IE Drs. Hommel: PTT denkt serieus
aan een „centraal geheugen"
Samenspel van computers vormt een
ons dienstbare „macht"
PLANTEN
HEBBEN
ZENUWEN
Opleidingen in de
automatisering
Abonnement op alle
feitenkennis die de
wetenschap biedt
Eén lesuur per week op school
zou al een mooi begin zijn
KUNSTHANDEL „EIGEN HAARD"
IT
17
111^
op de
JJjf drempel
van de I
toekomst
,ln onze lijn'
Eclatant voorbeeld
Zeided? ,n
Coderen
Computerschrift
Beveiliging
Progr
ammeur
Mogelijkheden
r
DAGBLAD DE STEM VAN VRIJDAG 19 MEI 1967
M
In deze bijdrage in onze reeks „Op de drempel van de toekomst"
noteren wij enkele belangwekkende o antwoorden van drs. J. A.
Hommel, lid van de hoofddirectie van PTT, op vragen inzake de
externe integratie", d.w.z het ingewikkelde samenspel van com
puters. De externe integratie is voorwaarde voor een werkelijke op
mars van de automatisering.
In hoeverre reeds aan die voorwaarden wordt voldaan, wordt in dit
artikel ook enigermate belicht.
(Van een onzer redacteuren)
DEN HAAG De robotmaatschappü.
waarin iedereen zijn eigen computer
heeft, of minstens een toestel om com
puters voor welk doel dan ook in te
schakelen, en waarin de elektronische
gegevens-verwerkende apparatuur het
leeuwendeel van alle arbeid heeft over
genomen, lijkt op dit moment nog een
,tuk science-fiction. Maar de compu
ter marcheert sneller op dan we ver
wachtten. De technische mogelijkheden
van nu zijn reeds zo groot dat een
io goed als geheel automatisch func
tionerende maatschappij realiseerbaar
ion zijn. Economische en organisato
rische aspecten zorgen ervoor dat het
nog wel een tijdje zal duren voordat
we zo ver zijn... en dat is maar goed
ook, want psijychologiscb zijn we er
evenmin nog op ingesteld.
Typerend voor de houding die de
mens jegens de automatisering aan
neemt zijn zowel de vage angst voor
de computer, als de ongebreidelde ver
wachtingen die men ervan koestert, een
verwachting overigens die behalve
door oewondering door een zekere on
gerustheid geschraagd wordt.
Wanneer alle computers strikt in
dividuele „wezens" waren, zou die
vrees voor een door de automaat ge
regeerde maatschappij waarschijnlijk
aanzienlijk geringer zijn. Maar het ene
elektronische brein kan zich met al zijn
zenuwen aan het andere verbinden.
In theorie is het mogelijk alle com
puters ter wereld aan elkaar te kop
pelen, elkaar gegevens toe te laten
voeren en uitwisselen en hen daardoor
een zekere „macht" te verschaffen.
Dat is het fascinerend terrein van de
externe integratie, een thans reeds
hoogst actueel object in de wereld van
de automatisering.
De angst voor de computermaat-
ichapplj is een verschijnsel waar we
wel bovenuit zullen groeien. De com
puter blijft de dienaar, hoe groot zijn
mogelijkheden ook worden, hoe ont
zaglijk uitgebreid zijn „macht" ooi:
lijkt. We hebben de computer gescha
pen om hem voor ons te laten wer
ken, om de lastige, veel tijd vergende
en geestdodende werkjes te laten doen
waarvoor wij geen tijd meer hebben
en die ons tegenstaan.
De externe integratie populair ge
zegd: het koppelen van afzonderlijke
computers en communicatie-appara-
tuur kan de mogelijkheden daartoe
slechts vergroten. In sommige krin
gen, ook in die van computerfabrikan
ten, is men ten opzichte van de ex
terne integratie nog tamelijk sceptisch.
Men ziet uiteraard de mogelijkheden,
maar men gelooft nog niet zo erg in
een snelle opmars van de toepassin
gen ervan. Onze indruk is dat die te
rughoudendheid weer gebaseerd is op
te latente vrees die bij het publiek
bestaat.
