FABRIEK VAN CONSERVEN IN
MILJOENEN GLAZEN POTTEN
Hak te Giessen
van hondekar
tot grootbedrijf
Kwaliteitsnamcii
DIALECTEN BEWAREfi
VOOR HET TE LAAT E
Woeste Deelerwoud
Niet zo
uitgeslapen
Leerliirêenstelsel
Eerste tabriekje
6
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 5 AUGUSTUS 1967
DURE AANKOOP NATUURMONUMENTEN
Arjos over politici
TOCHDOENZ
HUN BEST"
De taak van
dr. Jo Daan
Interesseren
Vragenlijsten
Taalkaarten
Plat
Moderne opslag van het gereed pro dukt. Alle conserven In glazen potten,
zó te controleren.
(Van een onzer verslaggevers)
GIESSEN In het begin der
twintiger jaren trok Wim Hak, Het verlaten van de vul- en sluitapparatuur en het optassen in de sterilisatiekorven.
de oudste uit e engezin van 13
kinderen, er samen met vader H.
C. Hak nog met de hondekar op
uit in het wijde polderland rond
Giessen in het Land van Heusden
en Altena. Zo ventte zjj hun krui
denierswaren. Nu staat er, pre
cies op de plaats vanwaar zij toen
vertrokken, een frisse moderne
conservenfabriek, waar perma
nent 160 mensen werk vinden -
in het zomerseizoen aangevuld
met' nog veertig arbeidskrachten.
Naar de stichter heet de fabriek
Hak. De directie is driehoofdig:
Wim, Gijs en Aart Hak, van wie
de heer Aart Hak als algemeen
directeur optreedt. Men legt er
eich speciaal toe op conserven in
glazen potten.
Ondanks de moeilijkheden in
de conservenindustrie is de pro-
duktie bij dit bedrijf de laatste
jaren verdubbeld. Het omzetcijfer
is vorig jaar de tien miljoen gul
den gepasseerd.
de graad van hitte-bestendigheid. Ook
die rationalisatie heeft ertoe bijgedra
gen, dat het bedrijf gekomen is, tot
een jaarlijks omzetcijfer van boven de
tien miljoen gulden.
Grootste moeilijkheid van het bedrijf
dat in feite een seizoenbedrijf
blijkt het opvangen van de pieken in
het topseizoen. Dat geldt voor de per
soneelsbezetting en het geldt evenzeer
voor de verwerking van de produkten.
Tot een zo goed mogelijke personeels
bezetting in het topseizoen tracht men
te komen tot het aantrekken van Tur
ken. Het vorig jaar waren dat er 24,
dit jaar zijn het er veertig, van wie
een vijftiental, die het vorig jaar ook
in Giessen heeft gewerkt. Het zoeken
naar een artikel, dat in de stille maan
den verwerkt kan worden, blijkt voor
de conserven-industrie een grote moei
lijkheid. Bij Hak probeert men het con-
serveringsproces over zo lang moge
lijke termijn op te vangen door bijv.
doperwten te reserveren in diepvries
voor het na-seizoen.
Een familiebedrijf dus, opgericht door mannen, die aan den
Hjve de moeilijkheden van de vooroorlogse crisisjaren heb
ben ervaren. „Een paar keer zijn mijn vader en mijn broers
met de hondekar de dijk afgewaaid", weet Aart Hak, de
jongste, zich te herinneren. „Zjj brachten in die tijd hun
kruidenierswaren tot tientallen kilometers ver in de om
trek en kochten tegelijk bij de boeren aardappelen en groen
ten. Het was een hele verbetering, toen in het begin der
dertiger jaren een paard en wagen kon worden aangeschaft.
En juist voor de oorlog kreeg het bedrijf een grote vlucht,
een ontwikkeling die door de oorlog nog werd gestimuleerd.
,,Dit laatste dan, omdat we de hele voorraad aan de men
sen die langs de Bergsche Maas waren geëvacueerd, moesten
verkopen", vult de heer Gijs Hak aan.
