Eeuw geleden stierf een keizer
voor vuurpeloton
Ingezonden brief
ONZE PUZZEL
I u
Drama van eerzucht,
trouweloosheid
en waanzin
.v. een
■NTRUM
Breda
Tragisch
Vergeefs
Wespennest
Martelaarschap
19
JK HOOP DAT MIJN BLOED HET LAND TOT ZEGEN MOGE STREKKEN - LEVE MEXICO
mm
Wat is immuniteit?
Elastisch
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 22 APRIL 1967
automatic eringsdes-
lkelijke
JON: 01600-48585
erstieren p- St. 950 1100,
Sew. le. 2e, 3e kw. 4,25—
0 worstkoeien p. kg si. -
stieren p. kg sl.gew. 4.30
eren p st. 400-550, gras-
si eew 3.80-3.90, vette
lev gew. 2.80—3.00, nuch-
kg lev. gew. 1.20-1.40,
ren p. st. 30-45, mestkal.
—95, schapen met 2 lam-
vette schapen P- kg sl-
l' lammeren p. kg sl.gew.
paarden p. kg sl.gew. 2.70
naarden P- hg si-gew.
maarden P. St. 1700-1825
DO—725, bokken en geiten
,kken en geiten p. kg.
00 Overzicht (resp. aan-
enprijzen!gebruiksvee:
êd prijsh., stieren (enters
atig goed, goed prijsh.,
,t goed, flink prijsh., kal-
■n vette! groot, rustig ,1a-
en mestkalveren groot,
ger schapen en lammeren
istl'g, lager, slachtpaarden
goed prijsh., werkpaar-
,s: idem, bokken en geiten
g, niet hoger.
IN 21 april Sla I 12—19,
nkool 29—113, groene kom-
—25, radijs 2742, bosas*
leerlanders 13—17, fjhiJe'
8—55, rabarber 50—57, spl-
witlof B 186, B II 124-131,
21 te Penang.
e Balikpapan verw.
21 te Callao.
i te Thameshaven.
v Las Palmas n Hamburg.
20 te Curacao.
tK 20 v Duinkerken n Ant-
20 te Toronto.
UST 20 v Dakar n Freetown.
IK 20 te Bremen.
>ES 21 te Callao.
t a rede Piraeus.
20 te Savannah.
Str. Bonefacis n Lavera.
R'dam.
21 v Livorno n Algiers.
ECHT 21 te Rosano
IS 21 V Djeddah n Djiboetl
5T 21 v Abidjan n Takora®.
IN 21 te Hongkong.
ARNHEM 21 te Lor. Mattl.
DELFZIJL 20 v Esbjerg n
GORINCHEM 21 te Stock-
NAPELS 21 v Gothenburg n
ROTTERDAM p 21 Perlm
JNKUST 21 te La Union.
v A'dam n Z,-Amerika.^
IJK 20 v Cristobal n R daffl^
21 dw Aden n
ÏN 21°' v''Hamburg n Bremen.
^^"v^nïemouth
TOWN 20 te Portland
BUISMAN 21 te New
'AR 20 v Dominica n Pies
DIJK 21 te New York.
IJK 21 te Antwerpen.
21 te Malta. H-mburg.
20 v Antwerpen n Ham
18 v Brugge^ w
5UM 23 te Bermuda verw.
UST 21 te New YorK.
)N 21 te Berre. v
SIA p 21 Krimatastr n Vud
iRECHT 21 v Goha nlhi
IERLAND 21 te New0"^
LLA 21 te North Weymw
iSWAARD 20 v Sundsva
ELLA 21 te Geile verw.
A 23 te Miri verw.
DIJK 21 te Antwerpem
p 20 Anticosta n Pta car
IS 21 te Liverpool ver - y,
OEAS 20 v Arica n vaip
itEN 21 te Santos.
.LOYD 21 te Wellingt011-
HON 21 te A'dam.
fLLOYD 20 te Bardtl
OREN 21 v Fawley n inge„.
,CHT 20 v R'dam "A llal).
LION 21 te Mensi AM singa.
EEMS 21 v Hongkong
RHONE 21 v Yokohama n Hotf
RIJN 20 -v Bremerhaven n I
R 21 v Alexandrle n R^3™
tK 18 v Durban n B
ERK 22 te Bombay v
A 19 te Southend.
ERK 21 te Durban.
KUST 20 te Bouaa»- curai;ao.
L,ES 20 v Pt Lim,0""n n
JORUS 21 v Belawan
Detroit n CW
ES ANNA 20 - -
ES EMILIA 21 v GenUa
ES MARIA 20 v Toronto
22 te
:rdam
[T2fnvgt|ou&to«
»V
teSrréalaam,
<SKERK 21 v Dai
T 21
zi te La Guaira. Antw<'
Arn FUTAMI 20 V P MaiiriUÜI
JOHORE 22 te
MAGELHAEN 21 v
fldNGAPORE 21 V
Mc
N
AT
:s.
