ngenis
ireker
gemeenten tonen laconieke houding
Kamerleden verbaasd over
visie op Reimerswaalplan
Oppositie tegen
Vorster groeit
eenheid forceren
Twee scherpe reacties
op standpunt van
dertien gemeenten
Den Hertog
ernstig
gewond
papier
voor
uw
^-pen
Even uitblazen mevrouw
AFRIKAANSE ZAAK ONTROUW"
DAGBLAD DE STEM VAN VRIJDAG 18 AUGUSTUS 196*/
3
ekse regering
raagt gratie
r oud-ministei
BREDA
INGER ITALIË
r een lage prijs.
IBS"!
I
Op oor na gevild.....
Kandidaten
voor vestiging in
Vlissingen-Oost
Zendertjes in kleding
21 e(ko«d£ wnn-
Damesbeurs in Den Haag
TE VAAG
YERSEKE
KANAAL
DISTRICT
Van der Vleuten won
Ter beoordeling
Bouwplannen
voor
verpleeghuizen
naar G.S.
West-lrian
Minder zieken
Ontslag voor 14
metaalbewerkers
[ENE (Reuter-AFP) Pren|
van Griekenland ial korün'
mtijn om gratie vragen voor
alige minister van buitenland'
Averoff, die woensdag tot vl'lf
evangenisstraf werd veroordeeld
•eeg die straf omdat hij Vor,
een verboden bijeenkomst (I
uis had gehouden.
het slot van het proces hart
ire aanklager tot vrijspraak
deerd, maar de rechtbank «1
er stemmen tegen het besluit' «w
[evangenisstraf op te leggen J
ste straf die een vooraanstaa.J
nis onder het huidige Griekse h.
tot dusver gekregen heeft
indag komt een andere oud-'mi«t.
eorge Rallis, voor de krijgs,,,';
is een soortgelijke overtreding
enisstraf die niet veel langer
het voorarrest (vijfmaanden)
achte had het met zijn hospita
de stok gekregen. Hij stond bii
voor enkele tientjes in het kriit
m zijn schuld niet tijdig aflossen
einde van het liedje was dat B
;raat stand. Er kwam nog iets bii
le raadsman „bijzondere externe
andigheden" noemde. Verdachte
namelijk familie achter het IJa.
lordijn die een visum had gekte-
om naar Nederland te komen
jebrek was er oorzaak van dat
Fhter niet verder kwam dan Wenen
reis naar de Oostenrijkse hoofd-
kon B. zonder meer ook niet be
en hij besloot toen te gaan inbre-
De raadsman zag fa dit alles een
i om voor 'B. bijzonder clement te
rechtbank vond de ten laste ge-
i feiten kennelijk te ernstig om
de eis iets af te doen. Zij verooi-
e F. conform de eis tot twaalf
iden gevangenisstraf waarvan
voorwaardelijk met een proeftijd
drie jaar en toezicht van de re-
ermgsvereniiging het Nederland!
otschap.
draagbare
e ZIG-ZAG met
de Italiaanse-
abrieken. Modern,
makkelijk in
lenvoudige
van rechtstik
ag.
nu f249.-
3ER aanbieding is
het aantal beperkt.
18
Amsterdam.
(Van een onzer verslaggevers)
S-HEER ARENDSKERKE Dertien
nten in West Zuid-Beveland neb-
I k tisteravond in het gemeentehuis
nn 's-Heer Arendskerke, bij de leden
i Binnenlandse
sen gepieu vuil* uc
gemeenten in West Zuid-Beveland,
west-gemeente Wolphaartsdijk -
Arendskerke, Heinkenszand
I nn de vaste commissie
lillen
I ine ge
Ine
1 's-Heer Areiiuancuvc, i«un.i.viio£.o..»
's-Heercnhoek - Borssele en een oost-
remeente 's-Gravenpolder - Nisse. 's-
Uetr Abtskerke, Baarland - Oudelande-
Hoedekenskerke - Ellewoutsdijk - Drie
wegen Ovezande.
Daarop is onverwacht scherp gerea-
jeerd door de woordvoerder van de ge-
meente Hoedekenskerke en de fractie
voorzitter van de K.V.P. in de raad van
s-Heer Arendskerke. De eerstgenoem
de, burgemeester M. Somers, zei dat de
dertien gemeenten „een eenheid willen
(orceren, die er by nuchtere beschou-
wing niet zou blijken te zijn".
1 De tweede, de heer C. Verdonk. zei
het, nog feller: ,.Men suggereert een
streeksamenwerking die er nooit is ge
weest" De heren Somers en Verdonk
schaarden zich onvoorwaardelijk achter
de vorming van één grote gemeente
iti de zak van Zuid-Beveland.
