Stel je voor dat de
vrije nertsen zich
vermenigvu Idigen
Dictatuur van
Duvalier op
Haïti wankelt
Rumoer rond encycliek
Tekort aan gediplomeerd
personeel bij Vrederust
DENKEN in
zwart-wit
TWEE KERNPUNTEN
Even f.
uitblazen
mevrouw
Weer enkele
uitbreidingen
voltooid
FOKKER J. ALBERS TE UDEN:
Terugblik
-Jes' pinCh 7'
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 22 JULI 1967
Jaarverslag over 1966:
DAGEN VAN „PAPA DOC" GETELD?
STAMBOEK
TANDEN
WEERKLANK?
INVASIE
Herdenking in Goirle
van gefusilleerde
gijzelaars
Cursus „creatieve
handvaardigheid"
aan Leergangen
F1
Collegialiteit
ster
70
ten.
T.k.a., een In prima staat v6te
kerende Renault R 4 Expo^
wegens vertrek buitenland,
bouwj. '64, tegen zeer lage
prijs, Te bevr. tel. 01604-652.
Te koop, motor, B.M.W. R jj
S '62. Te bevragen. Marijke
straat 19, Bosschenhoofd.
n.v.
aor
tte
ike-
agd
ïven
van
te
>'s,
ge-
ïge-
T.k.a.
tje, f
•jc, l öuu'
8 Oudenbosch,
Taunus 17 M '65 Taunus 12 m
'64; Fiat Neckar 770 '63; v
W. 1200 '64; Opel Kadett ,64-
Simca 1500 G.S. '64; Corsair
'65; V.W. 1500 '64; Gordily
'63. Alles onder garantie, beta
ling te regelen. Garage Schil
venaars. Langeweg 8-10, KruiR*
land, tel. 467.
'tjes
0,-
>y
:o-
;aat,
vr ij-
ar ti-
itje
als-
rein
tbus
bo.
75-
iijk.
evr.
veel
nge-
.000.
1682,
aar-
)6,
coop
k.k.
Jmr-
vat
r. 3
sol
um,
IK
en
j
te
re
ivel.
ning
f
aark
eda.
3 j.
500,-
laar,
te
Test.
>5,
Wo-
Cov
Hg-
0 d.
jjfs
nst-
lerl.
sen,
S.
'oon
ond
Ou-
el.
te
uto.
hel.
957.
mo.
tel.
ype
ngs.
d.
rio-
dres
enst
tel,
'ord
3UW
550,-
50.-
sm
1700
Fiat
P-
itan
17M
17M
met
ïior
'62
175,.
P -
ret.
uilt
aast
in
da-
ids
cht
or- T
;p -
Bij R
Fiat 600, mooi wagen.
n0,-. Te bevr. Kaaistraat 1
900
Firma Gijzen, thans gevestigd
Academiesingel 34A, Spoorstr
32, bieden u onder onze beken-
de service te koop aan: Tau
nus 15M, nieuw model, Fiat
850 coupé 1966, Fiat 850 ïggs
en 1964, Fiat 600 D 1965, Fiat
1500 1965, Fiat 1300 1965, Hill,
man 1967, Wartburg 1967,
Mercedes cabriolet 1964, Aus.
tin Glider 1965, Austin Glider
1964. 2 maal Simca 1000 1965
3 maal Simca 1500, 3 maal o!
pe] 1700 1965, Opel Kapitan
1963, Opel Caravans 1965, 1966
1964, DKW F 102, Cortina 1963
Trabant 3 maal 1965, Fiat Hod
1965, 1964. V.W. 1500 Vaillant
165, Renault L 4 1964. 2 maal
Oauphine 1965, Mercedes die.
sel 1964, Taunus 12 M 1964*
Opel Kadett 1966, Taunus bestel
1966, V.W.-bus type '67, BlVnv
1964 en 1963, Opel Blitz, kort
chassis 1962. Dit is een kleine
greep uit onze voorraad auto.
mobielen. Al deze wagens wor!
den in onze eigen werkplaats
getest en van nieuwe onderde
len voorzien op al deze wagens
10.000 km garantie op onder
delen en arbeidsloon. Financie.
ring mogelijk, ook inruil. Het
adres: Academiesingel 34A,
recht tegenover KMA, ingang
langs de poort Spoorstraat 32
bij het station. Geopend 8 uur
tot 9 uur. Zondags van 10 tot
6 uur.
Deze wepk heeft Belcrum-Ga.
rage in voorraad: Ford Taunus
12 M 1964 met gloednieuwe
fabrieksmotor. Ford Taunus 12
M Co.mbi met gloednieuwe fa.
brieksmotor, Ford Taunus 17
M 1965 met gloednieuwe fa.
brieksmotor, Ford Corsair 1965
Ford Taunus 17 M 1963, Ford
Taunus 12 M 1965, Ford Tau.
nus 17 M 1963, combi Opel Re",
kord 1965, Opel Rekord 1964
Opel Rekord 1963 met schuif!
dak en radio, Opel Ka
dett 1966, Simca 1500 1966, Sim.
ca 1500 1965, Simca 1300 1965
Simca 1300 1964, Simca 1000
1966, Simca 1000 1965, Simca
1000 1964, Austin Glider 1964
Trabant 1965, Renault R io
Major 1966, Ford Cortina 1965
BMW 700 1964 Daffodil 1965'
Daffodil combi 1965, Fiat couné
1966, V.W. 1200 1963 enzovoorts
Voor een betrouwbare gebruik
te auto naar een betrouwbaar
adres. Het adres met de groot
ste voorraad, de grootste om
zet en met de allergrootste spr.
vice. Belcum-Garage, Min.
Kanstraat 16-20, Breda, tel.
01600-39900, TUburg, Korte
Schijfstraat 39, tel. 04250-33636
Showrooms geopend van 8 tot
10 uur n.m. Zaterdags 8 tot
6 uur. Zondags van 1 tot 5
uur. Van de Reu-fabrieken
hebben wij nog enkele cara-
vans losgepeuterd. Zorg dat je
er bij komt. Het zijn de laat
ste.
Belcrum-Garage vraagt steeds
aanrijdingvrije auto's v.a.
