W.-Duitsers praten
veel over politiek,
voetbal en auto's
TOVERWOORD IN AARDGASWERELD
SLOCHTEREN
„BEL"
KREEG
ER
EEN
FORS
VERLENGSTUK BIJ
Economi
j5V akbewegii
conservatie)
Pijpleger
Handen
VOLVO
Doolhof
Diepzeeduikers
22
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 24 JUNI 1967
Variaties
Bovenlaag
Lekker eten
Experiment met
„zweefbed" succes
Vliegveld in Hymalaya
Tehuis voor eenzame
gehuwde vrouwen
SOLIDAIR
RUSSEJV
Voorzitter De Groo
van St.-Willibrordu
CDMPUTER-FUSIE
éHSË?UbÏJeeiektrdoeil
(Van een onzer verslaggevers)
Aardgas, een soort toverwoord sinds in 1959/1960 op een
diepte van circa 3000 meter bij Slochteren een gasbel van
gigantische omvang werd ontdekt, heeft In een ontzagwek
kend tempo zijn weg gevonden naar de consument, indu
strieën, bedrijven, exportstations naar Duitsland en België
en naar de Nederlandse woningen. In oktober 1963 meende
men dat de hoeveelheid 1100 miljard kubieke meter be
droeg, ruimschoots voldoende om een gezin van vier per
sonen meer dan 300 miljoen jaren gas te kunnen leveren
voor kookdoeleinden en huisverwarming. Vier jaar later is
die reserve in de gasbel al bepaald op circa 1800 miljard en
nog weet men niet of daarmee de limiet is bereikt. Ruw ge
schat zou het Groningse gas een halve eeuw de totale
energiebehoefte van Nederland, vier jaar die van de EEG-
landen en ruim anderhalf jaar die van de Verenigde Staten
kunnen dekken.
Sinds in juli 1963 de luttele
-maanden tevoren in Kasteel Oud
Wassenaar opgerichte N.V. Ne
derlandse Gasunie met het ex-
ploitatiewerk begon, is een dool
hof van pijpen en buizen onder de
moeilijk te bewerken Nederlandse
bodem getrokken, aanvankelijk
met pijpen die een grootste dia
meter van 90 cm hadden. Dat was
de standaardmaat, bij wijze van
spreken zo in een ijzerzaak te krij
gen. Thans komt Nederland met
een primeur voor Europa, buizen
voor een tweede hoofdtransport
leiding naast die van het Groning
se gasveld naar de omgeving van
Arnhem, die 'n diameter van 106
cm zullen hebben.
Globaal geschat kronkelen anno 1967
1000 km hoofdleiding en 4200 km re
gionale leidingen (aftakkingen naar de
gemeenten en industrieën) onder het
vaderlandse klei. veen en zand. De
verwachting is, dat einde 1968 elke
op gas aangesloten Nederlandse wo
ning (ca- 80 procent van alle wonin
gen) op het aardgas zal zijn» aange
sloten. De bewoners kunnen dan pro
fiteren van dat onverwachte geschenk
uit Slochteren, gas, dat goedkoper is
dan kolen en olie en. ongeveer in kos
ten gelijk kan worden gesteld met huis
brandolie (centrale verwarming).