Het blijkt, dat de gebroeders Hak in die jaren voor de
oorlog echte „uitvinders" waren. Ze gooiden zich op de
limonadefabrikage. „Schoensmeer en boenwas heb ik nog
zelf gemaakt", verhaalt Aart.... Dat deed ik op een open
fornuis.... totdat een keer de vlam in de pan sloeg".
jongste, zich te herinneren. „Zij bracht enin die tijd hun
moois", herinnert hij zich. „De eerste de beste keer dat ik
moest tappen, schopte ik vijf flessen met schilletje om....
Precies de winst van een hele week..."
KARDINAAL ALFRINK, VRAGEN
AAN DE KERK, (toespraken gehouden
in de jaren van het concilie, met een
Inleiding van E- Schillebeeckx O-P.;
Uitgeverij Ambo n.v-, Utrecht, 1967) -
Xn dit boek zijn de toespraken bijeen
gebracht, die kardinaal Alfrin-k in de
jaren van het concilie heeft gehouden.
Het zijn geen staaltjes van grote wel
sprekendheid of van. diepzinnige theolo
gische bespiegeling, wel wijze woorden
van een nuchtere Nijkerker, die over
actuele problemen nadenkt en er dus
iets zinnigs over te zeggen heeft. Het
boek wordt voorafgegaan door een
charmante analyse van Alfrinks per
soonlijkheid, gemaakt door iemamd die
•hem tijdens het concilie van zeer nabij
heeft leren kennen, prof- Schillebeeckx-
Wij veronderstellen dat de 30 pagina's,
waarin deze analyse is weergegeven,
meer gelezen zullen worden dan de 500
die erop volgen.
G- PHILIPS, DOGMATISCHE CON
STITUTIE OVER DE KERK, (Uitgeve
rij Patmos, Antwerpen, 1967). Doorlo
pend commentaar op de dogmatische
constitutie over de kerk door een con-
ciliedeskundige, die bij de totstandko
ming van deze constitutie een hoofdrol
heeft gespeeld- Als geen ander is hij in
staat, preoies weer te geven, wat met
elke zin, met elk woord, met elke inter
punctie bedoeld wordt. Het commentaar
is voorafgegaan door een wordingsge
schiedenis van het document en een
analyse van de concilie-debatten. Wie
zich nauwkeurig wil oriënteren om
trent de uitspraken van Vaticanum 2
over zijn centrale thema kan zich geen
betere wegwijzer wensen-
SJALOOMGROEP, DE TAFEL VAN
ééN, (Ambo-paperbacks, 1967), Docu
mentaire \fraarin de Sjaloomgroep een
veelzijdig beeld geeft van zijn bestaan,
idealen en werkwijze. Duidelijk komt
het enthousiasme eruit waarmee de
groep actuele problemen van kerk en
wereld te lijf gaat. Dait blijkt heel wat
meer te zijn dan alleen maar het pro
bleem van de liturgische intercommu
nie. waarop wel eens wat eenzijdig de
schijnwerper wordt gericht. Dat is de
hele rijkdom aan thema's die er steekt
achter de heerlijk miiaerzinoige titel
„De tafel van één".
SEWARD HILTNER, DE PASTOR
ZELF IN HET PASTORALE GE
SPREK, (Dekker en Van de Vegt, Nij
megen Utrecht, 1967). Praktisch
boekje over de houding die de pastor
moet hebben bij het counselen (het
voeren van pastorale gesprekken), over
de fouten die hij daarbij kan maken en
over de manier waarop hij deze kan
verbeter en-
De Amerikaanse schrijver, die belast
is met de opleiding van toekomstige
pastores in zijn land, weet aan de hand
van concrete gespreksvoorbeelden hier
over zeer verstandige dingen te zeg
gen- Het blijft echter bij losse tips,
die bovendien nog geheel zijn afge
stemd op deAmerikaanse situatie.
Ondanks alle oorlogsellende groeide
het bedrijf, dat kris kra,s door het
land van Heusden en Altena levens
middelen bracht. Men kende en
waardeerde de Haks, die bovendien
moedige vaderlanders waren. De soms
wat stug lijkende bevolking, hier en
daar fanatiek nog in haar godsdienst
beleving, weet trouw te waarderen,
trouw en betrouwbaar ais zij zelf is.
