ISRAEL scharnier in grimmige
Arabische
machtsstrijd
extra
50
DE ARABISCHE WERELD
M2
In jaar 2000
verdienen we
gem. f 22.000
cpOKfJiedt...en.
Wm...
Erzijnerachtï
DAGBLAD DE STEM VAN DONDERDAG 25 MEI 196T
Geen paniek
Pro- en anti-Nasser
Zorgen
Risico groter
Ongelegen
Twee groepen
Breuk
Complot
kamerbreed
J
Prof. Van den Beid
UZLLr keuken-komfort
i 't keukencentrum
Overzeese pensioenen
worden aangevuld
I )e^e|yd
xeW«
Dit is de
SPORTSMAN
prontor 300
50
82
ILF0RD SPORTSMAN camera's
sterk favoriet!
NASSER i Moeilijke keus
Anarchie, coups, tegen-coups, relletjes, woedende
menigten. Dat is sinds twintig jaar de kaleido-
scoop van het Midden-Oosten.
Twintig jaar: twee oorlogen en meer dan dertig gewa
pende opstanden. Premiers, koningen en prinsen ge
lyncht in nauwe straten. Duizenden politici en legerof
ficieren onthoofd, neergeschoten of opgehangen.
Duizenden studenten en arbeiders koelbloedig neerge-
maaid door mitrailleurs.
Een nieuwe crisis in het Midden-Oosten dreigt de we
reldvrede in gevaar te brengen. Wat zijn de achter
gronden van deze crisis? Willen de Arabische landen
voor eens en voorgoed hun aartsvijand Israël vernie
tigen?
Wie zijn de hoofdrolspelers in de drama's, die het
Midden-Oosten wekelijks op de voorpagina's van de
kranten brengen? Op deze en andere vragen geeft
onderstaand artikel van een van onze redacteuren een
antwoord.
(ADVERTENTIE)
v.nultonïl
Vijfentachtig procent van Israels grenzen bestaan uit lands
grenzen met statendie vijandig staan tegenover Israël. De
zeegrenzen zijn betrekkelijk korte kusten, die gemakkelijk kunnen
worden geblokkeerd.
Het huidige geschil tussen Israël en de Arabische landen is
thans geconcentreerd rond de Golf van Akaba. De Negev-
woestijn vormt ongeveer een driehoek met Eilat Israëlische
haven) als toppunt. Op dat punt is de Israëlische grens slechts
11 kilometer breed.
(Van onze redactie buitenland)
Anderhalf jaar geleden in Cairo. Een professor in de kunstgeschie
denis gidst een groep Engelse en Australische toeristen, waar
van ik deel uitmaakt, door het Egyptisch oudheidkundig mu
seum. De historie van het oude Egypte herleeft. Tekeningen, grafste
nen en mummies van Thutmosis, Echnaton, Toetanchamon en Ramses
vertellen de glorie van het land van de Nijl.
Een Engelsman vraagt: „Met welke heersersfiguur uit het oude
Egypte zoudt u Nasser willen vergelijken?"
De professor heeft deze vraag niet verwacht. Hij geeft geen direkt
antwoord. „Nasser? Een nieuwe Echnaton, die Egypte tot een nieuw
geloof dwong? Zeker niet. Een nieuwe farao Ramses, die een groot rijk
regeerde? Een nieuwe Saladin, die de Kruisvaarders uit het westen
versloeg en vanuit Cairo de Arabische wereld beheerste?". De profes
sor liet het voor de groep daarbij. Later zei hij tot vier van ons: „Ik
kon straks mijn mening niet zeggen. Wat ik echt van Nasser denkt?
Hij droomt van een sterke Arabische macht. Hij wil een farao en Sa
ladin tegelijk zijn. Nasser wil teveel. Hij wil alles ineens: een wel
varende staat en grote politieke en militaire macht. Dat is teveel voor
Nasser. Het'is ook teveel gevraagd van Egypte".
Is het huidige avontuur van Nasar in het Midden-Oosten weer teveel ge
vraagd van Egypte? Economisch gezien' moet deze vraag bevestigd beant
woord worden. Alleen al de weinig succesvolle oorlog in Jemen, waar Egypte
60.000 van zijn beste troepen gestationeerd heeft, kost Nasser twee miljoen
gulden per dag: een te zware last op een toch al niet ruime begroting.
