Bernard van de Boom:
JE MOET ER GEWOON GEK VOOR ZIJN... ECHT GEK"
ONZE PUZZEL
m
y
M
m
m
mm
m w
w u m
OP 64
VELDEN
Hls
i
ERDAM
omonteurs
verkers
seurs
JOL EINDHOVEN
\MMEUR
plagerijtjes
giechelen
echt gek
W. J. MUHRING -
i
r
if
H
H
m
Öf A
Bi
II
U !Pf -Hff
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 26 AUGUSTUS 1967-
oor te Den
kiêbedrijven
>uw vordert
nu reeds
onervaren
nedio sep-
ervaring en
01180 - 6004.
aar ElectrotecHnischa
Irhoudsgroepen In ds
atlaties.
iring in grote fabrieks-
ervaring op electro-
reparatie, contróle en
bmechanische appara-
hde installaties.
iankwerken en ruime
ing van een uitgebreid
«stroom, draaistroom,
:hines).
enige kennis electro-
gendienst verricht, de
lies gebaseerd op ga
rden.
i vak willen maken en
m hier goede kansen.
door de afdeling Per-
kken,
ijen, Alblasserdam.
aat plaatsingsmogel'ikheid
n van de (thans gemecha-
'd'ng. l550 te
van nummer V
oneelsdienst van de tec
^en.
Een jaar geleden wist bijna niemand iets
af van het bestaan van Kenge. Daarin is
nu wel verandering gekomen. Dat hebben
te danken aan de zang- en dansgroep
van de Bredase pater Bernard v.d. Boom,
Les chanteurs-danseurs de Kenge". In dit
stadje aan de Kwango-rivier ergens in het
verre Kongo, werkt Bernard v.d. Boom Daar
repeteert hij vrijwel dagelijks met de jon
gens, die voor het merendeel afkomstig zijn
uit de „brousse". Er zijn er die meer dan tien
kilometer moeten lopen. En ze doen het
graag. Telkens weer beleven ze er vreugde
aan onder leiding van Bernard v.d. Boom te
zingen en te dansen. Dat is meteen te horen
bij het beluisteren van twee langspeelplaten
waarmee de groep al grote bekendheid
kreeg. Dat hebben de laatste maanden bo
vendien al vele duizenden ervaren, die hun
shows en concerten tijdens de Europese
tournee hebben mee mogen maken.
Stralende vreugde is het visitekaartje van
„Les chanteurs-danseurs de Kenge".
Kort voor de grote trip van de groep
begon bracht de Oosterhoutse pater A. van
Bijnen op zijn Afrikaanse reis een bezoek
van een paar dagen aan zijn vriend in Ken
ge. Hij heeft er gezien hoe Bernard v.. d.
Boom er met geringe middelen iets groots
tot stand brengt. Onder de meest primitieve
omstandigheden is in enkele jaren tijds een
jeugdgroep opgebouwd, die wereldbe
roemd geworden is. Hieronder beschrijft
Toon van Bijnen „een dag bij de zangertjes
en dansers".
?®^bONTAAL: 1 met bestemming
at). 3 vreemde munt, 7. maal. 10.
A 12- lichaamsdeel 14. deel
Vaï h J1)scl' 16' leefmiddel, 17. sourt
™n<f 18 kruipend dier, 19. snort
™te, 20 arbeidseenheid, 21. geood,
hócist00ro?tSel' vaarwel, 25, aatd-
(oh»;v trnPische slingerplanten. 29
„element (afk.l 30. rijksgiens
1m 2' boom' 33- na dato 'afk.) 34.
zee. ?n een plant, 36 gemalin van de
a l1 33 voedsel, 40. muriek-
runii ai benoeming, voordracht, 42.
achti'no ."Panier van klederdracht 45.
Mess» ;r verlegenheid, 49. per ex
tend» ,n L 33' sint 'alk.), 51. be-
toiti»},» i-Ln8' 33- na dato (afk.l, 55.
namino 33,.Plotseling 61. oude oe-
biiw 'der. 62. meisjesnaam 64.
Plaats in'ai a hou', 86. wal. 67.
eer li iï ilta- 63 myth, figuur. 70.
beer i.S ,aa.®- 73- eerwaarde
Zoon V»„ O 75- jongensnaam. 76.
(afk.b' 77- scheik. element
I 2-ton»rCi^fAL',: J' eerbaar- bescheiden,
brede smvf i l I spU van een wiel- 5-
kn tori, 7A i. aansporing: vooruit
taal, 9 h-i. ts„ wijsgeer, 8. vreemde
11 stad i»lnde afkorting, 10. vermoeid,
®U2ieknoot fa" S?' 13 hestuurde:\ 15.
