ISRAEL scharnier in grimmige Arabische machtsstrijd extra 50 DE ARABISCHE WERELD M2 In jaar 2000 verdienen we gem. f 22.000 cpOKfJiedt...en. Wm... Erzijnerachtï DAGBLAD DE STEM VAN DONDERDAG 25 MEI 196T Geen paniek Pro- en anti-Nasser Zorgen Risico groter Ongelegen Twee groepen Breuk Complot kamerbreed J Prof. Van den Beid UZLLr keuken-komfort i 't keukencentrum Overzeese pensioenen worden aangevuld I )e^e|yd xeW« Dit is de SPORTSMAN prontor 300 50 82 ILF0RD SPORTSMAN camera's sterk favoriet! NASSER i Moeilijke keus Anarchie, coups, tegen-coups, relletjes, woedende menigten. Dat is sinds twintig jaar de kaleido- scoop van het Midden-Oosten. Twintig jaar: twee oorlogen en meer dan dertig gewa pende opstanden. Premiers, koningen en prinsen ge lyncht in nauwe straten. Duizenden politici en legerof ficieren onthoofd, neergeschoten of opgehangen. Duizenden studenten en arbeiders koelbloedig neerge- maaid door mitrailleurs. Een nieuwe crisis in het Midden-Oosten dreigt de we reldvrede in gevaar te brengen. Wat zijn de achter gronden van deze crisis? Willen de Arabische landen voor eens en voorgoed hun aartsvijand Israël vernie tigen? Wie zijn de hoofdrolspelers in de drama's, die het Midden-Oosten wekelijks op de voorpagina's van de kranten brengen? Op deze en andere vragen geeft onderstaand artikel van een van onze redacteuren een antwoord. (ADVERTENTIE) v.nultonïl Vijfentachtig procent van Israels grenzen bestaan uit lands grenzen met statendie vijandig staan tegenover Israël. De zeegrenzen zijn betrekkelijk korte kusten, die gemakkelijk kunnen worden geblokkeerd. Het huidige geschil tussen Israël en de Arabische landen is thans geconcentreerd rond de Golf van Akaba. De Negev- woestijn vormt ongeveer een driehoek met Eilat Israëlische haven) als toppunt. Op dat punt is de Israëlische grens slechts 11 kilometer breed. (Van onze redactie buitenland) Anderhalf jaar geleden in Cairo. Een professor in de kunstgeschie denis gidst een groep Engelse en Australische toeristen, waar van ik deel uitmaakt, door het Egyptisch oudheidkundig mu seum. De historie van het oude Egypte herleeft. Tekeningen, grafste nen en mummies van Thutmosis, Echnaton, Toetanchamon en Ramses vertellen de glorie van het land van de Nijl. Een Engelsman vraagt: „Met welke heersersfiguur uit het oude Egypte zoudt u Nasser willen vergelijken?" De professor heeft deze vraag niet verwacht. Hij geeft geen direkt antwoord. „Nasser? Een nieuwe Echnaton, die Egypte tot een nieuw geloof dwong? Zeker niet. Een nieuwe farao Ramses, die een groot rijk regeerde? Een nieuwe Saladin, die de Kruisvaarders uit het westen versloeg en vanuit Cairo de Arabische wereld beheerste?". De profes sor liet het voor de groep daarbij. Later zei hij tot vier van ons: „Ik kon straks mijn mening niet zeggen. Wat ik echt van Nasser denkt? Hij droomt van een sterke Arabische macht. Hij wil een farao en Sa ladin tegelijk zijn. Nasser wil teveel. Hij wil alles ineens: een wel varende staat en grote politieke en militaire macht. Dat is teveel voor Nasser. Het'is ook teveel gevraagd van Egypte". Is het huidige avontuur van Nasar in het Midden-Oosten weer teveel ge vraagd van Egypte? Economisch gezien' moet deze vraag bevestigd beant woord worden. Alleen al de weinig succesvolle oorlog in Jemen, waar Egypte 60.000 van zijn beste troepen gestationeerd heeft, kost Nasser twee miljoen