„In Afrika blijft
het niet bij een
kogel in 't hoofd"
Bisschoppen willen
naar collegiale
priesterraden toe
Panter is de enige die
fijnekleine sigaren maakt
in 3 smaken:
zeer licht - licht en karakter
In de nieuwe
Panter Keuze Doos
zitten ze allemaal
Lekker en afwisselend
in uw vakantie
PANTER
Bredase student, terug uit Biafra:
Lang gestrafte
loopt college
Vernielingen
in Hongkong
DAGBLAD DE STEM VAN DONDERDAG 13 JULI 1967
.7
Fanatisme
Precedent
Gevaren
Eenheid
Baarnse moordzaak
Soldaten in Leiden
weigeren te eten
dè makers van kleine sigaren
Water
(Van een onzer redacteuren)
BREDA „De eerste indruk die je van Afrika krijgt als je er aan
komt is benauwend. Maar later blijkt dat een onjuiste indruk te zijn.
Illustratief voor deze ervaring is misschien het volgende: na aankomst in
Lagos namen mijn reisgezel en ik een taxi. Onderweg kreeg de wagen
een lekke band. Toen ik uitstapte had ik het gevoel omringd te zijn door
Nigerianen. Het was een vreemde en .verontrustende gewaarwording.
Maar op de foto, die we ook daarvan maakten, bleek later dat er maar
een stuk of vijf, zes jongens bij de auto hadden gestaan".
Tegenover me zit, bedachtzaam
pijprokend en af en toe de tabaks-
smaak wegspoelend met een slok ijs
koud bier, de 22-jarige Bredase stu
dent (natuurkunde, THhEindhoven)
Jos A. E. Spaan. Hij is zojuist terug
gekeerd van een zwerftocht door
Afrika, waarbij hij op een haar na de
voor blanken levensgevaarlijke moei
lijkheden in Kisangani en Boekavoe
miste, maar wel zijn deel had van de
groeiende onrust in Biafra-Nigeria.
Tot 14 juni is hij in de Biafraanse
universiteitstad Nsoekka geweest. Hij
werkte er als studenten-assistent aan
de technische afdeling van de hoge
school, een afdeling door Nederland
als ontwikkelingsproject opgezet.
Hij zegt: „Het zal me benieuwen hoe
straks rie houding van Nederland zal
zijn als bijvoorbeeld blijkt dat de helft
van de inrichting van de afdeling door
oorlogshandelingen vernield is: Mo
menteel zijn alle Nederlandse lectors
(een tiental) gevlucht". Zelf is hij ook
uit Nsoekka vertrokken om de drei
gende en inmiddels uitgebroken oorlog
tussen het federale Nigeria en het
daarvan afgescheiden Biafra (Oost-
Nigeria) te ontlopen.
Oorlog in Afrika is geen flauwe kul.
Jos Spaan zegt daarover: ,.Het blijft
daar niet bij een kogel in het hoofd.
De Afrikanen vervallen gemakkelijk
en snel tot primitievere methoden.
Mishandeling en verminking zijn dan
schering en inslag".
Daarmee komen we ook weer op het
probleem-Biafra. Hebben de militaire
gouverneur Ojoekwoe en diens Oost-
nigerianen, die zichzelf nu tot Biaf-
ranen hebben uitgeroepen, gelijk?
„Het is zonder meer een feit dat met
name de Ibo's (tot welke stem verre
weg de meeste Biairanen behoren) in
het noorden aan een bloedige onder
drukking door de Haussa's blootston
den. Ruim twee miljoen Ibo's zijn naar
huis, naar Oost-Nigeria, gevlucht.
Dertigduizend zijn er vermoord in het
noorden, op de meest gruwelijke wij
ze. Ik heb er foto's van gezien. Man
nen werden onthoofd of ontmand,
vrouwen werden de borsten afgesne
den. Deze wandaden zijn nooit tegen
gesproken. De Oostnigerianen hebben
er een gedocumenteerd rapport over
gepubliceerd. In boekvorm. Het heet
„Pogrom".
De Ibo's in het oosten hebben dus
redenen om zich bedreigd te voelen.
De hun vijandige mede-Nigerianen
vormen een overweldigende meerder
heid. Maar daar staat tegenover dat
Oost-Nigeria, welvarender (olie!) is
en dat de Ibo's een nijver, leergierig,
trots en zelfs fanatiek volk vormen.
