Textielkunst van
Oostenrijk steunt
op rijke traditie
GOEDKOPER
3
BOEKENPLANK
Dp.begléltfie^
alléén De Gniylêr
.WIN weerJJdageiv*
DUBBEL KNIPPEN
*39 20
PUDDING
►29 >m
1
SOEPEN
10
IJSPOEDER
^69
CHOCOLADE
HAGEL
10% ECHTE KORTING OP 1000 KWALITEITSARTIKELEN
Persoonlijk
Broderie en kant
Loden
Accessoires
MARGARINE
29
P> 3
J39
CHOCOLADE
DRANK
16
DAGBLAD DE STEM VAN DONDERDAG 29 JUNI T967
DUBBELBARS
KANT en KLAAR
SCHOTELS
GOED
KOPER
SINAASAPPEL
DRANK
1/2 KILO
1/2 Itr.
10
(Van een onzer verslaggeefsters)
In Dornbirn, hartje Vorarlberg,
liield Oostenryk onlangs een textiel
beurs met alle soorten stoffen die in
dit land worden vervaardigd. Na
tuurlijk heeft Oostenrijk zich aange
past aan de internationale mode.
Geen stof, geen bewerking, geen des
sin zoals die vandaag en morgen
mode of rage zijn over de gehele
westerse wereld, ontbreekt in deze
staalkaart- Maar daarenboven levert
de Oostenrijkse textielindustrie het
eigene: stoffen waarin traditie is ver
weven met modische aspecten-
Het blijkt dat de charme van dit
eigen karakter tot ver over de gren
zen rijkt. De Vorarliberger borduur-
inidustrie bijvoorbeeld voerde het af
gelopen jaar niet minder dan 95 pet.
van zijn produktie uit! (Het is jam
mer dat wij hier in Nederland zulk
een traditionele toets missen. Ver
der dan met molentjes bedrukte
shawls komen wij niet en dat zet
geen zoden aan de dijk en brengt
geen deviezen in het laatje).
Dat de beurs in Vorarlberg werd
gehouden spreekt vanzelf- In deze
landstreek is 38 pet- van de Oosten
rijkse textielbedrijven gevestigd, of
schoon de bevolking maar 3,5 pet.
van het gehele land telt. Bijna de
helft van de industrieën spe<$aliseert
zich op de hoogmodische katoenen
stoffen, een derde houdt zich bezig
met breigoederen, de rest is ver
deeld over borduur- en wolindustrie,
synthetische stoffen en andere tak
ken van textiel-
Wenen is het modecentrum- Nie
mand ontkomt aan de charme van
Wenen, maar evenmin aan de be
koorlijkheid van de Weense mode-
In de plaats van door revolutionaire
veranderingen in het nieuws te ko
men, weet de Weense mode zich te
handhaven door smaak. Modische de
tails worden onmiddellijk en graag
overgenomen; maar alleen wanneer
zij passen in het beeld dat men zich
hier vormt van elegance: harmonie
van kleur en materiaal, een perfec
te snit, zorgvuldige afwerking zijn
vereist, overdrijving en extravagan
tie worden gemeden en het resultaat
is een charmante gereserveerde
vrouwelijke elegance.
Salzburg, de stad waar reeds vroe
ger het vervaardigen van de Trach
ten" zeer geliefd was, bezit in de
vrouwenschool Annahof een school,
die zich het instandhouden van de
„Trachtenmode" voor ogen stelt-
Naast de grote mode en de oude
klederdrachten heeft zich in Oosten
rijk niet beïnvloed door de mode
stromingen, de „Dirndl" gehand
haafd. Deze typisch Oostenrijkse kle
derdracht is in vorm steeds gelijk,
maar wijkt per landstreek iets af.