AT
v.
AT
aap
AT
A1
aapstad.
[elbourne te
AT SOENDA
Nlornb»53
AT
N.
(MA
AMPEK
ANUK
NECK
ARCIA
LAND
:zia.
RE
na
ER
ife.
2° v Mila«o Cerw-
23 te New Cas
319teteNRosa^iranda V
20 h v Gua^"
L 21 t h v
21 v Beachyhe
2° v DuinRejR^
21 Str. t?I*T<Ne
;zia.
RDRECHT
na.
erland
ife.
tersum
[A P 21 Str. N"ew
fNDRECHT 21 te
Maximiliaan wil gelaten sterven en troopt zelfs de geestelijke, die hem
in de laatste ogenblikken bijstaat.
(van een bijzondere medewerker)
BREDA Wie in Wenen voor het immense Rooseveltplein
staat, ziet op de achtergrond een grote kerk in gotische stijl
met twee hoge spitse torens. Als men vraagt: „Hoe heet die
kerk", dan krijgt men geen naam van een heilige te horen,
maar dan zal men zeggen: Dit is de Votivkirche. Votiv, ge
lofte. Van wie? Voor wat?
We moeten voor het antwoord te
rug naar het jaar 1853, de 18e febru
ari. Keizer Frans Joseph is sinds vijf
jaar hoofd van de dubbel-monarchie.
Vele Hongaren kunnen zich maar
moeilijk schikken onder de heer
schappij der Habsburgers. Samen
zweerders beramen een aanslag op de
jonge monarch. De kleermaker Libe-
nyi zal de uitvoerder zijn. Hij faalt.
Uit dankbaarheid besluit de twee
jaar jongere broer van de keizer-ko-
ning, aartshertog Ferdinand Maximi
liaan, een reusachtige kerk te laten
bouwen. Een prijsvraag wordt uitge
schreven: 170 architecten nemen er
aan deel. De 25-jarige Heinricb Fers-
tel wit de prijs en een adellijke titel.
Op 24 april 1856 wordt de eerste
steen gelegd, pas 23 jaar later is het
geheel op de middeleeuwse gotiek
geïnspireerde gebouw voltooid. De
aartshertogelijke opdrachtgever is
dan al twaalf jaar van tevoren, nu
een eeuw geleden, gestorven. Een
altaar, versierd met het beeld van
de Madonna van Guadeloupe, de na
tionale heilige van Mexico, bewaart
hier de herinnering aan.
Mexieo? Ja, want een spel vón hoge
politiek, idealisme en eerzucht zou de
aartshertog als Keizei van Mexico doen
sterven. Het is een der grote tragedies,
die keizer Frans Joseph in zijn naas
te verwanten beleefde: zijn broer ge-
executeerd, zijn oudste zoon Rudolf in
Mayerling ten onder gegaan in een
drama van liefde en zelfmoord, zijn
vrouw Elisabeth (Sissi) door een anar
chist in Génève vermoord, zijn neef
en troonopvolger Frans Ferdinand met
gemalin in Serajewo neergeschoten.
In het eerste drama, dat van zijn
broer Maximiliaan, speelde Napoleon
III van Frankrijk een grote rol. Ma
ximiliaan ontmoette hem het eerst op
een diplomatieke reis langs enige Eu
ropese hoofdsteden in het jaar 1856.
Zijn eerste indrukken omtrent de Fran
se heerser en zijn mooie Spaanse ge
malin. Eugenie de Montijo waren niet
erg gunstig, maar bij nadere Kennis
making leerde hij ze waarderen. En
dat was wederkei ig. Ze namen als goe
de vrienden afscheid, toen Maxi
miliaan doorreisde naar Brussel, waar
koning Leopold I hem hartelijk ont
ving. De zestienjarige koningsdochter
Charlotte maakte diepe indruk op de
Oostenrijkse gast en de koninklijke
ouders zagen het met welgevallen. Op
zijn verdere reis bleef Maximiliaan
het liefelijke beeld van het meisje
voor ogen zweven. In december van
hetzelfde jaar nam hij zijn besluit; hij
reisde naar Brussel terug, vroeg en
verkreeg de hand van het Belgische
prinsesje, waarmee hij in juli 1857
trouwde. Hij was inmiddels benoemd
tot algemeen gouverneur van het ko-
fninkrijk Lombardije-Venetië, een roerig
gebied waar het opstrevende Italiaanse
nationalisme zich ook van de Oosten-
rijkse heerschappij begon af te keren.