En daarmee hadden de Haks, toen in
de na-oorlogse jaren bij hen het idee
van een conservenfabriek rijpte, een
gunstig voedingsklimaat.
Het uitbrengen van levensmiddelen
alleen vormde geen vaste basis meer
voor het bestaan- En zuiver op eco
nomische gronden begonnen de Haks
met de produktie van conserven. Dat
daarmee tevens een algemeen belang
van deze nog niet ontsloten streek
werd gediend, was in de aanvang een
welkome bijkomstigheid.
In 1951 werd door hen het eerste fa
briekje te Giessen gerealiseerd. In de
vijftiger jaren tot 1958 kwam
men daar tot een jaarproduktle van
3.5 miljoen eenheden (glazen patten
van 3-4 dan wel van 1-3 liter). In 1962
produceerde de fabriek 8 miljoen een
heden. Zoals in de aanhef vermeld: die
produktie is al opgelopen tot meer dan
16 miljoen eenheden.
„Wij hebben steeds gelet op kwa
liteit. As de consument nu kan zien,
welke kwaliteit hen wordt voorgezet,
moet hij te beïnvloeden zijn. Vandaar,
dat wij tegenstander van blik en fer
vente voorstander van conserven in
glas zijn- Want dan komt hoogwaardi
ge kwaliteit direct visueel tot haar
recht".
Dit is overigens een stokpaardje van
de heer A.A.F. Warners, verkooplei
der van dit bedrijf, die bovendien
veel propaganda heeft gemaakt om
het statiegeld op de giazen potten af
te schaffen. Iets wat sinds kort gelukt
is. Of dit niet prijsverhogend werkt
voor de consumentï
„Glas is als emballage niet duurder
dan blik", stelt de heer Warners. „En
alg naast de fabriek ook de grossier
en de winkelier de voordelen bereke
nen van het wegwerp-glas, dan be
taalt de consument zeker niet meer
dan bij blikken emballage. Immers:
de heer Aart Hak heeft het al opge
merkt: winkelier en grossier z(jn hun
emballage volledig kwijt. Afschaffing
van die afdeling werkt kostenbespa
rend'"
Dat glas breekbaar is, blijkt voor de
heren Hak geen bezwaar om toch te
volharden bij glas in conserven. In
de praktijk blijkt het breek-percentage
mee te vallen: slechts twee pro mil
le. Bovendien zal, zo meent de direc
tie van dit bedrijf, het breek-percen-
tage nog meer verminderen, omdat bij
wegwerp-glazen-potten de fabriek
steeds te maken heeft met nieuwe gla
zen potiten, waarin geen glas-moeheid
optreedt. Een glazen pot bijvoorbeeld,
die twee jaar in roulatie is, is door
alle mogelijke oorzaken kwetsbaar
der dan een pot, die regelrecht van
de glasfabriek komt. Nu kunnen alle
nieuwe glazen potten eenzelfde span
ning verdragen en hebben zij eenzelf-
Aan goede menselijke contacten en
het intensiveren daarvan wordt in het
bedrijf te Giessen in alle regionen bij
zonder veel aandacht besteed.
Zeer veel wordt in dat raam gedaan
aan onderwijs voor het personeel, aan
kaderscholing. In het kader van de
mammoetwet is een leerlingenstel
sel ontworpen en men hoopt aan 't ein
de van dit jaar enkele jongens te krij
gen, die aldus praktijk kunnen opdoen.
Tezelfdertijd fungeren hier echter de
consulenten van 't leerlingenstelsel als
docent voor de ouderen, zodat ook de
zen wat kunnen opsteken. Het alge
meen niveau van het personeel zal
daardoor op liet bedrijf zelf vooruit
gaan.
Ook het contact tussen teler en fa
brikant wordt geïntensiveerd. Veel be
trekt de firma Hak uit West-Brabant,
waar met contract-telers, die jaarlijks
een vast aantal hectaren gaan garan
deren, waarbij de fabrikant dank
zij een zeer geregeld contact met de
contract-teler weet van welke grond
hij zijn produkten betrekt- Met name
speelt dit een rol bij een top-artikel
dat in Giessen verwerkt wordt: tuin
bonen. De export is sinds kort tot ont
wikkeling gekomen- In de naaste toe
komst verwacht men een geduchte
concurrentie uit het buitenland.