Het materiaal is wel in ieder gebied
hetzelfde linnen of katoen- Er be
staan ook wel „Dirndls" van kost
bare brokaat of zijde, maar die wor
den alleen bij speciale gelegenheden
gedragen. Net als vroeger zijn de stof
fen dikwijls handbedrukt, in traditio
nele volksmotieven.
De „Tracht" is de originele, on
veranderde klederdracht, te vergelij
ken met onze oude Zeeuwse, Friese
en andere klederdrachten-
Maar de „Dirndl" is een tussenvorm
die wij niet kennen- Oorspronkelijk
is dit lieftallig kostuum uit de Trach
ten afgeleid. Maar 't is steeds draag
baar aangepast aan de tijd, zonder
het eigen karakter te verliezen. Voor
al kleur en dessin zijn hierbij \?an
belang. In textielzaken en waren
huizen over de hele wereld vinden
wij de Dirndl-stoffen terug. Wie kent
niet die typische roosjes- of gesty-
leerde bloempjesmotieven, over de
stof uitgestrooid of in strepen ver
werkt, soms gedrukt, soms opgebor-
duurd, dan weer ingeweven- Wie kent
niet de combinatie van 't bijna ver
schoten blauw en oud-roze, de zwar
te fond met kleurige kleine dessins-
Broderie en kant zijn niet meer
het alleenrecht van lingerie en blou
ses. Op de beurs in Dornbirn tra
den ze „naar buiten" als extra mo
dische toets op traditionele stoffen,
of als exclusieve garnerng van con
fectie. In dit opzicht is de blouse
broderie sinds jaren op de ontwikke
ling vooruitgelopen. Hierna kwamen
geborduurde randen voor rokken, mo
derne broderie voor japonnen en cock
tailjurken, en in de allerlaatste tijd
ook voor het omvangrijke gebied van
de vriie-tijds-kleding.
Ofschoon vooral katoen wordt be
werkt nemen de synthetische ve
zels in de collecties thans ook een
grote plaats in, omdat door de voort
gang in de technische ontwikkeling
zeer veelzijdige toepassingsmogelijk
heden en nieuwe slotconstruct'ies zijn
ontstaan. Door liet gemakkelijk on
derhoud van deze artikelen is het
gebied van broderie en kant nog ver
der uitgebreid. Het is het streven van
de Vorarlbergse broderie-industrie
de modieuze mogelijkheden op de
voet volgend. steeds nieuwe ont
wikkelingen voor de confectie-in-
dustrie te scheppen.
De kunst van kant maken en bor
duren ontstond in Venetië (uit het
versierend naaien), maar kwam tot
grote bloei in Oostenrijk, waar de
Habsburgers met de grootste macht
van Europa troonden en zich met luis
ter omgaven. Kant en broderie paste
in deze omgeving, strookte met de
blijmoedigheid van de bevolking en
het vervaardigen ging de handige
vingers gemakkelijk af. Vooral
het beroemde Weense congres dat al
onderhandelend danste maakte de
wereld attent op Weense smaak en
chic. In het latere Biedermeier-tijd
perk werd geborduurde tule en wifcfce
kant zo hoogmodisch dat de Oosten
rijkse handwerksters nauwelijks aan
de vraag konden voldoen.
In 1886 werd de eerste borduurma-
chine geïnstalleerd in Vorarlberg, dat
sindsdien het middelpunt bleef van
deze specialiteit.
Ondanks de techniek blijft het ma
ken van kant en broderie voor een
deel huisindustrie want het opmaken,
naborduren en afwerken gebeurt
door thuiswerksters. De Vorarlberger
borduur industrie heeft dan ook een
vakschool, die in het borduren op
leidt.
De Oostenrijkse cape zwiert al
enkele seizoenen lang over alle gren
zen en hangt zelfs aan de rekken
van het warenhuis. Maar loden en lo
den is twee-
Loden is van oorsprong ontstaan
in Tirol, en geweven van zuivere
schapewol; het had de eigenschap
te dienen in alle weersomstandighe
den die het Tiroolse klimaat zo wis
selvallig maken: regen en sneeuw,
wind, warmte en koude. De stof was
wel grof, maar toch licht en daardoor
niet hinderlijk bij het klimmen.