Er is de laatste dagen nog al eens
verondersteld, dat Nasser met zijn
huidige offensief in het Midden-Oos
ten de aandacht van de Egyptenaren
wil afleiden om de slechte econo
mische toestand in zijn land te camou
fleren. Ofschoon deze factor wellicht
meespeelt in Nassers politieke ma
noeuvres, is hij niet de oorzaak van
de crisis in het Midden-Oosten.
Ogenschijnlijk is de oorzaak van de
crisis in het TIabije-Oosten de al ja
renlange vijandige verhouding tussen
Israël en de Arabische landen, die de
vernederende afstraffing door Israël
tijdens de Suez-crisis van 1965 nog lang
niet vergeten zijn. Willen de Arabische
landen wraak nemen? Ofschoon al deze
feiten een rol spelen in het politieke
gedrag van de Arabische landen, ligt
de werkelijke oorzaak van de huidige
explosieve toestand in het Midden-Oos
ten in een machtsstrijd tussen de Arabi
sche landen onderling. In feite wordt
die strijd geleverd tussen Syrië en
Egypte, die beiden het leiderschap op
eisen van de Arabische revolutie.
FEISALNog eens leider
wgga
Toen vorige wee* maandag tn Egypte
grootscheepse troepenbewegingen ge
signaleerd werden, maakte Nasser daar
van geen geheim. Integendeel zelfs.
Radio-Cairo gaf er elk uur uitvoerige
berichten over. De troepenverplaatsin
gen werden dan ook noch door Israël
noch door vele Arabische landen op
gevat als een voorbereiding op een
oorlog. Israël reageerde aanvankelijk
nauwelijks en vertoonde zeker geen te
kenen van paniek of angst. Ofschoon
vele Arabische landen moord en brand
schreeuwden en dreigden „Israël de
laatste definitieve slag toe te brengen",
deed de gehele sfeer eerder aan een
„papieren" oorlog denken dan aan een
ernstige dreiging. Men wist van Syrië,
dat het geen oorlog met Israël zou
kunnen riskeren. Ook van Nasser kon
men moeilijk aannemen, dat hij een
slag op twee fronten zou aandurven,
omdat een groot deel van zijn troepen
zijn betrokken bij de strijd in Jemen.
Deze week echter verslechterde de si
tuatie aanzienlijk, omdat Israël ge
dwongen werd troepen- naar de grens
met Egypte te sturen, nadat de secre
taris-generaal van de Verenigde Naties,
Oe Thant, was ingegaan op de eis van
Nasser de „Blauwe Baretten" van de
VN terug te trekken langs de 187 kilo
meter lange grens tussen Israël en
Egypte. De grote machten zagen plotse
ling het risico van een echt conflict,
dat hén direct zou kunnen confron
teren in dit gebied, waar de belangen
zowel van Rusland als Amerika zeer
groot zijn.
Dit alles was een zeer verrassende
ontwikkeling. De Arabieren wilden na
melijk niet gezamenlijk en eensgezind
ten strijde trekken tegen hun aarts
vijand Israël, maar zij wilden hun on
derlinge rivaliteit uitspelen door Israël
te gebruiken ais een wapen tegen al
kaar.
QM een indruk te krijgen van de
landen, die direct of Indirect bfj
het dreigende geschil In het Midden-
Oosten betrokken zijn, deze kaart
van de Arabische wereld.
De landen van het Midden-Oosten
zijn stuk voor stuk zwak. Men kan
groepen van staten onderscheiden,
maar bondgenootschappen veranderen
met de regelmaat van de klok. De
landen van het Midden-Oosten zijn
slechts eensgezind in hun haat tegen
Israël
De landen van het Midden-Oosten
zijn: Egypte: 26 miljoen inwoners
(oppervlakte 30 maal Nederland);
Libanon 1,62 miljoen Inwoners (1/3);
Syrië 4,65 miljoen Inwoners (6); Jor
danië 1,69 miljoen Inwoners (3); Irak
6,5 miljoen inwoners (20)Saoedl-
Arabië 6,5 miljoen Inwoners (70)
Jemen 4,5 miljoen Inwoners (6); Is
raël ongeveer 3 miljoen Inwoners
(2/3). v
kig met het revolutionaire elani van
de Syriërs en hun onverantwoordelijke
aanslagen op Israël, die overigens niet
altijd vanaf Syrisch grondgebied wer
den uitgevoerd. Dit is waarschijnlijk de
reden waarom Nasser zich In zijn
jongste avontuur in het Midden-Oos
ten heeft gestort.
