TOENEMENDE VERSLAAFDHEID AANDRUGS'
Vlucht uit
realiteit
voert naar
de dood
GEZAG HANDHAVEN
d heeft
om
te roepen
COMMENTAAR
GEKNIPT-GEKNIPT-GE
tiH'"
„Nederlandse kampbeulen'-
Examen
10
11
11
ENRIJKS
EIGEN TAAL
HALLUCINATIES
REGISTRATIE
STIJGING
DR. CORN. VERHOEVEN
luis Doorn", zoals hier een
orden uitgedrukt
uit Bonn)
naar uit, dat de Westduitse I
er de wapenen is geweest,
and heeft vervuld. De kans
rlijkse reserve-oefening nog-
en zich in de kazerne nul-
Li. geen geld (meer) om»?
ider de wapens te roepen.
drie jaren na het volbrengen
e eerste oefening. De rekruut,
drie jaren niet meer voor her
onder de wapens is geweest,
et meer worden opgeroepen. Hij
om zo te zeggen, voorgoed van
n kan wel nagaan, hoeveel geld
aan de opleiding der rekruten
idig is verspeeld. Ook hier is
^euw bewijs van de overgrote
waarmede men in 1955 is oe-
l met de her-opstelling van eefl
Westduitse strijdmacht.
Omweg
al deze dingen schijnt van fle
hg aan niet voldoende rekening
gehouden. In 1963 heeft de toen-
minister van defensie, Kal-
'on Hassel die nu is afgescho*
aar het oncontroversiële Ministe-
jor Vluchtelingenzaken, waar WJ
o weinig thuisvoelt, dat hij hoopt
in mei te zullen worden gekozen
cretaris-generaal van de Christ*
emocratische Unie een pogM I
n om tenminste een deel van 0
/isten voor herhalingsoefeningen
de kazernés terug te roepen. 1
iedde evenwel langs een omweg
minister riep de reservisten niet
herhaling op, doch schreef
de briefjes, waarin hij hen vr
aanspoorde om zich
ën bij de territoriale verdedigm*
luitslands „Landstorm Me
:t ministerie van defensie
in 1966 op deze wijze een ir
^torm van minstens 50.000 man
been te hebben.
plan van Von Hassel was nl®
maar ging er bij de reserv
In. Zo impopulair is ook n
als zo militaristisch afge
land de militaire dienst, da^
"de territoriale verdediging
nale defensieopgaven krijs
Ier NAVO-troepen hij
voldoende
emeld.
reservisten
Risico
«onn
onderneming geldt m Yon
Likt. Daarna vond uk
el de „HeimatschutztruPP|r
naam trekt missctaien r me»
-itoriale verdediging mjer
)t maar liever geeni ri wannee,
vrijwillige panmelamg- enrnaai
.Heimatschutztruppe ^appen
e been is, zullen er maMcnw^
worden gerekruteerd en eI
sten worden gedwong te VioU'
herhalingsoefeningen ou ja,,n
tot hij de leeftijd van i»
bereikt. De herhalmg
snee twee weken duren d ter
;chutztruppe moetLn(y)0 ma» s
jale verdediging, 50.000 nw
Gering
ook de HetoiaW
Amiïno°eme£o*°
het is- k0
van
gMB
N PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PE'L NGEN PEIL NGEN PEIL NGEN PEIUNGEN PEIUNGE pE(ü
EILINGEN PEIL'NGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILIIGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILNGEN .PEILINGEN PfWNGErfl ING!N PEILINGEN PEILIUGEN
>kPJLLJiNG^ PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEIL IJGEN PEILINGEN PEGGEN PEIUNGEN murvitr pE|L
PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEIILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILIN^tiNTCILI
In „Mens en Wereld", het offciële orgaan van hef Humanistisch Verbond,
is een discussie gevoerd over toestanden in de interneringskampen,
waar direct na de oorlog NSB-ers e.d. gevangen gehouden zijn.
in de interneringskampen zijn dingen gebeurd, die niet door de beugel
konden. Dit moet erkend worden. Het gaat echter bepaald veel te ver,
zoals door enkele briefschrijvers in „Mens en Wereld" werd gedaan, de
Nederlandse na-oorlogse interneringskampen op één lijn te stellen met
Duitse concentratiekampen. In deze laatste werd volgens een doelbewuste
methode gemoord en gemarteld. De misdragingen van „Nederlandse
kampbeulen" kwamen echter voort uit de wraakpsychose, die na vijf jaar
Nazi-terreur een ontlading zocht.