Dit is, sterk vergroot, een deel
van een computer geheugen: uiterst
kleine ringetjes (ferrietkernen)
worden door draden gemagneti
seerd. Elk ringetje „onthoudt" wat
de stroom het heeft ingeprenteen
nul of een één. In werkelijkheid is
dit technische vlechtwerk alleen
onder een sterke loep zichtbaar.
Een gewild voorbeeld van externe in-
I tegratle, in spannende toekomstverha
len al vaak opgeworpen, is het „cen
trale geheugen", een soort computer
■net een zeer groot aantal vast opge
bogen informaties, die op bestelling
onmiddellijk voor gebruik gereed zijn,
'oor ieder die bijvoorbeeld door middel
van een abonnement toegang tot het
Siheugen heeft.
Zo'n centraal geheugen kan uiteraard
een samenstel van vele verschillen
de computers zijn, die daarnaast ook
geheel andere functies kunnen hebben.
Technisch maakt dat geen enkel ver
schil. Op dit moment lijkt dit inderdaad
™g slechts science-fiction. Maar het is
Ie het geheel niet ondenkbeeldig dat
»oze eigen Nederlandse PTT over een
Jear of tien adverteert: neem een abon
nement op het Centraal Geheugen. Alle
gegevens die u nodig heeft, onmid-
dplltik h« de hand!
r JÏÜS u U Hommel, plaatsvervan-
gena hoofddirecteur financiële en eco-
ÏÏÏfch? z?k™ van PTT, zou zich
de(»™di m 6raag uitspreken over
nntl-waarop een dergelijke com-
Wn wordenSU1^ gerealiseerd zou i™»-
Maar of de PTT over een dergelijk
iüu j nadenkt? „We denken daar
erdaad over. Directe plannen
staan er natuurlij! nog niet. En er
oo gee]1 rumjg woord te zeggen
stw» dle 10zou moeten ver-
Uken voordat voor een PTT-Gc-
eugen abonnees zonden kunnen wor-
8t.uSeWOrVen' Maar dat dergelijke in-
zuilen"" i" de tackomst opgericht
tinne U" dat staai vast. Dat zou
benenPartlculier initiatief kunnen ge
in rtn"fmaar het "gt ook helemaal
"e lijn van pTT".
I SebfetdNevanrIrfridSe ts op net
he» achtorhi, aut°matisering beslist
ic® te bl1fkonVew at hoel' niet al"
Ms vertelde? jWat drs- Hommel
fond het idee „brainstorming"
^aal geheugcn"nTen toekomstig een-
«beden vr& u0endn.nu tien iaar
Mdere EuroneL i PTT-bedrÜven m
overtuigd waren ant" nog van
heslist geen w. i bet Publ'ek
Ssven, omdat a ln handen zou
worden dat a 20 bescbadigd
"teer mee u c°mputer er niets
"i® in Nederland?611hakte
M'omatisering ?an d 00p door: de
Hetvertr 6rd ingeMdP0StCheqUe- en
(Van een onzer redacteuren)
Wat is een „centraal geheugen", dat in nevenstaand artikel ter sprake
komt? Het zou kunnen zijn: een zeer grote computer, of een reeks
van geïntegreerde computers, tezamen beschikkend over een elek
tronisch geheugen dat onvoorstelbaar grote hoeveelheden gegevens
kan bevatten.
Informatie is koopwaar, waarnaar in toenemende mate vraag zal zijn. De
snelle vooruitgang op elk gebied, maar vooral technisch en wetenschappelijk,
zorgt voor een toename van feiten en gegevens die door geen enkel menselijk
brein meer is bij te houden en die, als ze in bibliotheken zou moeten worden
ondergebracht, de wereld binnenkort onder het papier zou bedelven. De
enige die dit alles kan rangschikken, bewaren en binnen enkele seconden
(of vlugger) gedetailleerd ter beschikking kan stellen, is de computer.