Syrië en Israël hebben elkaar al
lang het leiderschap in de Arabische
wereld betwist. Als kleiner land heeft
Syrië met fanatieke aanslagen probe
ren goed te maken waar het in militai
re macht tekort schoot.
De strijd om de eerste plaats ln de
Arabische wereld ontbrandde echter
pas goed, nadat in 1966 een linkse
regering via een bloedige coup aan de
macht kwam. Sindsdien heeft Syrië
alios gedaan om Nasser van de Ara
bische troon te stoten.
Voor een goed inzicht in de Ara
bische politieke verhoudingen, wat
meer achtergronden over de relaties
tussen Syrië en Israël en over de laat
ste staatsgreep in het eerste land ln
1966.
Er ls geen enkel land ln het Mid
den-Oosten dat zoveel van politieke
kleur verwisselt als Syrië. Nu eens
pro-Nasser, dan weer anti-Nasser ls
het land sinds het in 1949 zijn onafhan
kelijkheid verwierf een broeinest van
onrust gebleven. De serie staatsgre
pen in het onafhankelijke Syrië be
gon in 1954, In dit jaar zette het le
ger de legerbrigadier Adib Shiskakly
aan de kant. Een jaar later werd
het legerbewind overgenomen door
een burgerregering, gevormd uit le
den van de machtige Baaith Renaisan-
ce Partij. In 1958 vormde Syrië met
Egypte de Verenigde Arabische Repu
bliek. Nasser droom van één grote
Arabische Liga werd verstoord in 1961,
toen een sterke anti-Nassergroep en
Syrië de regering dwong uit de VAR
te treden. Nasser zat intussen niet stil.
In 1963 slaagde in Syrië een pro-Nas
ser coup en ook in Irak (moord op
Kassem) werd de anti-Nasser rege
ring aan de kant gezet. Voor het eerst
in vijfhonderd jaar streefden de
drie belangrijkste Arabische staten
eenzelfde politiek na: Irak, Egypte
en Syrië. De betrekkelijke rust in Sy
rië duurde niet lang. In 1965 trachtte
generaal Salah Jadid de ..sterke man"
van Syrië, Amin Hafez aan de kant te
zetten Hafez bleef overeind, maar moest
zijn regering zuiveren van Jadid-ele-
menten.
Hafez afgezet en in de gevangenis ge
gooid. De staatsgreep kostte aan vijf
honderd mensen het leven. Jadid, die
na de coup op de achtergrond bleef,
maar nog steeds de feitelijke macht
in handen heeft, maakte er van meet
af aan geen geheim van. dat hij Nas
ser het leiderschap van de Arabische
revolutie wilde ontnemen. Zijn metho
de: terrorisme en guerilla-aetiviteiten.
De acties van Syrië bleven niet alleen
beperkt tot Israël, maar waren overi
gens gericht tegen andere Arabische
landen.
Zijn voornaamste mikpunten: koning
Hoessein van Jordanië, koning Feisal
van Saoedi Arabië, de premier van
Irak en natuurlijk de Israëliërs. De
buitenlandse politiek van Jadid wordt
gekenmerkt door een harde anti-wes
terse houding. Hét voornaamste doel
van Jadid binnenlands: de nationalisa
tie van alles en iedereen in het Mid
den-Oosten.
