SEGHERS EN ZIJN VOORLOPERS
\TG VAN
,UKTE
Hoogtepunt in
grafische kunst
BEELD BIJ DE MUUR'
B1GGLES: de parachutisten
tide van Elsloo
der Vleuten
ntte sneller
m Hugens
ugels eerste
in België
feilijklieid
Schakel over op üw baard, üw huid
metde nieuwe Remington Selectric.
NEDERLAND I:
Het levende lijk
NEDERLAND II:
Het wilde westen
BELGIë (Vlaams):
Ethiopië
BELGIë (Waals):
De Franse revolutie
DAGBLAD DE STEM VAN MAANDAG 7 AUGUSTUS 1967
(ANP) Jos van der Vleuten
Ronde van Elsloo voor beroeps
gewonnen. Vam der Vleuten
samen met Jan Hugens al
het begin van deze wedstrijd
kilometer. In de 32e van de
ien ronden had 't duo de rest
^eld een ronde achterstand be-
r Vleuten en Hugens voorkwa-
rna dat andere ontsnappingen
uden kunnen hebben. De eind-
ssen dit tweetal was voor Vaa
iten, Johnny Brouwer won 1
n 42 seconden later de sprint
peloton.
lag is: 1 Jos van der Vleuten
Jout) 103 kilometer in 2 uur 34
en 58 seconden; 2 Jan Hugens
ade) op 1 minuut 42 seconden;
Brouwer (Rotterdam); 4 Jo
(Kruiningen); 5 Peter Post
een); 6 Rinus Paul (Den Haag)
Karstens (Leiden); 8 Cor
g (Amsterdam) 9 Maarten
Rotterdam)10 Gerard van
Kockengen)
[ERS (ANP) De Grote Prijs
ië - een tijdrit voor beroeps-
over een afstand van 84 kilo-
is in een overwinning geëin-
r de Nederlander Eddy Beugels
mburger, die deel uitmaakte
Franse Mercier-BP-ploeg reed,
ometer in twee uur precies. Hij
trmede zijn grootste concurrent
?er Robert Hagmann 43 secon-
De Deen Ole Ritter werd met
er stand van 1 minuut en 20 se-
ierde.
ig luidt: 1 Eddy Beugels (Ned.)
Robert Hagmann Zwit.) 2.00.43
itter (Den.) 2.01.20, 4 Antoine
its (Belg.) 2.02.06, 5 Sigfried
>ld) 2.03.23.
11 W. Schouw (Oud-Gastel); 12
lagén. (Willemstad); 13 A. van
(Steenbergen); 14 W. van der
(Gouda); 15 P. van Paassen
O.
HèrcolMS Seghers:
De grote boom
(Van onze kunstredactie)
BREDA Toen in 1953 het Museum Boymans te Rotterdam een
schilderij van Hercules Seghers verwierf was dit aanleiding om het
jaar daarop daar een Segherstentoonstelling te organiseren. Men
slaagde er toen in uit het zeer zeldzame oeuvre van de schilder negen
werken bijeen te brengen. Voor Seghers was dit een ongekend groot
aantal. Het merkwaardige was dat al deze negen schilderijen vroeger
eens op naam van andere schilders waren geëxposeerd of verhandeld.
Dit gold zelfs voor de gesigneerde stukken. De toeschrijvingen waren
allemaal betrekkelijk recent. Dat is kenmerkend voor de figuur van
Seghers; wij weten maar heel weinig van hem af. Eigenlijk alleen
datgene wat Samuel van Hoogstraten in zijn ..Inleyding tot de Hooge
Schole der Schilderkonst" vermeldt benevens enkele spaarzame ge
gevens die sinds 1385 uit archiefonderzoek beschikbaar zijn gekomen.
Wat betreft Seghers' grafische oeu
vre staan we er wat beter voor. Het
Rijksmuseum te Amsterdam heeft
daarvan verreweg de belangrijkste col
lectie ter wereld en omdat die collec
tie hoofdzakelijk stamt uit twee vroe
ge collecties, die wat de toeschrijving
betreft geen problemen oproepen, ken
nen we dit werk in zijn totaliteit veel
beter.