Tegen de inzichten van Wenen in
trachtte Maximiliaan sympathie te win
nen door een min of meer liberale
politiek. Het lukte hem niet. Daarbij
kwam nog, dat „vriend" Napoleon III
de zijde van de Italiaanse nationalis-
ten koos. De positie van de Oosten-
I rijkse gouverneur werd zo kritiek, dat
I hij besloot zijn vrouw Charlotte eind
I 1858 voor een tijdje naar haar ouders
te Brussel te sturen. In 1858 breekt
I d?n ook de oorlog uit tussen Oosten-
f. rijk aan de ene kant, Frankrijk en
Sardinië aan de andere kant. Het liep
uit op een nederlaag van Oostenrijk,
dat het bewind over Lombardije prijs-,
gaf.
Maximiliaan, hevig teleurgesteld over
het échec van Frans Josephs politiek
en de vijandschap var Napoleon II i
trok zich terug in zijn statige kasteel,
KMiramar, bij Triëst of het slot op het
ft weelderig begroeide eilandje Lacroma
(Lokrum) tegenover Ragusa (het te
genwoordige Dubrovnik). Formeel had
de aartshertog nog wel het commando
over de Marine, maar feitelijk was
hij tot niets doen gedoemd en dat be
viel hem geenszins noch zijn vrouw,
de eerzuchtige en energieke Charlotte.
Toen draaide hot politieke rad dus
danig, dat voor hem een overzees kei
zerrijk werd weggelegd, de imperiale
heerschappij over Mexico.
IToe kon dat zo gebeuren?
Mexico was "in de zestiende eeuw
de rijke buit geweest van de Spaanse
veroveraar Cortez, die de laatste Az-
tekenkoning Montezuma versloeg. De
Spanjaarden beheerden het land ech
ter slecht en waren meer bedacht op
het uitbuiten v?n de rijkdommen voor
het moederland dan op de sociale ver
hef firug van de iniheemse bevolking. In
heel Zuid-Amerika zette zich in de 19e
eeuw het dekolonisatieproces door. Ook
Mexico werd daardoor gegrepen en na
enkele mislukte opstanden slaagde die
van Santa Anna. Gedurende een rui
me periode werd hij president van de
Mexicaanse republiek. Hij stond ech
ter voortdurend in het middelpunt van
een heftige partijenstrijd, die de op
bouw van de nieuwe staat verlamde.
Onder leiding van Gutierrez verzamel
den zich conservatieve elementen, die
meenden dat de chaos slechts bedwon
gen kon worden, als het land onder
een prins van koninklijke bloede zijn
eenheid in de monarchale staatsvorm
zou terugvinden. Gutierrez werd ver-
bannen, doch toen in een oorlog met
de Verenigde Staten de rijke provin
cies Texas, Nieuw-Mexico en Califor-
nië verloren gingen, moest ook Santa
Anna uit het land vluchten. De chaos
werd nu onvoorstelbaar en ten einde
raad riep men Santa Anna dan weer
terug. Die zag ook geen andere uit
weg meer dan het vestigen van een
monarchie en hij gaf zijn voormalige
politieke vijand opdracht de Europese
mogendheden voor de idee van een
Mexicaans keizerrijk te winnen. Gu
tierrez was daar eigener beweging ook
al mee begonnen.
In lange brieven aan de Europese
kanselarijen wees hij op het gevaar,
dat de Verenigde Staten van Noord-
Amerika hun expansie naar het zui
den al verder zouden uitstrekken, waar
door ook de Europese handel op Zuid-
Amerika in het gedrang zou komen.
Gutierrez werd in zijn campagne ter
zijde gestaan door de secretaris van
het Mexicaanse gezantschap in Ma
drid, Hidalgo, die door zijn vriend
schap met de adellijke Spaanse fa
milie Montijo ook contacten had met
Eugenie de Montijo, de Franse kei
zerin. Andere Mexicaanse emigranten
hielpen mee by de beïnvloeding van
het Franse keizerlijke paar.
In Mexico was middelerwijl Benito
Juarez de rijzende ster. In 1861 had
hij al zijn tegenstanders in een hoek
gedreven en deelde in de hoofdstad de
lakens uit. Hijwerd begunstigd door
de Verenigde Staten, die van zijn al
lerliberaalste ideeën verdrijving van
vreemde invloeden in Mexico verwacht
ten.
gen begon bij de Franse keizer aan
te dringen op garanties voor zijn po
sitie van de zijde van de grote Euro
pese mogendheden, zich daarbij be
roepend op besliste beloften welke hem
destijds waren gegeven. Vergeefs. Hij
moest zelfs opmerken, dat de Franse
troepen zich hergroepeerden om op een
eventuele aanval van de V.S. voorbe
reid te zijn. Dit betekende dat hele
landstreken weer werden overgeleverd
aan de guerrillatroepen van Juarez. De
Fransen wilden dit bestrijden door een
drakonisch optreden tegen alle gevan
genen, waarvoor Maximiliaan slechts
schoorvoetend toestemming gaf. Na
poleon IH deed nog een verdere stap.