Ofschoon Jadid c.s. Nasser veraf
schuwen vanwege zijn „zachte" politiek
en proberen de hegemonie in de Ara
bische wereld over te nemen. Syrië
niettemin gedwongen met Nasser sa
men te werken. Maar zelfs Egypte,
lange tijd het centrum van revolu
tionair elan in 't Midden-Oosten maak
te zich zorgen over de drieste daden
van de regering in Damascus. Daarom
sloot Nasser in november 1966 een
veiligheids verdrag met Syrië teneinde
de Syriërs wat te kunnen matigen
ln hun acties.
Sinds 1966 schreeuwen de Syriërs
om een ..bevrijdingsoorlog" tegen Isra
el. De goed gewapende Israëliërs, heb
ben de terroristendaden van de Sy
riërs (niet altijd uitgevoerd vanuit Sy
rië) steeds beheerst afgestraft. In no
vember vorig jaar waarschuwde Is
raël Syrië indirect, toen het een dorp
op Jordaans grondgebied met de grond
gelijk maakte. De Israëlische aanval
was uitgelokt door Syrië. Zes weken
geleden waarsohuwden de Israëliërs
direct door zes Syrische Mig-straalja
gers neer te schieten in een grens
incident. Twee weken geleden, na een
nieuwe guerilla-aanval, verklaarde de
Israëlische stafchef, dat hij dacht
over een aanval op de Syrische hoofd
stad Damascus.
plannen tegen Israël te bespreken al
vorens tot actie over te gaan. De Sy
riërs kwamen de belofte niet na.
Wellicht heeft Nasser teen begre
pen, dat hem niets anders te doen
stond dan de terugtrekking van de
V.N.-troepen tussen Israël en Egypte
te eisen, want zo lang deze troepen
er zouden zijn, zou iedere vijandige
kreet aan het adres van Israël totaal
geen indruk maken op de Syriërs
Deze beslissing moet Nasser erg
zwaar gevallen zijn. Egypte staat na
melijk op dit moment niet alleen te
genover Israëlische troepen, maar
moet ook rekening houden met Sy
rische guerilla's (het Palestijnse be-
vrijdAn®sfmxnt, die vanaf Egyptisch
grondgebied acties kunnen onderne
men tegen Israël. Een ernstig inci
dent zou Israël kunnen ver-ledden tot
een aanval op Syrië, waarbij Egypte
niet afzijdig zou kunnen blijven.
Door het terugtrekken van de V.N-
troepen heeft Nasser nog een andere
moeilijke beslissing moeten nemen. Zo
lang de „Blauwe Baretten" aan de
mond van de Golf van Akaba gele
gerd waren, voeren Israëlisdie schepen
ongehinderd door de Golf, de enige uit
gang voor de Israëliërs van de haven
van Eilat naar de Straat van Tiran
(die nu beheerst wordt door Egypti
sche troepen) en de Rode Zee-
Volgens d* laatste berichten
Egypte nu bezig de Golf van Akaba
te blokkeren. Als Nasser zijn woorden
waar maakt en de Israëliërs de vrije
toegang tot de golf belet, kam ec een
zeer ernstige situatie ontstaan. De Is
raëliërs hebben namelijk steeds ge
zegd, dat zij de doorgang naar de
Rode Zee gewapenderhand zullen for
ceren. als Egypte ooit mocht beslui
ten, de Golf af te sluiten. Het risico
van oorlog is hiermee weer groter ge
worden.
Nasser heeft zich met dit alles in een
moeilijk parket gemanoeuvreerd. De
harde woorden van de eerste dagen
van de crisis zijn wat afgezwakt, maar
de Arabische politieke besluiten heb
ben een gevaarlijke toestand gescha
pen. Het is niet onmogelijk, dat Nas
ser probeert op het allerlaatste mo
ment een compromis te bereiken met
Oe Thant over de VN-troepen.
IADIÜ
L°nken naar Peking
De belangrijkste Arabische hoofdrol
spelers kan men verdelen in twee groe
pen: de revolutionairen", die Nasser
als leider accepteren en de reactio
nairen" (conservatieven in onze ogen),
die koning Feisal van Saoedi-Arabië
als hun leider beschouwen. Deze groe
pen doen hun best om elkaar te over
treffen in anti-Israëlische propaganda
en acties. De acties tegen Israël zijn
dan ook veelal bedoeld als een middel
om de hegemonie in de Arabische
wereld te veroveren.