Woordvoerders van de dertien ge
meenten waren jhr. drs. P. Beelaerts-
van Blokland, oud-burgemeester van
Wolphaartsdijk 'en jhr. mr. L. Quarles
m üfford, burgemeester van 's-Gra
venpolder. Eerstgenoemde schetste de
planologische achtergronden, die tot het
eigen herindelingsvoorstel hebben ge
leid. Hierover hebben wij reeds uitvoe
rig geschreven. De heer Quarles van Üf
ford gaf in concreto aan hoe de meer
derheid van de dertien gemeenten de
[bestuurlijke indeling zou willen zien en
waarom zij zich niet kan verenigen met
de ontworpen gemeente Nieuw-Borsse-
ie i het laatste aangaat, merkte de
boer Quarles van Ufford onder meer
JP,dat Nieuw-Borssele met zijn vijftien'
terne kerkdorpen van tweehonderd-
.vijitig tot vijftienhonderd inwoners een
onoverzichtelijke en onbestuurbare ge
meente zal zijn.
De verdedigers van het voorstel van
je dertien gemeenten waren van oor-
al'ênment dat er één grote
gemeente in de zak van Zuid-Beveland
moet komen om de industriële ontwik-
Jeüng vanuit het Zuid-Sloe te stimule
ren niet terzake doende is. De begelei-
ng van de industrie zal huns inziens
taak van een havenschap worden.
Verschillende, katholieke raadsleden
uit meer dan een gemeente bestreden
dit standpunt. Zij conformeerden zich
aan- hetgeen de heren Somers en Ver
donk reeds hadden gezegd.
De heer Quarles van Ufford betoogde
dat by de ontwikkeling naar een eigen
visis op de herindeling in West-Zuid-
Beveïand door de commissie geen reke-
g is gehouden met godsdienstige ver
schillen in het gebied. Hierb j werd na
drukkelijk verld-^rd dat 's-Heerenhoek
op dit pvr fnafwijkende mening
heeft laten lieren
's-Heerenhoe:, n.l. voorstander van
de vorming van :en katholieke gemeen
te in westelijk Zuid-Beveland.
Verschillende leden van de vaste com
missie staken hun bewondering over
het initiatief van de dertien gemeenten
en de verdediging van hun voorstel
overigens niet onder stoelen of banken.
(Van een onzer verslaggevers)
's-HEER ARENDSKERKE. De heer
C. Verdonk. fractievoorzitter van de
KVP in de raad van 's-Heer Arends
kerke, lid van Provinciale Staten voor
zijn panty, heeft gisteravond tijdens de
hearing van de gemeenteraden in West-
Zuid-Beveland door de vaste Kamer
commissie van Binnenlandse Zaken
over het wetsontwerp voor de herinde
ling der gemeenten in Zuid-Beveland
Verklaard, dat de onderhandelingen
over de vestiging van twee grote indu
strieën In Vlissingen-Oost met succes
verlopen en zo goed als afgesloten zijn.
In Middelburg zou de laatste hand wor
den gelegd aan de vestigingsovereen
komsten. De twee industrieën zouden
het gehele nog overgebleven buitendijk
se gebied in de nieuwe zeehaven Vlis-
sing-Oost in beslag nemen. De heer
Verdonk wilde geen namen noemen. Het
zou echter gaan om de Franse alumi-
niumfabriek Pechlney en de oliemaat
schappij Sinclair, twee namen die reeds
enige tijd hardnekkig als ernstige kan
didaten voor Vlissingen-Oost circuleren.
tamgJaar-werd in de Verenigde Sta-
kek BTM i?egen müiard uit win"
fo jf0?;. Het vanzelfsprekend,
va, aii„ ?s van grootwinkelbedrij-
ÏÏS ™oeite doen om een afdoende
innen rwF? wT?keldiefstal te ver-
Wen hmeTra5 allerlei voorzorgsmaat.
h in Am "ra aantal winkcldiefstal-
de VS J! (oedemen. Ongeveer één
khtildie r d(en maakt er zich aan
vele J' h? meuwe methode, die in
wordt toegepast is
(envonr rt °P verscheidene afdelin-
I-nnnen ledltlg wordt m de ia"
fetje »SrK een mifiatuurzen-
3»afn'Hg<ï' Wanneer de koopster
'ie aan Ji 'a wordt het zender.
"Werd m=Pa^tafel ooopvallend ver-
hebt'pn^ 0pt zij zonder betaald
"m ontstL g me'. haar kledingstuk
een ontvan. een fluittoon, die
komt C l! 1arad bij de uitgang
vegge ?e PTher kan de dief of die-
°8 onmiddellijk grijpen.
Hakken en neuzen van
Christian Dior
(Van een onzer verslaggevers)
GOES De leden van de vas
te commissie van binnenlandse
zaken uit de Tweede Kamer heb
ben zich gistermorgen, tijdens de
hearing van de gemeenteraden in
oostelijk Zuid-Beveland over het
wetsontwerp voor de herindeling
der gemeenten in Zuid-Beveland,
duidelijk verbaasd over de laco
nieke houding van verschillende
gemeenten ten aanzien van het
Reimerswaalplan.