Een immens leger werd in 1963 «?e-
mobiliseêrd, het pijpleger. In novem
ber van dat jaar werden via een ad
vertentie aannemers gevraagd om voor
de splinternieuwe Gasunie in het hoofd
kwartier in de schaduw van het Kur-
haus te Scheveningen gevestigd hoofd
leidingen te gaan leggen. Er werd
gestart met plusminus 60 man, ingeni
eurs, technici en administratief perso
neel. In het open veld begon in het
prille begin van 1964 een merkwaar
dig geconstrueerd-leger aan een eerste
opmars van 450 km, arbeiders» gemo
biliseerd voor dit speciale werk door
uitgezochte aannemingsbedrijven. Een
bonte massa uitgerust met de modern
ste wapens, las werktuigen, heftractors,
monsterachtige caterpillars, giganti
sche bulldozers, sleeptractors, pompen,
vrachtauto's, graafmachines en wat al
niet meer. begon te woelen en te ploe
teren in de drassige grond. Een der
gelijke pijpleidingbouw wag iets volko
men nieuws voor Nederland. Vandaar
dat van heinde en verre experts op dit
gebied naar hier waren gehaald, man
nen, die het werk hadden geleerd in
Saoedi-Arabië, Amerika, Duitsland, Me
xico, een bont allegaartje, hetgeen ook
duidelijk aan de kakelbonte uitmonste
ring viel op te merken. Een rauwe
maar gedegen armee, niet voor een
kleintje vervaard. Heel aparte aan
dacht was besteed aan de mannen voor
het minutieuze laswerk, vermeld on
der het hoofdstuk ,.laszigeuners".
Het is thans alom bekend dat de
ze specialisten maandelijks een sa
laris opstrijken gelijk aan dat
van een minister. Zij mogen dat.
Het laswerk is een van de teerste
Op het hoofdkantoor van
de Gasunie in Scheveningen
kan men u zo vertellen
dat de Friezen tussen de
middag meer warm eten
dan in het westen van
het land. Dit wordt zonder
meer geconstateerd op de
Centrale Commando Post
te Scheveningen, welke
bij de Gasunie heel
typerend wordt beschreven
als de „elektronische vinger
aan de polsslag van
het aardgas". Het is ook
zo dat men op de Centrale
Commando Post de gang
van zaken in het aard-
gasnet continu ,,de pols
kan voelen". Het is
geen gezochte noch over
dreven vergelijking; deze
aan de medische sfeer
ontleende uitdrukking
is juist gekozen omdat
hetgeen daar op die
commandopost gebeurt zich
heel goed Iaat omschryven
in de termen van een
levend organisme. Hierin
is het aardbuizennet te
vergelijken met het
bloedvatenstelsel, het
stromen van het gas met
de bloedsomloop en de
Centrale Commando Post
met een hersencentrum, dat
de gang van zaken
in het organisme
controleert en regelt.
Zelfs de vertakkingen van
het zenuwstelsel passen
in dit beeld: een tweede
net van fijne structuur
(bestaande uit
telefoonkabels) verbindt
het centrale zenuwstelsel
met de vitale punten
van dit organisme. Dat
vijftigtal meet- en
regelstations, zes export
stations, vier
voedingsstations en
circa veertig stations voor
het meten van de gasdruk
In de regionale leidingen.
Gaat er ergens Iets mis
waar ook in het land dan
kan dit binnen 30
seconden in Scheveningen
worden gesignaleerd
door het aangloeien van
een lampje en het in
werking treden van een
hoorbaar signaal. Er wordt
in zo'n geval meteen
contact opgenomen met
de dienstdoende
functionaris in het
gebied waar de storing
optreedt die dan de
nodige maatregelen
neemt.
(Bijzondere correspondentie)
ALLENSBACH Politiek, voetbal en
auto's dit zijn de onderwerpen
waarover de mannen in West-Duits-
land het liefst praten wanneer ze on
der elkaar zijn en niets anders te doen
hebben. Typerend ma, heten dat ze
zich het minst bezighouden met de
mode de herenmode dan.
Het Instituut voor Opinieonderzoek te
Allensbach heeft een representatieve
groep Westduitse mannen een lijst met
onderwerpen voorgelegd en gevraagd:
„Herinnert u zich de laatste weken
met vrienden of kennissen over een
van de onderwerpen van deze lijst ge
sproken te hebben?"
67 procent van de ondervraagden
antwoordde over politiek gesproken te
hebben, bij 60 pet. was het voetbal
en bij 56 pet. auto's. Over televisie
programma's had 55 pet. het gehad
en over hun werk 53 pet. Pas op de
zesde plaats met 40 pet. komen
de vrouwen (als de ondervraagden ten
minste de waarheid verteld hebben).