Nasser was al lang niet erg geluk-
Het conflict tussen Hafez en Jadid
werd veroorzaakt door een breuk in
de Baath Partij tussen gematigden (Ha-
fez) en radicalen (Jadid). Hafez zocht
nauwere contacten met Egypte, Ja
did eiste een breuk met Nassers land.
Hafez wilde een niet-aanvalsverdrag
met de ander Arabische staten, Jadid
wenste geen verdrag om zijn handen
vrij te houden. Hafez voelde voor een
gematigd socialisme in Russische stijl
Jadid wilde de Chinese vorm van so
cialisme.
In maart 1966 kwam het weer tot
een conflict tussen Hafez en Jadid,
maar deze keer werd de gematigde
Dit was het polnt-of-no-ret-urn - voor
Nasser. Hij werd op een voor hem
ongelegen moment gedwongen partlf
voor Syrië te kiezen. Zou hij niet
voor Syrië hebben gekozen (waartoe
de Syriërs hem uitdaagden), dan zou
hij hebben moeten afzien van zijn
leidersrol in de Arabische wereld.
Dit zou teveel gevraagd zijn van de
man, die zichzelf opgewoipen heeft
als de grote revolutionaire leider in
het Midden-Oosten.
Nassers ruimte voor handelen was
beperkt. De Egyptische leider teken
de in november 1966 een veiligheids-
pakt met Syrië in de hoop de Syriërs
beter te kunnen controleren bij hun
steeds grimmiger wordende acties op
Israëlisch gebied. Bij de onderteke
ning van het pakt beloofden de Syriërs
Nasser inderdaad in de toekomst alle
Er ls nog een andere mogelijkheid. De
rust in het Midden-Oosten zou ermee
gediend zijn, als de huidige regering
in Syrië verdwijnt. Het zou dus niet
onmogelijk zijn (deze veronderstelling
is van David Holden van de Londense
Times), dat Nasser bezig is een com
plot te vormen om Jadid c.s. in Syrië
te doen verdwijnen.
Zolang deze onverzoenlijke linkse An
gering aan de macht is,, kan er van
rust in het Midden-Oosten geen sprake
zijn.
De verdwijning van die rege
ring zou merkwaardigerwijze de
belangen dienen van twee aarts
vijanden in het Midden-Oosten
dit van Nasser en die van Israël
MJU&JiJ.
l^hkaloni
EEN KEIJZERTAPIJT
vanaf
26
POSTBUS 39 - HILVERSUM
(Van onze redactie binnenland)
AMSTERDAM De bevolking van
Nederland zal in het jaar 200» ongeveer
21 miljoen bedragen. Het consumptie-
peil per hoofd van de bevolking ral dan
ongeveer 10 procent hoger zijn dan het
huidige peil in de Ver. Staten.
Het gemiddelde reële inkomen zal in
dat Jaar 22.000 gulden bedragen, sociale
lasten inbegrepen, tegen ongeveer 9000
gulden in 1965.
Dit zijn een aantal conclusies die
prof. C. A. van den Beid, directeur van
het Centraal Planbureau, naar voren
bracht in zijn preadvies voor de 185e
Jaarvergadering van de Nederlandse
Maatschappij yoor Nijverheid en Han
del.
Naast de toename van de consumptie
zal er een verdere verkorting van de
arbeidsduur optreden, aldus prof. Van
den Beid, die ziet aankomen dat er ln
2000 nog maar 38 uur per week gewerkt
zal worden.
(ADVERTENTIE)
ÜUN
MODERNjvan
I (de enige échte speci.ialzajk)
i,.T,ii)i('l,i.in 59 Brei j Tel 0 1-600 3U9(i
Bei ul bdi'ijl e
i/e -iiiviboiir i
DEN HAAG Op de pensioenen van
bepaalde Surinaamse en Nederlands-
Antllltaanse ambtenaren en leerkrach
ten van het bijzonder onderwijs en op
de pensioenen van hun weduwen en
wezen, kan ten laste van de Nederland-
se schatkist een toeslag worden ver
leend.