Een ander interessant punt
was natuurlijk het Kanaal door
Zuid-Beveland, twistappel tussen
de gemeenten Kruiningen en Ka-
pelle.
Voor de goede orde nog even een
korte uiteenzetting over de inhoud van
het wetsontwerp. Volgens dit ontwerp
zouden de gemeenten op Zuid-Beve
land tot vier nieuwe gemeenten worden
samengevoegd: Reimerswaal (Rilland
Bath, Kruiningen. Krabbendijke. Waar
de en Yerseke), Kapelle (Kapelle, We-
meldinge). Goes (Goes, Kloetinge, 's
Heer Arendskerke, Wolphaartsdijk, Kat-
tenó'ijke) en Nieuw-Borssele (de gehele
Zak van Zuid-Beveland)-
De belangrijkste taak van de nieuwe
gemeente Reimerswaal zou zijn om de
ontwikkeling van het Reimerswaalplan
mede voor te bereiden en te begeleiden
Jk'huis Christian n,„ -
v." 'tariian 1 ln de persoon
5? ""(worpen revolutionaire hak.
ni, kepen vaak ra zes cm h°og
Da „k naar beneden brede?
WaS
bmraDe neuslim „ar beneden bredei
«WM Dit eUn Tra0™er.endeels "ge'
eaftwige wfndeis?Wn™ Va" ragIa'
Ue een ha0,, noenen van box-
sierfn" 80udmetalaneera ".'tloPende hak
®g' d« fader aankett™kje ala ver
ten metaalgarnering.
„Cocadier" heet dit rode wollen pak
je van Pierre Balmain. Het heeft een
zeer kort jasje en een wijde klokrok,
die net boven de knie valt.
Van 26 september fot 6 oktober wordt
in de Houtrusthallen in Den Haag de
jaarlijkse Damesbeurs gehouden. Zij zal
ditmaal in het teken staan van de wo
ninginrichting. Opvallend veel keukens
zullen erop te zien zijn in diiverse typen.
Een aantal Italiaanse importkeukens
biedt zeer veel noviteiten. Zoals; een
pannenkast, die zo is geconstrueerd, dat
pannen in een uittrekbare lade gemak
kelijk kunnen worden opgeborgen; een
ladenelement met vijf kunststofladen,
een flessenelement met uiittrekbare hou
der, aanbouwelement geschikt voor in
bouw van droogdoekrek etc.
Wandbekleding wordt op deze Da
mesbeurs ook nauwkeurig onder de loep
genomen, evenals vloerbedekking, de
kens en meubilair. Op de beurs kunt u
zich laten voorlichten over de manier
waarop u zich naar uw eigen smaak cn
levensomstandigheden kunt inrichten.
Drie gemeenteraden, die van Yerseke
Krabbendijke en Rilland Bath, achtten
het Reimerswaalplan nog te vaag en te
ver weg om daarvoor nü reeds een her
indeling van gemeenten door te voeren
Wethouder D. Midavaine van Rilland
Bath zei hierover; „De enige zekerheid
die we met betrekking tot het Reimers
waalplan hebben is dat, als er iets van
komt, het nog heel lang zal duren". Bur
gemeester L. Cnossen van Krabbendijke
wees er op dat voor het tot ontwikke
ling brengen van het Reimerswaalplan.
herindeling of niet, toch in ieder geval
belangrijke hulp van buitenaf nodig zal
zijn. Ook de ontworpen gemeente Rei
merswaal is zijns inziens nog te klein
om een werkelijk belangrijk aandeel in
de Reimerswaalontwikkeling te kunnen
hebben. De drie gemeenteraden staan
daarom op het standpunt, dat met de
herindeling der gemeenten in oostelijk
Zuid-Beveland (ten oosten van het ka
naal) nog best even gewacht kan wor
den. Wethouder Midavaine van Rilland
Bath pleitte zander meer voor het be
houd van de zelfstandigheid van zijn
gemeente. Burgemeester Cnossen pleit
te, voor het geval tóch tot herindeling
zal worden overgegaan, voor samenvoe
ging van de gemeenten Rilland Bath
Krabbendijke en Waarde.
