Oosterling brengt Nederlandse sfeer in nieuw Schiphol Moord in Y.S. al een gewone zaak Zo maakt u in een wip een vurrukkulluk toetje Visitekaartje van onze volksaard 's lands mooiste vestibule in Marsmannetjede favoriete opdracht Vrijheid Eikehout Mensen In New York plm. 50 per maand Examen-festival begonnen e a m e n een heerlijke sigaret, pittig en toch zacht 1 DAGBLAD DE STEM VAN DINSDAG 18 APRIL 1967 Zuiver voor lekker ontspannen Journalistiek bezorgd over toenemende concentratie Geen hoop meer voor werknemers van Beeren Jongetje verdrinkt Landbouwschap over Kennedy- ronde en EEG MANIAKKEN Kardinaal naar congres in Rome over toerisme Machine sloopt seventig auto's per uur ACHTJARIGE JONGEN IN ROTTERDAM MISHANDELD X n 3 AMSTERDAM De inrichting van het nieuwe Schiphol met zyn immense aankomst- en ver trekhallen, zijn cyclopische wacht- en restauratieruimten, zijn kilometers lange piertenta- kels, zijn dichtmazige net van gangen, rustverblijven, kantoren en wat al niet, is de grootste bin nenhuis-architectonische kluif, waarin ooit een Nederlander zijn tanden heeft mogen zetten. De man, die de opdracht kreeg en wiens vierjarige arbeid op 28 april dan eindelijk door de hon derden openingsgasten konin gin Juliana voorop zal wor den gekeurd, heet Kho Liang Je, een oosterling, aan de naam te horen. Voor de visuele bevesti ging van deze indruk zorgt zijn ietwat gedrongen, jeugdige, door veel ravezwart haar gekroon de gestalte. Hy is van Chinese afkomst en werd geboren in Indonesië. Negentien Jaar geleden, juist op de drempel van zyn volwassenheid, kwam hy naar hier. Hy heeft sindsdien ruimschoots tyd gehad om zich aan te passen, maar toch-... was hy, met zo'n ach tergrond, de juiste man om vorm te geven aan wat volgens de opdracht moest worden: een luchthaven waar de buitenlander onmiddeliyk aanvoelt Ik ben in Nederland? Tot goed begrip diiene, dat veel grote buitenlandse luchthavens niet toekomen aan een eigen sfeer, een eigen karakter. Als het er niet op zou staan, zou de luchtreiziger tijdens zijn vluchtige passage nauwelijks we ten, of hij in Frankfurt is dan wel in Milaan. „Dat kunnen we hier niet hebben", was het uitgangspunt van de Schipholbouwers- ,,Als we onze typische karakteristieken als ver koopargument gebruiken bij onze Holland-promotion, dan moeten die karakteristieken al meteen in de ves tibule te vinden zijn en de vestibule van Nederland heet nu eenmaal Schiphol". mensen, ambtenaren en employés, wier taak bestaat uit het verlenen-van service- Treurende mensen en blijde mensen. Nerveuze mensen en men sen, die onbewogen hun plicht moe ten doen. Dit alles bij elkaar in een gebouw, waarin Iedereen zich op zijn gemak moet voelen, de weg moet kunnen vinden, bevrediging moet kunnen vinden voor een veel heid van behoeften. Kijkend naar al die mensen op de internationale luchthavens en pieke rend over hun wensen kwam Kho Liang Ie tot de conclusie: ik moet van Schiphol niet een echt mooi, duur ding maken, een monument van pronkzucht is de Nederlander soms pronkzuchtig? - maar iets simpels: een soort understatement. En ook: de bewegwijzering moet zo duidelijk mogelijk zijn- Curieus ge noeg drong deze laatste eis zich niet tijdens een bezoek aan een luchtha ven op, maar bij zijn weerzien met het magnifieke Stazione Termini in Rome, het wit-marmeren schoolvoor beeld van logische, goed aangegeven bewegingsstrcwnen Hij zegt: Zelfs voor de kleinste bordjes hebben we experts In de visuele communicatie n de arm ge nomen. Grondstewardessen zijn op het nieuwe Schiphol niet meer no dig. Iedereen kan ziin weg zonder meer