Hij schreef een in de vriendelijkste
bewoordingen ingeklede brief aan Ma
ximiliaan waarin hij betoogde, dat het
veel beter zou zijn, als de bescherming
van het Mexicaanse keizerrijk niet lan
ger zou worden toevertrouwd aan Fran
se troepen, maar aan een Oostenrijkse
legermacht. Maximiliaan wees in zijn
antwoord od de rampzalige gevolgen,
vtelke het terugtrekken van de Franse
troepen met zich zou slepen, maar de
Franse keizer hakte de knoop door
en deelde in alweer allervriendelijkste
gestelde brief mee, dat het einde van
de Franse expeditie nabij was.
Charles Louis Napoleon Bona
parte werd in 1808 geboren en
was de derde zoon van koning
Bodewijk Napoleon en Hortense
de Beauharnais. In 1852 werd hij
keizer van Frankrijk (Napoleon
III).
rillakrijg. Forley belaste zich met de
vorming van een sehijnipariement, waar
in alleen maar Fransgezinden en con
servatieven zaten. In -het deel van
Mexico, dat door de Fransen was be-
zethet was maar een betrekkelijk
gering deel gingen lijsten rond,
waarop de bevolking zich voor de mo
narchie kon uitspreken De z.g. Na
tionale Vergadering richtte nu in 1863
officieel tot aartshertog Maximiliaan
het verzoek de keizerskroon te wiilen
aanvaarden.
Van verschilende kanten kreeg Ma
ximiliaan nog waarschuwingen te ho
ren om zich niet in dit wespennest
te wagen. Zijn eerzucht en vooral ook
die van zijn vrouw Charlotte, over
won alle bedenkingen en zelfs stemde
hij na veel deliberatie toe in de pijn
lijke verklaring, hem door Frans Jo
seph afgedwongen, dat hij afstand
deed van alle rechten op de Oosten
rijkse troon.
OrV
De Franse troepen, 6000 man sterk,
waren in die dagen juist door Juarez
bloedig verslagen, toen ze Puebla aan
vielen Al was er in het Franse par
lement scherpe kritiek op de Mexi
caanse plannen Napoleon iii liet zwaar
der wegen dat het nu ging om ,,de
eer" van Frankrijk. Hij besloot twee
nieuwe divisies te sturen onder lei
ding van de generaals Forley en Ba-
zaine De eerste kreeg ook de politieke
taak de Mexicaanse publieke opinie
voor te bereiden op de komst van een
keizer in de persoon van aartshertog
Maximiliaan. De Franse heeirser hield
daarbij ook hat oog op de Verenigde
Staten, waar toen de burgeroorlog
woedde en de zuidelijken, van wie hij
steun verwachtte, aan de winnende
hand waren. Bazaine rukte zegevie
rend op, nam Puebla in en bezette de
hoofdstad. Verscheidene nationalistische
leiders werden gevangengenomen en
Juarez moest onderduiken in een guer-
Op 14 april 1864 vertrok het fregat
schip Novara, met het nieuwe keizer-
lijke paar uit de haven van Triëst
Een Frans oorlogsschip begeleidde het'.
Maar van geen enkele andere mogend-
heid kwam enige blijk van sympathie
terwijl de Noordamerikaanse Unie aan
de winnende hand in de strijd met
de zuidelijke staten, vastbesloten was
deze inbreuk op de Monroeleer A-
merika voor de Amerikanen met
behulp van Juarez af te straffen
De nieuwe keizer begreep wel dat
machtsvertoon alleen zijn positie niet
kon redden. Hij trachtte min of meer
liberaal getinte personen in het rege
ringswerk te betrekken, verleende am-
n,es;,ie voor alle politieke vergrijpen
stelde verschillende commissies in, die
de ontspoorde staatszaken weer recht
moesten zetten, trachtte de corruptie
te bestreden en de conservatief inge
stelde geestelijkheid tot meer sociaal
van"? i brengen. °-a. door af te zien
van de teruggave der geconfisceerde
goederem Wat dit laatste betreft stuit
te hij echter op een onverzoenlijke nun-
tius die het ook onduldbaar vond, dat
ke ÏS m ,de.gr°ndwet de kathoiie-
ke godsdienst niet tot staatsgodsdienst
lTw verheff?"- J" de tijd van de Syl-
lon w»as v"lbeid van godsdienst nog
s ,begr'P- Toen Maximiliaan
op deze punten toch doorzette, wend-
den ook verschillende conservatieven
hom Tan>, u!11 af' terwijl de liberalen
ii™ bleven wantrouwen. In het
pfoo »?nden rivaliteiten tussen
mkh en,Mexlcaanse officieren. Moei-
xd„sn .if °Yer dus, terwijl in mi-
oof fpz'cht de situatie zich ook in
S ge .zi? ontwikkelde. Juarez
vond een sterke morele steun, toen de
Amerikaanse burgeroorlog in 1865 ge-
mf ,g, w?i voorgoed. Napoleon III
u--Z ,„daarover ernstig onge-
ïust. Hij voelde er niets voor om de
thans weer eendrachtige V.S. tot vij
and te krijgen. Maximiliaan daarente-
Maximiliaan zag toen geen andere
weg meer dan troonsafstand. Zijn
vrouw Charlotte wilde echter nog van
geen opgeven weten. Zij wist het
besluit te doen opschorten, totdat ziji
zelf in een reis door Europa keizer
Napoleon en de paus zou hebben ge
wezen op de plicht haar man te
steunen.
