is onveranderlijk een vaal kamertje in een souterrain, dat van 's morgens elf tot 's nachts vijf in bedrijf is, dank zij een goed geregelde ploegendienst. De dader is onveranderlijk sociaal uitschot. Alleen de motieven variëren van roof via perversie tot wanhoop. De souteneurs, die de vrouwen heten te beschermen? Die zitten stoer te zijn in de kroegen rond het Oude- kerksplein of leven hun zielige com plexen uit m felgekleurde branie sleeën. Die zeggen „Ach ja, het is nou eenmaal een levensgevaarlijk beroep, dat de meiden hebben, vooral tnet al die zwarten in de stad", halen de schoudervullinger: op en gaan over tot de orde van de nacht. De politie komt in het duistere wereldje vol schuif el voet end- schimmen en ge fluisterde transacties, dat de rosse buurt 's avonds wordt, uiteraard aan geen enkele vorm van preventie toe is al blij, als er achteraf eens een dader gevonden wordt. Zelfs in hun ontknopingen zijn de Wallen-drama's kleurloos. Geen briljant speurwerk levert meestal de sleutel tot het my sterie, al doet de recherche wat zij kan, maar de bekentenis van een zie lig' hoopje mens, dat de schuldlast niet langer kan dragen, of de tip van een penose-jongeri, die een wit voetje wil halen bij de „prinsemarij". Hier volgt de vale kroniek. Qp een vrijdagavond in mei stapt de 31-jarige bankwerker B. de W. binnen in het souterrain van het pand Oude Nieuwstraat 6, waar de 34-jarige Eliy Kortman bekend als „Langharige Elly" het oudste beroep ter wereld uitoefent. Het ge drag van de man die zwaar aange schoten lijkt, staat haar niet aan en ze gelast hem, rechtsomkeer te ma ken. „Voordat ik eruit ga zal ik je even wurgen", zegt De W. ijskoud en grijpt haar met beide handen om de keel. Elly krabt zijn gezicht open en ziet kans te gillen, waarop andere prostituées, dit in het donkere straat je „pezen", te hulp schieten. De bank werker weet te ontkomen, maar wordt later in de kraag gepakt, als hij de fiets komt ophalen, die hij in het straatje had staan Qp een woensdagnacht in juni komt een 20-jarige Amerikaanse mili tair, die in Duitsland is gelegerd, bin nen bij de 25".iarige prostituée M. Z., die haar bedrij4 uitoefent in het pand Oude Zijds Achterburgwal 74. Voor dat de vrouw zich van iets bewust is, grijpt hij haar bij de keel Het slacht offer is op de rand van bewusteloos heid, als haar vriend die even een boodschap was gaan doen, aanbelt. De soldaatkomt door het gerinkel tot bezinning en laat los, maar vindt geen uitweg, zodat de vriend en de vrouw, die weer bij haar positieven gekomen is, hem kunnen overmees teren. JTveneens een juni-nacht, ditmaal zaterdag. In een kamertje aan de Dirk van Hasseltsteeg onderhandelt een man met de 51-jarige prostituée C. N. over de prijs die zij voor haar diensten verlangt Als ze het niet eens kunnen v/orden vliegt hij haar na een paar minuten als een woeste ling naar de keel. De vrouw weet zich los te rukken en in de worste ling, die volgt, glipt de aanrander naar buiten. Een toegesnelde buurvrouw geeft hem nog een klap en een fietser ach tervolgt hem tot de Nieuwe Zijds Voorburgwal, maar raakt daar het spoor in het nachtelijk donker bijster. De woesteling is nooit gevonden. Qp een koude donderdagnacht in januari ontmoet de 25-jarige „Blonde Tinie' als ze in een café op de Zeedijk nog even een pilsje gaat drinken, een man, die wel bereid is mee te gaan naar haar kamer aan de Oude Zijds Voorburgwal. Daar grijpt hij haar na en,ge tijd onverhoeds bij de keel en knijpt, tot ze bewusteloos is. Vervolgens slaat hij haar met een stenen asbak op het hoofd. In de ver onderstelling, dat zijn sl&chtoffer dood is, gaat hij op zijn gemak op zoek naar geld Hij vindt de tas van de prostituée en steelt 50 gulden, waarna hij in de nacht verdwijnt. Ti nie overleeft de aanslag