I Eerder is hier het omgekeerde het
gevaJ als bij de schilderijen: men heeft
jen groep van etsen, die buiten die
twee vroege collecties om waren ver
worven, moeten afvoeren van de Seg-
■ttgfct en ze voorlopig op naam ge
steld van de in Frieland geboren Jo-
bannes Ruischer. Toch bleven ook voor
Je etsen van Seghers voldoende pro
blemen, Dat blijkt op de tentoonstel-
ur"g, die momenteel in het Rijksmu
seum wordt gehouden. Uit de eigen
i collectie, aangevuld met enkele brüik-
i b??'i!s vrÜwel het gehele bekende
gratische oeuvre van Sehers bijeen te
f. ingevuld met werken van kun-
I ars» die men min of meer als zijn
voorgangers en gelijkgestemde tijdge
noten kan beschouwen, terwijl ook de
«Nuscheretsen" er een plaats hebben
1 Avonden.
LEEN POORTVLIET
come-back
dat werk van ae anderen blijkt op
he* i plaats t0cb weer hoe uniek
Bnip k i ïan Sobers is. Zeker, een
taco?!! °ouwde evenals hij gefan»
nitawT landschappen op; 'n Co-
S Se2hers' leermeester, heeft
«om® overeenkomsten; De Momper
verii ril ^erWante techniek; een Sa-
dichtw? i m een enkele maal heel
togjj an(jgrs men- Maar Seghers was
beS m°et een man geweest zijn, die
lijue? Was von d'? technische moge-
die 6 van de 9r(,fische kunsten,
exi)pJl'°er^ro^en en onvermoeibaar
rnonoi!>lei!ltferae en steeds zocht die
dit betUit te breiden- Wat
GolfeiM8^ e? ee" OVP-reenkomst met
itellii» S eveneens op deze tentoon-
kn n verfe^eniw°ordigd. Die heeft
obscurfe^ gewerkt in de clair-
Wnaaki waarbij gebruik werd
bracht* "an tü07lPlaten, die kleur
eiapniGj1 ln 'a'cr te drukken
4 rc etS"
alleen, r? ?S Uee* verder gegaan. Niet
obscurist°0r soms' zoab ook de clair-
pier t enwel deden gekleurd pa-
uele tprh^ *ken maar ook door
Pussen* 6ïl ^°°7 e^aar heen toe
Js dfe otsPiaten nog eens
de,rde kfenHn l bewerken. Hij schil-
johülende uil, een drukte in ver-
heel bii?Sn Soms kwam hij
Si onderpmS b?pneffecten door
Jnt)es te J2? -^en fljn netwerk van
Waarsch!ffl f1n' Dat bracht hem
Sen te pali f2? om "jn etsen op
de, textuur va« j-x® ^ukk.en> waardoor
1 JfHik effect w roateriaal een soort-
aahte hii S opleveren. Vaak ook
J°g natte .r,gendrukken, waarbij de
Jaardoor "n JL- X werd afgedrukt,
da° ^eer JS'egelbeeld ontstond, dat
1 ve^f werd opgewerkt.
]K °P 8e soms zeer kleu-
rige produkten, die vaak het resultaat
waren van dat samengaan van vele
technieken. Is 't wonder, dat zelfs Jaro
Springer, de grote Segherskenncr, die
in ..Die Radierungen des Herkules
Seghers" (Berlijn 1910-1912) de eerste
wetenschappelijke beschrijving van de
ze etskunst gaf. wel eens de kluts
kwijtraakte? Hij besprak onder meer
een afwijkend druk als een zelfstan
dige prent en noemde een keerdruk
van „Het landschap met de sparre-
tak", momenteel te Amsterdam in zes
verschillende uitvoeringen te zien, een
olieverf schets" voor deze prent.
Het is uitermate boeiend om dit al
lemaal in het Prentenkabinet van het
Rijksmuseum bijeen te zien. Waarbij
de moeilijkheid blijft, dat we van dit
werk nog zo weinig afweten. Zo wei
nig, dat het niet mogelijk is om iets
zinnigs te vertellen over datering en
over stijlveranderingen in dit werk.
We kunnen ons voorstellen dat Seg
hers misschien jaren lang bezig is
geweest met steeds dezelfde platen,
die hij telkens opnieuw ging omwer
ken om er een ander effect mee te
verkrijgen. Maar het zou even goed
kunnen, dat hij in een betrekkelijk
korte tijd een onderwerp in een hele
scala van mogelijkheden uitprobeerde.
