Prof. mr. Jeukens
over vernieuwing
HARD GELAG VOOR ENGELSEN
logboei
Tocht naar Chatham 300 jaar geleden
Onderhandelingen in
Breda onder druk
ferirSï'ï
Alle bronnen van
natuurlijke frisheid...
^7 NESTOR MARTIN
1
16
DAGBLAD DE STEW VAPf ZATERDAG 17 JUNI 1967
slegt
AANVAL
VERKOCHT
NESTOR MARTIN formidable
GASFORNUIZEN
GASCONVECTOREN
ELEKTRISCHE FORNUIZEN
WASMACHINES
den haag
17
zondag
[maandag
Zoals hier het standbeeld van Michiel Adriaanz. de Ruyter in Vlissingen
stormachtig door jongeren wordt omringd, zo zal deze admiraal in leven
na zijn terugkeer van Chatham door de Nederlanders zijn begroet. Hij
was de verpersoonlijking van dé Nederlandse macht ter zee.
(ADVERTENTIE)
De frisheid van de stromende bergbeek... de
koelte van rustgevend lover... geurige
extracten van bloesems en vruchten - heel
dit weldadige samenspel van verkwikking
vindt U in de crème Hydriane van. Dr.-
N. G. Payot, Hydriane is een bijzonder
stimulerende, vloeibare crème met vocht-
inbrengende werking. Ze vormt een
onvergelijkelijk goede basis voor Uw make-up.
Tot diep onder de-huid houdt zij het
'natuurlijk vochtgehalte op peil - en dat is de
grondslag voor een huid die van jeugd
getuigt.
Met Hydriane blijft Uw maquillage de
gehele dag fris en onberispelijk.
Frisheid - Schoonheid - Jeugd
x.
de la facultc de Lausanne
Dr. N. G. Payot-Holland N.V., Keizersgracht 12*14, Amsterdam-C.
m.
(VERVOLG VAN PAGINA 9)
Het streven om naast de prog
noses en plannen voor het
volgende begrotingsjaar te komen
tot een beleidsvorming op langere
termijn acht ik zeer belangrijk. In
dien dit streven ertoe zou kunnen
leiden, dat een kabinet niet halt
houdt bij het einde van een parle-
mentaire periode, zal op dat mo
ment de toekomstvisie voor na de
verkiezingen bekend kunnen zijn.
Wanneer men geleidelijk zó
ver zou komen, zou dit mede er toe
kunnen bijdragen, dat de beslissing
van het kabinet om portefeuilles
ter beschikking te stellen bij perio
dieke verkiezingen een bewuste re
geringsbeslissing zou worden, het
zij vóór de verkiezingen, hetzij di
rect daarna, hetzij in oktober na
een met de nieuwe kamer gevoerd
debat.
A Vorenstaand punt zou er ook
toe kunnen leiden aandacht te
schenken aan de Troonrede. Zou
deze rede in de huidige vorm nog
van voldoende betekenis blijven
naast de bekend te maken begro
tingsstukken en plannen op lange
re termijn? Het zou de gelegenheid
kunnen zijn om te overwegen in de
Troonrede de volksvertegenwoordi
ging én het volk te confronteren
met één of meer belangrijke pro
blemen in onze Nederlandse sa
menleving en te laten zien juist
ook van 1 egeringswege dat rege
ren niet alleen is een technische
aangelegenheid maar heel in het
bijzonder ook een zorg voor men
sen en menselijke waarden,
n Regeren is echter niet minder
een zaak van recht. Dat wil
zeggen, dat als men erkent, dat in
het parlementaire bedrijf de na
druk komt te vallen op de be
kwaamheid en deskundigheid in het
beoordelen van zaken en op de
vormgeving in wettelijke en be
stuurlijke maatregelen, men daar
tegenover niet mag vergeten het
belang van de handhaving van
rechtsbeginselen en grondrechten.