Een van de briefschrijvers in „Mens en Wereld" schreef: Van de veertig
joden, die ik uit 'mijn omgeving kende, heb ik er twee teruggezien. De
ongeveer zeventig mensen, waarvan ik wist, dat zij voor hun houding
tijdens de oorlog met internering en/of berechting hebben geboet, zijn
allen teruggekeerd.
Deze briefschrijver blijft anoniem. Waarom? „Ik werk, zegt hij, in een
bedrijf, waar een ex-politieke delinquent (die ongeveer 6 jaar heeft ge
zeten) de scepter zwaait. Hij is nog niet van gedachten verandert".
De volgende week hebben wij Dodenherdenking en iets wat alleen in
Nederland „Nationale Feestdag" kan worden genoemd. Blijkens de erva
ringen van bovenbedoelde anonieme briefschrijver blijven dit zinvolle
dagen.
Een wonderlijk voorbeeld van de ietwat zonderlinge manier van denken
waaraan kennelijk geleden wordt door degenen die de examenop
gaven voor de middelbare scholen ontwerpen: de kandidaten voor het
gymnasiumdiploma zagen deze week op het lijstje met onderwerpen voor
het opstel staan „Het automatiserings-proces Mogelijkheden en grenzen
van de computer".
Niet dat we dit geen geschikt en hoogst actueel onderwerp zouden vinden,
integendeel. Maar het is wel hoogst merkwaardig dat men van middel
bare scholieren vraagt hun kennis en meningen inzake de automatisering
te spuien, terwijl alles wat met automatisering en computer samenhangt op
praktisch alle Nederlandse scholen taboe schijnt te zijn.
Waar zouden de examenkandidaten die dit opsfelonderwerp hadden wil
len aansnijden, uit moet putten? Uit wat ze er op school over gehoord
hebben? Dan is een opstel van hoogstens drie alinea's wel ongeveer alles
wat er kan uitkomen. Uit kranten, tijdschriften, radiolezingen, de Teleac-
cursus mischien?
Mogelijk zijn er enkele jongelui die op grond van hun eigen interesse'
voor een hoogst actuele zaak als de automatisering, dit onderwerp hebben
gekozen.
Dat pleit dan voor hun besef van wat in de wereld van nu gaande is. Dat
besef is evenwel nog steeds duidelijk afwezig op de plaats waar het in
de eerste plaats behoort te zitten: bij onderwijzers en leraren, die na
pakweg tien jaren automatiseren nog zo goed als met geen woord reppen
van wat dat nu eigenlijk inhoudt, en waarheen het ons voert.
Zo'n kerel als die Wigbold zou ik willen kielhalen. Hij vergiftigt het
Nederlandse volk, speciaal de jeugd. Hij is gemeen, laaghartig, één
zijdig, onbeschaafd, nodeloos sarcastisch en agressief, het is in één
woord een nozem. Een knulletje. En u moet eens opletten, elk onder
werp van welke aard ook, brengt die Wigbold gekleurd. Dat heb je bij
al die sociaaldemocraten. Maar Wigbold is de ergste. De andere zijn
imitators".
(Uit interview in Haagse Post.)
„Een staking bij het NKV. Dat is net zoiets als politieagenten die
met rookbommen gaan gooien".
(Echo-KRO)
Tachtig procent van de journalisten is gewoon links, progressief gericht.
Dat geldt natuurlijk zeker voor t.v.-journalisten".
(Nico Scheepmaker, t.v.-criticus).
f
Wees even een eenvoudig krantenlezer.