Drie van de tien mannen voeren ge
sprekken over opvoeding en nauwe
lijks een op de vier brengt een boek
dat hij gelezen heeft ter sprake.
Een nadere analyse brengt opmer
kelijke variaties aan het licht, al naar
leeftijd en milieu. Mannen beneden de
dertig praten voor alles over voetbal
(75 pet.) en auto's (73 pet.) Maar
ook beroep, televisie, vrouwen, muziek
en kleren zijn voor deze leeftijdsgroep
veel belangrijker dan voor de mannen
uit oudere leeftijdsgroepen. Opvallend
grote politieke interesse 75 pet.
werd aangetroffen bij de mannen tus
sen de dertig en vijfenveertig jaar.
Typerend voor deze groep is boven
dien de grote belangstelling voor rei
zen (47 pet.) en opvoeding (41 pet,).
Bij mannen van zestig jaar en ouder
duiken in de gesprekken vooral steeds
weer op: politiek (65 pet.) en ziekten
(61 pet.). Dan komen met aanzienlij
ke achterstand televisieprogramma's
(43 pet.), de tuin en huisdieren (elk
met 38 pet.). Een op de drie noemt
voetbal.
Kenmerkend voor de sociale boven
laag is de voorkeur voor politiek. 83
pet. antwoordde dat het politieke on
derwerpen waren waarover zij met
vrienden en kennissen hadden gespro
ken. De auto kreeg in deze groep 60
pet. Aanzienlijk boven het gemiddelde
blijkt hier de belangstelling voor rei
zen te zijn, althans als onderwerp van
gesprek (52 pet.) voor muziek (35 pet.)
en voor boeken (38 pet.). De belang
stelling voor voetbal bleek nog bij 50
pet. te bestaan. De grote groep van
hoger kantoorpersoneel en ambtenaren
blijkt het vaker dan welke andere maat
schappelijke groep ook te hebben over
ziekten (42 pet.), opvoeding (39 pet.),
hobby's (29 pet.) en mode (21 pet.).
De grootste hartstocht voor voetbal
(65 pet.) heerst bij de ambachtslie
den en geschoolde vakarbeiders, in
Duitsland deel uitmakend van de mid
denstand. 60 pet. uit deze groep kiest
beroep en bedrijf als onderwerp van
gesprek, 45 pet. praat over vrouwen en
33 pet. dat is meer dan bij enige
andere groep over lekker eten en
cafés. Bij de laagst betaalden tref
fen we deze volgorde van onderwerpen
van gesprek aan: voetbal (48 pet.), po
litiek (45 pet.) en ziekten (40 pet.).
De andere onderwerpen op de lijst
schijnt deze groep minder te beroeren.
9 procent verklaarde zelfs over geen
enkel van de op de lijst genoemde on
derwerpen te hebben gesproken»
(ADVERTENTIE)
PERSONENWAGENS
^^(OllAÖi
\V>.
SSAl
LONDEN (A.N.P.) De eerste pa^
tlënten zyn met succes behandeld op
een Hoverbed een nieuw soort bed
voor de behandeling van ernstige
brandwonden, waarbij de patiënt
„drijft" op een kussen van warmelucht.
Het succes van de experimenten wordt
bèschreven in de jongste aflevering van
het medische blad „the lancet". In bel
de gevallen droogden de natte delen
van de brandwonden zeer snel en de
patiënten konden gemakkelijk worden
verpleegd.
PARO (A.P.) Te Paro in Bhoetan
wordt een startbaan van ongeveer 1350
meter voor kleine transport- en passa
giersvliegtuigen aangelegd. De baan
komt op slechts 48 km afstand van de
Tibetanse grens en moet begin 1968
klaar zijn.
NEW DELHI (A.P.) Te New Delhi
is een tehuis gesticht voor gehuwde
vrouwen, die van haar man zyn ver
vreemd.