gulden per dag: een te zware last op een toch al niet ruime begroting. Er is de laatste dagen nog al eens verondersteld, dat Nasser met zijn huidige offensief in het Midden-Oos ten de aandacht van de Egyptenaren wil afleiden om de slechte econo mische toestand in zijn land te camou fleren. Ofschoon deze factor wellicht meespeelt in Nassers politieke ma noeuvres, is hij niet de oorzaak van de crisis in het Midden-Oosten. Ogenschijnlijk is de oorzaak van de crisis in het TIabije-Oosten de al ja renlange vijandige verhouding tussen Israël en de Arabische landen, die de vernederende afstraffing door Israël tijdens de Suez-crisis van 1965 nog lang niet vergeten zijn. Willen de Arabische landen wraak nemen? Ofschoon al deze feiten een rol spelen in het politieke gedrag van de Arabische landen, ligt de werkelijke oorzaak van de huidige explosieve toestand in het Midden-Oos ten in een machtsstrijd tussen de Arabi sche landen onderling. In feite wordt die strijd geleverd tussen Syrië en Egypte, die beiden het leiderschap op eisen van de Arabische revolutie. FEISALNog eens leider wgga Toen vorige wee* maandag tn Egypte grootscheepse troepenbewegingen ge signaleerd werden, maakte Nasser daar van geen geheim. Integendeel zelfs. Radio-Cairo gaf er elk uur uitvoerige berichten over. De troepenverplaatsin gen werden dan ook noch door Israël noch door vele Arabische landen op gevat als een voorbereiding op een oorlog. Israël reageerde aanvankelijk nauwelijks en vertoonde zeker geen te kenen van paniek of angst. Ofschoon vele Arabische landen moord en brand schreeuwden en dreigden „Israël de laatste definitieve slag toe te brengen", deed de gehele sfeer eerder aan een „papieren" oorlog denken dan aan een ernstige dreiging. Men wist van Syrië, dat het geen oorlog met Israël zou kunnen riskeren. Ook van Nasser kon men moeilijk aannemen, dat hij een slag op twee fronten zou aandurven, omdat een groot deel van zijn troepen zijn betrokken bij de strijd in Jemen. Deze week echter verslechterde de si tuatie aanzienlijk, omdat Israël ge dwongen werd troepen- naar de grens met Egypte te sturen, nadat de secre taris-generaal van de Verenigde Naties, Oe Thant, was ingegaan op de eis van Nasser de „Blauwe Baretten" van de VN terug te trekken langs de 187 kilo meter lange grens tussen Israël en Egypte. De grote machten zagen plotse ling het risico van een echt conflict, dat hén direct zou kunnen confron teren in dit gebied, waar de belangen zowel van Rusland als Amerika zeer groot zijn. Dit alles was een zeer verrassende ontwikkeling. De Arabieren wilden na melijk niet gezamenlijk en eensgezind ten strijde trekken tegen hun aarts vijand Israël, maar zij wilden hun on derlinge rivaliteit uitspelen door Israël te gebruiken ais een wapen tegen al kaar. QM een indruk te krijgen van de landen, die direct of Indirect bfj het dreigende geschil In het Midden- Oosten betrokken zijn, deze kaart van de Arabische wereld. De landen van het Midden-Oosten zijn stuk voor stuk zwak. Men kan groepen van staten onderscheiden, maar bondgenootschappen veranderen met de regelmaat van de klok. De landen van het Midden-Oosten zijn slechts eensgezind in hun haat tegen Israël De landen van het Midden-Oosten zijn: Egypte: 26 miljoen inwoners (oppervlakte 30 maal Nederland); Libanon 1,62 miljoen Inwoners (1/3); Syrië 4,65 miljoen Inwoners (6); Jor danië 1,69 