1963 te koop. Min. Kanstraat
16-20, Breda, tel. 01600-39900.
Te koop, 4- en 6-pers. caravans
Caravanbedrijf „Slaakweg" te
Heinkenszand. Tel. 01106-658.
Te huur, 4-pers. caravan te
Vrouwenpolder aan zee en 8-
pers. zomerhuisjes te Baar
land aan zee, vrij na 11 aug.
Inl. Ovezandseweg 4, Oudelan-
de, tel. 01104.292.
Te huur, mooie droge ruimte
voor winterstalling caravans.
Ovezandseweg 4, Oudelande,
tel. 01104-292.
Nieuwe 6-pers. caravan te
koop, t 4.000,-. Te bevr. E.
Thuy, Roskam, Kapellebrug.
Te koop zomerhuisje in zeer
goede staat. Te bevragen W.
de Graaf. Na 6 uur. Lage-
vaartkant 60. Leur.
Z.-Limburg, bosrijke omg.,
voll. pens. f 12,- p.p.p.d., c.v.
pension Hermans. Op de Heug
den 95, Schaesberg, tel. 04443-
3346, 3 km. van Heerlen. A.
Hermans, Op de Heugden 95,
Schaesberg.
Zeeland: door omstandigheden
te huur van 29 juli tot 5 aug.
nieuwe stenen vakantiebunga
low. Inl. P. Dingenïanse, Pa-
tijnweg 46, Goes, tel. 01100-5639.
Te huur vakantieverblijf omg.
Cadzand, 7-pers. van 27 juli t.
m. 5 aug. Tel. 01170-2541.
Te huur, mooie droge ruimte
voor winterstalling caravans.
Ovezandseweg 4, Oudelande,
tel. 01104-292.
Naar Antwerpen per B.B.Aj.
lijndienst rechtstreeks. VertreK
van Station N.S. minstens te
der uur v.v voor bezoek Die
rentuin, Vogeltjesmarkt of ge
zellig winkelen
Voor uw rijlessen naar autor^J
school .Contact", L. M. Brood
Lariksstr. 42, tel. 01150-4010,
(b.g.g. 2630) Terneuzen en
Wilhelminastr. 68, Axel.
zoekt
ser.kennism. m. wec*"w^,ar
all.st. dame, plm. 54-60 J aa
Br. ond. no. SK 94761. BW-
da.
Een nette jongeman, leeftijd
33 jaar, zoekt langs deze we*
een net meisje, ongeveei
zelfde leeftijd, 28 tot 31 jaag
om een goed huwelijk aan
gaan. Br. met foto worden ee
lijk en retour beantwoord.
ond. no. W-7447.
R.-k. weduwnaar, eigen hJJ»
en zaak, zoekt kennismaking
met nette dame of weduwe
46 tot 54 jaar om huwelijk ag
te gaan. Br. ond. no. 0153Z1
T.k. jonge hennen, Patr«slef'
horns Lnigst erkend fokd -
drijf in district Midden- -e
West-Brabant en Zeeland.
Eierbron, Alphenseweg 5. u*
lakzw. dwergpoedel»8'
foxterriërs. Laagveldsestr
'daal, tel. 6712. Ook rondas
pekingees,
Ziekenhuisverzekering
n—1.4 I....— I nn 7 tl O 7* le1
acht kwalen
honderd
toor G.
tel. (01179)
zekering» °Sg?ót
Voor leeft«
jaar. Asstira£odzand
H VHgeoom. Cadza
- '268.
Schieting
de Kind
Schieting
Kuipke"
wippen.
Inleg f
f 2.-. Korten
uur.
g zon. 23 juli blj c'
I. Kapellebrug. -
zon. 23 Ju" fV
zon. 23 Juli o»" "j
te Sl.-Janstee"-r wip.
Vooruit f 50.-1P'eLerl>g
2.76 per wip. Te j
15 man.
Kermisschieting hij
..Kraai", 22 23
2 wippen- inl- a„d.
Vooruit zat. en m e,
idag vooruit - gor.
2 75 Ter.
Beg. 3 uur.
(Van een onzer verslaggevers)
BERGEN OP ZOOM Het Psychi
atrisch ziekenhuis „Vrederust" wordt
geëxploiteerd door de Vereniging tot
Christelijke Verzorging van Geestes-
en Zenuwzieken in Zeeland heeft een
ernstig tekort aan vooral gediplo
meerd verplegend personeel. Er was
een groot vertrekoverschot van gedi
plomeerden. Voorts hebben de diver
se gevoerde personeelswervingsacties
niet voldoende resultaat gehad. Dat
staat te lezen in het jaarverslag over
1966 van de vereniging, dat tijdens
de woensdag op Vrederust te houden
algemene vergadering ter sprake
komt.
In de veipleegdienst heeft men moe
ten werken met een gemiddelde be
zetting van 177,5 man (in 1965 179).
De medische dienst telt zestien perso
neelsleden. Het totale aantal perso
neelsleden was op 31 december 1966
347 (350 man). Het bestuur van de
vereniging en de directie van Vrede
rust blijven alle mogelijke aandacht
schenken aan de werving van nieuw
personeel. Vrij recente advertentie
campagnes in dagbladen hebben tot
resultaat gehad, dat nu ook r.-k. leer-
lingverplegenden op Vrederust wer
ken.
Vrederust telde op 31 december van
het vorige jaar 841 patiënten (411
mannen en 413 vrouwen). De gemid
delde patiëntenbezetting in 1966 was
854.9.
Het aantal leden van de vereniging
is met 153 teruggelopen tot 19.500.
Een dergelijke teruggang is een ver
schijnsel, dat zich sinds 1946 niet meer
had voorgedaan. Het bestuur van de
vereniging meent, dat men aan deze
vermindering geen grote betekenis
mag hechten.
"Ipt is echt niet eenvoudig, hoor"
zegt de man, wiens dochter met
verlof is uit Amerika. „Je moet ze
het eens horen vertellen over de ras-
senstrijil daar, er zit meer aan vast
dan wij zo op een afstand denken",
"iet heeft gelijk. Wij hier in Holland
nen de zaak natuurlijk al te ge
makkelijk alleen in z'n zwart-wit te-
fenstelling, hi-hi, da's ook een gekke
opmerking in dit verband, zeg.