Wat dit betreft zal alleen veel en
nauwgezet studeren misschien uit
komst bieden. Zo'n tentoonstelling als
dé onderhavige zou aan die studie
wellicht een nieuwe impuls kunnen
geven.
We moeten ons er overigens voor
hoeden dat we door de technische
bomen het artistieke bos niet meer
wouden zien. Want bij alle speculaties
over de vraag hoe en wanneer dit
werk gemaakt is, moet toch altijd
op de voorgrond blijven staandat
de etsen van Hercules Seghers het
werk zijn van een weergaloos groot
kunstenaarDie soms met een brede
visie zijn gedroomde landschappen
schiep, soms een minutieuze aandacht
voor 't kleinste detail had zodat je er_
werkelijk met je neus op moet gaan
staan om die wereld van dat won
derlijk fijne te kunnen waarnemen.
Zo'n prent als „De grote boom", om
vrij willekeurig te kiezen, is een won
der van observatievermogen, een
wonder van natuurweergave. En dat
geldt voor bijna alle prenten op deze
tentoonstelling.
Het blijkt nog te meer als men gaat
vergelijken met het werk van de an
deren. Die hebben, in tegenstelling
waarschijnlijk tot Seghers zelf, berg
landschappen uit eigen aanschouwing
gekend en zij kwamen bij hun weer
gave toch vaak nier verder dan een
veredeld soort coulissetekening, een
techniek, waarbij je het maniertje blijtt
navoelen, ook als het om grote namen
en in hun genre belangrijke prenten
gaat. Seghers kwam verder en dat
heeft hem zijn unieke positie in de
kunstgeschiedenis gegeven. Dat maakt
ook deze tentoonstelling, die tot sep
tember in 't Prentenkabinet van het
Amsterdamse Rijksmuseum e bezich
tigen blijft, tot een genot voor elke,
prentenliefhebber. Er is een goed be
werkte en van vele illustraties voor
ziene catalogus van Seghers' prenten,
die ook voor later als oeuvrecatalogus
in het Rijksmuseum bruikbaar blijft
en een kleinere, die betrekking heeft
op de „voorlopers",
Hercules Seghers:
met de eik.
Het landschap
Joos de Momper: Berglandschap met
reizigers.
Hercules Seghers: Het gezicht op de
Noorderfeerk
(ADVERTENTIE)
(Er is een Remington voor élke baard, élke beurs.)
De nieuwe Remington
Selectric met de regelknop
heeft: Vier scheerstanden.
Plus een sckoonblaasstand.
Plus een tondeuzestand voor
snor en bakkebaard
voor een oud elektrisch
scheerapparaat onverschillig
merk, type of ouderdom
18.45 DE MINIMOLEN
18.50 NIEUWS
19.00 KENMERK
19.30 BELEVENISSEN VAN EEN HOTELPORTIER
Onzekerheden.
20.00 JOURNAAL
21.10 HET LEVENDE LIJK. Drama van Tolstoi. Deel 2.
22.25 DAGSLUITING
22.30 JOURNAAL
20.00 JOURNAAL
20.05 CORONATION STREET
20.55 CONCOURS HIPPIQUE. Défilé voor tuigpaarden.
21.30 HET WILDE WESTEN. Volksliedjes.
22.00 JOURNAAL
19.30 POLY
19.45 OPENBAAR KUNSTBEZIT. Retabel.
19.55 WEERBERICHT
20.00 NIEUWS
20.25 DE VLUCHTELING. De nachtelijke ontmoeting.
21.15 ETHlOPIë. Documentaire.
22.10 GASTPROGRAMMA
22.40 NIEUWS
18.50 NIEUWS
18.55 TOUR DE TERRE. Het skelet. Film.
19.25 BONHOMMET ET TILAPIN
19.30 LUNDI-SPORTS
20.00 JOURNAAL
20.35 LA PREUVE PAR 4. Wedstrijdspel.
21.05 LE MONDE PARALLèLE
De waarheid omtrent spionage.