Uit deze „Gwandl" van de voer
lui, de alpenjagers en de houthakkers,
ontwikkelde zich de „Wetterfleck"
uit lodenstof, die als cape weer door
de mode ontdekt werd.
Maar de soepele zachtglanzende stof
waarvan de Oostenrijkse confectie
hoogst elegante en uitermate ge
distingeerde pakjes creëert met rech
te of gerende rok. getailleerd of los-
vallend jasje (al naar gelang de mo
de eist) gelijkt meer op de fijnste la-
kensoorten dan op de ruwe stof van
de oude Tirolers.
„Weense truitjes" zijn een begrip.
Jersey wordt hier in allerlei ma
terialen gebreid en dikwijls met fijn
kralenborduursel versierd. Natuur
lijk heeft de Oostenrijkse textielin
dustrie zich aangepast aan het ge
bruik van nieuwe stoffen. Naast het
aloude linnen, de katoen, zijden en
wol. worden ook in de bonnetterie
sector synthetics toegepast- Dit mak
kelijke wasbare materiaal leent zich
o-a. uitstekend voor pullovers, die ge
durende de wintersport een onont
beerlijk kledingstuk zijn- Oostenrijkse
fabrikanten maken heel aparte trui
en, zowel voor dames als voor he-
rèn.
Oostenrijk is op kleding gebied een
luilekkerland, dat naast hautecouture
en een rijk geschakeerde volksmode
een smaakvolle confectie biedt, en
dat vooral met zijn naar „eigen aard'
op de wereldmarkt een geheel eigen
plaats inneemt-
Handgemaakte accessoires nemen
hiernaast een belangrijke plaats in.
Bijoux, shawls en lederwaren „ma
de in Austria" zijn in vele landen ge
liefd. Zo ook de befaamde petit-
point-tasjes, die vanuit Wenen naar
vrijwel alle landen van de wereld wor
den geëxporteerd. Handgemaakte
Weense blouses, zowel als jersey en
bonnetterie uit Oostenrijk zijn we
reldbekend..
In de modes chool van Wenen, in
slot Hetzendorf, worden jonge meis
jes in alle facetten van het mode-
beroep onderwezen. Hier komen vak
kundige textielontwerpsters, mode-
tekenaressen en coupeuses vandaan.
Ook het vervaardigen van accessoi
res is in het leerplan opgenomen-
HUGO HOOFTMAN: VAN BRIK
TOT STARTFIGHTER (DEEL 2) (la
Rivière en Voorhoeve Zwolle f 9,75).
Er is in Nederland waarschijnlijk
geen completer luchtvaartarchief dan
dat van luchtvaartjournalist Hugo
Hooftman. Hieruit heeft bij rijkelijk ge
put bij de samenstelling van het twee
delige overzicht Van Brik tot Starfigh-
ter, waarin hij alle vliegtuigen, die
ooit bij de koninklijke luchtmacht in
dienst zijn geweest, bespreekt. Van elk
type zijn een of meer foto's opgenomen.
Het eerste deel „Met stofbril en leren
vliegkap" behandelt de vooroorlogse
periode. Deel twee ,In de schietstoel"
gaat over vliegtuigen uit de oorlogs
jaren en daarna. Het is bij dit tweede
deel vooral frappant te zien welk een
ontwikkeling het vliegtuig de laatste
25 jaar heeft doorgemaakt.
Hooftman's boeken over vliegtuigen
van de luchtmacht vormen de meest
complete inventarisering van wat ooit
boven Nederland heeft gevlogen, ge
tooid met oranje cirkles of driehoeken
of de vierkleurige rozetten, die de
luchtmacht nu nog voert- Ook voor de
jeugdige luchtvaartenthousiasten zijn
de twee deeltjes ,Van Brik tot Star-
fighter" een kostelijk bezit-
HUGO HOOFTMAN: VAN F ARM AN
TOT NEPTUNE (DEEL 1) (la Ri
vière en Voorhoeve in Zwolle f 10,75).