U leest in de krant: „Van Hall zegt dat men de kranten niet moet geloven,
ze liegen".
U leest in datzelfde stukje in de krant: „Van Hall zegt dat hij niet aftreedt".
Maar u weet: ,,de krant liegt.
Dus-. Van Hall liegt.
Dus: de krant liegt helemaal niet.
Dus: Van Hall treedt af.
Etcetera, etcetera, etcetera.
(Vrij Nederland).
Wuhhe: ,.Als je zo eens nagaat dat ééns in de week katholiek geleid heeft
tot de KVP. dan vraag je je af wat die Cammelbeeck wil hereiken met eens
in de veertien dagen een concentratie van links".
(Vrij Nederland).
(ADVERTENTIE)
len.
aar
at"
ia!
niet
cht
;glevalTk°^{»
■cm van de'herh-lM.ojf?a,
Westduitse reservisten.spoed« tfe.
Heimatschutztruppe P iële to
is, gezien de. defelisi''
het ministerie van
,rrni r-c-/">V) ITTllÜk-
is, gezien de
et ministerie
aarsehijnlijk- het
dus, zoals het °P de
in West-Duitslandph reservls.
inderdaad nering r;„.
t blijft
an"
d op
;st onwa
ït
is
re
t maar
dat
;èn
laad „Ruh -. Tiring
een uitermate ^g gedure
eenmaal per J .al.en zl,
'hij eenmaal P^Jf/jalen
maximum ven drWJ i>
'--Mng moet mei het nh
bedrijfskosten van fi
van defensie van eng
zuivere
erie van -
ard mark per jaar
Dit is een foto uit Oostenrijk: niet op de mooiste, noch op de
bekendste plek genomen. Het Oostenrijkse Alpenland biedt u
zulke uitzichten op ontelbare plaatsen. Eén ervan kan uw aan
staande vakantie-oord zijn.
Kunt u zich voor de komende zomervakantie iets verrukke-
lijkers voorstellen dan op een stralend heldere dag 's morgens
uw ontbijt te gebruiken met een uitzicht op de fantastisch
mooie bergen, bossen en meren? Dezelfde bergen, bossen en
meren die u overdag zoveel mogelijkheden tot ontspanning
bieden.
Rondom u vrolijke mensen, die u niet als „toerist" maar als
gast en welkome vriend met een hartelijk „Grüss Gott" of
„Servus" begroeten, 's Avonds wordt er gejodeld, „Geschuh-
plattlf'-en gezongen. Heeft u wel eens gehoord hoe mooi en
bekoorlijk een echt Oostenrijkse cither klinkt? Dit alles is ook
voor u betaalbaar. De prijzen zullen u meevallen! Vraagt u eens
Inlichtingen, prijslijsten en folders bij uw vertrouwde reis
bureau of bij het
TOERISTENVERKEERS-BUREAU
Herengracht 435-437, Amsterdam. Telefoon0 20-62188
OOSTENRIJK IS NIET ZO VER EN TOCH ZO BOEIEND
Hasjish (marihuana) roken heeft geen verslaving tot gevolg. Het
leidt wel gemakkelijker naar het gebruik van sterkere en gevaarlijker
middelen.
(Van een onzer verslaggeefsters)
„Negentienjarig meisje overleden na feest met verdovende mid
delen"
„Twee Rolling Stones gearresteerd wegens het in bezit hebben van
verdovende middelen".
„Schoolmeisjes storten zich in onzedelijkheid om aan drugs te
komen".
„Deftige kerk in Londen werkterrein van handelaars in verdo
vende middelen".
„Vijfjarig kind na eten LSD-klontje hysterisch; zes dagen in zie
kenhuis". 1
„Student onder invloed van LSD vermoordt schoonmoeder".
Zomaar wat krantenkoppen uit Amerikaanse en Engelse bladen. Ieder voor
zich en alle samen geven ze een afschrikwekkend beeld van een verbijste
rend probleem: de toenemende verslaafdheid van jonge mensen aan verdo
vende middelen.