Hot biedt plaats aan 24 dames en 1-
ke gehuwde vrouwen tussen de 15 en 50
jaar is er welkom. Haar kinderen kun-,
nen de dames echter niet meebrengen.
(ADVERTENTIE)
Laszigeuners aan de slag voor hun ministerssalaris.
Als een monsterachtige slang seniel ae pijpiewmg uii net aardg^il
in Slochteren. Het is het begin van een gigantisch onderaards buizenn^ I
onderdelen van de gehele aanleg van
het pijpdoolhof. Het doen en laten
van deze categorie specialisten ls
geheel gericht op hun handen. Die
mogen niet de minste trilling heb
ben. Een lastechnicus in rust denkt
uitsluitend aan zijn handen. Hij leidt
een nog strenger leven dan een top
atleet. Zijn handen zijn alles voor
hem, even belangrijk als ze dat zijn
voor een concertpianist. Hij moet
een asceet zijn, geen drank, geen
nicotine, geen uitjes. Vandaar die
duizenden per maand in het sala
riszakje- En hij moet zuinig zij»,
want zo tegen zijn vijfenveertigste
jaar moeten zyn handen gaan rente
nieren, wordt hij geschrapt uit het
magere boek van de zo al zeldzame
erkende laszigeuners.
De n.v. Nederlandse Gasunie het
hoofdkantoor thans in het voormalige
Palacehotel te Scheveningen telt nu
260 man en verhuist midden volgend
jaar naar Groningen moet eigen
lijk gezien worden als een transport
bedrijf van het aardgas- Via het on
dergrondse pijpennet (dit ja-ar komt er
nog 650 km bij) wordt het aardgas
naar de gemeenten vervoerd. Daar
moet men zelf voor de verdere dis
tributie zorgdragen. Iemand van de
Gasunie merkte laconiek op dat ze
het dan met houten buizen mogen
doen, maar dat is natuurlijk alleen
maiar om scherp te stellen dat dit een
verantwoordelijkheid van de gemeente
is. Voor de plaatselijke distributienet
ten en ook de buisleidingen bestaan
stringente voorschriften. Het aardgas
wordt door de gemeente via stalen,
gietijzeren of plastic buizen naar de
huizen getransporteerd. Het gas heeft
dan een luchtje gekregen of om het
technisch te zeggen het is „geodori-
seerd". Zuiver aardgas is door en door
zuiver en dus ook reukloos. Dat zou
gevaarlijk kunnen zijn bij leldcag-es of
opengelaten -kranen» vandaar dat wet
telijk voorgeschreven „luchtje".
Aardgas blijft uiteraard gevaarlijk
spul, vandaar de dure lastechnici, die
het hele tempo van de leidingboüw be
palen, foutloos moeten werken maar
dat ook doen als paarden. Vandaar
ook destrenge controle van het ma
teriaal. Dat gebeurt al op de fabrieken
waar de buizen vandaan komen. Voor
ze de grond ingaan worden de pijpen
gewikkeld in fiberglas en asfalt, het
inwendige is bespoten met synthetische
lak.
De stalen doolhof is ook niet zo
maar onder de grond geconstrueerd.
Voordat het leger van pak weg een dui
zend man met de lading monstrueuze
machines de bodem gaat splijten is het
gehele strijdplan al lang en breed uit
gemeten en uitgezet op tekenborden en
haarfijn besproken. De opmars van
de gasarmee duurt slechts luttele
maanden.
Rijkswaterstaat wenst onder geen be
ding dat er in de natte tijd (novem-
ber-april) geknoeid wordt aan dijken,
wegen. enz. In die korte werkperiode
april-oktober wordt een ongelooflijk
stuk werk verzat, wint het aardgas
weer verder terrein.
Er moeten bergen moeilijkheden
worden overwonnenwant al mag de
Slochterense gasbel dan iets jan-
tastisch zijn, de Nederlandse bodem
is dat stellig nietdoorgaans een
natte kleffe boelzo drassigdat bij
voorbeeld om de meter een filter in
de grond moet om het water weg te
trekken. Begrijpelijk ook dat met de
gehele aanleg bedragen met ette
lijke nullen zijn gemoeid.