Burgemeester mr. C. Pijl Hogeweg
van Yerseke achtte uitstel van herinde
ling voor zijn gemeente vooral noodza
kelijk met het oog op de „uniek-moei-
lijke situatie", waarin Yerseke zich be
vindt- Door de uitvoering van de Delta
werken zal 7Ü tot 80 procent van het be
drijfsleven in Yerseke omgeschakeld
moeten worden. De financieel-techni-
sche uitwerking van deze omschakeling
zou ook in groter verband kunnen ge
schieden- Voor de mentale begeleiding
zal het volgens hem noodzakelijk zijn
dat dit geschiedt onder leiding van een
gemeentebestuur dat eigen is aan deze
specifieke problematiek. De voorzitter
van de vaste commissie, de heer Toxo-
peus, zei met het oog hierop alvast:
„Het zal voor ons, zandhazen, niet ge
makkelijk zijn om deze in het psycholo
gische vlak liggende problemen te
beoordelen".
Voor het geval de herindeling zal
wo2*den doorgezet is Yerseke, zo bleek
uit de woorden van de heer Pijl Hoge
weg, voorstander van de gemeente Rei
merswaal zoals die m het wetsontwerp
staat omschreven.
Waarde sprak zich, bij (monde van
burgemeester J. de Kam, in het belang
van de leefbaarheid van de streek uit
voor het voorstel in het wetsontwerp.
Ook burgemeester A. Schipper var
Kruiningen verklaarde dat de raad
unaniem voor de ontworpen gemeente
Reimerswaal gekozen heeft, alleen met
dien verstande dat ook Sohore en We-
meldinge en beide kanaaloevers bij de
ze nieuwe gemeente gevoegd zullen
worden. Eerder echter had ook burge
meester H. van Suijlekom van Kapelle
het gehele kanaal, met inbegrip van
het vooralsnog bij Reimerswa'al inge
deelde Hansweert, voor zich opgeëist.
Volgens burgemeester Schipper heeft
Kruiningen altijd bewezen een open
oog te hebben voor de kanaalzone. Ka
pelle is zijns inziens zuiver agrarisch in
gesteld. Ten behoeve van de uitbreiding
van Hansweert achtte hij het noodza
kelijk dat de nieuwe gemeente Reimers
waal zal worden uitgebreid van de drie
hoek rijksweg-Smokkelhoek-Hansweert.
De heer Van Suijlekom zei dat de
raad van Kapelle het onbegrijpelijk
vindt dat Hansweert -in het wetsont
werp niet bij de nieuwe gemeente Ka
pelle is gevoegd- Van de bevolking van
Hansweert woont 85 procent aan de
westkant van het kanaal, terwijl 80
procent van het kanaal bij de nieuwe
gemeente Kapelle komt, aldus de heer
Van Suijlekom. Volgens het wetsont
werp zal Reimerswaal over het grond
gebied van Kapelle moeten om het
verzorgingsgebied Hansweert te kun
nen bereiken. In geval van brand
zou dat, zo kon men uit de woon
den van de heer Van Suijlekom opma
ken, wel eens ten koste van Hansweert
kunnen gaan.
Later vroeg de heer Toxopeus de
burgemeestei van Kruiningen: „Als
er brand fs in Hansweert en Kruiningen
moet blussen hoe lang doet Kruiningen
er dan over om in Hansweert te ko
men?
Het verrassende antwoord van de
heer Schipper: „Wat de brandbestrij
ding betreft is er een gemeenschappe
lijke regeling met vier gemeenten
Wanneer er in Hansweert brand is gaat
Kapelle blussen".
De vertegenwoordigers van Kruinin
gen en Wemeldinge lieten overigens
duidelijk blijken dat de ontworpen ge
meente Kapelle (7000 inwoners) naar
hun inzicht veel te klein is. Wanneer
herindeling onafwendbaar is ziet We
meldinge bijvoorbeeld veel meer in de
vorming van één gemeente ten westen
van het kanaal (de visie Goes).
De heer Van Suijlekom, die als eerste
door de vaste commissie werd gehoord
zei daarentegen dat de handhaving van
een versterkt Kapelle volkomen juist is
Hij verzekerde dat het nieuwe Kapelle
de „klimatologisch zo begenadigde
streek voor de fruitteelt", een sterke
gemeente zal blijken te zijn, die zijn
taak zeker zal aankunnen. In dit ver
band herinnerde hij, aan een rapport
van het centraal bureau voor tuinbouw
veilingen waarin het noodzakelijk
wordt geacht dat de veilingen in Mid
den-Zeeland gaan fuseren. Het centrale
veilingpunt zou volgens dit rapport Ka-
oelle moeten zijn.
Pas tijdens de discussie over de toe
lichting van burgemeester C. van Sas
van Wemeldinge bleek dat Wemeldinge
op de eerste plaats vasthoudt aan het
standpunt dat de invoering van een zo
genaamd geleed districtsbestuur de
voorkeur verdient boven een drastische
herindeling van gemeenten. Wanneer
dit niet haalbaar is dan is Wemeldinge
voorstander van de vorming van één
gemeente in Zuid-Beveland ten westen
van het kanaal. Mocht uiteindelijk de
herindeling uit het wetsontwerp wor
den aangenomen dan nog blijft volgens
de heer Van Sas de vorming van een
dlstrictsraad geboden.