LSD is het laatste en meest beangsti
gende middel op de lijst van de alom
bekende drugs, in de V.S. is dit halluci
naties verwekkende middel in korte
tijd een obsessie geworden, waarmee
zowel publiek als artsen, psychiaters,
psychologen en regeringsdepartemen
ten zich bezig houden. „Iedere eeuw
brengt de dingen voort die in deze eeuw
worden geëist. En deze eeuw eist nu
eenmaal middelen om de innerlijke
kwaliteiten te leren ontwikkelen", zo
verklaart de psychiater Humphry Os
mond, verbonden aan het neurologisch
instituut te Princetown, het enorme ge
bruik van lsd in de V.S
In Engeland wordt lsd in verhouding
veel minder gebruikt. Daar gaat het
vooral om heroïne en marihuana. In
Nederland worden heroïne, lsd en mari
huana op vrij kleine schaal gebruikt,
hoofdzakelijk in enkele besloten krin
gen in Amsterdam.
Waarom nemen jongeren verdovende
middelen in. Als intellectueel instrument
om het onderbewustzijn te ontdekken?
Als een nieuw soort kick voor sensatie
zoekers? Psychiaters noemen vele re
denen, o.a. verveling, protest tegen de
oudere generatie, zoeken naar nieuwe
ervaringen en om de eigen kwetsbaar
heid te verminderen. Aan de gevolgen
wordt meestal niet gedacht. Niet alle
verdovende middelen hebben versla
ving tot gevolg. Het gebruik van een
geen verslaving tot gevolg hebbend
middel kan echter gemakkelijk leiden
tot 't gebruik van de gevaarlijkere mid
delen. Dr. Adolf Lande, secretaris van
het centrale narcotica-departement van
de "UNO gelooft, dat factoren als per
soonlijkheid, omgeving, de houding van
de maatschappij tegenover het gebruik
ervan en het gemak om er aan te ko
men, grote invloed hebben op de mate
van verslaving.
Bij Amerikaanse en Engelse studies is
gebleken, dat verslaafden vaak een
groep vormen die even gesloten is als
een kloosterorde. Men leeft samen, eet
samen, gebruikt de „drugs" samen, heeft
een eigen taal. De leden van een der
gelijke groep lijden vaak aan zelfver-
waarlozing, huidziekten en impotentie.
Velen zijn bereid om voor hun drugs"
de uiterste vernederingen te ondergaan.
Anderen slaan dan naar de andere
kant over.
trDï\ N*than S. Kline van het New
York s Rockland State hospital, die zich
lange tijd uitvoerig met deze problemen
1 T.ezig Se^ouden noemt zwanger
schap het meest voorkomende ernstige
bijverschijnsel van het gebruik van ver
dovende middelen door meisjes: „De
remmingen vallen weg. Ze zijn geneigd
te denken dat iedereen van ze houdt,
en dat de wereld geweldig is. Als
iemand dan met ze naar bed wil is dat
alleen maar een ervaring meer voor ze".
Er zijn een groot aantal yerdoyende
Hallucinaties vervormen het waarnemingsvermogen. De gebruiker kan kleuren horen en geuren zien.
Soms denkt hij rijdende auto's te kunnen laten stoppen of te kunnen vliegen. Hij is niet alleen voor zich
zelf maar ook voor de medemensen een gevaar.
Verontrustend is ook de enorme toe-:
name van het gebruik van kalmerende
en stinjulerende middelen in de wes
terse landen. In een aantal gevallen
zijn ook deze middelen de springplank
naar het gebruik yan de sterkere ver
dovende middelen.
middelen. De meest gebruikte zijn:
Heroïne, een vorm van morfine; de
gebruiker wordt lichamelijk geheel af
hankelijk van het middel. Dit verschijn
sel begint vroeg en wordt steeds ster
ker. Geestelijke afhankelijkheid kan de
dwang veroorzaken om koste wat wil
de drugs te bemachtigen. Het wordt
gewoonlijk ingespoten. Veel gebruikers
worden impotent. Sterfgevallen zijn
vaak gevolg van overdosering, bloed
vergiftiging, zelfmoord, verwaarlozing,
ondervoeding. Stoppen met innemen
kan pijnen, transpiratie, misselijkheid,
verhoogde temperatuur en ademhaling,
gewichtsverlies en stuipen ten gevolge
hebben.