echter en geeft de poliiio een signalement. Ge holpen ook door een tip van een an dere prostituée, die de man kent, kan de recherche hem na drie dagen aanhouden. Het blijkt de 22-jarige Hongaarse vluchteling H. B. te zijn. Zijn bekentenis: „Ik heb de vrouw willen vermoorden uit balorigheid, omdat ik heimwee had naar mijn ouders. Daarna heb ik geld gestolen, omdat ik het gevoel had, dat Blonde Tinie me te veel had laten betalen." Qe reeks aanslagen, die tien jaar geleden begon met de niet opge loste wurgpogmg, waarvan „Jonge Annie" bijna het slachtoffer werd, besluit met eenzelfde delict, gepleegd op Chinese Toos in haar kamertje aan de Korte Korstjessteeg. Hier werd de dader, die een shawl ge bruikte, maar overhaast moest vluch_ ten, voordat hij zijn misdaad kon voltooien, wel gegrepen. Door toeval overigens naar aanleiding van het feit, dat hij op straat een vrouw van haar tasje proheerde te beroven. Tij dens het lange verhoor, dat volgde, viel hij door de mand. ■^/ervolgens de ïeeks moorden. Het begon op de oudejaarsavond van 1956. Het slachtoffer werd de 32-ja- rige Anna Maria Zdie aan haar diepzwarte, dromerige oosterse schoonheid de bijnaam „Chinese An nie" had overgehouden. Om kwart voor twee 's nachts vindt haar colle ga in de zonde Trees C. het lijk on der een deken op de divan. Uit het onderzoek blijkt, dat de vrouw om streeks half een een bezoek had ge kregen. Vanaf die tijd niemand meer. Toen ruim een uur later een Ameri kaanse soldaat de deur probeerde, was die nog aan de binnenkant op slot vijf minuten later stond hij •op een kier en was de geheimzinnige bezoeker, die de moordenaar geweest moet zijn, verdwenen. Een koele moordenaar, die na zijn daad niet in paniek raakte, maar rustig wachtte op een kans om ongezien te verdwij nen. Er is nooit een spoor van hem gevonden. De vele geruchten, di'e on der meer Wiro W golden (in die tijd de vriend van het slachtoffer, later onder meer stuntvlieger en lijfwacht van Jan Cremer. thans bezadigd restaurateur) hielpen de politie niet verder. Ook is aan chantage gedacht een uitgezogen wanhopige zaken man zou zijn kwelgeest voor eeuwig het zwijgen hebben willen opleggen. Een bewijs in die richting is echter nooit gevonden. JJaarna was het de beurt aan Johan na Mechelina O., beter bekend als „Magere Jos.je". Deze 33-jarige prostituee (die in termen van de buurt) „veel te lelijk en veel te lief" was, werd op de stralende zondag ochtend van 11 augustus 1957 ont kleed en gewurgd in haar werkka mertje aan de Oude Zijds Achter burgwal no. 83 gevonden door haar man. Deze Joop S„ in het milieu ge kend als een rauwe, brute souteneur met een opvliegend, tot gewelddaden neigend karakter, heeft later terecht gestaan voor de moord, maar werd in hoger beroep wegens gebrek aan be wijs vrijgesproken. Volgens zijn eigen zeggen had hij de hele nacht van zaterdag op zon dag geslapen en zich helemaal niet bekommerd om de business van zijn vrouw een goede demonstratie van de. bescherming, die de Wal-bloem- pjes van hun ridders krijgen. Volgens mensen uit de buurt had hij daarentegen de bewuste nacht herhaaldelijk uit het raam van het bewuste pand genangen. Een kroon getuige kwam zelfs verklaren, om zeven uur 's morgens het tijdstip van de moord in het kamertje van Josje een rauwe kreet te hebben ge hoord, waarop hij door het raam keek en zag, hoe Joop zijn tengere vrouw mishandelde. Voor het gerechtshof in Amsterdam was dit alles geen be wijs genoeg, zodat de moord van 11 augustus 1957 officieel nog steeds als onopgelost te boek staat. Jn vergelijking met het voorgaande was het lot van Finse Henny een eenvoudige zaak. Deze 27-jarige pu blieke vrouw kreeg op 12 mei 1958 in een kamertje boven het knusse café „De Haven van Texel" aan de St.