(afk 13 rijksgrote, 21. sus loco
Plaats in p8?!? e,oment (afk) '6
in Gelderl. 28 tl. d c u
toestel. 31. platvis, 32. meer in rnplana,
34. opstelling, 35 rund, 37. dorpje ouder
de Over. gem. Gramsbergen, 38. boom,
39. zandheuvel, 44. plaats in Groningen,
47. lieden van adel, 48. mannelijk ce-
roep, 50. snoekbaars, 52. plaats in Gel
derl., 54. godin der lente, 56. lusthof
(gewestelijk), 57. dat is (afk.), 59.
scheik. element (afk.), 60. voegwoord,
63. koemestvocht, 64. Zuidamerikaanse
thee, 68 volksnaam v. d. kauw, 71.
voornaamw., 72. ontkenning (Eng.)
Horizontaal: 1. om. 3. klaroen, 9. mm,
11. del, 13. ineen. 14. aai, 15. enig, 17.
tel, 18. kras, 19. lsère, 21. Elias, 23. eg,
24. Ee, 26. K.E., 27. do, 29. stel, 31. kea,
33. raam, 35. en. 36. saldo, 38. A.M39
irap. 40. deer, 41. pr, 42. Peter, 44. op,
46. doel, 48. lor, 49. knap. 51. Ot, 52.
os, 54. el, 55 ma. 56. eerst, 59. graaf,
61. Erik, 62. aar, 64. mals, 66. enk, 67.
baron, 69. set, 70. ne. 71. paletot, 72. Ta.
Verticaal: 1. ode. 2. menigte, 4. li, 5.
ante, 6. ree, 7. oele, 8. en, 9. Maasdam,
10. mis, 12 lis, 14. ara, 16. geel, 18. klier,
20. re, 22. L.K.. 23. es. 25. vel, 28. om. 30.
entre. 31. kapel, 32. adder, 34. Aaron. 36
sap, 37. oer, 41. poterne, 43. top, 45
pamflet, 46. do, 47. lork. 49. klam. 50.
pa, 53 ss, 54. er, 57. eik, 58. taal, 59
grot, 60. aas, 61. een, 63. are, 65. sta, 67.
68. no.
We rijden met een oude jeep
door de stoffige straten van Ken
ge, een stadje van tienduizend in
woners, 250 km ten oosten van
Kinshasa. Bernard van de Boom
zit aan het stuur. Hij werkt al
vijftien jaar in het Kwango-
district. In Kenge is hij nu al drie
jaar. Als godsdienstleraar op het
atheneum leidt hij er een jeugd
groep. Tachtig jongens, verken
ners eigenlijk, maar tegelijk dan
sers en zangers.
We stoppen bjj een schoolge-
bouwtje. „Bonjour pere Bernard"
roepen de kinderen. Hij stapt vlug
door twee leslokalen naar een ma-
gazijntje.
Het is de schatkamer van de groep.
In het donkere vertrekje tel ik twaalf
grote tamtams, twee zeldzame bale-
foons, twaalf kisten kostuums, een
ceremoniële draagstoel, speren, pa
gaaien, pijlen, bogen en maskers. De
grond ligt vol raffia, dat nog tot
lendenschortjes verwerkt moet wor
den. Bernard v.d. Boom maakt de in
ventaris op. Er moet nog heel wat ge
daan worden. Over twee weken reist
de groep naar Kinshasa om er gedu
rende veertien dagen avond aan
avond hun dansshow te geven en
daarna komt de wereldreis.
Als we naar het repetitielokaal
willen rijden start de motor weer
eens niet. Tien jongens zullen een
handje komen helpen. „Noemen jul
lie dat duwen", zegt Bernard terwijl
hij hard op de rem trapt. Ze hebben
het door en even later pruttelt de
jeep onder grote hilariteit de zand
straat op.
De repetitie is in het nieuwe paro
chiehuis. Vijf maanden geleden begon
de pater met de bouw. Er moet nog
veel aan gedaan worden maar er kan
al gerepeteerd worden. Maar eerst
nog bouwproblemen. Er is onenigheid
onder het werkvolk, er is hout te kort
en met het plafond zit het niet hele
maal goed. Vlug even regelen. Lang
kan hij de jongens niet laten wach
ten. Ze zijn al vroeg te voet naar
school gekomen, voor en na de mid
dag les en nu willen ze wel naar huis
om tegen de avond het eerste eten
door hun keel te krijgen.