Het werd een tragische reis. Napo
leon III zat tot over zijn oren in Eu
ropese zorgen. Bismarck had Oosten
rijk aangepakt, de hegemonie van
Pruisen bevestigd en een halt toege
roepen aan aspiraties van het Franse
keizerrijk. Toen de Franse heerser uit
de havenstad St.-Nazaire een telegram
kreeg, dat Charlotte hem spoedig wil
de bezoeken, liet hij zich onmiddellijk
verontschuldigen wegens ziekte en hij
raadde de „Mexicaanse" aan eerst
naar haar familie in Brussel door te
reizen. Ze liet zich echter niet afsche
pen en reisde rechtstreeks naar Pa
rijs, waar keizerin Eugenie er niet
onder uit kon haar te ontvangen. De
verbolgen Charlotte stond er echter op
de keizer zelf te ontmoeten en hem de
brieven vol beloften voor te houden,
die hij eens had geschreven, toen het
er om ging Maximiliaan over te ha
len naar Mexico te gaan. Het werden
zeer pijnlijke ontmoetingen, ook met
enkele ministers, waarbij Charlotte
geen blad voor de mond nam. Resul
taat leverde het echter niet op en ze
moest haar man schrijven, dat ze in
Parijs niets bereikt had. Toch spoor
de ze hem aan te volharden in zijn
keizerschap, want het bezoedelde Eu
ropa nad hem niets meer te bieden.
Haar woorden werden reeds verward
voortekenen van een vervolgingswaan
zin, die haar verdere lange leven haar
sinistere metgezel zou zijn. Zij reisde
naar Rome om de interventie van Pius
IX in te roepen. Ook hier moest ze
een barrière van terughoudendheid
doorbreken en toen ze eindelijk voor
de kerkvorst stond, kreeg ze niets dan
vage betuigingen van sympathie te ho
ren.
Toen brak de waanzin door. De ar
me vrouw meende, dat mén haar wil
de vergiftigen en durfde nauwelijks
eten en drinken aan te raken. Ze
voelde zich bedreigd in haar hotel en
vluchtte in de nacht naar het Va-
ticaan, waar men met zo'n gast geen
raad wist. Men bracht haar naar het
slot Miramar, dat ze als stralende vor
stin twee Jaar geleden had verlaten
om vol schone verwachtingen scheep
te gaan. De ineenstorting van haar
illusies, de trouweloosheid van vorsten
en prelaten konden haar gepijnigde
hersens niet meer bevatten. Een mens
was verminkt in de woelingen der
politiek.
Maximiliaan was diep geschokt, toen
hij het rampzalige nieuws vernam Dit
voegde zich bij rampzalige tijdingen
van het slagveld, waarbij het terug
trekken van de Fransen de keizerlijke
Mexicaanse troepen met wat Oosten
rijkers en Belgische vrijwilligers wei
nig meer vermochten tegen de opdrin
gende scharen van Juarez. Het
machtsgebied van de keizer schrom
pelde ineen tot een klein territoir en
de enige verstandige daad in deze om
standigheden ware troonsafstand. Dat
besluit nam Maximiliaan dan ook na
veel innerlijke tweestrijd, doch toen
kreeg hij een tegenoffensief te verdu
ren van conservatieve elementen
aangevuurd door de tijfelachtige figuur
van de avonturier Fischer, die zich ie-
zuitenpater noemde. Ook Gutierrez
spoorde vanuit het veilige Europa aan
Keizer Franz Joseph (1848-1916)
tot volharden met een beroep op - de
dapperheid van het roemrijke geslacht
der Habsburgers. Een schertsvertoning
van een „nationale vergadering" werd
in scène gezet, die in meerderheid de
keizer tot volhouden aanmaande. Hij
zwichtte en liet zich overhalen tot een
nutteloos martelaarschap. Bazaine had
nu bevel gekregen zijn troepen in de
kortste keren vóór de terugreis naar
Frankrijk in te schepen. Maximiliaan
putte weer even hoop uit een geslaag
de uitval van een conservatieve gene
raal, dlie Juarez voor een ogenblik wist
terug te dringen. De nationalistische
troepen begonnen echter een meedo
genloze terreur tegen allen, die zich
tegen hen verzetten. De toestand werd
geleidelijk aan voor de keizerlijke troe
pen onhoudbaar. Nog slechts vier ste
den waren in hun handen en de voor
naamste stelling werd Queretaro, waar
heen ook Maximiliaan zich begaf. Rond
om de stad verzamelde zich een over
macht van belegeraars. Ruim twee
maanden hield het garnizoen stand,
Tenslotte was het een gunsteling van
Maximiliaan, een zekere Lopez, die
in het geheim met de vijand in onder
handeling trad en hem de stad in
handen wilde spelen op voorwaarde,
dat aan Maximiliaan vrije aftocht zou
worden verleend. Het verraad slaagde,
maar de voorwaarde niet. Toen de
troepen van Juarez de stad binnen
waren gdrongen, liet Maximiliaan de
witte vlag hijsen en aan een natio
nalistische generaal gaf hij zich ge
vangen. Hij stelde hem voor: „Laat
mij met alle Europese officieren en
troepen het land verlaten. Ik wil ml)
verplichten officieel te bedanken en
mij nooit meer met de Mexicaanse
zaken te bemoeien. Wees mild en ver
gevensgezind voor al mijn gewezen
aanhangers".