miljoen Inwoners (3); Irak 6,5 miljoen inwoners (20)Saoedl- Arabië 6,5 miljoen Inwoners (70) Jemen 4,5 miljoen Inwoners (6); Is raël ongeveer 3 miljoen Inwoners (2/3). v kig met het revolutionaire elani van de Syriërs en hun onverantwoordelijke aanslagen op Israël, die overigens niet altijd vanaf Syrisch grondgebied wer den uitgevoerd. Dit is waarschijnlijk de reden waarom Nasser zich In zijn jongste avontuur in het Midden-Oos ten heeft gestort. Syrië en Israël hebben elkaar al lang het leiderschap in de Arabische wereld betwist. Als kleiner land heeft Syrië met fanatieke aanslagen probe ren goed te maken waar het in militai re macht tekort schoot. De strijd om de eerste plaats ln de Arabische wereld ontbrandde echter pas goed, nadat in 1966 een linkse regering via een bloedige coup aan de macht kwam. Sindsdien heeft Syrië alios gedaan om Nasser van de Ara bische troon te stoten. Voor een goed inzicht in de Ara bische politieke verhoudingen, wat meer achtergronden over de relaties tussen Syrië en Israël en over de laat ste staatsgreep in het eerste land ln 1966. Er ls geen enkel land ln het Mid den-Oosten dat zoveel van politieke kleur verwisselt als Syrië. Nu eens pro-Nasser, dan weer anti-Nasser ls het land sinds het in 1949 zijn onafhan kelijkheid verwierf een broeinest van onrust gebleven. De serie staatsgre pen in het onafhankelijke Syrië be gon in 1954, In dit jaar zette het le ger de legerbrigadier Adib Shiskakly aan de kant. Een jaar later werd het legerbewind overgenomen door een burgerregering, gevormd uit le den van de machtige Baaith Renaisan- ce Partij. In 1958 vormde Syrië met Egypte de Verenigde Arabische Repu bliek. Nasser droom van één grote Arabische Liga werd verstoord in 1961, toen een sterke anti-Nassergroep en Syrië de regering dwong uit de VAR te treden. Nasser zat intussen niet stil. In 1963 slaagde in Syrië een pro-Nas ser coup en ook in Irak (moord op Kassem) werd de anti-Nasser rege ring aan de kant gezet. Voor het eerst in vijfhonderd jaar streefden de drie belangrijkste Arabische staten eenzelfde politiek na: Irak, Egypte en Syrië. De betrekkelijke rust in Sy rië duurde niet lang. In 1965 trachtte generaal Salah Jadid de ..sterke man" van Syrië, Amin Hafez aan de kant te zetten Hafez bleef overeind, maar moest zijn regering zuiveren van Jadid-ele- menten. Hafez afgezet en in de gevangenis ge gooid. De staatsgreep kostte aan vijf honderd mensen het leven. Jadid, die na de coup op de achtergrond bleef, maar nog steeds de feitelijke macht in handen heeft, maakte er van meet af aan geen geheim van. dat hij Nas ser het leiderschap van de Arabische revolutie wilde ontnemen. Zijn metho de: terrorisme en guerilla-aetiviteiten. De acties van Syrië bleven niet alleen beperkt tot Israël, maar waren overi gens gericht tegen andere Arabische landen. Zijn voornaamste mikpunten: koning Hoessein van Jordanië, koning Feisal van Saoedi Arabië, de premier van Irak en natuurlijk de Israëliërs. De buitenlandse politiek van Jadid wordt gekenmerkt door een harde anti-wes terse houding. Hét voornaamste doel van Jadid binnenlands: de nationalisa tie van alles en iedereen in het Mid den-Oosten. Ofschoon Jadid c.s. Nasser veraf schuwen vanwege zijn „zachte" politiek en proberen de hegemonie in de Ara bische wereld over te nemen. Syrië niettemin gedwongen met Nasser sa men te werken. Maar zelfs Egypte, lange