vinden. Dat is een van de fijnste dingen, die een reiziger in het buitenland ervaart. Het is griezelig, als je je weg niet kunt vinden. Er zijn er, die zeggen: grondstewar dessen zijn beter, maar daar ben ik het niet mee eens. Ik vind het een elementaire vrijheid van de rei ziger, dat hij zelf kan kiezen, waar heen hij gaat. De luchtvaart moet gedemocratiseerd worden". Als neer slag van deze visie ziet men de be- wegingsstromen in het gigantische nieuwe stationscomplex gekanaliseerd worden langs duidelijke, 18 meter brede wandelcorridors. Ertussen liggen, als eilanden, ziteenheden, die op verschillende manieren gekoppeld kunnen worden. Dit laatste is een van de artistie ke trucages, waarmee Kho Liang Ie het euvel van de starheid heeft willen ondervangen, waaraan zo me nige efficiënt opgezette inrichting mank gaat. In dezelfde categorie vallen de golvingen in verlaagde pla fonds, die men hier en daar ziet, de golf-wand in het restaurant, het reus achtige (30 bij 3 meter) reliëf in de vertrekhal dat hij zelf heeft ge maakt. Omdat er niet genoeg geld was voor een opdracht aan een kun stenaar en de wenteltrap in de lounge, „een hele mooie, van wit mar mer, die alt een plaatiek in de rui- te staat". Kho Ltaag Ie heeft in zijn werkka mer kleurig toppunt van doelma tigheid aan de Amsterdamse Koninginneweg zwaar over dit as pect van de opdracht gefilosofeerd. Hy zegt: ,,Ik heb op de kunstnijver heidsschool binnenhuisarchitectuur ge studeerd bij iemand, die in echt Ne derlandse termen dacht. Heel zuiver. Het heeft iets van het calvinisme, maar dan niet dat steriele van Zwit serland. In dat milieu heb ik ge woond en gewerkt er als het ware van boven op gekeken. Je kunt twee dingen doen. Je kunt voor het internationale klimaat kie zen, waardoor je veel vrijer bent, maar je kunt je ook aan Nederland binden en toch iets van allure pro beren te maken. Je hebt in Neder land twee soorten mensen. Kruide niers en Delta-werkers. Heel curieu ze tegenpolen. Ik bedoel: dat kun je allebei gebruiken. Soberheid en zui verheid zo heb ik het Nederland se volkskarakter trachten te verbeel den. En openheid natuurlijk. Per slot van rekening blijven we het land. waar vluchtelingen altijd een onbe vangen welkom krygen". Toen hy de opdracht in zijn zak had, is hy begonnen met een wereld reis langs alle belangrijke luchtha vens- Hy lette daarby niet op ar chitectonische structuren en vormen, noch trachtte hy uit het kleur- en ïynengamma van collega's inspira tie te putten. Hij keek slechts naar de mensen. Voor hem ls een luchthaven een ont moeting tussen mensen op een schaal, zoals die in de historie nog nooit is voorgekomen. Aankomende en ver trekkende reizigers uit alle wereldde len. Uitwuivers en afhalers. Dagjes- Voor de rest was soberheid het wachtwoord. Enorm veel betimme ringen met wit formica zoveel, dat er op een gegeven moment geen snipper van dit materiaal in heel Nederland te krygen was. Geen exo tische houtsoorten, maar goed, de- geiyk vaderlands eikehout. Zandkleurige reliëf tegeltjes met be scheiden motiefjes. Hij zegt: „De Nederlander wil versieren, maar durft het niet goed. De Nederlander kan zijn emotionele dromen niet waar maken." Kleuren? „De mens, die op reis gaat is kleurig van zichzelf. Zijn kleuren zijn zo kleurig, dat de ruim te er omheen gerust kaal en koel mag zijn. Bovendien is er enorm veel glas in het gebouw, want we wilden openheid. Dan is het gebruik van kleuren gevaarlijk. Er komt te veel zon binnen". Tabaksbruine stoffering dus. Veel schakeringen grijs in het schilder werk de Nederlandse regendagen? met hier en daar een