Het spel was uit. Dit begreep Ma
similliaan ook. En hij droeg zijn lot
als een man. De krijgsraad deed uit
spraak: de doodstraf voor de keizer
en twee van zijn generaals. Op 19 juni
1867 trad hij met fier opgeheven hoofd
voor het vuurpeloton. Aan de solda
ten, die tegenover hem stonden, gaf
hij ieder een goudstuk met het ver
zoek goed te richten. Toen verhief hij
zijn stem om aan allen vergiffenis te
schenekn: „Ik hoop, dat het te ver
gieten bloed het land ten zegen mo
ge strekken. Leve MexicoEen
commando en het knallen van ge
weerschoten knapten de toespraak af.
De beide trouwe generaals stierven
even fier als hun meester.
Napoleon III en
zijn gemalin, diie het onveranltwoorde-
lijke Mexicaanse avontuur hadden be
raamd en aangemoedigd, kregen een
storm vam kritiek te verduren. Een
mooi gebaar meenden ze te kunnen
maken door bij keizer Frans Joseph
een condoleancebezoek af te leggen ln
Salzburg. Het was een navrante bij
eenkomst, die echter spoedig uitliep
ln een bespreking van alle actuele po
litieke vraagstukken, die toen in Eu
ropa leefden. Vergeten, vergeten wil
de men de ongelukkige Mexicaanse epi
sode maar het liefst. Vergeten kon niet
de waanzinnige Charlotte, die haar
Maximiliaan zestig lange jaren over
leefde en in de dooltochten van haar
geest nog vol verlangen naar hem was
Pas de 19e januari 1927 verloste de
dood haar op het kasteel Bouchhout
nabij Brussel.
Als men in Wenen de Kapuzingruft
bezoekt, de grafkelder van de Habs
burgers onder de kapucijnenkerk, dan
ziet men daar in het schemerige licht
fle hoekige contouren van vele bron
zen doodskisten. Ieder ervan verte
genwoordigd een stuk mensengeschie
denis, maar tevens een stuk politiek,
die de mensengeschiedenis zo tragisch
kan overschaduwen. Ook Maximiliaan,
een mens vermorzeld in de kamrade
ren der „grote" politiek, wacht hier
de jongste dag.
Ik ontving het volgende briefje:
„Met verontwaardiging (oj moe
ten we liever zeggen met gering
schattende gevoelens"hebben wij
(een vriendinnenclubje van meisjes
van 17 tot 19 jaar) kennis genomen
van hetgeen U schreef over „de wij
ze (zowel in houding als in kleding)
waarop vele vrouwen en meisjes zich
durven presenteren in het gewone
dagelijkse leven". Wat wilt U? Moe
ten we terug naar de rokken tot
halverwege de kuit? Naar de ge
breide kousen en naar de tot aan de
hals gesloten japonnen met lange
mouwen? Wij zijn heus nog niet toe
aan de mini-rokjes, en..wat dan
nog?"
Waarschijnlijk zal het velen vreemd
in de oren klinken als ik zeg dat bo
venstaande ontboezeming (die ik ove
rigens met een begrijpende glimlach
heb gelezen) voor mij een gerede aan
leiding is een onderwerp te behande
len, dat ik al lange tijd in de pen had,
namelijk de immuniteit.
Algemeen gezegd is immuniteit een
onvatbaarheid voor iets. Meestal wordt
bedoeld de onvatbaarheid voor ziek
ten, doch meoi kan ook onvatbaar
(immuun) zijn voor andere dingen,
bijv. voor beledigingen, voor terecht
wijzingen, voor loftuitingen en ook
'voor iets dat samenhangt met boven
staande brief.
Eerst wil ik echter schrijven over
de immuniteit als medisch begrip.
Men bedoelt dan de onvatbaarheid
voor besmettelijke ziekten, dus voor
ziekten die veroorzaakt worden door
het binnendringen van levende ziekte
kiemen in het menselijk lichaam.