Wat hierboven is gezegd over „Van
Brik tot Starfighter" geldt eveneens
voor de twee delen ..Van Farman tot
Neptune", waarin Hugo Hooftman al
le vliegtuigen, die ooit bij de marine
Luchtvaartdienst in gebruik zijn ge
weest, de revue laat passeren. Het eer
ste deel heet ..Romantiek van water
vliegtuigen en vliegboten- Deel twee
gaat over Vliegdek en wentelwiek"
Hierin komt uiteraard het vliegkamp
schip Karei Doorman" dik aan zijn
trekken.
H. FREITAG EN F. SCHWaBLE:
WEIDEBLOEMEN EN AKKERBLOE-
MEN (uitg Gebr. Zomer en Keunings)
De foto's in dit boekje zijn bijzonder
fraai. Zij geven de uitgave, die ver
der bestaat uit beschrijvingen en ge
tallen, een artistiek tintje. De goede
verzorging maakt het boek aantrek
kelijk. Het is een goede handleiding
:>m er de natuur mee te verkennen.
W. VAN BEUSEKOMDE STICHTE
NAREN (Leer ze mij kennen-serie),
'Sijthoff). De St'ichtenaar verdient be
ter omschreven te worden dan de
schrijver doet. Hij vertelt bladzij na
bladzij over de geschiednis van dit ge
bied. Aangezien Van Beusekom bij de
komst van de Romeinen begint, is e-r
veel ruimte nodig om tot het heden te
komen. Hij had er beter aan gedaan
in korte trekken te schrijven over het
hart van Nederland, waar vele soor
ten en typen mensen samenkwamen
en waar vele gebruiken samensmol
ten tot wat nu „Utrechts" heet.
Tot dat typische Utrechts behoort de
taal. Wie zich bij het horen van die
taal amuseert, spreekt graag over dia
lect. Anderen gebruiken het woord
„plat" om hun gevoelens kenbaar te
maken Taal omschrijven is net zoiets
als een bloem omschrijven. Het is
zwart op wit zetten, maar de room
gaat dan verloren. Zo ook met het
Utrechts. Uit de mond van echte Utrech
tenaars is er plezier aan te beleven.
Vanzelfsprekend moest Van Beusekom
omschrijven. En bij het lezen van die
omschrijvingen blijkt al spoedig, dat
niet alleen de Utrechtenaar zich van
bepaalde uitdrukkingen bedient.
Elders in het land komen dezelfde
voor. Waaruit mag worden afgeleid,
dat Utrecht nog steeds de smelt-kroes-
functie heeft, die het altijd al heeft ge
had.
(ADVERTENTIE)
^0OOMeeï\
2e PAK
Teas Weefe wserdzMe wkdagen op D0NDEKDA6, VRTJDAG^êïi %ATERDAfi
Doe oo\rmQ GRTO mPK/s/'&TEN 1NEL1$ TO^!L~ALT^DP^5I
^\euH/
De Gruyter Chocolade
keuze-
uit
6 soorten
D. Giuyt.i IP*
PER PAK
De Gruyter INSTANT
De Gruyter GEZINSFLES1
keuze
uit 8
smaken
Heerlijke kant en klaar soep
De Gruyter ZOKLA INSTANT
Nog geen MB
10 cent per kop NR
2 soorten:
kippe en tomaten H
PER POT
De Gruyter
keuze
uit 3
Smaken
De Gruyter PICNIC
a D
blik mm
500 gr.
VARSITY'
.JACKY' DRIEKANTJES
59
„Leer mij ze kennen de Stichtena
ren" valt voor wie de Utrechtenaar
kent tegen. Er was meer van te ma
ken geweest; als Van Beusekom wat
meer op het niveau van de mensen
in zijn omgeving had willen „afdalen".