22.05 DE FRANSE REVOLUTIE. De godsdienstige kwestie.
22.35 JOURNAAL
Maandag 7 augustus
HILVERSUM I 402 M
NCRV: 12.00 Het Gelders Orkest:
operamuziek (opn.) 12.22 Voor boer en
tuinder 12.27 Mededelingen voor land
en tuinbouw 12.30 Nieuws 12.40 Tran
sistor: gevarieerd programma met
een toeristische inslag 14.00 Stereo:
Lichte orkestmuziek, afgewisseld met
licht instrumentaal kwintet 14-30 Ste-
.reo- Klavecimbel-recital: moderne
muziek 14-55 Weens Filharmonisch or
kest (gr-): klassieke muziek 1600 Bij
beloverdenking 16-30 Stereo: Lichte or
kestmuziek afgewisseld met Weens
kwintet 17.00 Overheidsvoorlichting:
Districten in Suriname, deel IV. Spre
ker: J- A- Hummelen 17.10 Voor de
jeugd 17-25 Stereo: Kinderkoor met
piano: Nederlandse liederen en liedjes
17.40 Stereo: Licht instrumentaal
kwartet 18-00 Koorzang 18.20 Lichte
grammofoonmuziek voor de tieners
19.00 Nieuws en weerpraatje 19.10 Ra
diokrant 19.30 Muziek uit uw vakantie
land: Zuid-Amerika, Schotland en Ne
derland 2015 Hulp aan twee bejaarden,
detective-hoorspel 21.15 Stereo: Licht
instrumentaal ensemble (gr.) 21-30
Muziek en dienst, een informatief pro
gramma 22.15 Avondoverdenking 22 30
Nieuws en herhaling SOS-berichten
2240 Literama: kroniek over boeken,
schrijvers en toneel 2300 Serenade:
licht gevarieerd platenprogramma
23.55 - 2400 Nieuws.
HILVERSUM II 298 M
AVRO: 1200 Stereo: Dansorkest en
zangsolisten 1227 Mededelingen t.b.v.
land- en tuinbouw 12.30 Modern platte
land, praatje 12.35 Licht orkest 13.00
Nieuws 13.10 Actualiteiten 13-30 Stere-
o: 't Muzikantenuur: I. Pianorecital:
klassieke en moderne muziek- II- Vo
caal kwartet van Brussel: moderne
liederen. III. Fluit en piano: klassieke
muziek 14.20 Met het oog op de toe
komst (VEI), gesprek 15-00 Voor de
vrouw 16.00 Nieuws 16.02 Stereo: Licht
instrumentaal ensemble 16.15 Lands
eer, 's Lands wijs: volksmuziek uit
Groot-Brittannië 1645 Stereo: Radio
kamerorkest: moderne muziek 17.30
Brabant journaal 18.00 Nieuws 18.15
Actualiteiten 18-25 Ik verbind U door.
praatje 18.30 Stereo: Tafelmuziek (gr.)
19.40 Humanistisch Verbond: Huma
nistisch vormingsonderwijs, toespraak
door mevrouw O. R. Varkevisser - de
Boer. NRU: 19.50 Stereo: Licht vocaal
ensemble 2000 Nieuws 2005 Stereo:
Radiofilharmonisch orkest en solist:
klassieke en moderne muziek 20-40
Wie speelt er nou vedel?, lezing 20-55
Stereo: Radiofilharmonisch orkest:
moderne muziek 21.25 De grote schoon
maak, klankbeeld over het werk aan
het Suez-kanaal in 1956 22.00 Let the
peoples sing: internationale competitie
voor amateurkoren 22.30 Nieuws 22.40
Iks, een sprong in het duister: repor
tages, interviews en lichte grammo
foonmuziek 23.55 - 24.00 Nieuws.
HILVERSUM III 240 M EN FM
KRO: 12.00 - 18-00 Wegens vakantie
gesloten: gevarieerd muziekprogram
ma.