Deze ziektekiemen voelen zich in
dat lichaam zeer behaaglijk (o.a. door
de lichaamstemperatuur) en zij uiten
dit op twee wijzen, namelijk door zich
op onvoorstelbaar grote schaal te gaan
vermenigvuldigen en door bepaalde
stoffen af te scheiden (toxinen) die op
het menselijk lichaam als een gif Wer
ken en de mens daardoor ziek maken.
In het lichaam ontstaat dan een
krachtige reactie op deze snode activi
teiten van de ziektekiemen. Eén van
de protestacties is het vermogen van
het lichaam om in zijn bloedbaan te-
genstoffen (antitoxinen) te vormen
waardoor de schadelijke werking van
de toxinen wordt tegengegaan. Bij de
vorming van die antitoxinen zijn er
twee belangrijke punten.
Op de eerste plaats worden die anti
stoffen in zqdanige overmaat gevormd,
dat zij, lange tijd nadat de eigenlijke
ziekte genezen is, in het lichaam ach
terblijven: gedurende die tijd is. het
lichaam onvatbaar (immuun) voor de
betreffende ziekte. Volledigheidshalve
wil ik hier direct aan toevoegen, dat
een dergelijke immuniteit niet bij alle
infectieziekten optreedt en dat er zelfs
ziekten zijn (bijv. longontsteking en
wondroos) die bij voorkeur recidiveren
(opnieuw optreden).
De tweede bijzonderheid bij de vor
ming van antitoxinen is gelegen in het
feit, dat de hoeveelheid antistoffen
niet afhankelijk is van de ernst, de in
tensiteit van het betreffende ziektepro
ces: m.a.w. ook bij het doormaken van
een lichte infectieziekte zal evengoed
een grotq overmaat antistoffen worden
aangemaaktèn zal dus het lichaam;
van de betreffende patiënt evengoed
lange tijd immuun zijn tegen de door
gemaakte ziekte.
Men ging vroeger zelfs zover, dat
men gedurende een lichte pokkenepide
mie de kinderen blootstelde aan be
smetting, .in de verwachting dat die
kinderen dan een lichte pokkenaanval
zouden krijgen, waarmee zij voor hun
verdere leven gevrijwaard zouden zijn
van pokken.
Od het einde van de 38e eeuw con
stateerde de Engelse arts Jenner, dat
de melkmeisjes, die koeien met pok-
kenuiers melkten, vaak een pokpuist
op de hand kregen (via een onbeteke
nend wondje) en dat deze pokpuisteri
niet alleen voorspoedig genazen, maar
ook tot gevolg hadden, dat de betrok
ken meisjes bij het uitbreken van een
pokkenepidemie voor de pokken ge
spaard bleven.
Met dit verschijnsel als uitgangspunt
heeft zich (via een steeds voortschrij
dende kennis van de bacteriologie) de
immunisatie ontwikkeld.
Men brengt een kleine hoeveelheid
van het verzwakte (gemitigeerde) toxi-
ne van bepaalde ziektekiemen (difte
rie, tetanus, tyfus, poliomyelitis, pest,
enz.) in het lichaam van de mens (via
huidprikjes of injecties), waarbij dan
het resultaat is, dat bij deze mens de
betreffende infectieziekte niet op
treedt, maar dat hij wel een zodanige
hoeveelheid antistoffen in zijn bloed
baan produceert, dat een langdurige
immuniteit voor deze ziekte gewaar
borgd is.
Wat een zegen! vooral voor de
kinderen. Het is dan ook voor mij to
taal onbegrijpelijk dat er nog steeds
ouders zijn, die het grote belang van
de immunisatie van hup kinderen niet
inzien en zich hun verantwoordelijk
heid ten dezen niet bewust schijnen te
zijn.
Van verschillende artsen kreeg ik
het verzoek er nog eens op aan te
dringen, dat de ouders zich op de af
gesproken tijd en op de vastgestelde
plaats (meestal het consultatiebureau)
vervoegen om hun kinderen te laten
vaccineren en dat zij niet wachten tot
de wijkverpleegsters hen op hun ge
brek aan verantwoordelijkheidsgevoel
ten opzichte van hun kinderen komen
wijzen.
Na deze verhandeling over de immu
nisatie kom ik terug op de brief van
de vriendinnenclub.