-Olofsteeg ruzie met een Noorse zeeman, die ze om zakelijke redenen had meegenomen De woesteling wurgde haar eerst en koelde vervol gens zijn woede over het feit, dat ze hem geen waar naar zijn geld had gegeven, op het bewusteloze lichaam met behulp van een gebroken cognac- fles. Daarmee sneed hij, helemaal buiten zinnen onder meer de nek door. Vervolgens probeerde hjj zich van het lijk te ontdoen door het van uit het raam in het water van de Oude Kolk te gooien, maar Finse Henny kwam op een vlonder terecht en werd meteen ontdekt. Enkele uren later bekende de zeeman zijri gru weldaad, waarvoor hij de merkwaar dig lage straf var: drieëneenhalf jaar kreeg. Qaarna. op 16 mei 1959, de wurg- moord op Zwarte Judith, die een raadsel leek, maar een onverwachte ontknoping vond. Ze werd in haar kamertje aan de Bergstraat vermoord door een man met opvallend blond haar, die precies vier minuten bin nen bleef. Deze laatste wetenschap ontleende de recherche aan verkla ringen van de prostituée Brabantse Ria, die in het belendende perceel werkte. Zij kwam ook met een signa, lement. Toch werd de persoon in kwestie niet gevonden Totdat hij, bijna vier jaar iater, Brabantse Ria met een bezoek vereerde. De vrouw waarschuwde in doodsangst de po litie en toen ontdekte men, dat de da der een ietwat schuchtere tuinman uit de buurt van Utrecht was, ene P. van G. Hij bekende, maar trok zijn woorden later in. waarna een straf proces volgde, dat zich tot voor de Hoge Raad voortsleepte en tenslotte resulteerde in vrijspraak wegens ge brek aan bewijs door het Haagse Hof, waarmee ook deze zaak uitein delijk met een onbevredigend vraag teken eindigt. J-Jelemaal mysterieus was de ver dwijning var, „Zwarte Jeanne", die gewoon Ineke heette, 30 jaar was en ondanks pokdabgheid kon bogen op een bepaalde, oosterse schoonheid. Zij werd voor het laatst gezien op de koude avond van 3 december 1962 te elf uur, toen een collega haar klan ten zag werven in de berm van de Haagseweg, aan de rand van de stad. Het was de tijd van de actie van de officier van justitie mi Hartsuiker, die aan de tot criminaliteit leiden de toestanden op de Wallen een einde wilde maken, maar slechts bereikte, dat de prostituées uitzwermden over de stad, zodat het milieu moeilijker te controleren werd dan ooit. Daarna drie maanden lang geen enkel levens teken meer van de vrouw, hetgeen vreemd was, omdat zij bij voorbeeld dol was op de twee* katten in haar flat, die ze nooit onverzorgd achter liet. Althans dit raadsel werd opge lost, toen haar stoffelijk overschot bijna een iaar later werd gevonden in het water van de Schinkel. Uiterlijke tekenen van gr-weld waren er niet. Toch acht „de buurt" een ongeluk uitgesloten. Zwarte Jeanne kon na melijk uitstekend zwemmen. Was er een wraakoefening in het spel van de clan van de souteneur Kareltje V., met wie ze getrouwd was, maar die ze tweemaal wegens souteneurschap had aangeklaagd" Of is een vluchtige klant de dader geweest? Er is tot nu toe geen antwoord gekomen. ■yenslotte het verbijsterende verhaal van Son ja van der Meijden, het 18-jarige (toch reeds getrouwde) meisje, dat op 18 juli 1963 werd ver moord in dezelfde kamer, waar thans Barbara van aer Eng haar moorde naar heeft ontmoet. De moord ge beurde op klaarlichte dag, tussen zes uur en kwart over zes. Een boven buurvrouw heeft zelfs nog een kwar tier met de aader gepraat, terwijl Sonja op zijn verzoek een paar maat jes cognac voor hem haalde. Daarna heeft hij de vrouw in volmaakt koe len bloede gewurgd. De politie weet dit, omdat hij zich de volgende mor gen aan kwam geven. Het bleek de 47-jarige bankwerker G. K. uit Utrecht te zijn. Hij verklaarde letter lijk: „Ik wilde het leven uit, omdat alles me mislukt is. Ik ben naar Am sterdam gegaan met de vooropgezette bedoeling, een vrouw te