De burgemeesters Van Sas en Cnossen
waren van mening dat aan het wets
ontwerp onvoldoende „stelselmatig en
wetenschappelijk verantwoord onder
zoek" vooraf is gegaan.
De leden van de vaste commissie
veertien mannen en één vrouw bezoch
ten gistermiddag de kanaalzone om
zich daar van de situatie op de hoogte
te stellen.
LUIK (ANP) De amateur wielren
ner Fedor den Hertog is donderdag tij
dens de wegwedstrijd OttgreeAywail-
leOugree zeer ernstig gewond geraakt.
Den Hertog, die déél uijtmaakte van de
Nederlandse selectie voor het wereld
kampioenschap, reed frontaal tegen een
vrachtwagen.
De renner uit Harderwijk werd in
bewusteloze toestand naar het zieken
huis van Esneux gebracht waar men
een gebroken linkerhand, een kaak-
fractuur en een zware hersenschudding
constateerde.
Joop Middelink, de coach van de
Nederlandse ploeg, die vanuit het trai
ningskamp in het Limburgse Nufth aan
enkele wegwedstrijden in België deel
nam. vertelde het volgende over het
ongeluk: „Den Hertog maakte met
Wagtmans, Pijnen, Zoetemelk, Harings
en Nieuwkamp deel uit van een zeven
man sterke kopgroep. Tijdens een af
daling kwam in een bocht plotseling
een vrachtauto te voorschijn. Nieuw
kamp schrok zo dat hij ten val kwam
en enkele renners meetrok. Den Her
tog, die de gevallen renners wilde ont
wijken, reed toen frontaal tegen de
vrachtauto.
Volgens Middelink zou Den Hertog
ook nog zijn linkerbeen hebben gebro
ken. Den Hertog, die tijdens de Neder
landse kampioenschappen tweede werd
in de achtervolging achter Gert Bon-
gers, zou tijdens de wereldkampioen
schappen starten in de achtervolging,
de ploegentijdrit over 100 km op de
weg en waarschijnlijk ook in de indi
viduele wegwedstrijd.
OUD-TURNHOUT (ANP) Jos
van der Vleuten heeft in het Belgi
sche Oud-Turnhout een criterium
voor beroepsrenners gewonnen. Hij
legde de 140 km af in drie uur en 13
min. Henk Nijdam kwam 47 sec. na
de winnaar als tweede door de finish.
De uitslag luidt:
1 Van der Vleuten Ned. de 140 km
in 3 uur 13 minuten; 2 Nijdam Ned.
op 4 7sec., 3 Maiinus Ned. z.L, 4 Sche
pers Ned. z.t., 5 Haeseldonck B. z.t.,
6 Vianen Ned. z.t., 7 Van Middelkoop
Ned. z.t., 12 De Roo Ned. op 1 min.,
13 Schroeder z.t., 22 Breure Ned. z.t.,
23 Snepvangers Ned. z.t., 26 Lute Ned.
z.t„ 29 Kloosterman Ned. z.t.
„Mensen in ae sport" begon de avond
gisteren met een serie korte interviews
met wielrenners naar aanleiding van
het komende wereldkampioenschap, een
verslag van een onoverzichtelijke pers
conferentie van de KNWU en kritiek
op het zo kort voor de W.K. nog sa
menstellen van een selectieploeg van
dertien renners waaruit er dan weer
acht gekozen moeten worden. Voordat
we om vijf voor negen naar de eveneens
fietsende journalisten en artiesten kon
den kijken kregen we een gevarieerd
menu van Achter het Nieuws voorge
schoteld. In gesprek met de Rotterdam,
se professor Hulsman bracht enig licht
in de aan de hand van statistieken niet
alarmerende cijfers over moord en dood
slag in ons land. Kritiek was er op het
verkeerde beeld dat het publiek via de
communicatiemiddelen krijgt en de aan
dacht werd verder gevestigd op het feit
dat tegenover de circa 40-50 moorden
en doodslagen per jaar, maar even 850
zelfmoorden staan. Deze laatste zijn een
veel duidelijker illustratie van de grote
instabiliteit in onze maatschappij dan
de andere cijfers. Na de vertoning van
de nieuwste jeugdwerkloosheidscijfers
en de behandeling van het dreigende
conflict in de kustvaart, zagen we nog
even de snelheid van werken van Ge
deputeerde Staten van Noord-Brabant
geïllustreerd aan de hand van een pro
testbrief van raadsleden uit Asten te
gen een onwettige bouwvergunning van
b. en w. Deze brief was verzonden op
3 maart en al beantwoord op 20 juli
1967. Maar ja, met een variatie op Ach
ter het Nieuws: „Op G.S. van Brabant
kun je bouwen!" AD INTERIM
JOHANNESBURG Baltha
zar J. Vorster is nu negen
maanden premier van Zuid-
Afrika. In deze periode heeft hij
onder andere geprobeerd het
imago van Zuid-Afrika overzee
en dat van hemzelf te verbete
ren. Maar dit nieuwe gezicht
berokkent hem moeilijkheden.