As alternatief om ook hier deze con-
currentie het hoofd te bieden, ziet men
het brengen van kwaliteitsartikelen
overigens zo vaak gepropageerd in de
Nederlandse land- en tuinbouw.
Tegen deze achtergronden is het veel
zeggend tegelijk toch niet verwon
derlijk dat het dit bedrijf in Gies
sen is, dat, ondanks de moeilijkhe
den in de conservenindustrie, de laat
ste vijf jaar zijn afzet verdubbeld heeft
en thans meer dan 18 miljoen eenhe
denproduceert. Plaatselijke uitbreidin
gen, o.a. in de expeditieruimte, automa
tisering van sterilisatieketels en kost
bare investeringen moeten garanties
geven voor verdere uitbouw in de toe
komst.
In dat kader is het, dat de heren
Hak, Warners en hoofdvertegenwoor
diger Diepstraten opnieuw het kwali
teitsprobleem ter sprake brengen.
„Het is beslist te betreuren, dat op het
gebied van de conservenindustrie nog
steeds geen kwaliteitsnormen ztfn af
gesproken. De huisvrouw zou mede
daardoor een steuntje in de rug heb
ben om meer te letten op een vergelij
king van kwaliteit en prijs. De huls
vrouw begint zich prijsbewust te wor
den, nu ook nog kwaliteitsbewust I"
De ruwe voorbehandeling. Door middel van een transportband gaat het produkt in wasmachines, waar het driemaal gron
dig wordt gewassen. Via een blancheur bereikt het produkt d e vulmachJnes.
(Bijzondere correspondentie)
ARNHEM De Vereniging; tot Behoud van Natuurmonumenten heeft
zojuist overeenstemming bereikt over de aankoop van een 1000 ha groot
gedeelte van het landgoed Deelerwoud op de Veluwe. Te zamen met de aan
koop van de aangrenzende Deeierheide, enkele weken geleden, zal hierdoor
een gebied van 1150 ha aan de beschermde natuurgebieden o pde zuide
lijke Veluwe worden toegevoegd. Door deze aankoop, de grootste uit de
geschiedenis der Vereniging, zal de verbinding tussen de nationale parken
„Veluwezoom" en „De Hoge Veluwe" tot stand gebracht worden.
1-Iet Deelerwoud is een buitengewoon
fraai, licht geaccidenteerd landschap
van heiden en bossen, dat een rijke
wildstand herbergt. Dit weids en woes
te gebied behoort tot de mooise ge
deelten van de Veluwe.
Tot dusver is, het terrein dat door
een wildraster omgeven is, voor het
publiek gesloten geweest, doch het ligt
in de bedoeling van Natuurmonumen
ten het voor wandelaars open te stel
len.
Gezien het nationale belang van de
ze aankoop heeft het ministerie van
Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk
Werk toegezegd in de koopsom 50 pet,
te zullen bijdragen.
Een aanzienlijk deel van de koop
som, vermoedelijk in de orde van
grootte van twee miljoen, blijft ook
dan echter ongedekt en zal dus voor
rekening van Natuurmonumenten ko
men. Deze vereniging, die de steun
heeft van vele Nederlandse natuurlief
hebbers en momenteel bijna 65.000
leden telt, is echter financieel .niet in
staat een dergelijk groot bedrag zo
maar op tafel te leggen. Het bestuur
zal het risico moeten nemen deson
danks tot aankoop over te gaan, ten
einde het behoud van deze belangrij
ke schakel in de natuurgebieden op de
zuidelijke Veluwe te verzekeren. Het
stelt zich voor om voor het ontbreken
de bedrag een beroep op het Neder
landse bedrijfsleven en op het publiek
in het alge-meen te doen. Ook bij in
zamelingsacties ten behoeve van het
behoud van natuurgebieden in vroege
re jaren is de vereniging nooit door
het Nederlandse volk in de steek gela
ten, Hoewei deze geldinzameling pas
over enige tijd van start zal gaan,
wordt hier nu vast het gironummer
der vereniging vermeld: 32391 Natuur
monumenten, Amsterdam. (Lidmaat
schap minimum f 7,50).