Het centrale geheugen wordt in de toekomst dat staat vast een onmis
bare hulp voor de mensheid bij al zijn werk. Grote maatschappijen en
diensten, overheidsinstanties en organisaties zullen hun eigen geheugen
hebben. Maar grote hoeveelheden van de opgeslagen feiten zullen handels
waar worden, beschikbaar voor wie zich op bepaalde delen van het cen
traal geheugen abonneert.
Een schrijver van historische boeken kan dan b.v. per telefoon of via
een eenvoudig inputapparaat de meest uitgebreide geschiedkundige gegevens
uit het geheugen halen.
Elke architect die zich erop abonneert kan ingewikkelde berekeningen
voor bepaalde constructies die al eerder zijn toegepast, desnoods in andere
vorm, aan de computer ontlenen.
Een arts kan, om z\jn diagnostiek te vergemakkelijken, de vastgestelde
ziektesymptomen vergelijken met soortgelijke die zich bü andere patiënten,
waar dan ook ter wereld, gemanifesteerd hebben.
Een musicus kan onmiddellijk nagaan of een bepaald thema in een
nieuwe compositie misschien al reeds eerder in een muziekstuk is gebruikt.
Een advocaat hoeft maar een beroep te doen op het rechtskundige deel
van het geheugen om ogenblikkelijk te weten hoe de jurisprudentie luidt in
zake de moeilijke kwestie die hij onder handen heeft.
Zo zouden er honderden voorbeelden aan te halen zijn. Dat dit niet meer
zó fantastisch is, moge blijken uit wat drs. Hommel in nevenstaand artikel
zegt: bij PTT wordt aan een dergelijk centraal geheugen ernstig gedacht!
Waarom ingewikkelde reken
sommen maken als de computer
dat foutloos en oneindig veel snel
ler doet
scheurt en invult. De automatisering
van de giro kwam snel vain de grond,
de service kon aanzienlijk worden uit
gebreid, de rekeningstop is verdwenen
en PTT wekt nu zelfs iedereen op een
girorekening te openen. Kortom, de
Nederlandse postgiro is een eclatant
voorbeeld geworden van automatisering
op zeéi grote schaai, dat talrijke bui
tenlandse deskundigen, die in niet af
latende excursiestromen naar hier pel
grimeren, met diepe bewondering ver
vult.
Intussen blijven de buitenlandse
PTT-bedrijven van- mening dat je het
publiek geen ponskaart in handen kunt
geven
zó te schrijven dat de computer zijn
schrift vlot kan lezen?
Drs. Hommel:
„Dat moet wel mogelijk zjjn. Jonge
mensen is dat zeker wel aan te Leren,
er. als we ooit tot een soort van uni
form schrift zouden kunnen komen
dat behalve voor de gewone commun-
catie ook voor de automatisering bruik
baar is, zou dat helemaal ouderaan
in het onderwijs moeten beginnen
We moeten dan natuurlijk niet naar
een „eigen" tekenschrift van een be
paalde computermaatschappij toe,
maar naar een „multi fond letter",
die overal bruikbaar is. Het is een van
de moeilijkste aspecten van de auto
matisering, maar het moet mogelijk
zijn!"
klanten0UsTpModal' du Sirodienst in
scl>aamri np 7? beslist niet be-
1 Sl'nst« moeite m j?? heeft niet de
de rekenineh?„j P°nskaarten,
"houder utt zijn boekji
Een hinderpaal op de weg naar voort
gaande automatisering en externe In
tegratie is, al blijkt dat iedereen vlot
met de ponskaart overweg te kunnen,
toch altijd nog wel het feit dat we
letters en cijfers schrijven op een ma
nier die het vele eeuwen uitstekend
gedaan heeft, maar die de computer
zwaar op de maag liggen. De compu
ter kan weliswaar geleerd worden ge
schreven tekens te lezen, maar dan
stelt hij wel als eis dat alle a's en alle
drieën en alle andere schrifttekens op
dezelfde wijze worden geschreven. De
mens moge in staat zijn talloze, vaak
sterk uiteenlopende handschriften te
ontcijferen, de computer kan dat niet.