In de gelederen van de nationa
listische partij, tevens rege
ringspartij, is oppostitie uitge
broken en onder de lasposten
bevinden zich enkele van Vor-
sters mede-ministers. Enkele
onverzoenlijken in de nationa
listische partij voeren een steeds
sterker wordende campagne op
politiek, cultureel en godsdien
stig gebied tegen wat zij noe
men „liberalistische tendenzen
en ontrouw aan de zaak der
Afrikaners".
De nationalistische partij is van
af 1948 aan de macht en heeft
sedertdien alle verkiezingen ge
wonnen.
Vorster ontmoet nu zware kritiek
van extreem rechtse groepen Afri
kaners. Deze zijn van mening dat
zijn enigszins verzachte politieke
beleid, vooral wat betreft de apart
heid in de sport, de toelating van
meer blanke immigranten en zijn
pogingen om de Afrikaanse en En
gels sprekende groepen te vereni
gen wel eens tot gevolg kan hebben
dat de Afrikaner, die in de politiek
de lakens uitdeelt, zijn nationale
identiteit verliest.
Vorster werd premier nadat dr.
Hendrik F. Verwoerd in september
1966 door een aanslag om het leven
was gekomen. Jarenlang steunden
de Afrikaners Verwoerd in diens
keiharde onverschilligheid voor het
feit dat de wereld de Zuidafrikaan-
se rassenpolitiek veroordeelde. Een
drachtig schaarden zij zich achter
zijn pogingen om de positie der
Afrikaners, zowel in politiek, eco
nomisch als in cultureel opzicht,
tot een bolwerk te maken.
Hij oogstte dan ook hun grote
waardering en achting toen hij na
de slachting van Sharpeville in
1960 weigerde de strenge apart-
heidswetten te matigen of te bui
gen voor de kritiek overal in de
wereld.
yorster daarentegen tracht een
gunstiger indruk van Zuid-
Afrika en van hemzelf te wekken.
Als de vroegere minister van jus
titie was het vooral zijn werk dat
de harde veiligheidswetten er kwa
men met als gevolg dat honderden
mensen van alle rassen werden uit
gebannen of gevangen gezet. Bij
sommige Engelstalige kranten staat
hij als „cipier" te boek. Van deze
typering nu probeert Vorster de
laatste negen maanden af te ko
men.
Vorster streeft naar bevriende
relaties met Zuid-Afrika's zwarte
buurlanden: Lesotho, Botswana
en Swaziland landen zonder ver
binding met zee, tevens economi
sche afhankelijk van het aan goud
zo rijke Zuid-Afrika.
Vorster was de eerste Zuid-
afrikaanse premier die met een
zwarte collega dineerde en heeft
herhaaldelijk nauwer contact met
andere onafhankelijke Afrikaanse
staten aangeboden.
Inzake de omstreden apartheid in
de sport heeft Vorster kleine con
cessies gedaan, zulks met de be
doeling zijn land terug te brengen
in de Olympische arena waarvan
het thans uitgesloten is. Een ge
kleurde sportman mag nu ook met
buitenlandse teams naar Zuid-
Afrika gaan. terwijl in het ver
leden uitsluitend alleen geheel
blanke sportgroepen werden toe
gelaten.
Maar sommige onverzoenlijke
voorvechters van de apartheid,
voornamelijk Afrikaners, moeten
niets van Vorsters nieuwe aanpak
hebben. De aanvallen worden ge
leid door rechtse groep Hertzog,
onder aanvoering van een van Vor
sters eigen ministers, dr. Albert
Hertzog. Aan het hoofd van een
der Afrikaanse organisaties die de
groep Hertzog steunen staat de
broer van de premier, dr. D. J.
Vorster. Hij is actuaris van de in
vloedrijke Nederduitse gerefor
meerde kerk en leider van de na
tionale raad tot bestrijding van het
communisme.
F)e rapportrijers (Zuidafrikaans
voor motorordonnansen) vor
men ook een groep met veel in
vloed die de groep Hertzog steunt.
Ze zijn een tak van de geheime
door Afrikaners geleide broeder
bond, een exclusieve Afrikaanse
organisatie met wijdverbreide in
vloed in het politieke, culturele en
economische léven.
Op een recente bijeenkomst van
aanhangers van de groep Hertzog
zei dominee J. H. Jooste, voorzit
ter van de groep en secretaris van
de vereniging voor hoger christe
lijk onderwijs: „In de politieke
sfeer gaan stemmen op die ons in
een cultuur zonder identiteit wil
len doen opgaan. Wij wensen sa
menwerking met andere bevol
kingsgroepen maar weigeren me
deplichtig te zijn aan nationale en
culturele zelfmoord."