Er zijn maar twintig jongens van
daag, solistenrepetitie. Of het aan
mij ligt weet ik niet maar de jongens
zijn erg giechelachtig. Dan zet een
van hen schuchter een lied in, een
beetje onvast. Maar trefzeker zingt
de groep wonderlijk fris door, van
meet af aan in een levendig ingewik
keld ritme. Er komt geen dirigeer
stokje aan te pas. Dezelfde ostinaten
worden per lied wel drie-, vierhon
derd maal herhaald zonder enig over
drijven van het tempo. Geen enkele
inzet hapert. De kwaliteit van het
koor viel me meteen op. Al was Ber
nard natuurlijk niet tevreden.
In de muur waar straks een raam
moet komen zit nog een groot gat. Het
staat er vol nieuwsgierigen. De jon
gens merken het amper. Ritmisch
gaan de knieën der zangertjes op en
neer, de cadans is volmaakt. En
steeds maar die glimlach op hun ge
zicht.
Aan publiek zijn ze trouwens wel
gewend. Pas kort wordt er in het
zaaltje gerepeteerd. Daarvoor ge
beurde dat buiten onder een boom.
Toen stond het er helemaal vol men
sen.
De gezangen zijn antifonaal. In
twee groepen gezongen. De meeste
liederen zijn door de jongens zelf ge
maakt. Enkele zijn traditioneel maar
werden ook door hen aan de pater
voorgezongen. „Een jongen zong zes
tig melodieën", vertelt Bernard v.d.
Boom. „En er staat geen noot van op
papier. Ze worden door de jongens
onmiddellijk nagezongen en ze ken
nen ze dan meteen van buiten".
De driestemmige zetting zoeken we
samen, de jongens improviseren de
akkoorden en ik werk die dan bij.
Niets op papier, we hebben levende
muziek en geen dode noten".
De elfde dans wordt ingezet. Een
roeierslied. Rustig staan de dansers
de denkbeeldige boot te roeien met
hun lange pagaaien. Een van hen mag
daarbij improviseren. Hij speelt ge
weldig. Na een goed uur repeteren
leggen de jongens een stapeltje
schoolboeken cp het hoofd en gaan
lachend naar huis. Morgenavond zijn
ze weer present.
Rond de jeep staan nog wat ouders.
Weer problemen om op te lossen. Ze
kunnen het verlangde geld niet mee
geven, de kleren zijn nog niet in orde,
zal er wel genoeg te eten zijn voor
zoveel jongens? De jeep wordt weer
weggeduwd.
„Ik weet nog niet hoe het allemaal
moet", vertelt de pater. „We zijn met
tachtig jongens, het oudercomité
moet mee, voorts leiders en dan al
die kisten met toneelspullen en niet
te vergeten de zakken maniok. Ik
heb er twee vrachtwagens voor nodig.
Ze hebben me die wei beloofd maar
er staat nog niets vast
In een dorpje vijf kilometer, ver
der moet hij nog raffia halen. Het is
al zowat donker voor we er aanko
men. De mannen hebben hun werk
goed gedaan. Morgen om elf uur kom
ik de rest halen, zegt Bernard v.d.
Boom, terwijl hij met zijn vinger in
de lucht de zonshoogte van elf uur
aanwijst. Dan rijden we terug naar
de missie in Kenge.
„Om zoiets te doen als ik nu
doe, nou, daar moet je gewoon
gek voor zijn, echt gek", zegt Ber
nard v.d. Boom als we uitstappen.
Ik denk er het mijne van. Pa
ter v.d. Boom is een groot kunste
naar om onder deze primitieve
omstandigheden een dergelijke
keurtroep op zo'n hoog peil te
brengen. Het is voor mij een
„Wonder in de brousse".
„Les chanteurs-danseurs
de Kenge" zijn in juli
vanuit Kinshasa naar
Rome gevlogen, ivaar ze
de Kongolese tveek met
een show hebben geopend.
Vervolgens werden
concerten gegeven in
Noord.ltalië, Zivitserland,
en West-Duitslandwaar
alle bisschopssteden
werden bezocht.
De groep verblijft op
dit ogenblik in Canada,
waar o.a. de wereld
tentoonstelling is bezocht.
Na Canada is ons land
aan de beurt. Woensdag,
avond 30 augustus
presenteert Bernard
v. d. Boom zijn ensemble
in bet Scheveningse
Kurhaus. Vrijdag, zaterdag
en zondag is het allemaal
rond Bredade geboorte,
plaats van de leider
te doen. Shows worden
gegeven in „de Nobelaer"
te Etten op 1 september
en de zondag daarna
in de Sporthal te Breda.