doden, wel ke dan ook. Mijn eigen vrouw heb ik niet willen vermoorden, omdat ze altijd zo goed voor me is geweest". ]Tn nu dus Barbara Het onder zoek is nog jong, maar reeds vreest de politie, met de zoveelste onopgeloste moord te blijven zitten. En de speciale moordbrigade van 60 rechercheurs dan die zojuist is op gericht? Hoofdcommissaris P. Jong verwacht daar, blijkens een deze week gegeven interview, geen won deren van. De brigade is volgens zijn zeggen dan ook niet een onoverwin nelijk wapen van superspeurneuzen, maar eerder een poging, om de ach terstand weg te werken die de laat ste jaren was ontstaan, omdat de recherche niet was meegegroeid met de toenemende, van karakter veran derde criminaliteit op alle gebied (denk aan de vele roofovervallen op banken van zich snel verplaatsende en vuurwapens gebruikende misda digers). Het grote probleem van de moord op Barbara is de enorme drukte, die in de fatale nacht op de Wallen heer ste. Geen toevallige drukte, maar een nachtelijk spitsuur, dat naar ver wachting regelmatig terug zal keren, ||p "Ij* De Amsterdamse walleneen onveranderlijk decor. omdat Amerikaanse en Canadese sol daten in Duitsland met zachte hand te verstaan is gegeven, dat zij hun verlofcentjes beter in Amsterdam dan in Parijs over de balk kunnen gooien, nu De Gaulle zc onhoffelijk tegen de NAVO is geweest. Het is een situatie, die de veiligheid in Am sterdams rosse buurt niet zal bevor deren. Een situatie, die nader bestudeerd dient te worden. Want het is duidelijk dat Amsterdam door zijn rosse buurt en ook door zijn opvallende aantrek kingskracht voor homofielen in een sfeer is geraakt, waarin de crimina liteit welig bloeit. De prijs voor een goed gevulde deviezenpot kan ook te hoog zijn. En dat is het geval in Am sterdam. „gij ons in Amsterdam draagt alleen de melkboer nog een snor". „Tien jaar geleden was er in Amsterdam veel belangstelling voor 't Zenboeddhisme; dat begint nu ook tot de provincie door te dringen". Zo'n uitsprak, waar van ik er wekelijks tientallen hoor en lees, kunnen mij tot razernij brengen. Dat is natuurlijk dwaas ei» al te nederig, zo lijkt het, want me-isen die zoiets zeggen, zijn ge woon dom en je hoeft jezelf niet zc laag aan te slaan dat je meent met zo'n mensen te moeten discus siëren. Daar zit iets in, maar ik vind dat onderscheid tussen men sen die niet en die wel dom zijn, altijd zo moeilijk; bovendien is het een van de pijnlijkste discrimina ties en o- dat juist die discrimina tie volon voorkomt in uitspraken zoals ik citeerde, wil ik niet in de zelfde fout vervallen. Boos is uit eindelijk toch een mankr van ern stig nemen, zij het niet de meest elegante. Het zijn niet alleen domme mensen die dergelijke din gen zeggen. Willem Frederik Her mans doet er, ofschoon hij voor reuze pienter doorgaat, dapper aan mee in zijn boekje „Wittgen stein in de Mode". Uiteraard min acht hij de mode, mtar hij is er toch niet weinig trots op aan het ontstaan 'aarvan bijgedragen te hebben, en hij laat niet na die bij drage stevig te ovemchatten. ■Het gaat hier om een heel kluwn van onuitstaanbare gedachten en pretenties. Een ervan i.-: de preten- die werkelijk geïnteresseerd zijn en lieden die alleen maar na- apen. Die vragen houden met el kaar verband en diat maakt het antwoord zo moeilijk: want als je zomaar die grens aanneemt, neem je in feite een onderscheid aan tussen meer en minder waarde volle mensen. En dat is nu juist wat zo irriteert in de aangehaalde uitspraken. Ik voor mij ben niette min overtuigd dat die grens er is, maar dat is een „geloofsovertui ging" die ik niet waar kan maken. Ik ben niet in staat die grens te laten zien en daarmee iemand on der de naapers te rangschikken. Waarschijnlijk loopt die grens door ons heen en zijn we allemaal een