Daarop moet de functie van de
rechtspraak steeds meer worden
gericht en daartoe zou kunnen bij
dragen de mogelijkheid van een
toetsing door de rechter van de wet
aan de grondwet.
O Bestaat er behoefte aan een
nieuwe grondwet? Ik zie twee
overwegingen, welke daarvoor zou
den kunnen pleiten. Deze betreffen
niet zozeer de wenselijkheid het
parlementaire stelsel verder tot
ontplooiing te brengen. De grond
wettelijke bepalingen daaromtrent
laten alle ruimte voor verdere po
litieke ontwikkelingen- Wat hier
dient te gebeuren is vooral een her
overweging van gevormde conven
ties en van de wijze, waarop poli
tieke partijen hun functies realise
ren.
Wel is het zo, dat' conventies dik
wijls meer rigide zijn dan geschre
ven grondwetten en dat een nieuwe
grondwet als een nieuw begin deze
rigiditeit van conventies zou kun
nen afzwakken.
De belangrijkste reden tot grond
wetsvernieuwing zou echter wel
eens kunnen zijn de eventueel in
te voeren toetsing van wet aan
grondwet.
Ik wil deze bijdrage besluiten
met een opmerking van algeme
ne aard.
Ons staatsbestel is één samen
hangend geheel van staatsrecht
en politiek, van staatsvorm, re
geringsstelsel en rechtsstaats
idee. Dit betekent dat ieder
voorstel altijd wijdvertakte con
sequenties heeft in deze gehele
samenhang. Dienovereenkomstig
moet men er rekening mee hou
den, dat slechts een complex
van voorstellen de harmonie in
in een vernieuwde structuur
kan waarborgen.
["N riehonderd jaar geleden, op de zeventiende iuni 1667,
beefde Londen voor een dreigende invasie. Op die dag
ankerde een omvangrijke Nederlandse vloot voor het Ko-
ningsdiep, bij de monding van de Theems. Aan boord van
de schepen bevonden zich duizenden vechtlustige zeelieden
en soldaten. Zou het ongelooflijke gebeuren? Londen bezet
en wellicht verwoest door buitenlanders, nog wel door die
Hollanders?
Dat ongelooflijke gebeurde niet. Wel echter kwamen de
Hollanders aan land en drongen de schepen een eind de
Theems op en vooral de zijrivier, de Medway. De Engelsen
kregen door deze afstraffing een zware morele klap te
incasseren. Hun „splendid isolation" als eilandbewoners
bleek niet onaantastbaar.
De Engelsen zijn deze Nederlandse
militaire expeditie, bekend als „de
tocht naar Chatham" niet vergeten.
Ze hebben het gebeuren, nu opmer
kelijk genoeg herdacht met feeste
lijkheden waaraan door de Neder
landse Koninklijke Marine is deel
genomen.
Tijdens de afgelopen oorlog, toen de
Nederlandse en Engelse marines sa
men tegen de Duitsers vochten,
kwam dat „vers in het geheugen lig.
gen" op een even typisch Engelse
manier aan het licht. Hr. ms. mij-
nenlegger „Jan van Brakel", op pa
trouille op de Theems, beschadigde
een kabel van een anti-onderzee-
bootnet. Dit ongelukje werd stipt aan
de British Admirality gemeld. De
reactie van de Engelsen was prompt:
„What? Again?".
Zij bleken de geschiedenis van ka
pitein Jan van Brakel even goed te
kennen als elke Nederlander, die in
zijn lager schooljaren wordt inge
pompt hoe deze koene zeeman een
door de Engelsen als versperring ge
legde ketting stukvoer.
Intussen wordt deze simpele lezing
van het gebeuren door historici aan
gevochten.