Wedden dat binnen vijf minuten
Iemand aan Piet de ge-ijkte vraag
rielt: „En wat zou jij zeggen, wan
neer jouw dochter met een neger
kwam aanzetten?" Dat is zo'n ge
meen trucje, waarmee je alle nobele
theorieën over gelijkheid en mens
waardigheid onverhoeds toetst op
hun praktische waarde. „Goedvinden
natuurlijk", klinkt de fiere geloofs
belijdenis. Hij zegt het net even te
Md, te dapper
Medelijden moeten we niet, zegt de
andere partij. Dat vinden wij nu je
reinste discriminatie: stomweg ja
i'®n> omdat die jongen een neger
Als je dochter vrijt met een ne-
ser, vraag dan naar z'n opleiding en
nn vooruitzichten en of-ie haar ge-
«kkig maakt. En als 't een lanter-
IiW ls'dle het zout in de pap nog
ver 'nt. wijs hem de deur, net
su 3f e"te hlanke slappeling de
eP af zou keilen. „Akkoord", zegt
Tiet, „maar wie garandeert mij, dat
neger die afwijzing accepteert
««niet onmiddellijk denkt, dat ik
mil dochter niet gun, omdat-ie
C" een neger is Voel je wel
't t ?ocl''Jh het allemaal zit, ik zei
vei-ir -3' van onze dochter die met
xerlof is en...."
Ju het zuiden van Amerika zou nog
min.'"1'' Van de bevolking bezwaar
trom, t' wanneer de eigen dochter
hele een ne»er. Over het ge-
eieiand genomen, vindt „maar" 90
Wil 17 ?e", feit om over te vallen,
Wei-kon met een neser samen-
v.. wenst 51 pet. geen negers als
Vrederust heeft in 1966 weer enke
le uitbreidingen ondergaan. Er kwam
een nieuw overbruggingspaviljoen en
er werd voorzien in een nieuwe eet
zaal annex recreatiezaal, in uitbrei
dingen van enkele paviljoens, het ont
spanningsgebouw en het schaftlokaal
in de moestuin en in een kapsalon.
De kosten bedroegen ongeveer
1.200.000 gulden. Mede in verband met
nog in uitvoering zijnde verbouwin
gen werden onderhandse geldlenin
gen tot een bedrag van 1.500.000 gul
den aangegaan.
De exploitatie van Vrederust sloot
met een nadelig saldo van 23.000 gul
den. De rekening van baten en lasten
van de vereniging resulteerde in een
aanzienlijk tekort. De verhoging van
de lasten kan eerst in de verpleegkos-
ten worden verwerkt, nadat alle in
vesteringen zijn gerealiseerd, waar
voor men de geldleningen heeft moe
ten aangaan.
BRANDKASTKRAKERS maakten gis
ternacht 14.000,buit bij een inbraak
in bet kantoor van een aannemings
maatschappij in Den Haag.
EEN ECHTPAAR uit Enschede, de 28-
jarige heer H. S. Gielink en zijn 26-ja-
rige echtgenote, is bij een verkeerson
geluk in. Duitsland om het leven geko
men.
IN MEERKERK is gisteren een boerde
rij afgebrand. De oorzaak van de brand
is waarschijnlijk hooibroei.
EEN KAASPAKHUIS in Oudega (Fr.)
is gisteren door brand verwoest. Er
ging voor 650.000 gulden aan kaas ver
loren. De totale schade wordt geschat
op een miljoen gulden.
blirpn 1*. B—„13
tohh», arom met? Nou, negers
hun hni^Ve-'TIe ambitie' ze ruimen
ton Ee7i""elop' zo!'?en slecht voor
veel mm!' verdienen dan ook
hien Het totale negerinko-
de hem 4 slechts iets meer dan
bevolk' Va™ ,nkomen der blanke
Ja
van Amerika.
Vijlder,
juli, op
Ter. 2,-
f 50,- Zondag
wip. Inl. 2,-"
ten 15 man
,Yizie je overal, zegt Piet,
vechtenter.^enzovoorts. Je moet
tonder .ï"",1 hogerop te komen en
Wat rn»!i ma's bere'k je nergens
nen rtk, .m,aar van a,le Amerika-
steeds ferd hebben, komt nog
fabriekeii en ercïter <leel neSers in
dan hla 'l werkplaatsen terecht
we?ke" me- fezelfde opleiding,
■toar het',,ni^t m'nderwaardig,
■haar domt bedoeling niet. Toch
Mobete7!aan', steeds maar weer
iengd hoe d i doorbreken, de
Want d i r /V 'aten studeren
heterin» f het be«in van de ver-
Wat be»in 1 pracbt'ge raad, maai
gerkind „n wme? wanneer het ne-
Voelt een M- sett°. zicb n'et zeker
op terne te IF milieu ontbeert om
tonder vonnm -Tl Met dat studeren
toantie km, op een redelijk
ton verand" 36 geen krotten in palei-
voitienvrmds scen dollarbiljetten
kantie on S'-Je zelfs Seen zeilva-
ren. Friese meren garande-
COKS A'AN EYSDEN
(Van onze correspondent)
CARACAS De laatste weken wordt er in Latijns-Amerika hevig gespe
culeerd over de toestand in Haïti. Volgens ooggetuigen, afkomstig uit de
hoofdstad Port-au-Prince, heeft er kort geleden een op het laatste moment
neergeslagen paleisrevolutie plaatsgevonden, die het op het leven van de
Haïtiaanse president Francois Duvalier had gemunt. Duvalier in de
volksmond „Papa Doe" genoemd staat bekend als de meest ondenkbare
gruweldictator die nog in Latijns-Amerika en wellicht jn de wereld te
vinden is. De terreur die „Papa Doe" de laatste tien jaar over de 5 miljoen
Haïtianen voornamelijk negers heeft uitgeoefend, is van een zodanige
tragiek, dat velen aan de mentale gezondheid van deze karikatuur-president
twijfelen.