Bij de verdeeldheid waardoor de
nationalistische partij wordt be
dreigd gaat het in wezen tussen de
gematigde denkende Afrikaners en
de onverzoenlijken die, overeen
komstig de politiek van Verwoerd,
totale heerschappij der Afrikaners
willen. Ze zijn beducht voor elke
verslapping van de apartheid. Ze
betwijfelen de wenselijkheid van
ongecontroleerde immigratie waar
door de Engels sprekende bevolking
en sommige religieuze groepen die
tegen de Nederduits gereformeerde
kerk gekant zijn, in aantal toene
men.
JTr heerst ontevredenheid over
Vorsters pogingen om de meer
vrijzinnig ingestelde woordvoerder
in het nationalistische kamp te
brengen. De Afrikaner heeft het
gevoel dat zijn levensstijl, zijn taal,
zijn godsdienst en zijn cultuur in
gevaar verkeren.
De Rand Daily Mail, een te Jo
hannesburg verschijnende Engels
talige en anti-regeringsgezinde
krant vat de scheuring in de natio
nalistische partij als volgt samen:
„Na de oorlog is een dergelijke
.botsing binnen de gelederen der
Afrikaners nog niet voorgekomen.
Ze treedt aan de dag op vrijwel
elk gebied van het leven-politiek,
godsdienstig, cultureel en econo
misch.
De Afrikaners beschouwen dit
als een zaak die tussen hen onder
ling geregeld moet worden. Wat
het werkelijk betekent is of deze
politiek overheersende groep Zuid-
Afrika in zijn cude isolationistische
koers, wars van elke verandering,
zal houden dan wel opnieuw aan
sluiting zal zoeker, bij de brede
stroom der menselijke besognes
door hedendaagse opvattingen te
erkennen en ze met onze eigen
speciale situatie in overeenstem
ming te brengen."
Die Vaderland, het blad van de
nationalistische partij met als voor
zitter premier Vorster, hekelde die
genen onder de Engelse en Afri
kaner critici die de vuile was bui
ten willen hangen. Op deze strijd
tussen de Afrikaners zijn de gieren
van de Engelse pers al afgekomen:
vol verwachting cirkelen zij boven
ons", aldus het blad.
Sommige Afrikaners beschou
wen premier Vorster's meegaande
politiek tegenover zwarte leiders
en zijn pogingen om Zuidafrika's
internationale betrekkingen te ver
beteren als een sinister ondergra
ven van de basis waarop de apart
heid berust,
Helen Suzman, enig parlements
lid voor de progressieve partij en
felle tegenstandster van de apart
heid zei evenwel: „Het is de heer
Vorster gelukt een gunstiger in
druk van hemzelf als een moder
ner en meer verlicht premier dan
zijn vooi ganger te creëeren. Hij is
uitgekookt genoeg om de waarde
van public relations te beseffen
maar inwezen heeft hij zijn poli
tiek geen jota gewijzigd. De apart
heid wordt sterker en zwaarder
dan ooit tevoren toegepast."
DEN HAAG (ANP) De staats
secretaris van Sociale Zaken en Volks
gezondheid, dr. R. J, H. Kruising*,
heeft o.a. aan het college van Gedepu
teerde Staten van de provincie Zeeland
een aantal plannen voor de toekomstige
bouw van verpleegtehuizen ter beoor
deling en voor nader advies toegezon
den. Deze plannen betreffen de verde
ling van bouwvolume voor verpleegte
huisbedden naar een planning, zoals
die werd opgesteld door de ziekenhuis
commissie.
Bij de planning is door de zieken
huiscommissie uitgegaan van het aantal
te verwachten inwoners per 1 januari
1980, terwijl de behoefte aan verpleeg
tehuisbedden is getaxeerd op 1.75 pro
cent voor lichamelijk zieken en 0.75
procent voor geestelijk gestoorde be
jaarden. Deze cijfers worden weliswaar
aanvechtbaar geacht, doch èn gezien de
uiteenlopende resultaten waartoe ver
schillende wetenschappelijke onderzoe
kers op het terrein van de behoefte aan
verpleegtehuisbedden komen, èn gezien
de wenselijkheid van doelmatig beleid
in dit opzicht, meent dr. Kruisinga
de door de ziekenhuiscommissie toege
paste methode van berekening voorlo
pig als werkhypothese te moeten aan
vaarden, namelijk tot het tijdstip waar
op op wetenschappelijke basis beter
gefundeerde cijfers ter beschikking ko
men.