Nederlandse matrozen waren op de
20e juni aan land gegaan van het
eiland Sheppey. Ze konden hun
handen niet thuis houden en sloe
gen aan het plunderen. De bevelheb
bers op de Nederlandse vloot, daar
bij op de eerste plaats vlootvoogd
Michiel Adriaansz. De Ruyter, han
teerden echter met ijzerharde dici-
pline het beginsel, dat krijg en deugd
in één hand dienden te gaan. Van
Brakel werd voor het misdrijf ver
antwoordelijk geacht en op 22 juni
onder arrest gesteld. Op diezelfde
dag bood Van Brakel zich echter aan
om de ketting, als „onoverkomelijke
moeilijkheid" beschouwd, op te rui
men. Hij wilde zich rehabiliteren.
Zijn schip heette, hoe merkwaar
dig, de „Vreede". Het stond op de
vloot bekend als een „oud en slegt
schip." Met twee branders, de „Su-
zanna" en de ,,Pro Patria" viel Van
Brakel aan.
De poging van de „Suzanna" om de
ketting te breken mislukte echter.
De „Pro Patria" onder kapitein Jan
van de Rijn, had meer geluk. De
doorgang was geforceerd.
In feite Van de Rijn dus en niet
Van Brakel. Intussen is er nog een
andere lezing van het gebeurde. Een
landingsdivisie onder leiding van
David Vlugh, schout bij nacht op het
eskader van Van Ghent, zou de ket
ting te land hebben losgemaakt!
De tocht naar Chatham was op de
eerste plaats als een politieke ma
noeuvre bedoeld. In 1667 was het
derde jaar ingegaan van de Tweede
Engelse oorlog. De Engelsen, finan
cieel aan een bankroet toe. wensten
vrede. De Republiek der Verenigde
Nederlanden wilde in feite niet an
ders.' Men vreesde namelijk ernstige
moeilijkheden met Frankrijk. Dit
land, eigenlijk een bondgenoot van
de Nederlanders, drong op in de zui
delijke Nederlanden, toen Spaanse
ÏJederlanden genoemd. Vooral Zee
land begint zich bedreigt te voelen.
Eind mei, begin juni begonnen in
Breda de vredesonderhandelingen.
Achter de rug van de Staten-Gene-
raal om echter pleegde de Franse ko
ning Lodewijk XIV overleg met de
Engelsen. Hij stuurde aan op een coa
litie. De Engelse onderhandelaars
proberen daarop in Breda tijd te
winnen. Zij hoopten, dat de Neder
landers, onder druk van de toenemen
de dreiging uit het zuiden, een toon
tje lager zouden zingen.
De Staten Generaal bleek echter
kort van stof, vooral nadat Lodewijk
eind mei daadwerkelijk de Spaanse
Nederlanden was binnengevallen.
Besloten werd tot een maritieme ex
peditie. Men zou de Engelsen gewa
penderhand laten zien met wie zij
te maken hadden. „Actueel" gezien
zou een verslag van het gebeuren er
als volgt kunnen uitzien. De vloot
van De Ruyter, een geduchte
scheepsmacht, verzamelt zich in het
zeegat van Texel. De scheepsmacht
wordt nog versterkt door eenheden
van de admiraliteiten van Amster
dam en van het Noorderkwartier. De
Zeeuwen zouden pas later schepen
sturen omdat zij het op dat moment
nog te druk hadden met het opbou
wen van een lokale verdediging te
gen de Fransen. Als gedeputeerde
van de Staten Generaal, scheept op
4 juni Cornells de Witt zich in. Hij
krijgt de functie van adviseur van
de opperbevelhebber.
Als, op 14 juni op de schepen de zei
len worden gehesen voor de over
steek naar Engeland, telt de vloot
61 bodems, 14 branders en een aan
tal kleinere vaartuigen. De schepen
zijn verdeeld over drie eskaders, die
respectievelijk worden aangevoerd
door de luitenants-admiraal Michiel
de Ruyter, Aert van Nes en Willem
Joseph baron van Ghent. Een pikan
te bijzonderheid is, dat de inge
scheepte mariniers en soldaten wor
den aangevoerd door een Engelsman,
n.l. kolonel Thomas Dolman.