Cocaïne is een van de meest geweld
dadige stimulerende middelen. Het heeft
een hallucinerend effect. Heeft geen
lichamelijke, maar wel een zeer grote
geestelijke onderworpenheid tot gevolg.
Het wordt meestal ingespoten. Gebruik
kan tot gevolg hebben misselijkheid,
vermagering, slapeloosheid en nu en
danstuipen en waandenkbeelden. Het
grootste gevaar van dit middel is dat
het gevoelens van grote kracht kan ver
oorzaken bij de gebruiker en waange-
voelens vrijmaakt, waardoor de ge
bruiker een gevaar voor anderen wordt.
Onthouding wordt soms gevolgd door
ernstige inzinkingen en waanideeën die
geruime tijd kunnen blijven bestaan. In
Engeland wordt het vaak samen ge
bruikt met heroïne. Beide middelen kan
men in dat land op doktersrecept krij
gen. Zonder recept zijn ze, evenals in de
meeste andere landen,, bij de wet ver
boden.
Amphetamine is een pepmiddel, dat
de gebruiker wakker houdt en een ge
voel van welbehagen geeft. Veroorzaakt
geen gevoel van lichamelijke afhanke
lijkheid, wel van onverschilligheid.
Grote doses kunnen leiden tot agressie
en tijdelijke angstverschijnselen en
waandenkbeelden. Onthouding kan zo
wel geestelijke als lichamelijke inzin
kingen tot gevolg hebben.
Marihuana is een van de 350 namen
voor Cannabis. Andere naam waar
onder het bekend-is: hasjisj. Effecten:
hilariteit, vaak zonder reden; neiging
veel te praten, vervorming van gewaar
wording en opnemingsvermogen (bv.
van tijd en ruimte) en verzwakking
van het oordeelvermogen. Geregeld
ingenomen kan het hallucinaties en
agressiviteit veroorzaken, de zintuige
lij ke grenzen verleggen (muziek kan
bv. beter klinken). De gebruiker wordt
niet lichamelijk, kan wel geestelijk af
hankelijk worden van het middel. Dat
hangt van de persoon af.
LSD 25 is reukloos, smaakloos en
kleurloos. Het heeft een buitengewoon
krachtige werking. Eén ons is voldoen
de om 300.000 verslaafden een „trip"
(lsd-gebruikers spreken niet over inne
men maar over „trips maken") te laten
maken. De gevolgen variëren. Van het
ene uiterste naai' het andere. Van
doodsangst en paniek tot een gevoel
van de uiterste zaligheid. Bij sommige
gebruikers heeft het geestesziekten tot
gevolg. Enkele bij gebruik optredende
effecten zijn verdieping van kleuren*
zodat voorwerpen een belangrijke en
puur visuele rol krijgen; vaste voor
werpen kunnen gaan bewegen; bloemen
kunnen ademen. De gebruiker kan
soms „kleuren horen" en „geuren zien".
Denken en voelen worden één. De tijd
lijkt voor ze stil te staan.
Lsd werd een aantal jaren geleden
hoofdzakelijk vervaardigd door de
Zwitserse farmaceutische firma Sandoz
Ltd. Het werd alleen gebruikt voor la
boratoriumdoeleinden tot op een be
paald moment een apotheker in de V.S.
door toeval de hallucinerende kracht
ervan ontdekte. De verschijnselen, die
optraden deden hem aan schizofrenie
denken. De ontdekking van lsd onder
steunde de toen -opgang makende me
ning, dat geestesziekten, vooral schizo
frenie, ontstaan door een chemische
storing in het lichaam. Lsd lijkt op een
bepaalde lichaamsstof, serotonin, die 'n
rol speelt bij het doorgeven van impul
sen tussen zenuwcellen. Sommige psy
chiaters geloven dat hallucinaties op
roepende middelen de remmingen van
het onderbewustzijn kunnen doorbre
ken bij patiënten, die onder psychia
trische behandeling zijn gesteld.