Als iedereen nu in staat blijkt pons
kaarten te hanteren op een manier die
de computer niet hindert, zou het pu
bliek dan niet geleerd kunnen worden
Wanneer dit probleem niet bestond
wanneer ieders schrift dus leesbaar
was voor de computer zou een duur
er veel tijd vergend verlengstuk van
de girodienst overbodig worden: de co
deercentra, waai de voorgeponste,
maar verder met de hand ingevulde
girokaarten behandeld worden. De re
keninghouder vult het bedrag en het
rekeningnummer van de begunstigde
zelf in De codeercentra, over het land
verspreid, zijn er om die gegevens ook
in de vorm van ponsgaatjes op de
kaarten aan te brengen. Pas dan kan
ae computer ermee overweg.
Wanneer alle rekeninghouders zon
der mankeren schrift produceerden dat
voor de machine goed leesbaar is, dan
zou de giro nog aanzienlijk sneller en
economischer kunnen werken. Wie wel
eens giro-acceptkaarten (waarop be
drag en rekeningnummer wel voorge-
ponst zijn) en met de hand ingevulde
kaarten uit zijn eigen giroboekje te
zamen in een envelop naar de giro
dienst stuurt, die weet uit ervaring
dat de acceptkaarten twee dagen eer
der afgewerkt zijn dan de hand-geschre
ven.
A» is deze frictie tussen mens en com
puter dan een onvolkomenheid die rem
mend werkt of het verloop van de au
tomatisering althans tot een andere
minder directe richting dwingt er
is op andere fronten nog heel wat
gaande. Vooral in „eigen huis" toont
PTT aan dat externe integratie vele
en interessante mogelijkheden biedt.
De girokaart kan behalve voor de gi
rodienst zelf, heel nuttig werk doen
voor andere diensten en voor bednj
ven. De Postcheque- en Girodienst
heeft een speciale afdeling gecreëerd
(Externe Contacten), die erop uit is
daarvoor geïnteresseerden te vinden.
Het is, zo redeneert men er, zonde
om de ponskaart nadat deze de compu
ter van de girodienst is gepasseerd,
eenvoudigweg naar de begunstigde ..e
sturen. In talloze gevallen is er méér
mee te doen.
Zo hebben, om bij de PTT te blijven,
in de eerste plaats de Dienst Luisier-
en Kijkgelden en de telefoonincasso ge
bruik gemaakt van de mogelijkheden
die de ponskaart biedt. De gehele ad
ministratie van deze diensten aldus drs.
Hommel, loopt via de giroponskaart.
Ook de Motorrijtuigenbelasting maast
er gebruik van, en intussen hebben
verscheidene particuliere bedrijven,
waaronder kranten, tijdschriften, om
roepen enz. ingehaakt op de mogelijk
heid hun debiteurenadministratie en
het abonneebestand te „voeden" met
de gegevens die de ponskaart kan ver
schaffen.
De grote gemaxken die giro- en bank
rekeningen verschaffen bij het geld
verkeer, geven de automatisering in die
sector nog een extra duw. In vele be
drijven is men al overgegaan op volle
dige girale salarisbetaling. Het gehele
personeel, inclusief de gepensioneer
den, dient een rekening te openen, de
computer rekent de bedragen uit en
zorgt ook voor het overmaken.
In sommige grote bedrijven is net
automatiseringsproces in de salaris
betaling al zeer ver gevorderd. Niet
alleen komt er geen enkele cent meer
aan te pas, zelfs het kleinste pa
piertje is overbodig geworden: de
computer produceeialle gegevens
eenvoudig op een magneeetband, die
naar de girodienst wordt gestuurd.
Daar gaat de band in de computer, en
iedereen krijgt zyn geld overgemaakt,
tot en met de fiscus. Ook dat is een
staaltje van doeltreffende externe in
tegratie.
PTT gaat binnekort ook alle eigen
salarissen en pensioenen op deze wijze
uitbetalen.