Het ziet er aanvankelijk niet roos
kleurig voor de onderneming uit.
Op de 15e juni raast een zware
storm over de Noordzee. Een aantal
schepen verlaat het 'verband.
Zoals gezegd verschijnen de schepen
op de 17e juni voor de Theemsmon-
ding. Velen op de vloot is het angstig
ten moede. Het lijkt allemaal wat
al te riskant. De Ruyter verzamelt
zijn vlagofficieren voor een laatste
beraad.
Bij het krieken van de dag, op de
19e juni, wordt de aanval ingezet.
Dertien schepen met geringe diep
gang, vier branders, vijf jachten en
twaalf galjoten met soldaten steken
het Koningsdiep in. Zij drijven ech
ter af naar Shellhaven aan de mond
van de zijrivier de Medway. Een aan
tal juist aangekomen Barbadosvaar-
ders wordt verder de Theems opge
jaagd. Op 20 juni krijgt dit lichte
eskader versterking van tien sche-
Het gebeuren bij Chatham is
ter gelegenheid van de 300ste
verjaardag feestelijk herdacht.
Daartoe was ook de Nederlandse
Koninklijke Marine uitgenodigd.
De herdenking werd vorige week
gehouden langs de rivier de Med
way, waar de gevechten destijds
plaatsvonden. Vanuit Den Helder
vertrokken daarvdcr de jager, Hr.
Ms. „Holland" en het fregat, Hr.
Ms. „Fret". Aan boord van het
eerste 'schip bevond zich niemand
minder dan admiraal De Ruyter
(rechts) zelf. De snode captain
Claydor, Brits marine-attaché in
ons land, trachtte nog roet in het
eten te gooien. Hij werd echter
door jantjes overmand en in de
boeien geslagen.
een dag eerder het commando heeft
genomen over een snel uit de grond
gestampte verdediging.
m
Michiel de Ruyter van jongen
voor de mast tot opperbevelheb
ber van de Nederlandse vloot.
Hij was een zeestrateeg van in
ternationale faam.
pen en twee branders. Het fort
Sheerness krijgt van de schepen een
zwaar bombardement te verduren.
Daarna bestormen ontscheepte sol
daten de versterking. De Engelsen
'bieden slechts zwakke tegenstand
en geven zich spoedig over. Grote
hoeveelheden scheepsbehoeften wor
den buitgemaakt. Wat meegenomen
kan worden gaat aan boord van de
schepen. De rest wordt vernield.
Op 21 juni gaan twee adviesjach
ten en een aantal kleinere vaartui
gen verder de Medway op om de wa
terdiepten .te peilen voor de zwaar
dere schepen. Boven Sheerness blij
ken achttien Engelse oorlogssche
pen te liggen. Het merendeel daar
van is echter half onttakeld. Het
nauwe deel van de Medway wordt
versperd door zinkschepen. Er is
inderhaast een verdediging 'georga
niseerd. Het is allemaal echter ge
brekkig. De Engelsen zijn „in d«
slaap"- verrast. Dat blijkt uit de er
varingen van de Engelse admiraal
Monk, hertog van Albemarle, die
Ter plaatse blijkt een complete
chaos te heersen. Wat „op papier" in
de magazijnen aanwezig zou moeten
zijn is er niet. Een en ander zal wel
„onderhands" zijn verkocht. De werf-
commissaris Pett blijkt wel zijn
scheepsmodellen in veiligheid te heb
ben gebracht, maar het bevel om het
prachtige vlaggeschip Royal Charles'
hoger de rivier op te brengen, naast
zich neer te hebben gelegd.