Andere psychiaters geloven, dat deze
middelen veel gevaarlijker zijn dan
narcotica, omdat de gebruikers de con
trole over hun daden verliezen. Het
centrale controlestelsel komt los te
staan van de gevoelens.
Beide groepen zijn het er in ieder ge
val over eens, dat gebruik van halluci
naties verwekkende middelen, waaron
der lsd, zonder, medisch toezicht ver
nietigende gevolgen kan hebbjen.
Tot nu toe zijn nog niet veel van deze
reacties op het gebruik van lsd bekend,
maar degene die wel bekend zijn geven
wel reden tot nadenken.
In New York wierp een man, luiste
rend naar „stemmen", zich voor een
trein in de ondergrondse. In andere ge
vallen sprongen mensen uit het raam
in de mening verkerend, dat ze konden
vliegen.
Anders dan in de V.S. waar de wetten
inzake verdovende middelen strenger
zijn (er is o.a. nu een controleregeling
op de verkoop en voorraden van dro
gisterijen en apothekers) kunnen huis
dokters in Engeland verslaafden hero
ine en cocaïne voorschrijven. Een onaf
hankelijke Britse commissie heeft ver
klaard, dat het gebruik van ongeoor
loofde sterk verdovende middelen zijn
voornaamste oorzaak vindt in de acti
viteiten van enkele dokters, die ze
onmatig voorschrijven. Op grond van
voorgestelde nieuwe wettelijke maatre
gelen zullen verslaafden binnenkort in
Engeland alleen verdovende middelen
kunnen krijgen bij speciale centra in
ziekenhuizen. Volgens de minister van
binnenlandse zaken waren via vrij
willige registratie en gegevens over re
cepten in september vorig jaar bij zijn
departement 1000 verslaafden bekend.
Maar het officieuze aantal wordt ge
schat op drieduizend tegen 532 in 1962.
Soms gebruiken twee op drie jongeren
een recept om aan drugs te komen.
Naar Amerikaanse maatstaven zijn dë-
ze cijfers nog laag. Maar het Vera-in-
stituut te New York, dat met de Engel
sen een gemeenschappelijk onderzoek
uitvoert, heeft verklaard, dat Engeland
binnen vijf jaar op zijn minst 10.000 ver
slaafden in de leeftijdsgroep van 20 jaar
zal hebben.
De verslaving begint in Engeland al
vaak op de lagere scholen. Er zijn tal
rijke gevallen bekend van kinderen,
die op speelplaatsen purple-heart-pillen
(amphetamine) verkochten.
Tot voor kort waren de Britten trots
op hun soepele houding ten opzichte
van de verslaafden. Zij meenden, dat zij
het juiste evenwicht handhaafden tus
sen een humane behandeling van de
verslaafden als zieken die medische
hulp nodig hebben en bescherming van
de niet-verslaafden.
Engeland moet thans toegeven dat dit
systeem heeft gefaald. Het werkte al
leen maar goed als de dokters niet te
veel voorschreven en als de verslaafden
wat zij over hadden niet verkochten aan
nog niet-verslaafden. Beide praktijken
zijn namelijk op het ogenblik algemeen.
Er bestaat in Engeland een levendige
zwarte handel in deze verdovende mid
delen, die uitsluitend op doktersrecept
gebruikt mogen worden.
In Engeland was het aantal verslaaf
den aan heroïne in september vorig
jaar van 62 officieel geregistreerden in
1958 gestegen tot 670. In 1958 was er
géén jonger dan twintig jaar. Vorig
jaar waren dat er ongeveer honderd
vijftig. Officiële cijfers in b.v. de V.S.
en Nederland zijn niet bekend omdat
men daar niet het registratiesysteem
kent.
brengen. Deze gaat dan naar andere,
sterkere middelen grijpen, die wel ver
slaving tot gevolg hebben. Narcotica
zoals heroïne, morfine en cocaine. Van
daar kan de weg voeren naar het zie
kenhuis, ontwenningskuren, arrestaties
en tot de dood.