Het relaas van de heer Nicolaaa
Jouwe over de huidige toestand op
West-Nieuw-Guinea (Dagblad De Stern
d.d. 11 dezer) klinkt niet erg bemoedi
gend ten aanzien van de toekomst der
autochtone bevolking aldaar. Ettelijke
jaren na de overdracht zou men al
thans iets beters verwaenten dan be
richten over tirannie, pure rassendis
criminatie en algehele verpaupering.
Wij men de woorden van de heer Jou
we in twijfel trekken (b.v. vanwege
diens „ongenuanceerde visie op het
schouwspel van de vaart der volke
ren") ook recente verklaringen van of
ficiële Indonesische zijde dienaangaan
de wijzen onmiskenbaar in de richting
van bestuurlijke onbekwaamheid en-
of gebrek aan goede wil om de eens
gedane beloften gestand te doen.
Zeker de fervente ij ver aars voor de
capitulatie van wat zij plachten te
noemen onze „koloniale hebzucht" c-q.
„verdwaasd nationalistische eerzucht"
zou het thans moeilijk vallen, ten gun
ste hunner toenmalige adviezen nog zin
nige argumenten te construeren.
Ter verduidelijking van deze laatste
bewering citeer ik uit het verslag van.
een K.V.P.-bijeenkomst te Baarn, waar
op o.m- zekere dr. Albinus van Lier
het woord voerde (zie Dagblad De
Stem d.d. 11 januari 1961):
„Allerlei argumenten zoals geografi
sche en etnologische om N.-Guinea
niet aan Indonesië af te staan noem
de dr. Albiuus van Lier de grootst mo
gelijke onzin-...". Gehoorgevend aan
die „onzin had men op N.-Guinea
tenminste het lager onderwijs vei
lig kunnen stellen.
„De spreker acht het maar al te
duidelijk dat Nederland de mensen
mist om efficiënte acculturatie in N-
Guinea toe te passen". Men zou zeg
gen, dat dit allengs duidelijker wordt.
Wie voelt er nu iets voor een drijf
jacht op intellectuelen?
dat het communisme in Indo
nesië meer verzinsel dan realiteit is'*
De huidige Indonesische regering
schijnt hierover toch anders te hebben
gedacht. En de communisten ook.
„Dr van Lier bleek, evenals de Gro
ninger professor Rolingh vast overtuigd
van het feit dat de Nederlanders in 80
jaar in Nieuw-Guinea minder zullen
bereiken dan Soekarno of Nehroe in
twee.
In deze blijkt het wel raadzaam, zich
eerst van feiten te overtuigen nadat
ze hebben plaatsgehad. Thans mogen
we slechts veronderstellen, dat het ons
inderdaad enige moeite zou kosten om
goed te maken wat Soekarno en de zij
nen daar binnen drie jaar hebben ver
prutst.
BRED A L.P.
In De Stem van 16 aug. werd ge
meld dat er dit jaar 16 pet. minder
ziekmeldingen bij het G.A.K. binnen
gekomen zijn dan in het eerste half
jaar 1966. Dit zal een landelijk cijfer
zijn.
De voornaamste oorzaak van deze da
ling zou liet uitblijven van een griep-
golf zijn geweest. Wie heeft deze re
den bedacht?
Ieder die iets te maken heeft met
personeelsbeleid weet maar al te goed
dat de ontspanning op de arbeids
markt de werkelijke reden is. De lust
tot ongeoorloofd verzuim, lijntrekkerij,
onrechtmatig ziekteverzuim e-d. is na
genoeg verdwenen en de produktiviteit
is automatisch stukken gestegen. En
niet alleen in de bouw. De ontspanning
op de arbeidsmarkt is verreweg de
voornaamste reden van het lagere ziek-
tecijfer. (In het zuiden nog mèer dan
16 procent).
BREDA J. v. G.
RIJSSEN (ANP) De N.V. Schuite
maker Machinefabriek te Rijssen heeft
aan 14 geschoolde metaalbewerkers per
1 oktober a.s. ontslag aangezegd wegens
het teruglopen van het aantal orders.
Ze zullen waarschijnlijk in Rijssen en
directe omgeving in hun vak geen
emplooi meer kunnen vinden. Het be
drijf, dat zich vooral toelegt op de pro-
duktie van landbouwwerktuigen, heeft
momenteel 60 mensen in dienst. In sa
menwerking met de vakbonden is een
afvloeiingsregeling opgesteld.
HENRY FURST, een Amerikaanse
schrijver, is op 74-jarige leeftijd in La
Spezie overleden. Furst is romanschrij
ver, essayist en correspondent voor tal
rijke Europese tijdschriften geweest.
DE POSTDIENST van Australië heeft
een modelactie gehouden om te protes
teren tegen de boetes die het personeel
door de directeur-generaal zijn opge
legd na een wilde staking over de ar
beidsvoorwaarden.
„Aangenaam kennis
te maken
„Ik ga nu even mijn
handen wassen
Ik heb net in een vuih
nisbak zitten roeren