Wanneer in de kring van leken of
van deskundigen over de automatise
ring woi'dt gefilosofeerd, en iemand
spreekt de verwachting uit dat het niet
lang meer zal duren voordat prak
tisch het gehele geldverkeer via de
computer zal lopen, dan spitst de dis
cussie zich gewoonlijk meestal toe op
dit punt: hoe lang is „niet lang meer"?
Op dit ogenblik zitten er nog vele
praktische bezwaren aan volledige
automatisering van het betalingsver
keer, maar ze worden in een zichzelf
steeds versnellend tempo opgelost.
Tien jaar geleden wist nauwelijks ie
mand wat een computer was. Vijf jaar
geleden was het nog een fenomeen.
Nu begint de hele maatschappij er
aardig vertrouwd mee te raken. Over
nog eens vijf jaar? We kunnen dan
beslist een geweldige stap verder zijn,
en misschien zullen we ons over tien
jaar afvragen waarom we in 1967 nog
hinderpalen op de weg naar volledige
automatisering zagen.
Op het ogenblik is het belangrijkste
werk dat de computer voor ons doet,
in feite administratief. Hij telt op en
trekt af, en zorgt er op die manier
voor dat het geld op zijn plaats komt,
dat de bedrijfsgegevens op papier ko
men, dat de produktieprocessen op
timaal verlopen. Maar de computer
kan behalve administreren ook behe
ren: hij zal besturend gaan optreden
en dingen voor ons gaan regelen. In een
latere fase zal de computer het be
langrijkste instrument bij de mana
ging zijn: hij zal op grond van alle
informatie die hij hanteert conclude
ren hoe het beslissingspatroon ge
vormd moet worden, in het bedrijfsle
ven, in de economie, müschien op vele
andere terreinen die wij nu nog strikt
voorbehouden achten aan de autonomie
van de menselijke geest.
De externe Integratie ls, als een
vorm van data-transmissie, op grond
van de Telegraaf- en telefoonwet een
zaak van PTT. Die zal ervoor moeten
zorgen dat er voldoende technische
capaciteit beschikbaai is (kabel, straal
verbindingen, later laser), en die zal
ook het oog moeten houden op de „be
waking' Zo min als men andermans
telefoon mag afluisteren, zo min moet
het mogelijk zijn „binnen" te komen
ir een computer, of een deel ervan
waarop men geen rechten kan doen
gelden Dat geldt zowel voor het abon
nement op een toekomstig centraal ge
heugen, als voor de computers waar
mee in de toekomst de overheid, poli
tie en justitie, en alle andere instan
ties de gegevens inzake mensen en toe
standen verwerken en bewaren.
PTT is in dat opzicht, aldus drs.
Hommel, volslagen wakker. „De be
veiliging is een eenvoudige zaak. Nie
mand hoeft bang te zftn dat gegevens
betreffende zijn persoon, zijn strafblad,
zijn inkomen, die in computergeheu
gens zullen zijn opgeslagen, voor en-
bevoegden toegankelijk zijn."
MOSKOU (AP) De Russische ge
leerde Vitaly Gortsjakov heeft ver
klaard, dat bij door hem ondernomen
experimenten is gebleken, dat planten
zo iets als een zenuwstelsel hebben.
Hij zei dat zijn experimenten hebben
aangetoond, dat de mening, dat plan
ten geen prikkels van het ene gedeelte
naar het andere in zichzelf kunnen
overbrengen, onjuist ls.
In het blad „Komsomolskaja Prawda"
heel't hij meegedeeld, dat hij een Pro-
poeneplant bij de wortel had afgesne
den en in de stengel electrische ont
ladingen had ontdekt. Andere experi
menten hadden overeenkomstige re
sultaten gehad.
Hij voegde hieraan toe, dat deze ook
hadden uitgewezen dat de reactiesnel
heid in planten groter is dan in som
mige andere levende wezen, zoals kik
kers en dat hij deze snelheid had ge
meten als vier meter per minuut.