beetje echt geïnteresseerd en een beetje naaper. Dezelfde moeilijkheid heb ik al tijd met betrekking tot de z.g. „gewone mensen", dus mensen die minder weten, niet zelfstandig kunnen oordelen en steeds maar in bescherming genomen moeten worden door anderen die daar weer een 'iele verantwoordelijke baan aan hebben. Ze zullen er wel zijn, maar ik kan er geen aanwij zen. De overtuiging dat ze er zijn laat zich nergens waar maken. Ik kan dus niemand als „gewoon mens" of „massamens' behande len, zonder een slecht geweten te krijgen. Maar als ik die grens niet kan trakken, betekent dat ook, dat ik mij helemaal niet verplicht voel op grond van mode aan te nemen tie dat de hoofdstad bijzonder voor lijk is op allerlei gebied. Een an dere is dat de gebieden waarop die voorlijkhïir' zich man' .steert, van groet 'ïelang zijn. Een de. e is dat het belan; van deze zaak eist dat die op grote scha.! verspreid wordt, naar dan wel zo langz. rm dat de voorlijkheid van het cen trum zichtbaar blijft. Een vierde is 'at de tak, wat haa, belang ook is, belachelijk geworden is zo dra die verspreiding voltooid is. Korto*' en dat is het meest onuit staanbare, er komen zoveel uiter lijke en iver formele besprekin gen aan te pas, dat de zaak zelf daaracL.er verborgen wordt. Het gaat gewe' 'ig intens om iets, zo intens, dat die intensiteit zelf alle energie opslokt. Lukt dat niet meer dan wordt zaak afgestoten naar de provincie of liever: met het res tant van de beschikbare energie daarop geprojecteerd. Het maakt daarbij geen enkel verschil of dat een sno - is een mini-rok, belang stelling voor d» fil of Wittgen stein of voor het Zenboeddhisme, protesteren tegen Vietnam of wat dan c t. Letteri'jk alles wordt ua verloop van tijd weggepompt uit het centrum en afgevoerd naar de per,feriDat gebeurt om geen an dere ->n dan dat gel" ken is dat het daar nie' om gaat; en de simpele ontdekking dat het op de ze manier helemaal nergens om gaat behalve om het draaiend houden v de opwinding, kan n'pt tot de drukte van het centrum doordringen. Qe vraag doet zich voor, of er dan geen grens is tussen dat wat werkelijk var> belang is en wat alleen mode is. En verder: of er geen onderscheid is ussen mensen dat iets, wat het dan ook is, van belang is. Methodisch gesproken moet ik daarvan helemaal afzien. Waarover de mode ook gaat, bak kebaarden of medemenselijkheid, op zich zelf zegt ze niets over het belang daarvan; als zodanig is ze absurd en vrijblijvend. Hij is zelfs in zekere zin niets anders dan de wijze waarop de dingen van hun waarde beioofd worden. Het is niet zo best voor Wittgenstein dat hij in de mode is, niet alleen omdat het o~mogelijk waar kan zijn dat hij hierdoor zonder meer van zijn betekenis ontdaan wordt. Mis schien komt strak- Michel Fou- cault, een belangrijke Franse fi losoof, in Amsterdam in de mode. Dat zal dan letterlijk voor hem „het einde" zijn. {-Jet irriterende dat van het argu ment .node uitgaat is niet zo zeer dat dit argument weinig ver heven is. Een argument kan niet nucht r genoeg zijn. En ook een verkeerd r gument is geen reden om razend te worden; het is hoogst interessant het te volgen op zijn kronkelwegen. Niets is zo boei end als een drogreden. Maar het gaat hier niet om een argument dat, hoe dan ook, do gedachten in een bepaalde richting leidt, maar om een frase. frase is zo ir riterend omdat zij een poging is aan het denken zelf zonder meer een eind te maken. En pogingen om een eind te maken aan het denken in zaken die met denken te maken hebben b.v Wittgenstein moger toch wel als een ergerlijk iets opgevat worden. Want zij ver bieden de terugkeer naar een situ atie, waarin het eventueel nog er gens om kan gaan. Corn. Verhoeven

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1967 | | pagina 21