Ook de ketting blijkt de opmars
van de Nederlanders niet te kun
nen stuiten. Als kapitein Van de
Rijn door de ketting is gestoten,
steekt hij het daarachter gelegen
Engelse schip „Matthias" in' brand,
dat even later prompt in de lucht
vliegt. Een andere brander laat de
„Oarolus Quintus" hetzelfde lot on
dergaan. De walbatterijen worden
tot zwijgen gebracht.
De strijd komt tot een heftiger fa.
se als de „Agatha" koers zet op de
„Royal Charles". Aan boord van de
„Agatha" bevinden zich admiraal
Van Ghent en adviseur Cornelis de
Witt. (Een parlementariër bleek in
die dagen voor geen kleintje ver
vaard
Anderen, met sloepen, blijken al
sneller te zijn geweest. De „Royal
Charles" is in Nederlandse handen.
Zo gaat de veroveringstocht voort
tot het eb wordt. Admiraal De Ruy
ter, die inmiddels met zijn schepen
tot Queensborough is gezeild, maakt
van de gevechtspauze gebruik om
het terrein te inspecteren.
Als tegen de middag de vloed weer
opkomt, neemt De Ruyter persoon
lijk de leiding in handen. Met vier
schepen, drie jachten en branders
stevent hij verder de rivier op. Van
uit een kasteel en van de oevers
spuwen de Engelse kanonnen hun
kogels uit. Dan gaan de Nederlandse
schepen voor anker om met sloeps
bemanningen drie Engelse vlagge-
schepen aan te vallen Het zijn de
„Royal Oak", „Loyal London" en
„Royal James".
De Ruyter en De Witt laten
zich niet van hun flauwste kant
zien. Zij schepen zich in de sloe
pen in. Van De Witt is daarover
opgetekend: „Ik zal gaan zien hoe
't ons volk daar maakt. Ik zal u
dan vergezelschappen". Door het
gebruik van branders gaan alle
drie vlaggeschepen in vlammen
op. De Medway blijkt verderop
moeilijk bevaarbaar. Men gaat
niet verder meer. De operaties
worden op andere plaatsen op de
Engelse kust voortgezet.
CHARLES SCHETS
V.oor het vertrek naar E#
land. Admiraal De Ruyter insfttï
teert de gewapende wacht, du
musket heeft gepresenteerd. AÓJ
ter hem Willem Joseph
van Ghent
Gegevens voor het t»ve0i'
zijn verkregen uit: Gerard t»
„Het Leven en Bedrijf van den w
Michfel de Ruiter, Hertog 8*<j"1
en Jhr. J. C. de Jonge, Het W
landsche Zeewezen (1859) e"
het Bureau Maritieme Hisw™
de Koninklijke Marine.
(ADVERTENTIES)
,V
Cf s&'s t'
- MM.i-
VERKOOPKANTOOR VOOR NEDERLAND NELL STUTTERHEIM N.V. - POSTBUS 1143
Op
(Van onze speciale versl
BOEKAREST, ji
VOOR degenen onder on:
opzien tegen een voettJ
Rome en toch wel eens w(
willen dan de autobaan
waarom niet een reisje doo
kan gemaakt? Roemenië
bëeld heeft goede wegen
het er niet veel. Van H
11.500 km lange hoofdvd
Is nog maar de helft geasf
Autosnelwegen zijn er heleifl
en zijn ook niet nodig, want
rendeel der Oosteuropeanen
nog tot het gelukkige voet'
wandelen door het leven zoal
de legionairs van Julius Cae:
geforceerde dagmarsen af en
nimmer opgejaagd door flitsej
lampen en andere zenuwslop*
nalen van Magere Hein-
Per auto komt u het snelst
ka-rest via Wenen en Boedape,
ook dan moet u altijd nog
km rijden. Wie niet over een
tijd beschikt, kan er beter
gen- Nonstop kost u dat maar
of drie- Als u in Roemenië
wil hebben, kunt u er een hl
het Officiul National de Tui*
nationale V.V.V.