Jos Spaan: „Dat fanatisme heeft de
loos in het noorden bij de Haussa's
niet geliefd gemaakt".
Maar was er voor de Haussa's reden
[h wraak? Hadden zij onder het Ibo-
staatshoofd op hun beurt blootgestaan
aan vervolgin ?g
Jos Spaan zegt van niet en hij be
vindt zich daarmee in het gezelschap
v»n verreweg de meeste waarnemers.
„wel was er voor de Haussa's toen
reden tot afgunst. Hoewel de noorder
lingen tot op de hoogste posten hun
leiders hadden zitten, was er
toch duidelijk sprake van een Ibo-
overwieht. Dat manifesteerde zich
„i°vS. v00r de massa meest
achtbare sectoren, dus in de midden-
?ere functies. Ook de kleinere
nandel en de nijverheid waren voor
namelijk in handen van Ibo's. In elk
g val was het niet zo dat de noorder-
dl"®Gj^ghbukt gingen onder een Ibo-
niÜÜL ®paan beschouwt generaal
de militaire gouverneur
a als een integer, gematigd
onzeker bekwaam man. Het is voor
van j00t.^eei de schuld van het hoofd
Cm 'ederale regering in Lagos,
®i dot het achtereenvolgens tot
vt>dedige afscheiding en een bur
geroorlog is gekomen.
mii?.S -Spaan: „In januari hebben de
rial-j gouverneurs van de Nige
ria!^"se deelstaten vergaderd in Ghana,
vnar l vooral Ojoekwoe gepleit
m losser federatief verband,
niat ratie- Hij achtte het toch
va„ ,^leer m°gelijk dat de inwoners
andar versfhBlende deelstaten in de
venHim2011den kunnen werken. Bo-
da. „v V-j'as Ojoekwoe van mening,
wat L Jld nodig was om te vergeten
omr!ÜL f curd was. Hierover werd
ivJÜj "ï®8 bereikt Maar Go-
Haa'rt a Gpraa^ niet nagekomen".
k"ee" Oost-Nigeria - Biafra dus -
al. en, urger00rl°s te overleven
1? cl'jke staat?
zo"n fe2 van Ojoekwoe schijnt uit
van r duizend man te bestaan; dat
denk da^0n U1Ï, .vierduizend man. Ik
toeeeva £e nnlitair elkaar niet veel
zo sterk t ,lltlek lykt m'i Gowon niet
termiin p.staan- zeker niet op langere
Ak hJ?]?6iavoe is een Pienter man.
komt JM beslissend treffen
ve™ dan weet zich te handha-
van' dtJl m« dat erkenning
bSven wJlleUwfistaat ka"
joen mppf Baat tenslotte om 14 mil-
willen". onafhankelijkheid
Sn" vnnrBia.franea werkelflk ook
8»e is dp a onafhankelijkheid?
's de stemming 0f liever: hoe
was de stemming voor het uitbreken
van de burgeroorlog.
Jos Spaan: „Wat ik hierover zeg
heeft voornamelijk betrekking op stu
dentenmilieus. De plattelandsbevol
king leek me erg rustig. In studenten
kringen ié men veel heftiger. Er is
vorig jaar na de rellen van september
en oktober hevig gedemonstreerd. De
studenten zijn enthousiast over hun
land. Zij willen er voor vechten, ster
ven zelfs. Ik heb ze op Europa gewe
zen, op de beide wereldoorlogen. Maar
zulke argumenten doen hen niets. Het
lijkt wel alsof ze hun eigen geschie
denis willen maken en dan vinden ze
dat oorlogen daarbij horen".
Overikens kent ook Biafra zelf zijn
minderheidsprobleem. Dat is hét grote
probleem voor heel Afrika, reden ook
waarom de Afrikaanse staten, met zo
veel antipathie de handelingen van
Ojoekwoe gadeslaan. Zij beseffen dat
Ojoekwoe volop bezig is een precedent
te scheppen dat desastreus kan uit
pakken voor menig Afrikaans land,
dat zelf te kampen heeft met een of
meer minderheden die zich met groot
ste tegenzin neerleggen bij het centra
le gezag van die landen.