Ook het nageslacht kan ernstige ge
volgen ondervinden van het gebruik
van verdovende middelen. In New York
werden yorig jaar achthonderd baby's
geboren, die „verslaafd" bleken te zijn
aan verdovende middelen, als gevolg
van de drugs die hun moeders hadden
ingenomen. De symptomen werden en
kele uren na de geboorte zichtbaar. Een
behandeling in het ziekenhuis kon mees
tal redding brengen, omdat de versla
vingsverschijnselen van deze baby's
hoofdzakelijk lichamelijk zijn. Als ze
in leven blijven is het zeker dat ze de
drugs ontwennen. Ze zijn gelukkiger
dan de volwassen verslaafden, die een
dergelijke garantie niet hebben.
Een paar pillen mogen dan - zo
als de gebruikers zeggen - niet
gevaarlijker zijn dan een paar gla
zen whisky, het is echter gemak
kelijk om meer en meer te gaan
nemen. Dan krijgt men het beeld
van de zwemmer, die pas te laat
merkt, dat hij te ver in zee is ge
gaan en niet meer terug kan.
José Toirkens
Het gebruik van marihuana is sinds
1959 eveneens aanmerkelijk gestegen in
Engeland. Dit middel werkt niet versla
vend. Maar na lang gebruik verliest het
de macht om de gebruiker in een roes te
£)e klachten over de 'ondermij
ning van het gezag in onze
samenleving zijn zo talrijk en zo
intens dat het niet mogelijk is ze
zonder meer te negeren als onge
grond. Niet omdat geen koe bont
heet zonder dat er een vlekje aan
is, maar eerder omdat klachten
van deze soort in zekere zin zich
zelf waar maken. Het gezag wordt
ook ondermijnd door de klacht
dat het ondermijnd wordt. Deze
koe krijgt bonte vlekjes door de
praatjes die daarover verspreid
worden. Een artikel, waarvan ge
zegd wordt dat steeds minder
mensen het gebruiken, verliest
daardoor consumenten en een
partij, waarover het gerucht ver
spreid wordt dat zij leden ver
liest, verliest door dat gerucht
zelf ook weer leden. De zwakke
wordt niet alleen kwetsbaarder
zodra zijn zwakte duidelijk blijkt:
hij wordt om die reden ook meer
aangevallen. Er zijn wrede krach
ten in de samenleving werkzaam
die erop uit zijn alles te slopen
en weg te honen wat maar even
blijk geeft van zijn kwetsbaar
heid. Het is een opruimingsdienst
die permane U actief is. Niemand
heeft die dienst ingesteld; hij
werkt met een instinctmatige
trefzekerheid en het meest posi
tieve wat ervan gezegd kan wor
den is dat deze activiteit voortdu
rend de ruimte van het leven ver
moeten we niet zo naïef zijn te
denken dat hier, in mode en pu
blieke opinie, geen dictatoriale fi_
guren achter de schermen zitten,
die ons feilloos weten te sturen
waar zij ons hebben willen. En
wij hebben hen niet aangesteld of
gekozen, zodat we van hun macht
alles kunnen zeggen behalve dat
zij democratisch is.
Dat dit „vreemde" en anonieme
gezag zo groot is, houdt ook
in, dat we onze onmacht daarte
genover sterker ervaren. Hieruit
is dan weer verklaarbaar dat de
kritiek zo goed als achterwege
blijft. Tegen een democratisch
aangestelde regent is eventueel
nog te vechten, min of meer man
tegen man, maar wie tegen de
anonieme, vreemde macht in zou
gaan, zou zich gedragen als een
man die niet de blote vuist een
tank te lijf gaat. Het wederwoord,
in schijn toegelaten, bestaat hier
in feite niet. De tirannie is bijna
absoluut en daarom ontmoet dit
vreemde gezag vrijwel geen kri
tiek. Het wordt dus ook niet on
dermijnd. En zo kan het ook ge
beuren, dat een deel van het on
behagen, dat door dit gezag wordt
opgewekt, tdaar geen vat op krijgt
en dan maar op het „officiële"
gezag gericht wordt.