BRUSSEL VLAAMS 324 M
1200 Nieuws 12.03 Lichte muziek
12.08 Landbouwkroniek 12-15 Lichte
muziek 12.40 Weerbericht, mededelin
gen. programma-overzicht en SOS-be
richten voor de schippers 12.48 Lichte
muziek 12.55 Buitenlands persover
zicht 13-00 Nieuws, weerbericht en
beursberichten 13-20 Tafelmuziek 14-00
Nieuws 14-03 Showtime 15-00 Nieuws
15.03 Kamermuziek 16.00 Nieuws 16.03
Beursberichten 16.09 Voo-r de zieken
17 00 Nieuws, weerbericht en medede
lingen 17.15 Swing songs 18.00 Nieuws
18.03 Voor de soldaten 18.30 Walsmuz.
18-52 Taalwenken 18.55 Grammofoon
muziek 19.00 Nieuws, weerbericht en
Hst gaat omRatrida Biggies! Ik
zal zp miaclit afleiden. ]ij moet
trachten hem onschadelijk temaken!
1vmpms DM6T ei&U£f HEr WflAK
AAN DE ACUTER KANT B/MSN.
correspondentie uit Nederland 19.30
Filmmuziek 19.40 Volksmuziek 20-00
Operamuziek 22 00 - 22.15 Nieuws en
berichten.
Dinsdag 8 augustus
HILVERSUM I 402 M
KRO: 700 Nieuws 7.10 Het levende
woord, lezing 7-15 Lichte grammo
foonmuziek. (7.30 - 7.32 Nieuws) 7-55
Overweging 8.00 Nieuws 8-10 Voor de
kinderen 8.30 Nieuws 8.32 Touring-
club: vakantietips 8.45 Lichte gram
mofoonmuziek. (9-35 Waterstanden)
10.00 Aubade: moderne muziek (gr.)
11 00 Voor de zieken.
HILVERSUM II 298 M
AVRO: 7.00 Nieuws 7.10 Ochtend
gymnastiek 7 20 Lichte grammofoon-
foonmuziek VPRO: 7.55 Deze dag-
AVRO: 8-00 Nieuws 8-10 Actualiteiten
8.15 Lichte grammofoonmuziek. (8.30 -
8-35 De groenteman.) 8.50 Morgenwij
ding 9-00 Klankjuwelen (gr.) 10.00
Voor de kleuters 10.10-Arbeidsvitami
nen: populair verzoekplatenprogram-
ma (11.00 - 1102 Nieuws) 11.55 Beurs
berichten.
HILVERSUM III 240 m en FM-kanalen
TROS: 900 Nieuws 9-02 Actualiteiten
910 Vakantietips 9-13 Varen maarrr:
platenprogramma met interviews. VA
RA: 1000 Nieuws 10-02 Kwink: Pop
en cabaretmuziek. (10.30" Geen ja, geen
nee; 11.00 Nieuws).
De geschiedenis van een rustig huis
vol herrie ..Ja zuster, nee zuster",
met de amusante dubbelrol van Leen
Jongewaard als opa en Gerrit werd*
zaterdag gevolgd door een Achter het
Nieuws-uitzending over de actualiteit
van een kruitvat waarvan de lont al
brandt: de guerrillastrijd in Zuid-Ameri
ka. Beelden uit Columbia en Guatemala
toonden in de Marxistische leer door
knede bendeleiders, gesteund door pro
paganda voor diezelfde ideeën via tran
sistorradio's. Dat boeren deze uitzen
dingen, zoals werd gesuggereerd, zelfs
gedurende het werk op het land vol
gen, leek ons echter wel wat onwaar
schijnlijk. A. H. N. constateerde nog dat
de meeste oorlogen (in dertig landen en
drie werelddelen) woeden in de arme
onderontwikkelde gebieden.
„Reactie op reacties" vermeldde, naast
de hoge kijkcijfers voor de Kennedy-
documentaire eerder in dit seizoen, het
gironummer van de VARA, 500.000, voor
eventuele giften ten behoeve van de
melaatsen van Calcutta, waarover Ach
ter het Nieuws vorige week een repor
tage uitzond. Gevarieerd en met vak
manschap gebracht amusement boden
variétéartiesten uit Warchau in een
programma, opgenomen in het Parijse
Olympiatheater. AD INTERIM
BERLIJN (DaD) Dit standbeeld,
dat de hulpeloosheid symboliseert van
een vluchteling die vanuit Oostduits-
land naar het westen poogt te ont
snappen zal langs de zes jaar oude
Berlijnse Muur worden opgesteld. De
West-Berlyners willen hiermee de 149
slachtoffers, die tydens zo'n vlucht*
poging gedood werden eren.