Biafra zelf is zo'n Nigeriaans min
derheidsprobleem. Maar in Biafra zelf
(14 miljoen inwoners van wie onge
veer 8 miljoen Ibo's en 6 miljoen an
deren van wie de Efiks om de Ijaw's
de belangrijksten zijn) speelt dit pro
bleem rond de zogenaamde „riverpeo-
ple", mensen uit het rivierendistrict,
waar de olie gevonden wordt. Het zijn
voornamelijk Ijaw's en zij willen
eigenlijk ook hun eigen staatje, hoe
wel ze waarschijnlijk nauwelijks we
ten wat èen staat is en moet zijn.
Jos Spaan; „Het gaat er nu maar
om of Ojoekwoe in zijn eigen land
dit minderheidsprobleem taktisch aan
pakt. Hij is er zich in elk geval ter
dege van bewust en zijn eerste rege
ringsdaden wijzen er op dat hij er
de goede kant mee opgaat. Hij heeft
deze minderheden de status van pro
vincie gegeven en deze provincies
hebben een vrij grote interne zelfstan
digheid".
Ojoekwoes precedent zou dan
In de ogen van de Afrikanen ook
een goede kant hebben. Hy zou Afrika
kunnen leren hoe men een minder
heidsprobleem aanpakt.
Dat is niet zonder belang want, om
bij 't Nigeriaanse voorbeeld te blijven,
Nigeria kan zonder Biafra eigenlijk
nauwelijks bestaan. Wanneer in Afri
ka ethnologische argumenten de staats
grenzen gaan bepalen, als stamgebie
den staten worden, dan is de chaos
niet meer te overzien.
De Afrikaanse staten, hoe ongeluk
kig vaak hun (oude koloniale) gren
zen ook mogen zijn getrokken, moeten
terwille van hun eigen bestaan en van
de ontwikkeling en welvaart van het
hele continent hun „eenheid in ver
scheidenheid" versterken en handha
ven.
Jos Spaan is niet de enige die zegt
voorstander te zijn van een zo groot
mogelijke staat of andere hechte sa
menhang. Anderzijds erkent hij het
recht van 14 miljoen vervolgden om
vrijheid en zelfbeschikking voor zich
op te eisen.
Deze paradox zal gedurende de ko
mende decennia de politieke gebeurte
nissen in Afrika beheersen.
(Van een onzer redacteuren)
NOORDWIJKERHOUT. De Europese bisschippen hebben gisteren in
Noordwijkerhout gesproken over een nieuwe instelling in de kerk, de
zogenaamde priesterraden, die samen met de bisschop verantwoordelijk zijn
voor de zielzorg in het diocees. De aartsbisschop van Birmingham, Georg
Patrick O'Ddwijer benadrukte, dat men aan deze raden een echte stem in
het kapittel moet geven en dat dat werkelijk iets nieuws is. Tot nog toe
konden alleen de kanunniken, de dekens en enigermate ook de pastoors
hun stem laten horen.
„De kapelaan", zo merkte de bisschop
geestig op, „heelt volgens de codex al
leen recht op een christelijke begrafe
nis". Hij pleitte er dan ook voor, de
priesterraden zo samen te stellen, dat
iedere groep, vooral die van de jonge
ren, erin vertegenwoordigd zou zijn.
Monseigneur O'Dwijer stelde vast, dat
de priesterraad geen beslissende, maar
alleen een raadgevende bevoegdheid
heeft.
Hij meende dat het nieuwe instituut
zich langzaam moet ontwikkelen. „In
Engeland zijn wij dat gewend", zei hij.
„Wij beginnen met een paar algemene
regels en gaan daarmee experimente
ren. Het Engelse parlement heeft er vier
eeuwen over gedaan voordat het zijn
eigenlijke werkwijze had gevonden".
Hoe het nieuwe instituut in feite
werkt, kon hij niet zeggen, omdat het
in Engeland nog helemaal in de kinder
schoenen staat.
priesterraden een uitvloeisel van het
feit, dat de kerk tegelijk een monar
chaal en een collegiaal aspect heeft.
Aangezien in een iets groter diocees
niet alle priesters samen met hun bis
schop een goedwerkend lichaam kunnen
vormen, moeten zij uit hun midden een
vertegenwoordiging kunnen kiezen. De
ze moet vrij en democratisch functione
ren. Wat beneden leeft moet werkelijk
naar boven komen.
Afwijkende meningen moeten onge
hinderd naar voren worden gebracht.
Met alle nuances moet rekening wor
den gehouden.