(Van een medewerker)
BREDA In een vorig artikel in de reeks „Op de drempel van
de toekomst" is aandacht besteed aan de beroepsmogelijkheden
die de automatisering biedt. Het kan zoals ook uit reacties en
vragen is gebleken zijn nut hebben enkele details nog even
nader aan te stippen.
In de eerste plaats zouden wij dan de reeds genoemde AMbl-
opleidingen willen reveleren, die uit onderdelen bestaat. Ze staan
in principe los van elkaar. Voor elk van die onderdelen kan worden
ingeschreven en men kan er ook afzonderlijk examens voor doen.
De examens zijn niet verplicht.
Het onderdeel „administratief tech-
nische hulpmiddelen" verschaft in
30 avonden van 2,o u kennis om.rent
machinale hulpmiddelen en het ge
bruik daarvan. Ir. 25 avonden van
dezelfde lengte geeft het deel „Ma
chinebesturing" de basisprincipes van
de machinebesturing (het program
meren en wat daar bij komt). Twin
tig cursusavonden (eveneens 2 1/2
uur) zijn gewijd aan „Bedrijfsecono
mie en bedrijfsadministratie", een op
leiding die globaal gelijk te stellen is
aan MBA en SPD I- Voor al deze
cursussen geldt, wanneer men al
thans examen wil afleggen, als toe
latingseis: Havo (h.b.s. of gymnasi
umdiploma of diploma h.t.s.).
Het deel „Mathematische technie
ken voor de beslissingsvoorbereiding
(16 avonden) heeft als kern: een over
zicht van de wiskundige methoden
voor het verkrijgen van kwantitatieve
beslissir.gsgegevens. In feite behandelt
het dus de mogelijkheden om te ko
men tot een nieuwe filosofie van be-
drijfsbesturing, welke door de auto
matisering noodzakelijk wordt ge
maakt.
„Administratieve organisatie" be
handelt in 15 avonden de interne or
ganisatie, uitgaande van het gezichts
punt van de informatieverwerking.
Het deel „Onderzoektechnieken" (25
avonden) omvat het geheel van me
thoden om informatieverwerkingssy
stemen te onderzoeken, bevindingen
vast te leggen in schema vorm en deze
kennis overdraagbaar te maken. Wie
voor dit deel van de AMBI-opleiding
examen wil doen, moet alle eerder
genoemde onderdelen beheersen en
dient algemene bedrijfservaring te
hebben.
Het zevende deel, „Organisatie van
de informatieverwerking", behandelt
in eveneens 25 cursusavonden alle
hoofd- en bijzaken van het systeem
onderzoek, de uitvoering daarvan, de
invoering van een nieuw systeem en
de computerafdeling. Examen voor dit
laatste onderdeel veronderstelt een
gunstige uitslag van de examens van
alle andere zes onderdelen.
Deze opleiding is beslist niet goed
koop: de kosten liggen op 22 tot 25
gulden per avond.
Het is duidelijk dat de AMBI-op
leiding bestemd is voor de hogere
functies.
(ADVERTENTIE)
Onder toezicht van het rijk wor
den prak tijk exam ens programmering
afgenomen, waaraan na 20 tot 30 les-
avonden kan worden deelgenomen.
Men moet hiervoor het mavo- (ulo-)
diploma bezitten.
Er bestaat voorts een basisopleiding
toi programmeur op een denk bee dige
computer SERA (Stichting Eenvou
dige Reken Automaat), die 6 maal 2
dagen duurt en die ook door het
PBNA schriftelijk wordt gegeven.
De gevorderde programmeur, die
ook grotere computersystemen wil
kunnen programmeren, kan na een
opleiding van 13 dagen, het examen
voortgezette programmering afleggen.
Wordt voor de AMBI-delen het Havo
(HBS, Gymn.) of hts-diploma ver
zijn bereikbaar voor hen, die Mavo-
langd, de programmeursopleidingen
(Ulo-) onderwijs hebben genoten.