Te midden van de in Haïti heersen
de censuur, wist het Amerikaanse pers
agentschap Associated Press per per
soonlijke koerier 'n bericht het land uit
te krijgen waarin melding wordt ge
maakt van een terechtstelling van 19
officieren die worden verdacht van een
samenzwering tegen het leven van de
president. Duvalier, waarvan bekend
is dat hij nooit ongewapend is, zou
de terechtstelling eigenhandig ten uit
voer hebben gebracht. Men moet de
in dit op een na onderontwikkeldste
land ter wereld een beetje kennen om
de waarschijnlijke toedracht van dit
komplot te kunn enbegrijpen.
Naar het schijnt is er in de familie
kring van de dictator een rialiteit
gaande sinds Duvalier, na eerst zijn
eigen vrouw in ballingschap gestuurd
te hebben, een verstandhouding met
een mysterieuze blanke vrouw Fran-
cesca St.-Victor, zijn voormalige se
cretaresse heeft. Haar broer, Luis Fou-
card, minister van toerisme, hoopt de
charmes van zijn zuster te gebruiken
om bij Duvalier in de gunst te ko
men met het oog op hetpresident
schap na diens dood.
Een schoonzoon van Duvalier, kolo
nel Max Dominique loert evenwel
op deze zelfde mogelijkheid. Deze laat
ste schijnt een aantal van zijn officie
ren tot het komplot te hebben aange
zet, en moest eenmaal ontdekt
overhaast de vlucht nemen naar het
buitenland. Voor zijn 19 collega's was
het echter al te laat.
streng
(Van een onzer verslaggevers)
UDEN De nertsfokkerij Droz-
vogel in de bossen ver buiten
Uden lijkt weinig bescherming te
bieden tegen vluchtende nertsen.
De gazen wand van een halve
meter hoog, is met een klein
sprongetje te nemen. Toch was
er een ijzerschaar voor nodig en
buigende en trekkende handen
om er een flink gat in te maken,
waardoor een aantal dagen gele
den 600 nertsen de vrijheid op
zochten. Tweehonderd dieren
keerden weer snel terug en zitten
nu weer, geagiteerd en bijterig
in hun hokken.
De eigenaar van de farm, de heer
J. Albers, staat er in Tiroler kor
te broek triest bij. Het is hem
een raadsel wie (en waarom)
hem deze bittere kool heeft ge
stoofd. Overlast bezorgt hij nie
mand, daarvoor zit hij te ver van
de bewoonde wereld weg.
„Het gaat nog niet eens zo zeer
om de schade van de weggelopen
dieren op zichzelf. Vierhonderd
vellen vertegenwoordigen na
tuurlijk een kapitaaltje, maar dat
is het ergste niet. Veel erger is,
dat ik vele prachtige fokdieren
ben kwijtgeraakt. Moet je je
voorstellen wat dat betekent: een
stier is voor de slager een aantal
kilo's vlees waard, maar hij is
veel meer waard als fokdier. We
zijn zelfs nog maar weinig gebaat
bij de terugkeer van de tweehon
derd dieren. We hebben ze zon
der meer in de vrije hokken ge
stopt, maar van het hele stam
boek klopt niets meer. Boven elk
Op de uitkijk
hokje hebben we een kaart han
gen, waarvan we thuis in het
systeem een duplicaat hebben.
Daar klopt niets meer van".
Veel hoop om althans nog een
gedeelte van de dieren terug te
krijgen is er niet. Wel worden er
elke dag enige dieren terugbe
zorgd en er worden er ook wel
doodgeslagen. Maar het zet geen
zoden aan de dijk. Nertsen ver
wilderen weer in enige dagen, al
dus de heer Albers en bovendien
verplaatsen ze zich heel snel. Nu
reeds worden er kilometers ver
dieren gesignaleerd. Daar komt
nog bij, dat het bijzonder lastig
is ze zo maar te vangen. Door de
honger worden de dieren zeer
agressief.
„Al loopt er een langs mijn klom
pen, dan zal ik nog niet proberen
hem beet te pakken. Ze hebben
venijnige tanden. Je kunt het besi
een vangnet gebruiken of een
dikke leren handschoen."
Maar zelfs met vangnet en hand
schoen lukt het niet om nertsen
te vangen, die zich ophouden in
de bossen. Ze hebben nu de vrij
heid ondervondep en zolang het
geen winter is zullen ze er van
blijven genieten. Het is voor de
veie boeren in de wijde omgeving
van Uden te hopen, dat de dier
tjes niet al te snel elkaar zullen
ontdekken; het ziet er toch niet
al te best uit voor de kippen. Stel
je voor, dat de rovers, die nertsen
zijn zich ook nog eens gaan ver
menigvuldigen in de vrijheid.
Op zich zijn deze, op een goedko
pe detectiveroman gelijkende verwik
kelingen uiteraard niet bijster belang
rijk, omdat in Haïti moordpartijen aan
de orde van de dag zijn (in vele open
bare kantoren in Haïti vindt men trou
wens een portret van „Papa Doe",
waaronder ter waarschuwing van de
argeloze bezoeker, geschreven staat:
„Duvalier ou la mort Duidelijker kan
het al niet.)
De grote vraag waarmee men zich
in Latijns-Amerika bezighoudt is ech
ter of deze revolte ook buiten de pa
leismuren weerklank zal vinden en of
de clandestiene oppositie er voldoende
door zal worden aangevuurd om het
op te nemen tegen een terreurbewind
dat al tien jaar lang de meest elemen
taire mensenrechten aan het schenden
is en dat dan ook terecht „de wan
hoop van de Verenigde Naties" ge
noemd wordt.
Ook vraagt men zich af of er dan
misschien, zo vlak naast Cuba, nog
eens een communistisch bewind uit de
bus kan komen.
Een dergelijke gewelddadige con
frontatie is overigens in Haïti geen
eenvoudige zaak. De precedenten zijn
al voldoende afschrikwekkend. Duva
lier heef- er sinds geruime tijd een ge
woonte van gemaakt om de slachtof
fers van zijn schrikbewind, ter 3.ering
ende vermaeck, publiekelijk ten toon
te stellen, en de lijken vervolgens op
te hangen aan weerszijden van de eni
ge grand boulevard die Port-au-Prince
rijk is.