(ADVERTENTIE)
Na hem kwam een van de deskundi
gen aan het woord, prof. dr. L. M. We
ber uit Münehen. Hij vertegenwoordig
de West-Duitsland, Oostenrijk en Zwit
serland.
Hij legde in zijn uitstekend betoog
grote nadruk op de collegialiteit van het
priesterschap. „Wat geldt voor de we
reldkerk", zo stelde hij, „geldt ook voor
het diocees. Namelijk dat de bediening
er is toevertrouwd aan een collegiaal
geheel. Alle bedienaren vormen een
eenheid rond de bisschop als middel
punt".
Prof. Weber zag in het oprichten van
(Van een onzer verslaggevers)
UTRECHT. Boudewtfn H. - in de
Baarnse moordzaak tot negen jaar ge
vangenisstraf veroordeeld - heeft in het
afgelopen studie-jaar college in de
wis- en natuurkunde (chemie) gelopen
aan de ryks-universiteit te Utrecht.
Sinds anderhalf jaar wordt Boude-
wijn H. verpleegd in de Van der Hoe
ven-kliniek, waar hem evenals ver
schillende andere patiënten de bewe
gingsvrijheid wordt toegestaan, die voor
zijn studie nodig is. Er is hiervoor tuS'
sen de kliniek en de faculteit een re
geling getroffen. Voorzover men bij de
rijks-universiteit kan nagaan, is Bou-
dewijn H. de eerste lang gestrafte, die
tijdens zijn detentie college's loopt. In
de loop van dit jaar heeft hij twee
derde van zijn straf achter de rug,
waarop zijn terbeschikkingstelling
volgt.
Hij noemde twee gevaren die de
priesterraden bedreigen: aan de ene
kant het paternalisme van de bisschop,
aan de andere kant het presbyteralisme
van de priesters.
Ook dient men ervoor te waken,
zei hij, dat deze raden niet tussen de
priester en de bisschop in komen te
staan als een barrière. Daarom dienen
ze regelmatig vernieuwd en verfrist te
worden.
Tenslotte vertelde hij hoe het nieuwe
instituut zich feitelijk ontwikkelt in de
door hem vertegenwoordigde landen. In
Duisland is het vormen van priesterra
den vertraagd door de wens van het
episcopaat, in alle bisdommen een ge
lijkluidende regeling te treffen.
Oostenrijk was er vrij vroeg mee: de
eerste priesterraden startten er reeds in
1964. Zwitserland heeft er dit jaar twee
opgericht.
(Van een onzer verslaggevers)
LEIDEN Ook in Lelden hebben
ongeveer 100 van de in de Morspoortka
zerne gelegen soldaten geweigerd te
eten wat de pot schafte, omdat zi} ro
dekool met goulash geen zomerkost
vonden.
Een hongerstaking werd gemotiveerd
met meer klachten dan alleen het
gebrek aan zomerse kost zoals kom
kommer en sla op het menu. Zij zijn
met name ontevreden over een volgens
hen verkeerd gebruik van de door de
minister van defensie beschikbaar ge
stelde tafelgelden. In plaats van vette
warme worst en zure haring zouden zij
's morgens bij het ontbijt een eitje
willen zien, en na het eten een toetje
van pudding of ijs. De manschappen
hebben deze week 2 dagen hun toe
vlucht gezocht in een tweetal restau
rants in de buurt van de kazerne.
„Het zijn deze zomer niet de pro
vo's, die voorkomen dat Nederland in
de vergetelheid verzinkt, maar de
roomsen", zo schrijft Flex, de croni-
queur van het dagblad „Trouw", in
een stukje ovei de bisschoppencon
ferentie in Noordwijkerhout, waar
veel buitenlandse journalisten op af
zijn gekomen. De titel van het stukje
is: „Gehoorzaam ketterland" want, zo
vindt Flex, de Nederlandse roomsen
hebben dan wel de naam zo ketters
te zijn, maar dat valt veel mee: „Wie
even met een vies gezicht naar een
pauselijke encycliek heeft gewezen,
stamelt meteen verontschuldigingen,
als dit een „belediging" voor de paus
wordt geacht".
In deze zonnige dagen, waarin alle
vakantievierders bruin kunnen wor
den, zijn er ook mensen, die de zon
moeten mijden. Vijftig televisie-ar
tiesten van de Berlijnse televisie heb
ben een brief gehad, waarin ze ge
vraagd worden niet teveel in de zon
te lopen. „Bruingebrande gezichten
doen het namelijk op het kleuren
scherm niet goed", staat er in de
brief. In Nederland hebben we nog
geen kleurentelevisie, dus zonnen
maar, mensen van de tv. Straks kan
het niet meer.