oranje ac cent. Geen marmeren lambrizeringen (behalve in de wachtkamer voor de koninklijke familie, waar pok een vij vertje is met een plantentuin erom heen) en geen blinkend chroom. Aan de wand in zijn werkkamer hangt een doek van zijn favoriete schilder, de Fransman Raise. Een abstract doek uiteraard, waarin een zeer fel groen overheerst. „Dat groen had ik graag op alle deuren van het nieuwe Schip hol gehad", zegt hij met iets van spijt „maar het mocht niet van prof. Duintjer, de architect. ,.Is dat zijn enige teleurstelling geweest? Hij mom pelt iets over veel te weinig geld, maar geeft liever geen detaisls. Hij lijkt tevreden met het resultaat. Dat betekent, bij een veeleisend man, als hij is, dat ook de passagiers straks wel tevreden zullen zijn. Kho Liang Ie, oosterling die Schiphol typisch Hollands aan kleedt. (ADVERTENTIE) (ADVERTENTIE) AMSTERDAM (ANP) „De Journa listiek bevindt zich door fusies in een gevaariyke situatie, met name in de dagbladsector. Langzaam maar zeker zet dit proces zich voort." Dit zei de voorzitter van de Federatie van Ne derlandse Journalisten, de heer Nico G. Schrama op de dezer dagen in Utrecht gehouden jaarvergadering van de fede- ratieraad. Vele dagbladondernemingen moet he laas tot de marginale bedrijven worden gerekend. Zij zullen volgens de heer Schrama tot ondergang zijn gedoemd wanneer zij niet tijdig hun toevlucht ne men tot concentratie. Wanneer hierdoor de verdere uitgave van een dagblad kan worden verzekerd is het moeilijk om van journalistenzijde te protesteren, ook al beklemt ons het perspectief, aldus de FNJ-voorzitter, dat deze ontwikke ling zich in de komende jaren ongetwij feld zal voortzetten totdat op de duur nog slechts enige grote concerns in staat zuilen zijn om dagbladen uit te geven. ..Dit perspectief is voor de journalis tiek niet onbedenkelijk. Ondanks alle welgemeende verzekeringen dat de re dactionele onafhankelijkheid van com mercieel samengevoegde dagbladen ge handhaafd zal blijven, moet Worden ge vreesd dat op langere termijn de ver scheidenheid van vrije meningsuitingen zaï worden beperkt." Zo betoogde de heer Schrama. „Voor de journalisten is er nelaas nauwelijks een alternatief. Onze verzetten tegen concentraties staan vrijwel gelijk met het vragen om ont slag ^van een steeds groter aantal colle ga-s.' De georganiseerde journalistiek, zo meende hij, zal uiterst nauwlettend moeien blijven toezien op deze ontwik keling. (Van een onzer verslaggevers) WEERT Teleurstelling, bitterheid en hier en daar een vleugje paniek vie len te beluisteren op de vergadering voor werknemers van de N.V. Beeren in Weert. De textielarbeidersbond St-Lamber- tus had deze vergadering bijeengeroe pen naar aanleiding van de regeringsbe slissing om het onroerend goed van de failliete N.V. niet te kopen. „Door de moeilijkheden in Twente en Zuid-Limburg is het gevaar groot, dat ze ons hier in Weert niet meer horen", zei de heer D. Hijnen, de districtsbe stuurder van St.-Lambertus. „We moe ten er daarom voor oppassen, dat we niet in de vergeten hoek blijven zit ten". De heer Hijnen vroeg zich af, of de zuinigheid van de regering de wijsheid niet zou bedriegen. .Zullen de gelden, die voor de aankoop van het onroerend goed nodig waren, niet op korte termijn aan steun besteed moeten worden?" Hij schilderde verder in enkele woor den de wanorde, die op de stervende be drijven heerst, en noemde het saldo van het sociale fonds, dat voor de werkne mers bestemd is, niet meer dan „een druppel op de gloeiende plaat". (ADVERTENTIE) ARNHEM (ANP) -De vijfjarige Ronnie Smaak uit Arnhem is door ver