Ondanks alles kan men de dictator
een zekere handigheid niet ontzeggen
Ter voorkoming van een militaire coup
heeft hij naast het gewone leger van
5000 koppen een privé-politie in het le
ven geroepen van een 3000 man, de
zogenaamde Ton Ton Macouete, de
Ton Ton's die in het Creoolse argot
„Cagoulards" worden genoemd. Zij,
zijn gerekruteerd uit het armste
meestal werkloze bevolkingsdeel en
ontvangen behalve wapens en unifor
men een zeer goed salaris. Daarnaast
snabbelen zij er sappige inkomsten bij
via afpersingen en 'soorgelijke praktij
ken. Deze privé-Gestapo doet tegelijk
dienst als binnenlandse spionage.
Daarnaast heeft Duvalier de primi
tieve godsdienst van de negerbevolking
de zogenaamde Voodoo op intelli
gente wijze uitgebuit. De Voodoo-gods-
dienst, een zonderling syncretisme van
geleid door plaatselijke „priesters"
christelijke en Afrikaanse riten, wordt
de zogenaamde Hougans die allen
vertrouwelingen zijn van Duvalier en
ook door hem worden betaald. De be
volking is van nature uitermate bij
gelovig en Duvalier wordt dus behal
ve als president ook nog als de ver
persoonlijking van god gezien. In zijn
toespraken heeft hij het volk herhaalde
malen doen geloven dat hij een bo
vennatuurlijk wezen is.
„Papa Doc", die zichzelf katholiek
noemt, leeft met de kerkelijke hiërar
chie op zeer gespannen voet en is reeds
tweemaal door het Vaticaan geëxcom
municeerd.
Een openlijke oppositie bestaat ul
teaard niet in Haïti én ook de pers
is door Duvalier gemuilkorfd. Vele
Haïtianen zijn echter reeds de dicta
tuur ontvlucht en de Amerikaanse
bassade in Port-au-Prince heeft
handen meer dan vol om de vluchte
lingen visums te bezorgen. In New
York hebben de ballingen zich georga
niseerd in de zogenaamde Coalition
Haitienne, die elke dag creooltalige
radio uitzending voor Haïti verzorgd.
Degenen die in Haïti deze clandestiene
propaganda beluisteren, plegen dit dui
delijk te maken met het wachtwoord:
„Om zes uur is de mis".
Eerder dit jaar heeft er reeds van
uit het aangrenzende Santo Domingo
een invasie plaatsgevonden van de ex
treem linkse Forces Armees Revolutio-
naires Haitiennes. Ook toen heeft Du
valier persoonlijk het vuurpeloton te
gen de buitgemaakte indringers aan
gevoerd. Tijdens de recente conferentie
in Punta del Este liet Duvalier het
afweten uit vrees dat zijn bewind tij
dens zijn afwezigheid ten val zou ge
bracht worden.
Met dat al vragen velen in Zuid-
Amerika zich af of de dagen van „Pa
pa Doe" geteld zijn! Een kraóhtige
oppositie die het bewind op georgani
seerde wijze zou kunnen overnemen be
staat echter niet, zodat een bloedige
burgeroorlog tot de mogelijkheden be
hoort. Trouwens ook de nabijheid van
Cuba en Castro's interesse voor êen
communistische machtsovername, baart
velen zorgen.
De twee eerste vereisten voor een journalist zijn dunkt me de waarheids
liefde en de objektiviteit. Beiden ontbreken nogal in het artikel „Rumoer rond de
jongste encycliek" (15 7-'67).
Mijn grootste bezwaar is dat dhr. K. Paulus VI verwijt oncollegiaal gehandeld te
hebben door niet naar de mening van de bisschoppen te luisteren. Heeft hij dan
niet gelezen wat er in het begin van de encycliek staat? Te lang om te citeren.
Komt hier op neer. De H. Vader had aan de concilie-vaders beloofd over het celi
baat te spreken. Hij lost nu zijn belofte in, na langdurig het licht van de H. Geest
te hebben afgesmeekt en in aanwezigheid van God, de adviezen en eisen overwo
gen (te hebben) die Wij van alle kanten ontvingen, vooral van de kant van een
groot-aantal herders (bisschoppen) van de Kerk van God".
De twee hierbij afgedrukte re
acties ontvingen wij n.a.v. ons
artikel betreffende de encycliek
over het celibaat in ons blad
van 15 juni. Wij drukken ze in
hun geheel afsamen met een
wederwoord op enkele punten
van de schrijver van het be
wuste artikel
rjE Paus heeft dus wel degelijk 't col
lege der bisschoppen geconsulteerd.
Nog sterker- Op 11 oktober 1965 las
mgr. Felici een brief van Paulus VI
voor aan de concilie-vaders. Daarin
zette Zijne Heiligheid z'n persoonlijke
mening uiteen over de handhaving van
het celibaat- „De lezing van de brief
werd door een applaus der Vaders on
derbroken. Het Kath- Archief (1966, nr-
2) dat dit verhaalt, voegt er aan toe,
dat sommigen daar een aankondiging
in zagen van een plechtig pauselijk do
cument. Sacerdotalis caelibatus"
werd dus al twee jaar van te voren
voorzien.
Toen het op stemmen aankwam, ble
ken er 1971 voor gestemd te hebben,
16 tegen en twee ongeldig. Bij de slot
zitting over deze kwestie op de 13e no
vember in de 160e zitting, was de stem
ming als. volgt: Aantal Vaders 2091.
Hiervan waren er 2005 die voor stem
den: 65 tegen en 21 ongeldig (Kath.
Archief, 1966, k. 220).
Hoe kan de auteur beweren dat de
Paulus VI" niet-collegiaal gehandeld
heeft? Hij schrijft immers dat de Paus
„niet in overeenstemming is met wat
op het concilie bepaald is"?
Bij dit artikel heb ik me afgevraagd:
Hoe kan „De Stem" dit nu publice
ren? Is men dan het artikel van p.