Ook degenen, die alleen maar la
nen in de automatisering werkzaam
ger onderwijs hebben gevolgd kun-
zijn sis assislent-oDerator of als ope
rator met de mogelijkheid om op
grond van ervaring en aanvullende
studie het tot programmeur te bren
gen. De opleidingsmogelijkheid hier
toe bestaat alleen via de werkgever
en diens leverancier van een com
putersysteem.
Voor meisjes zijn er evenzeer mo
gelijkheden: als operatrice, program
meur of kodeerster kunnen zij „met
de computer werken".
Zoals dit in toenemende mate ook
voor ar.dere functies het geval is,
zullen ook specialisten in de auto
matisering er rekening mee moeten
houden, dat hun kennis waarschijn
lijk niet „levenslang geldig" zal blij
ven. Op dit moment wordt er bij
voorbeeld vanuit gegaan, dat de
„operationele levensduur" van een
systeemanalist circa 5 jaar en die
van een programmeur circa 2 jaar is.
Tussentijdse, aanvullende studie is
dus nodig.
Het Studiecentrum voor Admini
stratieve Automatisering heeft in
april 1963 een rapport opgesteld,
waaraan de volgende gegevens zijn
te ontlenen:
Nederland neemt ongeveer 15% van
de E.E.G. aan computers af: in 1970
zullen het er 1425 zijn. Het aantal
noodzakelijke specialisten werd daar
bij gesteld op 15 a 20 per installatie
(wat misschien wat hoog geschat is).
Voor 1967 zou dan het beeld wor
den:
Leiding ca 2.200; Systeemonderzoek
ca 4.000; Programmering ca 4.400;
Uitvoering ca 4.800.
Voor het jaar 1972 zouden die cij
fers dan resp. luiden: 3.700, 6.700,
8.500 en 11.000.
Op 1 januari 1967 waren in Neder
land circa 360 computers in gebruik;
15o bij de overheid, 75 bij service
centra en de rest bij het bedrijfs
leven. De te verwachten ontwikke-
lir.gen in de sektor van de bureau-
computers, (zoals de Gamma 55. die
wjj onlangs vermeldden), zal een
LORENZ
HUTSCHENREUTHER
VLH^
Het kwaliteitsporselein met de Leeuw
NOORDSTRAAT 76 TERNEUZEN TEL. 01150 - 2532
krachtige stoot geven en het aantal
operationele computersystemen nog
sterker doen toenemen.
De toename van het aantal spe
cialisten in de automatisering oefent
zijn invloed uit op de omgeving, waar
in die automatiêering plaatsvindt.
Enerzijds dienen er gesprekspart
ners te zijn voor de eomputormensen,
anderzijds is het een onmogelijke
zaak, dat computermensen dingen
gaan doen, waar directie en andere
betrokkenen geen kijk op hebben.
Iedere vorm van automaÜserinig,
van welke aard en omvang dan ook,
vereist in de eerste plaats inzicht ln
de methodiek, filosofie en mogelijk
heden die de automatisering met zich
kan brengen. Tevens is daarmee de
basis gelegd voor het gesprek met de
specialist; in dat eerste stadium is
dus nog helemaal geen sprake van
enige specialisatie, alleen van oriën
tatie.
Het is onvoorstelbaar, hoeveel dure
tijd van hooggekwalificeerden uit het
bedrijfsleven en van au torna tiserings-
specialisten verloren gaat met defi
niëren van begrippen. Om al dat
praten te bekorten hebben de le
veranciers oriëntatiecursussen in het
leven geroepen, waarin zowel de al
gemene principes als de specifieke
hoedanigheden van zijn machines
worden besproken.
Deze kursussen zijn van goed ge
halte. maar niet objectief voorlich
tend. Ze zijn ook niet probleemge
richt, maar primair machinegericht.
Niet iedereen weet, dat op een
veel doelmatiger wijze deze basis
kennis verkrijgbaar is.
Zowel het Studiecentrum voor Ad
ministratieve Automatisering, als ad
viseurs op dit gebied, naast algemene
opleidingsinstituten, geven, vanuit een
objectief uitgangspunt en bovendien
doorgaans probleemgerichte leergan
gen, die dan ook geen examendoel
hebben.