Dit blijkt uit een koninklijk besluit
dat gisteren in het staatsblad is ver
schenen. In grote trekken komt de re
geling erop neer, dat de bedoelde
„overzeese" pensioenen zodanig worden
aangevuld, dat zij overeenkomen met
het pensioen dat op grond van een ge
lijkwaardige Nederlandse betrekking
zou worden genoten.
Nu zou je denken dat Nederland
zo'n proper en schoongeveegd land
is. Buitenlandse toeristen doen ons
bijna geloven dat dit ongeveer onze
enige goede eigenschap is. Dat is
dan verleden tijd, tenminste als we
de landelijk presidente van de Ne
derlandse Bond van Plattelands
vrouwen, mevrouw J. Visser, mo
gen geloven. Op de voorjaarsverga
dering in Utrecht vroeg zij zich af
of er niet een keurkorps van jeug
dige papierprikkers in het leven ge
roepen kon worden, want, zo zei ze,
ons land vervuilt met de dag.
Kolonel S. H. Hoogterp heeft
mooie dingen gezegd in KVP-'67,
het maandblad van deze partij. Voor
de vredesoperaties van de Verenigde
Naties hebben wij troepeneenheden
klaar staan, zegt hij. „Dit hoort ook
tot de vredeshandhaving. Op het
voorkomen van een grote oorlog. In
die richting wordt bij de militair
het besef gekweekt: daarvoor zijn
we óók". Mooi en vredelievend.
Maar het valt wel ongelukkig, wan
neer net een VN-vredesmacht uit
het broeinest van het Midden-Oosten
op verzoek van Egypte wordt terug
getrokken, wat de spanning daar be
hoorlijk heeft verhoogd.
Noodkreet, gelezen in het Lim
burgs Dagblad: „Verloren: Sport-
vliegtuig m. motor, woensdagmor
gen plm. 11 uur richting Hopelerweg
Molenberg te Kerkrade. Kleur wit,
romp rood. Eerlijke vinder wordt be.
loond". Met een vliegTeisje?
Tijdens de recente pro-Rood-Chlne.
se demonstraties in Hongkong schal
de de communistische propaganda
door luidsprekers op straat. De auto
riteiten grepen effectief in: eveneens
via luidsprekers overstemde men de
propaganda-kreten met keihard mu
ziek. Een aardig voorbeeld hoe het
gezag geweldloos kan ingrijpen. Het
zal daar overigens wel een herrie
geweest zijn.
Over demonstraties gesproken. In
de laatste Vietnam-demonstratie in
Amsterdam (zondag) werd ook een
doek met: „Hou op met die bomme,
verdomme". Moest ineens denken aan
een iets vriendelijker variant, een
versje, als ik me niet vergis, van
Poot. Het zijn woorden van een (ho
peloos) verliefde jongeman: „Hier...
blomme, pak an, verdomme".
Veldmaarschalk Montgomery is de
politiek beu. Hij zei onlangs: „Ik heb
een groot deel van mijn leven ge
vochten tegen de Duitsers en tegen
de politici. Maar het is veel gemak
kelijker tegen de Duitsers te vech
ten".
De Russische krant Izwestia heeft
gemeld dat een conservenfabriek in
de stad Tiraspol met een voorraad van
16 miljoen vleesconservenblikjes zit
te kijken. Ze kunnen niet verkocht
worden, omdat er geen etiketten zijn.
Ze zijn wel besteld, maar dit moet
via een ministerie in Moskou, dat
weer toestemming nodig heeft van
het staatscomité voor het drukkerij-
wezen. Zo vreemd is het ook weer
niet, want bij de Russen weet je wel
vaker niet wat voor vlees je in de
kuip hebt.
Wist u dat zoute drop praktisch
alleen in Nederland wordt gegeten?
Zijn we nog niet pittig genoeg?
De zangeres zonder naam heeft een
gouden plaat gewonnen. Het mag geen
naam hebben.
MERIJN
(ADVERTENTIE)
Een sportieve klein-
beeldcamera met een
lichtsterk objectief,
"alles in één" snel-
transport, grote lijn-
kaderzoeker, sluiter
tijden 1/30-1/300
sec. Deze camera
staat in zijn prijsklas
se veruit aan de top.