Opgetreden ivordt ook op
zaterdag 2 septeber op de
Taptoe Exbando
te Oosterhout
Daarna ivorden nog diverse
concerten in België
gegeven. Les chanteurs-
danseurs de Kenge zullen
bovendien nog op de
televisie te zien zijn.
Een van de belangrijkste eigenschap
pen, die het schaakspel ontwikkelt, is de
zelfkritiek. Kan men bp andere spelen
wel eens het eigen falen afschuiven op
feitelijk niets ter zake doende omstan
digheden, bij het schaken wordt men bij
voortduring geconfronteerd met eigen
tekortkomingen.
Het schaakspel is een spel, dat door
zijn complexiteit ons steeds verrast door
zijn onuitputtelijke mogelijkheden. Re
centelijk verscheen in de schaakpers de
onderstaande stelling, waarin de jonge
Rus Timoschenko als witspeler op on
overtroffen wijze zo althans werd
meegedeeld zijn tegenstander Ste
venson tot overgave dwong.
Zwart: Stevenson (Engeland)
mi
W/fm,
Wit: Timoschenko (USSR)
De voor de hand liggende konings
mars naar c7 is niet beslissend omdat
de zwarte koning veld e7 bezat en zijn
loper tussen g4 en h4 laat heen en weer
pendelen. De witspeler vond volgens
de critici de volgende formidabele
winstvoortzetting: 1. f4-f5+ü, g6xf5 (Op
1Kea: of 1Ke7 beslist 2. fg6:,
fg6: 3. Lg6:) 2. Kg3-f4, Ldl-g4 3. Ld3-
c4+, Ke6-e7 4. Lc4xf7ü, Ke7xf7 5.
e5-e6+, Kf7-f8 6. g5-g6!, h7xg6 7. «6-
e7+! en zwart gaf zich gewonnen.
Zo op het eerste gezicht een inderdaad
geslaagde overval en het is begrijpelijk,
dat de jonge Rus gelukkig was met de
lovende kritiek. De grote deceptie kwam
en deze zal zonder twijfel de zelfkri
tiek bij Timoschenko stimuleren toen
de bekende schaakmeester Gerusel met
zijn volgende analyse de winnende
voortzetting aar» de kaak stelde:
I. f4-f5+!, g6xf5 2. Kg3-f4, Ldl-g4 3.
Ld3-c4+, Ke6-e7 4. Lc4xf7?? (Deze zet
verdient volgens Gerusel twee vraagte
kens en niet twee uitroeptekens. Juist
was 4. g6!, fg6: 5. Lg8, Ldl 6. Lh7:, Lb3
8. Lg6:, Kf8 9. Kf5:, Kg8 10. Kf6, Kh8
II. Lf7, La4 12. e6, Kh7 13. Kg5, Lb3
14. Lg6+, Kg8 15. el en wint. De witte
koning gaat naar d8)
4. .Ke7xf7 5. e5-e6+ en nu natuurlijk
niet de fout 5. .Kf8?? maar 5. ...Kf7-
g8 6. g5-g6, Lg4-h5 7. g6-g7 en zwart
laat zich pat zetten.
Het is wel merkwaardig, dat praktisch
alle critici de ernstige fout 5Kf8??
niet opgevallen is.
Schaakraadsel
Door prachtig samenspel tussen de
witte honing en zijn loper kan de wit
speler in de onderstaande positie de
winst afdwingen. Spectaculair is vooral
de witte koningsmars en de minorpro
motie, waarmee wit een sluwe patcom
binatie uit de weg gaat.
m v-MM y/mA
mm
Wit aan zet en wint
Oplossing schaakraadsel
Wit wint als volgt: 1.
2. g3-g4.\ Tc8-b8 3.
Kal-a2, Kf4-g5 5. Ka2-a3,
Ka3-a4, Kf4-g5 7. Ka4-a5,
Ka5-a6, Kf5-g5 9. Ka6-a7, Tb8-e8 lo'
Le6-f7, Te8-d8 11. Ka7-b6, Kg5-h6 12.
g7-g8 Toren en zwart kan opgeven Op
te merken valt nog, dat na 11. kg4-
wit wint door 12. Kc7, Ta8 13 Le6J-'
Kgö 14. Lc8, Ta7+ 15. Lb7 (Visa Kivi)
Tc3-c8
4.
6.