tijd het centrum van revolu tionair elan in 't Midden-Oosten maak te zich zorgen over de drieste daden van de regering in Damascus. Daarom sloot Nasser in november 1966 een veiligheids verdrag met Syrië teneinde de Syriërs wat te kunnen matigen ln hun acties. Sinds 1966 schreeuwen de Syriërs om een ..bevrijdingsoorlog" tegen Isra el. De goed gewapende Israëliërs, heb ben de terroristendaden van de Sy riërs (niet altijd uitgevoerd vanuit Sy rië) steeds beheerst afgestraft. In no vember vorig jaar waarschuwde Is raël Syrië indirect, toen het een dorp op Jordaans grondgebied met de grond gelijk maakte. De Israëlische aanval was uitgelokt door Syrië. Zes weken geleden waarsohuwden de Israëliërs direct door zes Syrische Mig-straalja gers neer te schieten in een grens incident. Twee weken geleden, na een nieuwe guerilla-aanval, verklaarde de Israëlische stafchef, dat hij dacht over een aanval op de Syrische hoofd stad Damascus. plannen tegen Israël te bespreken al vorens tot actie over te gaan. De Sy riërs kwamen de belofte niet na. Wellicht heeft Nasser teen begre pen, dat hem niets anders te doen stond dan de terugtrekking van de V.N.-troepen tussen Israël en Egypte te eisen, want zo lang deze troepen er zouden zijn, zou iedere vijandige kreet aan het adres van Israël totaal geen indruk maken op de Syriërs Deze beslissing moet Nasser erg zwaar gevallen zijn. Egypte staat na melijk op dit moment niet alleen te genover Israëlische troepen, maar moet ook rekening houden met Sy rische guerilla's (het Palestijnse be- vrijdAn®sfmxnt, die vanaf Egyptisch grondgebied acties kunnen onderne men tegen Israël. Een ernstig inci dent zou Israël kunnen ver-ledden tot een aanval op Syrië, waarbij Egypte niet afzijdig zou kunnen blijven. Door het terugtrekken van de V.N- troepen heeft Nasser nog een andere moeilijke beslissing moeten nemen. Zo lang de „Blauwe Baretten" aan de mond van de Golf van Akaba gele gerd waren, voeren Israëlisdie schepen ongehinderd door de Golf, de enige uit gang voor de Israëliërs van de haven van Eilat naar de Straat van Tiran (die nu beheerst wordt door Egypti sche troepen) en de Rode Zee- Volgens d* laatste berichten Egypte nu bezig de Golf van Akaba te blokkeren. Als Nasser zijn woorden waar maakt en de Israëliërs de vrije toegang tot de golf belet, kam ec een zeer ernstige situatie ontstaan. De Is raëliërs hebben namelijk steeds ge zegd, dat zij de doorgang naar de Rode Zee gewapenderhand zullen for ceren. als Egypte ooit mocht beslui ten, de Golf af te sluiten. Het risico van oorlog is hiermee weer groter ge worden. Nasser heeft zich met dit alles in een moeilijk parket gemanoeuvreerd. De harde woorden van de eerste dagen van de crisis zijn wat afgezwakt, maar de Arabische politieke besluiten heb ben een gevaarlijke toestand gescha pen. Het is niet onmogelijk, dat Nas ser probeert op het allerlaatste mo ment een compromis te bereiken met Oe Thant over de VN-troepen. IADIÜ L°nken naar Peking De belangrijkste Arabische hoofdrol spelers kan men verdelen in twee groe pen: de revolutionairen", die Nasser als leider accepteren en de reactio nairen" (conservatieven in onze ogen), die koning Feisal van Saoedi-Arabië als hun leider beschouwen. Deze groe pen doen hun best om elkaar te over treffen in anti-Israëlische propaganda en acties. De acties tegen Israël zijn dan ook veelal bedoeld als een