Hieruit volgt misschien voor dat
gezag, dat het te weinig anoniem,
heldert door obstakels uit de weg
te ruimen. En het gezag kan on
getwijfeld zo'n obstakel zijn.
Jntussen lijkt de probleemstelling
mij verre van helder. De klach
ten over ondermijning van „het"
gezag zonder meer zijn groten
deels ongegrond. Er zijn vormen
van gezag die nog nooit zo sterk
zijn geweest als op dit ogenblik.
Ook het bekritiseren van het ge
zag veronderstelt een gezag; de
aanvaarding van die kritiek is in
veel gevallen meer een zaak van
geloven en meelopen dan van
helder inzicht. Als het gezag ver
worpen wordt, zou het anti-gezag
niet zo gretig aanvaard moeten
worden. Juist de gretigheid van
die aanvaarding wijst op een be
hoefte aan gezag en een gebrek
aan kritische helderheid. Er is
zelfs een heel sterk gezag, dat
vrijwel blind aanvaard wordt, na
melijk dat van de mode in Je
ruimste zin van het woord. Nie
mand kan zich aan het gezag van
de tijdgeest onttrekken zonder
het risico te lopen zelf verkreu
keld te raken. Dit geeft een aan
wijzing over de manier waarop
het gezag nog volop functioneert-
zonder krampachtig en heldhaf
tig gehandhaafd te worden en
zonder verzet te ontmoeten. Die
aanwijzing is tamelijk dubbelzin
nig. Want van de ene kant moet
gezegd worden, dat het gezag van
mode en publieke opinie zo dwin
gend is, omdat het anoniem is.
Wij kijken hier niet in het deftige
gezicht van een magistraat die
ons gelast iets te doen waar we
geen zin in hebben en die door
het een en het ander ons verzet
oproept, zodat de eeuwige vicieu
ze cirkel van handhaving en ver
zet benauwend dichtgetrokken
wordt. Maar van de andere kant
technisch én vanzelfsprekend is.
Het is te veel gebonden aan het
deftige gezicht van de magistraat
die het representeert. In het ver
keer, een tamelijk technische
aangelegenheid, maar evengoed
exemplarisch voor heel het be
staan, is een gezagscrisis onge
veer uitgesloten, omdat het ge
zag anoniem blijft en minder op
genoorzaamheid dan op meedoen
appelleert. Er valt geen prestige
te handhaven. Prestige betekent
eigenlijk bedrog en gezag moet
redelijk zijn. Blinde gehoorzaam
heid is geen deugd en een gezag
dat zoiets eist wil de onredelijk
heid met mredelijkheid bestrij
den. Die onredelijkheid is het
enige dat noodzakelijk onder
mijnd moet worden. Maar bij een
gezag dat helemaal anoniem
blijft en zich op de achtergrond
houdt, i? zelfs een begin van dit
noodzakelijke proces een onmoge
lijkheid. Ik vind het dan ook een
gelukkig verschijnsel, dat het of
ficiële gezag ondermijnd kan wor
den
Het betekent namelijk dat het
nog niet zijn toevlucht geno
men heeft tot het koude, com
merciële kunstje ven de anoni
miteit om zich te handhaven. Het
handhaaft zich door kwetsbaar te
zijn en toont daarin zijn demo,
cratische aard, zijn redelijkheid
Een eventuele onredelijkheid
komt onbarmhartig bloot te lig
gen. Daarom begrijp ik niets van
de mensen die alsmaar het gezag
met rigoureuze maatregelen wil
len „handhaven", alsof het een
onredelijke zaak was. Wij bewij
zen de essentiële dingen in het le
ven een slechte dienst door ze hun
meest vitale eigenschap, hun
kwetsbaarheid te ontnemen.