DELFT (ANP) Twee sutvgi
lerende politieagenten, die dooA
dagnacht een blik wierpen in
blauwe „Volkswagen", die in i!
Prof. Sehoemakerstraai in Delft
parkeerd stond, zagen daarin t„!
slapende jongeman met handscW.1
nen aan. Sterker nog de 4
pende gebruikte een kleine brani
kast als hoofdkussen.
De jongeman werd meegenomJ
naar het bureau. Daar bleek hu
de 21-jarige H. de V. uit RotterdiJ
te zijn. Hij had de auto donderde,
avond in Rijswijk gestolen, had!
Scheveniogen de bloemetjes buit,,
gezet en was plaibzak in Delft aj»,
gekomen. Daar brak hij in bij J
VLAM, waar hij uit een bouwr
een kleine brandkast in de aiilj
laadde met het voornemen W
thuis te openen.
De jongeman, die vandaag
22e verjaardag viert, was twJ
maanden geleden uit de gevangen!,
ontslagen na een straf wegens ja»,
riding te hebben uitgezeten, ft
brandkast bleek leeg.
55
(Van onze parlementaire
DEN HAAG Ook al gaat hêt
helemaal na-ar de zin van de k1*-
de parlementsleden doen toch hun t
Dat is de opvatting van het gr;-1
deel van de anti-revolutionaire J
ren over de vraag of de parleme_„,
den dicht genoeg by het volk «tan
„Nee, ze staan niet dicht genoeg by -
maar ze doen al hun best", aldus
procent van de Arjos-studieclubs,
Arjos heeft een uitgebreide enqufc
gehouden onder de leden van de
diieclubs. De enquête is gunstiger ui
gevallen, dan het bestuur van de kl
jongeren wellicht gedacht heeft, B
voorbeeld.' ,,De democratie in Net
land functioneert vrij goed", meent
meerderheid van deze jongeren. En
evenredige vrtgenwoordiging heeft#
ze voorkeur, evenals d bestaande pr.
cedure over de kabinetsformati en 1;
aanstellen van de minister-preside
Ondanks deze positieve geluiden h
ben de A.R.-jongeren toch zorgen
de Nederlandse democratie. Er zijn!:
veel partijen, natuurlijk moet men
meerpartijenstelsel positief baoordè
maar door historische en persoc
faktoren verstart het stelsel. D-
kan men in Nederland waarschijn
direkt overstappen op een stelsel f
twee partijen: een progressieve en
conservatieve, aldus de Arj os-stuit
clubs.
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM Aangetrokken door het veldwerk, het „de-boer-opgaan",
zoals mevrouw dr. Jo Daan zelf van dit gedeelte van haar werk zegt, kwam
zij in 1936, na haar studie Nederlands, bij het Dialectenbureau te Amsterdam,
waarvan zij sinds 1956 hoofd is. Als eerste taak wachtte haar het maken van
een atlas over de verspreiding van dialecten. Deze atlas wordt uitgegeven
door de Dialectencommissie van de Koninklijke Nederlandse Academie van
Wetenschappen te Amsterdam, welke commissie In 1926 is ingesteld om dia
lecten te onderzoeken. In 1930 richtte de commissie het Dialectenbureau op.
De bedoeling van dit wetenschappelijk onderzoek is te zien ho het in de
loop der tijden is gegaan met de invloeden van de verschillende talen op
elkaar en met de ontwikkeling van die talen.