middel om de hegemonie in de Arabische wereld te veroveren. Nasser was al lang niet erg geluk- Het conflict tussen Hafez en Jadid werd veroorzaakt door een breuk in de Baath Partij tussen gematigden (Ha- fez) en radicalen (Jadid). Hafez zocht nauwere contacten met Egypte, Ja did eiste een breuk met Nassers land. Hafez wilde een niet-aanvalsverdrag met de ander Arabische staten, Jadid wenste geen verdrag om zijn handen vrij te houden. Hafez voelde voor een gematigd socialisme in Russische stijl Jadid wilde de Chinese vorm van so cialisme. In maart 1966 kwam het weer tot een conflict tussen Hafez en Jadid, maar deze keer werd de gematigde Dit was het polnt-of-no-ret-urn - voor Nasser. Hij werd op een voor hem ongelegen moment gedwongen partlf voor Syrië te kiezen. Zou hij niet voor Syrië hebben gekozen (waartoe de Syriërs hem uitdaagden), dan zou hij hebben moeten afzien van zijn leidersrol in de Arabische wereld. Dit zou teveel gevraagd zijn van de man, die zichzelf opgewoipen heeft als de grote revolutionaire leider in het Midden-Oosten. Nassers ruimte voor handelen was beperkt. De Egyptische leider teken de in november 1966 een veiligheids- pakt met Syrië in de hoop de Syriërs beter te kunnen controleren bij hun steeds grimmiger wordende acties op Israëlisch gebied. Bij de onderteke ning van het pakt beloofden de Syriërs Nasser inderdaad in de toekomst alle Er ls nog een andere mogelijkheid. De rust in het Midden-Oosten zou ermee gediend zijn, als de huidige regering in Syrië verdwijnt. Het zou dus niet onmogelijk zijn (deze veronderstelling is van David Holden van de Londense Times), dat Nasser bezig is een com plot te vormen om Jadid c.s. in Syrië te doen verdwijnen. Zolang deze onverzoenlijke linkse An gering aan de macht is,, kan er van rust in het Midden-Oosten geen sprake zijn. De verdwijning van die rege ring zou merkwaardigerwijze de belangen dienen van twee aarts vijanden in het Midden-Oosten dit van Nasser en die van Israël MJU&JiJ. l^hkaloni EEN KEIJZERTAPIJT vanaf 26 POSTBUS 39 - HILVERSUM (Van onze redactie binnenland) AMSTERDAM De bevolking van Nederland zal in het jaar 200» ongeveer 21 miljoen bedragen. Het consumptie- peil per hoofd van de bevolking ral dan ongeveer 10 procent hoger zijn dan het huidige peil in de Ver. Staten. Het gemiddelde reële inkomen zal in dat Jaar 22.000 gulden bedragen, sociale lasten inbegrepen, tegen ongeveer 9000 gulden in 1965. Dit zijn een aantal conclusies die prof. C. A. van den Beid, directeur van het Centraal Planbureau, naar voren bracht in zijn preadvies voor de 185e Jaarvergadering van de Nederlandse Maatschappij yoor Nijverheid en Han del. Naast de toename van de consumptie zal er een verdere verkorting van de arbeidsduur optreden, aldus prof. Van den Beid, die ziet aankomen dat er ln 2000 nog maar 38 uur per week gewerkt zal worden. (ADVERTENTIE) ÜUN MODERNjvan I (de enige échte speci.ialzajk) i,.T,ii)i('l,i.in 59 Brei j Tel 0 1-600 3U9(i Bei ul bdi'ijl e i/e -iiiviboiir i DEN HAAG Op de pensioenen van bepaalde Surinaamse en Nederlands- Antllltaanse ambtenaren en leerkrach ten van het bijzonder onderwijs en op de pensioenen van hun weduwen en wezen, kan ten laste van de Nederland- se schatkist een toeslag worden ver leend. Dit blijkt uit een koninklijk besluit dat gisteren in het staatsblad is ver schenen. In grote trekken komt de re geling erop