Hieruit moet niet geconcludeerd
worden, dat dit luisteravondjes zijn,
die men passief kan ondergaan; in
tegendeel, dit soort van leergangen
opent bij uitstek de mogelijkheid tot
actieve deelname.
Het ls dit soort van cursussen,
waarnaar de belangstelling van ge
ïnteresseerde directies en topfunctio
narissen dient uit te gaan, alvorens
ook maar andere, gespecialiseerde,
contacten te leggen.
Hieronder volgt een kort overzicht
van deze mogelijkheden. De Stich
ting Studiecentrum voor Administra
tieve Automatisering geeft:
Tweedaagse voorlichtingsconfe-
rentie voor directeuren, die automati
sering overwegen;
Tweedaagse voorllchtingsconfe-
rentie voor hogere lijn- en staffunc
tionarissen van bedrijven, die auto
matisering overwegen; (beide in sa
menwerking met het Nederlands In
stituut voor Efficiency)
Oriëntatie elektronische informa
tieverwerking voor lijn- en staffunc
tionarissen, werkzaam op het gebied
van administratieve organisatie.
Tijdsduur 4 dagen;
Elektronische Informatieverwer
king: 12 avonden;
Recente ontwikkelingen elektro
nische informatieverwerkende appa
ratuur;
Het Nederlands Instituut voor
Efficiency verzorgt:
De methodiek van het ponskaart
systeem voor het opdoen van prak
tische kennis, waarbij nog niet spe
cifiek op computertoepassingen wordt
ingedaan, maar doelbewust de „klei
nere" toepassingen met eenvoudige
hulpmiddelen de aandacht krijgen.
Mogelijkheden van servicebure
aus, ook een „vervolg" op een oriën-
tatiecursus, die dit onderwerp be
handelt vanuit de praktijk van de
gebruiker.
De Leergangen Modern Bedrijfs-
beheer geven de cursussen:
Hulpmiddelen in de mechanische
administratie. Min of meer machine-
gerichte leergang, die ruim inzicht
verschaft in de technische mogelijk
heden van hedendaagse apparatuur
Automation: computers, een alge
mene, vrij diepgaandè oriëntatie naar
alle gezichtspunten van automatise
ring van informatieverwerking.
De kosten van deze cursussen en
leergangen variëren van circa 100.—
tot circa 550 gulden.
De nog niet genoemde mogelijk
heden, die geboden worden door ad
viesbureaus vallen feitelijk buiten
dit bestek. Dergelijke leergangen
worden gegeven voor eigen relaties
van de adviseurs, uitsluitend op uit
nodiging.
Opmerkelijk is intussen dat, behou
dens de AMBI- en daarvan afgeleide
opleidingen, er geen mogelijkheden
zijn om een opleiding voor systeem-
analist te volgen; ook de mogelijkhe
den om tot programmeur te worden
opgeleid zijn bepaald beperkt te noe
men.
Wij verwachten stellig dat hierin
binnen afzienbare tijd door gevestlg-
ae instituten verandering zal wor
den gebracht.
Opnieuw moet worden vastgesteld
dat tot nu toe in de onderwijspro
gramma's zo goed als geen aandacht
wordt geschonken aan de automati.
sering, terwijl toch de aankomende
generaties midden in die geautoma
tiseerde maatschappij komen te staan.
Het ls dringend noodzakelijk, dat
op de middelbare en hogere scholen
de activiteiten het stadium van de
excursies naar leveranciers te boven
komen; met circa één lesuur per
week in één schooljaar zou al een
uitstekend begin gemaakt zjjn.
Wij dienen ons goed te realiseren,
dat in Europa, dus zeker in ons land,
een bijna niet meer in te halen ach
terstand op dit gebied aanwezig is.
Willen wij de automatisering gaan
beheersen en in eigen (Europese)
hand krijgen, dan zullen we daar tets
voor moeten doen.
n