„De académie die zelf meer dan
150 jaar bestaat, richtte verschillen
de instituten op om het wetenschap
pelijk onderzoek te bevorderen, zoals
bijvoorbeeld het instituut voor her
senonderzoek. Zo kwam ook ons Dia
lectenbureau voor wetenschappelijk on
derzoek op het terrein van dialecten
tot stand", vertelt Jo Daan. „Enkele
jaren later werd het Instituut voor
Volkskunde opgericht (waaronder sinds
1963 mede resoorteert het Nederlands
Volksliedarchief) en na de oorlog het
Instituut voor Naamkunde. Deze drie
instituten zijn gecombineerd onder één
directeur, dr. D. P. Blok. Vóór 1930
kende ons land nog geen georgani
seerd onderzoek betreffende dialecten
op grotere schaal". Het werk ia voor
al na 1945 enorm uitgebreid; vóór
1940 werd met werkloze onderwijzers
gewerkt. Thans zijn aan het Dialec
tenbureau naast dr. Daan nog drie
Neerlandici en enige assistenten ver
bonden.
„Wij hebben vooral contact met in
stituten uit landen waar de meest aan
het Nederlands verwante talen wor
den gesproken, zoals België, Duits
land, Denemarken en Zweden", ver
telt Jo Daan, dlie o.a- door haar Zaan-
se moeder en Friese vader van huis
uit interesse voor de dialectologie
heeft.
„Zo zijn er bovoorbeeld indertijd
door Nederlandse kolonisten woorden
niaar Rrandeburg gebracht, waarvan
we door samenwerking niet,, Duitse
instituten de geschiedenis kunnen na
gaan".
Helaas komt er (te) weinig van het
persoonlijke contact met de mensen
om over hun dagelijkse werkzaamhe
den, gewoonten en herinneringen te
spreken. Wel zijn er in de laatste ja
ren meer dan vierhonderd bandopna
men van Nederlandse dialecten ge
maakt.
In verschillende delen van Neder
land horen de kinderen tot ze naar
school gaan weinig Nederlands. Thuis
spreekt men alleen een dialect of
Fires.
„Van zo'n kind mag je niet ver
wachten dat het in de eerste klas al
Nederlands verstaat en dat het na de
zesde klas die taal volledig beheerst",
zegt onze gastvrouw. Velen waren vroe
ger van mening dat ieder kind op zes
jarige leeftijd Nederlands moet kun
nen praten en verstaan. Maar dat
valt heus niet mee. Het bureau heeft
er aan meegewerkt, dit verkeerde be
grip tegen te gaan. In Friesland wordt
op een steeds groter wordend aantal
scholen in de eerste twee klassen do
&treektal gesproken. De kinderen krij
gen in die eerste twee jaar Nederlands
als vak en juist door het naast elkaar
praten van de twee talen spreken zij
bijzonder zuiver Nederlands!
„Bovendien zegt men wel, dat zij
eigenlijk de vrijetijdsbesteding van ou
dere mensen zijn, door hen onze vra
genlijsten te laten invullen, wat zij
graag doen, omdat de oude tijd nog
eens teruggeroepen wordt in hun her
innering", licht Jo Daan ons verder
in. „Wij sturen bijn elk jaar vragen
lijsten aan onze 1550-1800 correspon
denten, die we vinden in alle leef
tijd Sigroepen, maar vooral onder de
vijftig- en zestigjarigen. Wij doen al
leen aan têêlonderzoek, dug vragen
bijvoorbeeld: hoe wordt in uw dorp
een ploeg .genoemd, terwijl Volkskun
de, waarmee we nauw samenwerken
vraagt: „Wait gebeurt er bij u (bij
voorbeeld) op Palmpasen?"
In Nederland zijn in de loop der
opgesteld door mevrouw Daan) met
gemiddeld 20 vragen verzonden, zodat
al heel wat woorden aan de beurt
kwamen. Voor Vlaams-België worden
aan de hand van vragenlijsten verkre
gen gegevens gebruikt die verzameld
ziijn door de Zuidnederlandse Dialec
tencentrale te Leuven en het Semina
rie voor Vlaamse Dialectologie van de
Rijksuniversiteit te Gent.
Aanvankelijk werden in de- vragen
lijsten woorden u)it één woordveld ge
vraagd; in de eerste plaats waren
dat de namane van lichaamsdelen. Dit
is gedaan naar het voorbeeld van een
internationale lijst, samengesteld voor
het onderzoek van primitieve talen.