Alfred van de Weijer („Teleurstelling"
27-6-'67) al weer vergeten? Daar klinkt
een heel andere klok. Mag ik er een
zin uit citeren?
„Wie het niet met de handhaving van
het celibaat eens is en wij weten dat
zij in ons land zeer talrijk zijn, moet
zich dus niet alleen tot de paus maar
ook en zelfs in eerste instantie tot zijn
eigen bisschoppen richten. En tot de
andere leden van het wereldepisco
paat".
Verder zou ik nog op willen merken:
1. Dat 'die studenten van Warmond,
door de een moedig" door de ander
„arrogant" genoemd een „visie op de
kerk" (Kerk) hebben weergegeven die
„alom" aanvaard is dat betwijfel
ik. Onder de jongeren best mogelijk,
maar onder de ouderen En die heb
ben toch ook het recht in het vrije Ne
derland hun mening te hebben en te
handhaven.
2. De heer K. brengt ook de brochure
van Louis Knuvelder in het geding.
Met wat minder ijver en wat meer takt,
TILBURG Op 15 augustus zullen
de oud-gijzelaars van „Beekvliet" en
„Haaren" hun vijf gevallen Tcampge-
noten herdenken door het leggen van
een krans op de fusilladeplaats op het
landgoed „De Rovert" te Goirle bij
Tilburg. Het is dan precies 25 jaar
geleden, dat daar bij het aanbreken
van de dag door de Duitsers vijf gij
zelaars werden neergeschoten. Zij wa
ren vastgebonden aan palen en wer
den na de fusillade zo onder de grond
weggestopt. Na de oorlog werden de
lijken ontdekt- De namen zijn: mr. R-
Baelde (35), Chr. Bennekers (48), O.
Ernst graaf van Limburg Stirum (49)
W. Ruijs (48), en Alexander baron
Schimmelpenninck van der Oijen (28).
Na afloop van de kranslegging zal
er een bijeenkomst plaatsvinden in
het groot seminarie Haaren. Bij deze
gelegenheid zal ter herinnering aan
het' verblijf van de vele honderden gij
zelaars aldaar een geschenk worden
aangeboden. Het bestaat uit een door
mevrouw F. Heil (Arnhem) vervaar
digd bronzen beeld, voorstellende een
op een bank lezende gijzelaar, met
daarachter een wachtsoldaat. Het
randschrift op het voetstuk luidt als
volgt:
..Stantvastig is gebleven
mijn hert in tegenspoet".
TILBURG Om te voorzien in een
gebleken behoefte aan enige prakti
sche vorming op het gebied van de
vrijetijdsbesteding, beginnen de Katho
lieke Leergangen in september aan
staande met een éénjarige opleiding
„creatieve handvaardigheid" te Til
burg.
Deze cursus is bestemd voor hen die
in hun vrije tijd praktisch-creatief be
zig willen zijn.
Men zal een keuze kunnen maken
uit een aantal technieken, zoals wer
ken met papier, karton, leer, hout,
metaal, klei, perspex, stem
P papier en textiel
De AVRO was gisteravond op het
tweede net in de weer. Er werd begon
nen met een uurtje lopende-band-show
werk van over de oostgrens. Hazy Os-
terwald, al jaren een der coryfeeën m
de wereld van het Duitse t.v.-amuse-
ment, vormde met zijn muziekmakende
en soms in koor zingende bandleden de
zachte ruggegraat van het programma.
Ter afwisseling van de, als parodieën
aangekondigde, instrumentale en vocale
fratsen, die het sextet zelf voor haar
rekening nam, werden we ook nog ver
gast op een handjevol buitenlandse in
vités, van wie er eentje zelfs helemaal
uit Hongkong kwam. Die moest het
overigens meer hebben van imponerend
rollende heupen en dergelijke dan van
enig zangtechnisch talent. De eerste re
portage van AVRO's Televizier kwam
ook al uit Duitsland. Er is daar zoals we
allemaal weten nogal eens wat gaande,
en dit keer was de aanleiding voor het
praatje van Johan van der Minnen de
inbeslagneming van de notoire National
und Soldaten Zeitung. Het meest pi
kante detail uit de verstrekte informa
tie vonden we Van Minnens kantte
kening dat het blad zo'n 140.000 abon
nees telt. Maar dat zal volgens de over
gebleven raszuivere Germanen ook wel
„nicht wahr" zijn
N.R.
minder herhalingen (vooral dat irri
terende „wij die rooms willen blijven")
en wat meer nuanceringen zou die bro
chure meer goed kunnen doen, dan nu
het geval zal zijn naar ik vrees.
Doch noch de ..Knuvelders" noch de
Confrontatiemensen waren het eerst
met het woord „schisma". Wie het
eerst dit woord gelanceerd heeft zal
wel niet te achterhalen zijn. Misschien
is het zelfs te zoeken in de hogere
kerkelijke kringen. Want „De Volks
krant" (van 3-10-'66) meldde reeds een
waarschuwend betoog van de Paus
waarin de theologen op de waarde van
het leergezag gewezen werden. „De
Tijd" (van dezelfde dag) gaf dat ook en
citeerde een liberaal Italiaans blad
volgens hetwelk de Paus „in dit ver
band voor het eerst het woord heresie
(ketterij) noemde en zich afvroeg of
we niet op de rand van een schisma
stonden?
3. Volgens de verdere tekst van de
heer K. zouden de meest-vooruitstre-
venden er „allesbehalve behoefte aan
hebben door de anderen (bedoeld zijn
de meer-behoudgezinden) buiten de
(Kerk) gemanoeuvreerd te worden".
Inderdaad. Maar met welke bedoelin
gen willen zij er in blijven? Reeds in
juni 1965 durfde prof. H. in „Dux"
boudweg schrijven: „talrijke dragers
van nieuwe ideeën (die) niet uit de ge
meenschap treden waaruit zij voort
komen (versta de Kath. Kerk) omdat
deze stap haar evolutie zou kunnen
vertragen". Het is te vrezen dat de
Kerk met zulke renners in een ver
keerde richting zou geraken. Verande
ring van mentaliteit, van structuren die
door eeuwen gegroeid en diep ingewor
teld zijn, kan zo maar niet in één of
twee decennia tot stand komen. Willen
wij in Nederland niet al te vlug voor
uit? Haastige spoed, zelden goed.