Laat ik beginnen met vast te stellen
in welk verband ik de gewraakte zin
snede heb gebezigd. Ik heb in mijn ar
tikel willen aantonen, dat de zeden
wetten in onze tijd niet de nauwkeurig
afgebakende volstrekt-onverander-
lijke „kernen" blijken te zijn, zoals wij
vroeger aannamen, maar dat er een
zekere elasticiteit blijkt te bestaan in
de hantering van deze wetten. Als
voorbeeld haalde ik aan „de wijze (in
houding en kleding) waarop vele vrou
wen en meisjes zich durven presente
ren enz.", waarbij het toch wel voor
iedereen duidelijk zal zijn, dat mijn be
doeling was vast te stellen dat „deze
houding en kleding" vroegèr niet door
de beugel kon en tegenwoordig wel. De
vaststelling van dit feit was geen stel-
lingname mijnerzijds ten opzichte van
bedoelde „presentatie door vrouwen
en meisjes", zodat de schamp.ere op
merkingen van mijn jeugdige brief
schrijfsters volkomen misplaatst zijn.
Wanneer ik zinspeel op een verband,
dat er bestaat tussen het begrip im
muniteit en bovenstaande brief, dan
bedoel ik zeker niet, dat ik persoonlijk
immuun ben voor reacties op de in
houd van mijn artikelen in deze ru
briek. Integendeel: ik stel veel prijs op
deze reacties, dus ook op die van „de
brief".
Ik wil echter het verband tussen die
brief en het begrip immuniteit wat
dieper uitgraven in een volgend arti
kel, waarbij ik nu al weet, dat er
weer schampere opmerkingen op het
menu zullen komen te staan. Ook deze
opmerkingen zal ik met een begrijpen
de glimlach savoureren, echter niet
zonder dat tikkeltje immuniteit, dat no
dig is om te blijven schrijven.
HUISARTS.
Horizontaal: 1. Engels Indische ma
troos op Europees schip; 6. plaats in
Duitsland, bij de Nederl. grens; 12. zeer
brandbaar koord; 14. profeet; 15. wa
terketel (ZN); 17. plaats in N.h.; 20 op
schik; 22. verouderde meisjesnaam; 23.
zuidvruchten; 25. Europeaan; 26. tel
woord (Fr)27. sporeplant; 28. gevan
genis; 30. lidwoord; 31. zijtak Donau; 33,
groente; 35. voorschrift; 37. oorzaak; 39.
toonladder; 41. vruchtje; 42. schermwa-
pen; 43. lichaamsdeel; 45. stof, die zich
uit wonden afscheidt; 47. zelfkant; 50.
balk; 52 voorzetsel; 54. jaargetijde; 56.
lengtemaat (afk); 57 waterloop (gew);
59. voorzetsel; 60. oude rekening (afk)
61. voorstad van Baden-Baden; 63.
schaaldier (meeirv)66. gevangenis; 67.
gekheid; 69. punthoed; 70. gindse; 71.
god der liefde; 73. rivier in Duitsland;
75. dorpel; 76. trompet met schel door
dringend geluid.
Verticaal: 1. provincie van Nederl.; 2.
kasteel; 3. schrobnet; 4. meisjesnaam; 5.
de bovenste halswervel; 7. plaats in Bel
gië;8. middelbare leeftijd (afk); 9. vor
dering; 10. spoarrichel; 11. keep (meer
voud); 13. dorp van kafers16. dorp in
Gelder 1.; 18. meisjesnaam; 19 voeg
woord; 21. plaats in Zeeland; 23. vak
vereniging; 24. maatstaf; 27. onderwij
zer; 29. plaats in Duitsland; 32. hand-
vatsel; 33. erwtensoep; 34. vertegen
woordiger; 36. gesponnen draad; 38.
plaats in Gelderl. 40. dorpje onder de
Over. gem. Gramsbergen; 44. overeen
komst; 46. drietal; 48. kar. men uit drin
ken; 49. stuk grond; 51. drietenige struis;
53. viervoetig dier; 55. klank; 58. water
in België; 59. plaats in Z. Holl.; 62. glij-
voertuig; 64. sint (afk); 65. water in
Friesland; 66. Rom. keizer; 68. dorpje in
Drente on den- Sleen; 70. jongensnaam;
72. voorzetsel; 74. gebod.
OPLOSSING PUZZEL VORIGE WEEK
Horizontaal: 1. Dongen; 6. wekker-
12. Ursem: 13. Terni; 14. sd; 15 mos!
17. mei; 18. G.M.; 19. sen; 21. Êlden-'
23. lei; 24. Eris; 26. aat; 27. Tarn* 28
kip; 30. das; 31. men; 32. hel; 34*tol*
36. nog; 39. rein; 41. mal: 43. Nero* 45'
urn; 46. Paris; 48. set; 49. ta; 50. 'ark;
51. pet; 53. nt; 54. etage; 56. lente; 58
noveen; 59. manier.
Verticaal: 1. Dussen; 2. order; 3 ns-
4. gem; 5. emoe7. eten; 8. kei; 9. kr 10
enger; 11 Rimini; 16. sla; 17 met- 20
nok; 22. dak: 23. las; 25. Simon; 27. tel
£en'j P 30* den; 33. Druten- 34 tin»
4557prxer;
sela; 50. agè; 52. ten; 55. a.v.; 57. Ni.