Later is het bureau meer gaan vra
gen naar begrippen die in de verschil
lende dialecten met verschillende
woorden worden aangeduid. Veel aan
dacht wordt ook besteed aan de boe-
renterminologie; door de grote veran
deringen in het boerenbedrijf zijn vele
oude woorden bij de jongere boeren
al niet meer bekend.
„Gebleken is dat de verdeling van
woorden in ons land heel grillig kan
zijn", leert onze gastvrouw. Soms
heeft Noord-Holland woorden gemeen
met Friesland, soms met Overijssel,
enz". Mevrouw Daan laat ons een
kaart zien, waarop de equivalenten
„tante" en „moei" (en de afleidingen
daarvan) in beeld zijn gebracht door
middel van figuurtjes; voor elk woord
een ander tekentje.
Vooral de beter gesitueerden lieten
zich vroeger graag „tante" noemen,
zodat hi vele dorpen en steden de
twee woorden naast elkaar leefden
leven, ai is „moei" bijna uitges
ven. De vrouw van Jan Willem F
werd Marijke-meu genoemd; in
tijd zou een dame van dergelijke P
sitie die benaming niiet aanvaarde
De taalkaarten (waarop abonnee
mogelijk is) gaan hoofdzakelijk n«i'
instituten, bibliotheken dn binnen.
buitenland, soms naar leraren en hocj
leraren. ïn de uitgebreide bibliotb»
van het Dialectenbureau kunnen sb
denten en andere geinteresseerdn^
zage in boeken en kaarten
„Men hoort wel eens zeggen dal
dialecten verbasterd zijn uit het M-
derlands, maar het is eigenlijk JJ>
andersom"', vertelt dr. Daan. „In111
middeleeuwen waren er alleen
dialecten. Toen er een meer
traliseerde staat kwam, al vóór
vrede van 1648, moest er een tj»
zijn, waarin officiële stukken
ven konden worden. Onder die onw
telijk door cultivering door schrijven
en taalpolitici uit die dagen, die jWj
al in het westen woonden,
was het belangrijkste gewest, daijj
werd het Hollands die taal.
in Zuid-Holland op het platteland r
sproken wordt is evengoed een o»
lect als wat men in Groningen rfW
Alleen omdat het Nederlands tut
Hollands dialect is ontstaan fo *9® t
verschillen zoveel kleiner dan
sommige andere dialecten". Wm w
ijssel de belangrijkste provincie^
weest, dan spraken we nu Ovenjw
„Men heeft de neiging é'A
die eenvoudige standen in fL,
spreken, „plat" te noemen,
spronkelijk ts dat, zoals Wjvoon*"
het Amsterdams en het LeKls, oo
dialect", vertelt Jo Daan. „u"
die veel op het Nederlands ig
maar soms alleen een andere^
hebben, mag men niet P^. yjii
er is geen vaste vorm voor
standee Pj
Nederlands De hogere m"1"";,'i,
beren algemeen beschaafd Nede
te spreken. Anderen praten
van ouders op ouders is gesp
Vooral vrouwen hebben de
algemeen beschaafd te
zijn nu eenmaal wait ijdel, J<®£jJj|
samen met het karakter. Dat
onbeschaafd zou zijn (dat
Immers als men van „plat «Jj,
is absoluut onjuist!Ook de
talen kan men een beschaafde
beschaafde vorm vinden,
Van het begrip dialect'
ving te geven is moeilfok. oojsv
lijk betekent het woord: „wu y
genwoordig verbinden we aan
de voorwaarde dat ze de g
erkende taal is voor het ond
bruik (in een natie. Alle
naast die taal dialecten-
landen, bijvoorbeeld Belgl'e ^i,
seriand, hebben méér dan e.
Een dialect is in de Hoor
altijd een gesproken taal,
romantische levensinstelling vor$
na het eerste kwart vaJLiecten ff
eeuw ook in bepaalde dia g
schreven. In 't Fries, dat e h
(en geen dialect) is wél vee
eeuwen heen geschreven.
Het Dialectenbureau .is tiog
tijd begonnen met zlln ktf'
dialectologische bqzondwuj® v4Jw
den worden achterhaald .A p
Jegd. En dat is gelukkig
geldt immers zoals op vel» j-
Voor dat wat je verliest t'
teresserenJ