De Gasunie heeft zelf tot nu toe een
investering vam 1,2 miljard
hetgeen er duidelijk o-p wijst dat
jonge n.v. de kosten voor de
heeft laten gaan.
Vandaar ook liefst geen enkel®
derbreking van het werk. Een
uur nietsdoen van een dragline
een kapitaal- Hoewel de Gasunie
particuliere maatschappij is, heeft
regering een groot aandeel 'in het
drijf. Dat wordt wel duidelijk doi
meer dan 70 pet. van de win#
naar de staat vloeit-
Het is een merkwaardig toeval
de gasbel op een brokje na
door de Nederlands-Duitse grens
gelijnd wordt. Het reservoir biedt
dus alle winstgevende
voor de export. Zo zijn er
exportstations waarvan Zeven
grootste is (voor Duitsland)
door Poppel aan de Belgische
dat in de loop van dit jaar in
gaat. In 1966 ging er 140 miljoen
bieke meter over de grens, dit
zal dat een mjljard worden,
wordt opgemerkt dat dat nog
„groots" is, maar dat de
wel groeiende is- De
aardgas naar Frankrijk zal aan
einde van- dit jaar gaan draaien,
toekomstbeeld? De Gasunie heelt al
pland dat zo tegen 1975 voor
en buitenlands gebruik een 200
kubieke meter aardgas per di0
moeten worden getransporteerd"
huidige capaciteit is pas 35
joen.
Begonnen met een gasleger vu
ca 2500 man Jan en alleman
zich melden tot zelf® diepzeeduikai
hebben de aannemers in enkel»
ren zoveel ervaring opgedaan da',
het met ronduit duizend werkers
kan; het aantal kilometers grot!
ding dat jaarlijks wordt gelegd is
minder dan in 1964. Het gigant
object begint langzaam maar
zijn voltooiing te naderen. Voor i
een moet dat duidelijk zijn, ais h
zal gaan profiteren van die ka,
Groningse vondst, aardgas dat
wat goedkoper en eifectiever ii
het traditionele stadsgas. Naait
gasleger is een armee van „oa
wers" aan de slag gekomen. Ka
en fornuizen die wel of niet
kunnen worden gemaakt voor het air
gas, weinig plaats innemende units
vervanging van centrale-verwarmia
ketels. O ja, de units zijn niet
koop, maar stook-economisch te
kiezen boven het 'ombouwen
oude verwarmingsketel. Logisch
dat voor het bereiken van hete
warmte-effect de veel grotere
bouwde ketel heel wat harder
branden dan de unit. Het' uitgesp;
geld bij de ombouw verdwijnt, c'
ter, door de schoorsteen.
Maar wat men ook wil
slist, één factor blijft alles bek
sen: voor het huidige
is de komst van het
ongekende weldaad. En dat
iedereen daar zo'n paar j
het startschot in Slochteren'
van kan profiteren, mag
bekroning worden gezien van
derwets Nederlands doorzet!
vermogen. En 't profijt,
zal men om het nuchter zak'
te zeggen zo dadelijk wel degel
aan zijn portemonnee merken.
(Van onze fi
TILBURG Nu de k
Oosten zijn opgetrokki
mede de ontwikkelings
confronteerd, weer maj
aangetoond dat in enke
kele jaren kan worden
de rand van de econom
buitenlandse valuta, do
lusioneerde bevolking
leven.
De Egyptenaren mogen
spreken dat de Israëlische
geen opdracht heeft gehad
triegebieden rondom Cairo
drië te vernietigen en dat
niet afgebouwde Assoean-d
hebben gelaten. Wanneer de
de Nyl gevaagd zou zyn, d
economische toekomst voc
nog minder rooskleurig zyn
het geval is. Kortom, de
stand kwam voor de Arabier
Nog enkele dagen scheidder
een fatale militaire en ec
ondergang met als gevolg et
van sociale en politieke inst
De Egyptenaren moeten
premie opbrengen voor de
van hun staatshoofd die zi<
danks zijn politieke en milita
slagen nog steeds de ui
leider van de Arabische
waant. Zo zal het Suez-kan
lopig voor alle scheep va a
gesloten blijven. Dit beteken
creto dat elke dag, twee mil
den minder in 3e kassen va
naalmaatschappij terecht zi
men.