Een Utrechtse journalist heeft jaren
lang door oude buurten wijk-c als
lichtend voorbeeld, gezworven om het
pure volksleven van tijd tot tijd te kun
nen beschrijven. In haar eigen taal.
Dat was pas echt „Leer ze mij ken
nen
EVERT REYDON: SPION VOOR
NATO, (Uitgeverij Polak en Van Gen
nep, Amsterdam). Wie Evert Reydon,
een ex-spion die in 1961 op een vakan
tiereisje door Rusland werd opgepakt
door de geheime dienst, kortgeleden op
de televisie heeft gezien en zijn boek
heeft gelezen zal wel denken: wat is
die interviewer een droge kerel, want
Reydon heeft m zijn boek heel wat
meer te vertellen. Die Evert vertelt
zijn erotische ervaringen zonder iets
te verbloemen. De inhoud van het
(slechte en vervelende) boek hebben
wij al uitvoerig gebracht. Het bevat
meer „dichtung" dan waarheid. Eén
vraag blijft: „Waarom werd Rey'don
in 1961 in Rusland gearresteerd en ver
oordeeld tot 15 jaar?
KRONIEK UIT OUDNEDERLANDS-
GUINEA, (Uitgeverij Meulenhoff, Am
sterdam). Dit boekje is een goed ge
schreven relaas van de half- treurige
en halfkomische periode, waarin Neder
land zijn laatse koloniale oorlogje voer
de om en in Nieuw-Guinea. De senrij-
ver bevond zich destijds (tegen zijn zin)
in Nieuw Guinea. Aad Nuds vond het
oorlogje toen al volslagen zinloos en
wie zijn gebundelde dagboekbrieven in
1967 leest, kan het er helemaal mee
eens zijn. Al is het boekje niet actueel
meer, het bevat zeer rake portretten
van Nederlanders, burgers en militairen
die in 1962 wel of niet het oorlogje
steunden. Een prettig leesbaar boekje.
MR. FRANS DONY: ANTIEKSTIJ
LEN (Deel 2 - Uitg. Helmond). Er is
nog nooit zoveel met het begrip „an
tiek" gesold als de laatste jaren. Hoe
wel de interesse daalt is er toch nog
een behoorlijke markt. Een markt,
waar de „gewone man" vaak de dupe
van wordt, omdat hij met zogenaamd
antiek wordt opgescheept. Nu willen
we niet beweren, dat dit boekje daai-
voor dé oplossing biedt. Maar het is
een instructief geschrift, waardoor ie
dere geïnteresseerde in antiek toch een
aardig beeld krijgt van de grote lij
nen in de antiekstijlen. Niet alleen om
bij aankopen verantwoord te slagen
(daarvoor is primair de bonafide han
del) maar vooral om een inzicht in het
„wat" te krijgen. En dat is ook -
buiten iedere aankoop interessant.
Er is sprake van een Nederlandse be
werking van „L'art de Reconnaïtre les
styles" door Gisèle
hand van 120 foto s v n v0men h
beien en kunstvoorwerp^ jd(1elee§
ter sprake: VJ°2r W»S W
kort ter sprake.
gotiek, renaissance, ji"1 1
Jacobean. Crorawellun. j,jry
XIV, restoration. William rf
gence, Queen Anne. G gup*»1
XV. rococo. L°uist., aers»#
le, Adam, Hepplewnite,
sicisme,- empire, rege yjjj, t>
er, restauration, Lo1"® Is^ lwli
Victorion, second-emPVL^t
•S' iu?.en?-StÜ „IfJder ,r
allemaal -
meest nabi;
ra sum
i3gelegei
war uettaaid af- ,»s
Kennismaking een
,.;nde
een
wat bekaaid af. ^a,^Jekeni