4. Dan die paragraaf over het mis
verstand tussen het artikel van de
heer Bunnik (in „De N. Linie) en het
„Algemeen Handelsblad". Ik geloof niet
dat dit blad de heer Bunnik verkeerd
verstaan heeft- In alle geval de „para
doxale suggestie" zoals die vitterige
en hoogst onbillijke recensent van de
encycliek het zelf schrijft en aan het
Nederlandse episcopaat cjurfde influis
teren, gaat alle grenzen te buiten. (Het
ging nl. over het volgende: „als Rome
het celibaat handhaaft, dan zouden de
bisschoppen in de. toekomst het celi
baat van hun priesters maar moeten
tolereren!!). Als iemand op het „Alge
meen Handelsblad" afgaat, zou hij, vol
gens de heer K. in de verleiding komen
„om een man als drs. Bunnik scherp
te veroordelen. Maar dat is natuurlijk
niet terecht-" En of het terecht zou
zijn! Heel dat artikel is een onge
hoorde, brutale aanval op het pauselijk
gezag. Mag ik hier verwijzen naar een
meester in de rechten? („De N. Linie.
15-7-'67, p. 2 door J- Borghols). Hij
zegt daar o.a. ..Dat de laatste ency
cliek ook mij teleurgesteld heeft, geeft
mij niet het recht op een uiterst scher
pe wijze een paus aan te vallen, die
na rijp beraad tot een andere mening
komt dan ik gehoopt had. „Als men de
adviezen van drs. Bunnik volgt, „be
reidt men de weg naar een nieuwe re
formatie Het is de eerste stap om
de gehoorzaamheid aan de paus op te
zeggen en wat dan?"
Van objectief standpunt gezien ver
dient die recensie van de encycliek
op zijn minst een scherpe afkeuring.
Niet alleen om het min of meer om
streden punt van het „Algemeen Han
delsblad", maar om heel de inhoud en
de toon waarin het stuk geschreven is.
Al had drs. Bunnik het grootste gelijk,
le
dian mag hij nog niet tegen de plaats
bekleder van Christus optreden alsof
een onbeholpen student aan 't afstraf
fen is. Al leven we in een tijd van
openheid en vrijmoedigheid tegen
over het gezag bestaat er altijd nog
zoiets wat we respect of eerbied noe
men. A Fortiori heeft 'n priester daar
rekening mee te houden-
5. Wat de schrijver in zijn laatste
.aragraaf („Bisschop") beweert (wel
.eesbaar maar bijna onbegrijpbaar
door de drukduiveltjes) nl, dat de Paus
„in zo'n kwestie (over het celibaat)
te enen male niet beslissen kan",
dat ruikt, op z'n zachtst gezegd, naar
modernisme- In geloof en zeden heeft
de H. Vader het recht en soms zelfs
de plicht, niet alleen aan zijn bisdom,
maar aan alle bisdommen, waar ter
wereld ook, zijn mening bekend te ma
ken. (Lk- 22-32). Daarom zijn die woor
den onder de foto van Paulus VI (Paus
buiten boekje?) ten zeerste misplaatst,
ook al staat het in de vragen (sugge
rerende) vorm.
6. Op het eind van zijn artikel komt
deze zin voor die voor velen onbegrij-
lijk zal zijn. ,,Waar de schijnbaar on-
verwoeste trouw van Nederland aan
Rome lijkt weg te ebben, daar neemt
ongetwijfeld de verbondenheid met de
Kerk van Christus toe." Ig dat geen
contradictio in terminis?
De trouw aan Rome lijkt niet weg te
ebben. Die is al een flink stuk wegge
vloeid. Men moet wel Oost-Indisch doof
zijn om niet te horen hoe de laatste
jaren het gezag van de Paus beknib
beld, gebagatelliseerd en na „Sacerdo
talis cealibatus" volkomen gekraakt
wordt.
Bovendien: negentien eeuwen lang
ben wij geloofd (en velen geloven het
nog) dat de Pausen de wettige opvol
gers zijn van Christus eerste Stedehou
der. Waar die Stadhouder nu zetelt (in
Jeruzalem, Antiochië of Rome) is van
ondergeschikt belang: „Gij zijt Petrus
en op deze steenrots zal fis mijn Kerk
bouwen" (Mt. 16-18). In katholieke o-
fen vormen Rome (Paus) en Christus
én geheel.
E. Buys o.cist.
OUDENBOSCH
Ik zou even willen opmerken dat de
schrijver van dit stuk A. Kloet
een grove onjuistheid aanhaalt waar
hij beweert en nu haal ik hem letter
lijk aan:
„Een van de belangrijkste besluiten
van het Tweede Vaticaans Concilie is
dat van de collegialiteit hetgeen in
houdt dat niet de Paus als hoofd van
de kerk het gezag uitmaakt, maar het
bisschoppencollege in zijn totaliteit".
De schrijver van dit artikel is blijk
baar niet op de hoogte van de twaalf
de paragraaf van Schema 3, waarvan
de tekst an duidelijkheid niets te wen
sen overlaat:
„Het college der bisschoppen heeft
geen enkel gezag tenzij in vereniging
met de paus van Rome, opvolger van
Petrus, krachtens wiens primaatschap
hem de algehele macht toekomt zowel
over de herders als over de gelovi
gen; de paus van Rome dus heeft krach
tens zijn functie als plaatsbekleder van
Christus en herder van de gehele kerk
de volledige, opperste en universele
macht, die hij ten alle tijde vrij kan
uitoefenen".
Deze tekst werd door de concilieva
ders met een meerderheid van 2114 te
gen 90 stemmen aangenomen.
BREDA MEJ. D. BOSSINK
Na lezing van bovenafgedrukte reac
ties lijkt het mij nuttig nog eens te
resumeren, dat er twee kernpunten
zijn aan te wijzen in de publikaties n.
a.v. het verschijnen van de encycliek
„Sacerdotalis caelibatus". Die twee
kernpunten zijn:
a) De handhaving van het verplichte
priestercelibaat is oP dit moment
wei-niet een juiste beslissing;
b) De paus heeft met het doen ver
schijnen van de encycliek zich wei-
niet gericht naar liet door Vatica-
num H bevestigde collegialiteitsbe-
ginsel.