neer, dat de bedoelde „overzeese" pensioenen zodanig worden aangevuld, dat zij overeenkomen met het pensioen dat op grond van een ge lijkwaardige Nederlandse betrekking zou worden genoten. Nu zou je denken dat Nederland zo'n proper en schoongeveegd land is. Buitenlandse toeristen doen ons bijna geloven dat dit ongeveer onze enige goede eigenschap is. Dat is dan verleden tijd, tenminste als we de landelijk presidente van de Ne derlandse Bond van Plattelands vrouwen, mevrouw J. Visser, mo gen geloven. Op de voorjaarsverga dering in Utrecht vroeg zij zich af of er niet een keurkorps van jeug dige papierprikkers in het leven ge roepen kon worden, want, zo zei ze, ons land vervuilt met de dag. Kolonel S. H. Hoogterp heeft mooie dingen gezegd in KVP-'67, het maandblad van deze partij. Voor de vredesoperaties van de Verenigde Naties hebben wij troepeneenheden klaar staan, zegt hij. „Dit hoort ook tot de vredeshandhaving. Op het voorkomen van een grote oorlog. In die richting wordt bij de militair het besef gekweekt: daarvoor zijn we óók". Mooi en vredelievend. Maar het valt wel ongelukkig, wan neer net een VN-vredesmacht uit het broeinest van het Midden-Oosten op verzoek van Egypte wordt terug getrokken, wat de spanning daar be hoorlijk heeft verhoogd. Noodkreet, gelezen in het Lim burgs Dagblad: „Verloren: Sport- vliegtuig m. motor, woensdagmor gen plm. 11 uur richting Hopelerweg Molenberg te Kerkrade. Kleur wit, romp rood. Eerlijke vinder wordt be. loond". Met een vliegTeisje? Tijdens de recente pro-Rood-Chlne. se demonstraties in Hongkong schal de de communistische propaganda door luidsprekers op straat. De auto riteiten grepen effectief in: eveneens via luidsprekers overstemde men de propaganda-kreten met keihard mu ziek. Een aardig voorbeeld hoe het gezag geweldloos kan ingrijpen. Het zal daar overigens wel een herrie geweest zijn. Over demonstraties gesproken. In de laatste Vietnam-demonstratie in Amsterdam (zondag) werd ook een doek met: „Hou op met die bomme, verdomme". Moest ineens denken aan een iets vriendelijker variant, een versje, als ik me niet vergis, van Poot. Het zijn woorden van een (ho peloos) verliefde jongeman: „Hier... blomme, pak an, verdomme". Veldmaarschalk Montgomery is de politiek beu. Hij zei onlangs: „Ik heb een groot deel van mijn leven ge vochten tegen de Duitsers en tegen de politici. Maar het is veel gemak kelijker tegen de Duitsers te vech ten". De Russische krant Izwestia heeft gemeld dat een conservenfabriek in de stad Tiraspol met een voorraad van 16 miljoen vleesconservenblikjes zit te kijken. Ze kunnen niet verkocht worden, omdat er geen etiketten zijn. Ze zijn wel besteld, maar dit moet via een ministerie in Moskou, dat weer toestemming nodig heeft van het staatscomité voor het drukkerij- wezen. Zo vreemd is het ook weer niet, want bij de Russen weet je wel vaker niet wat voor vlees je in de kuip hebt. Wist u dat zoute drop praktisch alleen in Nederland wordt gegeten? Zijn we nog niet pittig genoeg? De zangeres zonder naam heeft een gouden plaat gewonnen. Het mag geen naam hebben. MERIJN (ADVERTENTIE) Een sportieve klein- beeldcamera met een lichtsterk objectief, "alles in één" snel- transport, grote lijn- kaderzoeker, sluiter tijden 1/30-1/300 sec. Deze camera staat in zijn prijsklas se veruit aan de top.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1967 | | pagina 7