De toch al benepen de vie.
van het land, die nog geen
jard gulden groot is, zal in d
de maanden nog meer worde
tast. Immers de Egyptenar*
nog voor grote aflossingsverpli
onder meer aan het Internatio
netair Fonds, dat onlangs g
heeft nog meer kredieten ter
king te stellen, zolang met
den wapentuig wordt gefinanci
De overige Arabische land(
zich ogenschijnlijk solidair me
van de Egyptenaren. Op een
tie von ministers van buitenla
ken in het sheikdom Koeweit
sproken, dat voorlopig geen
ranties uit het Midden-Oost*
West-Europa en de Verenigde
zullen worden gedaan.
Koeweit, het rijkste land tei
als men het gemiddelde inkor
inwoner als maatstaf neemt (f
ontvangt uit de olie per ja<
2 miljard gulden. Ondanks de!
I dom is het land een ontwil
land gebleven, de economie
op slechts één produkt. Elke
gel die de uitvoer van dit proc
perkt, kost het land tientallen
nen guldens per dag. Op gro
dit nuchtere feit, kan men v
ten dat Koeweit spoedig zal o^
tot het opheffen van het olie-ei
De recente crisis zal bovenc
gevolg hebben dat de wester
maatschappijen nog meer dan
het geval is geweest, op zoek
gaan naar nieuwe vindplaatsen
de wereld. De investeringen
Midden-Oosten lopen grote
Politieke instabiliteit en militaL
pingen belemmeren commerciële
teten. Wanneer het westen er'
zich onafhankelijk te maken
olie uit de onrustlanden, dan
deze landen 'n nieuw afzetgebie
ten zoeken.
Geen enkele Arabische lelde
trouwt daarbij 'op de Sovjet-Ur.
weliswaar voor enkele maand
reid zal zijn Arabische olie te
teren, doch die zich niet het
i offer zal getroosten om dit
te doen.
De Russen hebben geleerd
fin
jai
UTRECHT (ANP) - Dat onze
neen, a,e wiJ stceds proberen k
loetsen en aan te passen aan d,
e ontwikkeling van het maatsc]
"JK leven, zo moeizaam veld w
"/oor een groot deel zijn o
feit' dat het juist binnen de
n de vakbeweging zo moeilijk i
nachtenpatronen en ingeburger
vattingen om te buigen.
lieke hntrt06 voorzitter van de
strlële heH,i-Van ^?rknemers in
heer H M d? '^lnt-Wiilibrordi
Utrecht' rL Gro°dt, gistere
nieuwina en =er son?s z0 weinii
vindt voim, ?psïlne tot stand
meer in de dlKwuls zijn o<
De woord™ WegJng zelf dan
hadden mï? an, de De C
dachten eve?3 het ek!"ng °P
sPreken spaarloon. Dt
zijn oordeel dn n maakt mei
keld. Er wordt mn onnodig ing
rverknemers eeïf n gesuggereerd
vermogenssfeer ri ve krÜgen
aandeel van dl' f°hte bezitsvo
financiering der hed "emers in d<
joon of vermoLn Jven' ,nveste
daardoor on hÏ lax™wasMing,
ln de bestaandoaChtergrond g^cl
San wordt «en Ye.n?ogensverhc
v-ijl die indgruk wnH5Fteg gebrack
heer De Groodt gewekt, aid
Ikteen00k^"
Er
ver
de
De aardgastrein in een typisch Hollands decor. Even typisch voor dit land de modderboel (foto hierboven),
waarvan de buizenleggers veel hinder hebben ondervonden.