Dat kost u 6,50 dollar ,(f 21
da? en 6 dollarcent (21,5 ce
km, terwijl u natuurlijk ook
zine moet betalen. Voor ai d|
krijgt u een Hillman Minx, een
se middenklasser, waarvan de
prijs in Nederland boven de at
le ligt- Speciaal voor de verin
vreemdelingen heeft de Roe
staat er ettelijke honderden
schaft.
Een flinke vierpersoonswagen
derinhoud 1725 kubieke centime
SAE-PK. benzineverbruik ongev<
op tien. Bekijk hem kritisch
u het contactsleuteltje omdraa
Hillman waarmee uw verslagge'
een zonnige zondagmorgen in
rest vertrok voor een trip van
2500 km door de Roemeense lent
motorisch in orde, maar verkeert
der in een niet al te beste sta,
onderhoud. Enfin, hieronder tot
ring en vermaak wat blaadjes x
logboek.
OM negen uur 's ophtends st
Beetje gas. Choke half open.
eens proberen- Hillman doet het
Nou ja, denk je dan, een vre
auto en misschien al ,,verzo
Maar even wachten dus.
Wandelendoor een fraai park,
gelegd op de plaats waar vroege
stadsvuil van Boekarest gestort
Tussen het groen een hyperm
gebouw: het staatscircus. Elke
wordt het bespeeld en elke avor
het vol. De directeur laat me de
pelende paarden zien. de duttend
ren, de ontbijtende leeuwen.
Om half tien doet-ie 't, de HilJ
En hij blijft het doen, de ganse
dag, die zal eindigen in Br a so v
verlaten Boekarest (om onverklaa:
redenen ,,het Parijs van de Bal
genoemd) langs de parken en n
ten noorden van de stad- De coi'
nisten noemen dit stadsdeel ,,het
van cultuur en rust", maar er
ook gewerkt. Bij het Baneasawouc
i-ctiooljongens bezig aan een wegfc
vrijwillig en uit pure liefde vooi
vaderland, naar men zegt-
Tanken. In sommige streken zij
pompen niet zo dicht gezaaid al
ns en daarom doet men er ve
v,,M ?n ,de tank zoveel mogelij
vuia te houden. Er zijn drie so<j
eelï en dr,ie Pri3zen: ..gewone"]
tzowtï 9Qngehalte V3n 70 k0st h
taan i\n Cent)' ••regular" van 81
nrt I1 cent' en -super"
ben7,?nla"-H° lei (38 centl. Vo.
moeriir »,JS- oevc" we dus nie
er thuis te blijven.
VATi fras°v langs Sighisoara
stad Clui ^ineS na,ar de universit
Hoemeenle TnbUrg>' 275 km
uren k L daagse van 43. v
veel vrapM0gOrneT1, ^aar verhou
belan 7r?hcó t aer op de weg. Op
met het keutspunten wachthu
^achtwaeenM? «V Pofte Control
opdracht r die daar zijn
brulnp naarHi door een ko
span vale ossin5' nsc™m'g« door
altIiH ,e boeren en bon
°nder de huif t 3 leSgen zij
D nuif te rusten
pwen^6 beleeff' d„ aifr te, voUe we
^halen is, hii u s een Pr<
gers. noodt Jl gebrek aan tegen
manl di?er voiof ieem' En
goed 20 000 knf i? teller n°g m
?ot beter dkm,°P ^ft zitte"'
Waarmee de stok°ude Wolg
ïest het moeten dn*hau£eurs 151 Bo1
de hand óm een levend 1
dachle af te kl?ppden.0VermOedige
handTe?'hoo^tlhet noodlot toe. Le
ot" de wielen te ah, v£hisoara- ste
tg™oeg langs de liggen
ouwens- Tussen ha en eroP
Roemeense wee£ te: Wees op
'trassende obstakel j bedacht
tTdenWawrteler^eerkr^n en s]
weer, maar niet