Dat i*r hier tweemaal „wei-niet"
schrijf is geen uitnodiging in de geest
van, doorhalen wat niet verlangd wordt
Ik wil er alleen mee duidelijk maken
dat dit de punten zijn, waarover de
meningen uiteenlopen.
Het is met name punt b) dat in bei
de ingezonden brieven domineert en
daarom zou ik graag daarop ingaan.
Terecht schrijft pater Buys, dat de
persoonlijke mening van paus Paulus
VI over het priestercelibaat, neerge
legd in de brief van 11 oktober 1965,
door de concilievaders met applaus is
begroet. Ik zou daar tegenover willen
stellen dat er sinds het voorlezen van
die brief inmiddels twee jaar verstre
ken zijn. Twee jaren waarin de ont
wikkeling niet heeft stilgestaan. Nu
kan men stellen dat een ontwikkeling
binnen zo'n kort tijdsbestek niet het
gewicht heeft om een eeuwenoude tra
ditie omver te kegelen, maar het is
wellicht toch goed om dan rekening te
houden met wat pater R. Adolfs (wéér
zo'n omstreden auteur!) hel verschijn
sel van de rapidatie noemt, een ver
schijnsel dat men in de hele ontwik
keling van het ogenblik tegenkomt.
Mede dank zij Vaticanum II is deze
„versnelde versnelling" ook in het
denken over zaken betreffende gods
dienst en kerk terug te vinden en net
heeft beslist wel met het collegialiteits-
betinsel te maken als men hoop en
verwacht dat de paus en de hem ad
viserende deskundigen daar rekening
mee houden. Zeker als het gaat over
een zaak die zoveel mensen en daar
mee tevens de over die mensen ge
stelde bisschoppen raakt.
Op dit punt kan ik me ook wenden
tot mej. Bos sink, die, naar de letter
gemeten, gelijk heeft als zij mij wijst
op een onjuiste formulering in mijn
artikel. Zij stelt daar tegenover een
paragraaf uit Schema 3, die overigens
op de plaats waar men dat citaat tn
het schema kan vinden, juist bedoeld
duidelijk te maken, dat het bisschop
pencollege zijn gezag slechts heeft en
kan uitoefenen in verbondenheid („in
eenheid, liefde en vrede") met de
paus van Rome. Ik zou hier graag
willen verwijzen naar het internatio
nale verzamelwerk „De Kerk van Va
ticanum II", dat commentaren heeft
bijeengebracht op de concilieconstitu
tie „Over de Kerk". Men vindt' daarin
een verhandeling van de theoloog U.
Betti o.f.m. van het Antonianum in
Rome over: de verhouding paus en an
dere leden van het college der bisschop
pen. Hij erkent daarin uiteraard het
volle en hoogste gezag dat de paus
persoonlijk toekomt.
„Maar", noteert hij, „al handelt
de paus niet in opdracht van de le
den, toch blijft hij altijd het hoofd,
en is derhalve nooit gescheiden van
het college. Om deze reden zaj hij
uit prudentie niet nalaten kennis te
nemen van de gedachten van de
bisschoppen'; ja zelfs, in meer ern
stige vraagstukken zal hij zijn toe-
vluch. nemen tot hun directe advie
zen".
Mag ik, als ik toch het gezelschap
van deskundigen zoek, hier nog een ci
taat aan toevoegen uit „De Kerk" van
Küng? Hij constateert, dat het pri
maat van de paus, vooral sinds Jo
hannes gXIII, weer en dienstprimaat
lijkt te gaan worden in plaats van
een machtsprimaat. Een van de din
gen die z.i. daartoe vanuit het evan
gelie geëist lijken, noemt hij de evan
gelische broederlijkheid. En die om
schrijft hij als volgt:
„Afstanddoen van alle vormen van
absolutistische bestuursstijl, van de
byzantijns-baroVke stijl van redevoe
ringen en brieven, van geheime proce
dures, van eenzame beslissingen zon
der medeweten van de kerk, resp. haar
vertegenwoordiging (collegialiteit, epis
copaat, raad van bisschoppen, raad
van leken), pausschap losmaken van
politiek door af te zien van wereld
lijke diplomatie (nuntiaturen).
Ih de geest van bovenstaande cita
ten zou ik het. graag met beide op
ponenten eens zijn over het begrip
collegialiteit.
In het algemeen zou ik, in antwoord
op de brief van pater Buys, willen
pleiten voor een z0 groot mogelijk we
derzijds begrip, niet alleen in de dis
cussie over welk onderwerp dan ook,
maar ook bij het beoordelen van elk
anders uitlatingen. Men moet het toch
niet voor onmogelijk houden dat ach
ter een kritische aantekening op be
staande structuren of op een bepaald
stuk kerkelijk beleid een even grote
trouw aan en bezorgdheid om de kerk
schuilgaan, dan achter een uiting van
behoudensgezindheid. En omgekeerd
uiteraard ook. Zo'n houding biedt de
ruimte voor een eerlijke, open discus
sie. En aan een dergelijk begrip dacht
ik, toen ik dat voor u onbegrijpelijke
zinnetje schreef over trouw aan Rome
en verbondenheid met de Kerk van
Christus. Bij mensen die zich. vanuit
welke gezichtshoek dan ook. in ernst
bezighouden met de gedachte dat de
rooms-katholieke kerk ook in deze tijd
het heil moet kunnen verwezenlijken,
kan men toch moeilijk kwade trouw
veronderstellen. Men kan wel met hen
van mening verschillen en het is zeer
menselijk als men zich door hun ge
dragingen of uitingen geïrriteerd voelt.
Maar zodra men ze in bepaalde hok
jes opsluit is de mogelijkheid tot ge-
dachtenwisseling afgesneden. En dat is
geen aanvaardbare methode meer in
een tijd, waarin een goed functione
rende communicatie haar waarde al zo
vaak heeft bewezen.
A.K.