Dat de politie er niet voor niets is,
ondervond deze week een 25-jarig
meisje in Scheveningen. Des morgens
in de vroegte wilde dit meisje, dat
van een kennelijk nogal overvloedig
feestje terugkeerde (want ze was on
der invloed zoals dat heet) een duik
nemen in zee. In plaats van in het
water kwam het meisje in de cel
terecht, voor haar eigen veiligheid.
Toen ze ontnuchterd was mocht ze
weer weg. Zult u nu niet meer schel
den op de politie?
„In een tijd van vernieuwing en
herbezinning zijn de koppenmakers
van de kranten de gevaarlijkste
vijanden van de theologen", schrijft
Flex ook. Een soortgelijke mening had
ook de vroegere befaamde AR-poli-
ticus Schouten, die opvallend weinig
last had van journalisten. Henry
Faas van De Volkskrant heeft in zijn
boek „God, Nederland en de Franje"
onthuld hoe dat komt. Als een jour
nalist aan Schouten iets vroeg, begon
deze een ellenlang verhaal, wat met
de vraag maar weinig te maken had.
Aan het slot voegde hij er dan aan
toe: „Jullie zijn niet belangrijk, al
leen de mensen die de koppen maken,
die zijn belangrijk".
De Nederlandse ploeg in Knokke
heeft het niet gehaald tegen de En
gelsen, ondanks de grote vocale boe
zemkwaliteiten van Patricia Paay.
Jammer.
In Knokke gaan trouwens geruch
ten. dat Wout V/agtmans volgend jaar
ploegleider wordt van het Neder
landse team.
De Twentsche Courant meldt dat
burgemeester mr. M. J. A. S. Gerke
van Diepenheim last heeft van de
planologische bemoeizucht van de
overheid. „Je wordt er griezelig, naar
en beroerd van, en het bezorgt ons
telkens weer rode oortjes", zei hij.
Waar dokters al niet op komen. Op
een vergadering van het Britse ge
nootschap voor artsen werd gisteren
verklaarddat mensen, van wie de
naam begint met een letter na de S,
twee keer zoveel kans hebben op een
maagzweer en drie keer zoveel kans
op een hartaanval als mensen, wier
naam begint tussen de a en de r. In
de s-z-groep komen 50 procent meer
zenuwaandoeningen voor Een dokter
wijt dit verschijnsel aan het feit, dat
deze mensen altijd lang moeten wach
ten. Het verschijnsel heeft al een
naam ook: de alfebetische neurose".
MERIJN
HONG KONG (AP) Met karabij
nen, geweren, en traangas bewapende
politie is gisteravond in hevige scher
mutseling gewikkeld geweest op ver
schillende punten van de stad. Brand
weerauto's en ambulances wisten niet
waarheen zich het eerst te begeven.
De Chinese volksmenigten, in aantal
variërend van 50 tot 400 personen, trok
ken joelend door de straten en verniel
den alles wat zij tegen kwamen.
In een regeringsgebouw werd een
bom tot ontploffing gebracht, trams en
bussen zijn in brand gestoken.
De politie heeft een oproerling gedood
en verschillende gewond, een tweede
Chinees werd dood aangetroffen. Hij
was overleden aan de gevolgen van mes
steken.
De ongeregeldheden begonnen woens
dagavond in Kow Loon, waar de linkse
menigte door de straten trok, alles ver
nielend wat op haar pad kwam. Taxi's
en bussen werden in brand gestoken,
de politie werd bekogeld met stenen en
flessen, winkels en woonhuizen moes
ten het ontgelden.
Rond 23.00 uur kwam het ook in
Hong Kong tot hevige ogeregeldheden
ondanks het uitgaansverbod. De menig
te sloeg waterkranen kapot, en liet het
water een kostbaar artikel in de door
droogte geteisterde kolonie wegstro
men in de straten. Het aantal bij onge
regeldheden sinds midden mei gedode
personen is woensdag tot 20 gestegen.
Twaalf van hen hebben na zaterdag,
toen communistische Chinezen bij Sha
Tau de kolonie binnendrongen Kanuit
Rood-China, de dood gevonden.