drinking om hét leven gekomen. Met enkele vriendjes was hij aan het spelen bij een baggergat in Arnhem. Hij gleed van het talud en kwam in het water terecht. Mond-op-mondbeademing door een te hulp gesnelde politie-agent mocht niet meer baten. DEN HAAG (ANP) Het landbouw schap heeft de minister van Landbouw een nota gezonden waarin het zijn standpunt ten aanzien van de Kennedy- ronde en enkele actuele EEG-vraagstuk- ken heeft neergelegd. Naar verluidt, aldus het landbouw schap, zijn de onderhandelingen in Ge- nève over de Kennedy-ronde vooral ge richt op het afsluiten van een graan- overeenkomst. Het schap vindt, dat ook voor zuivelprodukten concrete afspra ken moeten worden gemaakt. De EEG is voor zuivelprodukten immers deels exporterend en vooral ons land heeft daarbij belang. Ten aanzien van de zuivelprodukten zal de EEG naar de mening van het landbouwschap op zijn minst dezexfae rechten moeten krijgen als de Verenig de Staten voor de graansector willen hebben. De graanexporterende landen 'willen de EEG een deel van de kosten laten dragen van tien miljoen ton gra nen die aan de ontwikkelingslanden gegeven zouden worden. Wanneer men dit voor de granen noodzakelijk acht, is er alle aanleiding om bij zuivel een soortgelijke regeling te aanvaarden. Een deel van de hulp zou in de vorm van zuivelprodukten moeten geschieden, met medefinanciering door de V.S. Volgens hel landbouwschap lijkt de Kennedy-ronde tot nog toe geen verrui ming van afzetmogelijkheden voor tuin- bouwprodukten op te leveren. Vermin dering van de Amerikaanse invoerbe- lemmeringen voor aardappelmeel en derivaten daarvan zou het schap be langrijk achten. De besprekingen over de EEG-markt- verordening voor granen hebben het probleem opgeleverd van de aanpassing van het Franse interventiestelsel aan het door de Europese commissie voorge stelde systeem. Volgens het landbouwschap dreigt tiet gevaar, dat terwille van een compromis Frankrijk voorlopig zijn nationale stel sel mag handhaven. Dit is volgens het landbouwschap niet te rijmen met de totstandkoming van een vrij onderling verkeer en moet dan ook volstrekt van de hand worden gewezen. Bovendien zal een apart Frans interventiestelsel een aanvaardbare toepassing van de EEG- financiering in de weg staan. Het is im mers niet juist, de kosten die een zelf standige Franse organisatie maakt door de EEG te laten betalen. rcltte yoghurt rode limonade (Van onze Amerikaanse correspondent) WASHINGTON. Er gaat geen dag voorby of men leest in de Amerikaanse kranten over een man, die dood werd aangetroffen in een leegstaande auto bij het vliegveld, of een ander, die met een kogel in het hoofd in een park lag, of hoe een 65-jarige heer op straat werd neergeknald. De politie wist de dader te grypen, die aan de overkant met een pas gekocht geweer zei op vogels te schieten en zo kan men eindeloos doorgaan. Voor het Amerikaanse congres is thaii3 een nieuwe wet op de veiligheid in de straten van de grote steden in behan deling. In New York City registreerde de stadspolitie sinds 1 januari j.l. niet minder dan 30 onopgeloste moorden. Veel deining veroorzaakte onlangs de moord op een jonge student, die zei geen sigaretten bij zich te hebben. En die op een marinier, die net uit Viet nam was teruggekeerd, waar hij onder scheiden werd wegens betoonde moed op het slagveld, en die pardoes werd neergeknald in een park in Greenwich Village in New York. In New York werden sedert 1 januari 149 mensen vermoord. Vorig jaar in deze eerste drie maanden van het jaar 119. De burgemeester van New York heeft verklaard gealarmeerd te zijn. Soms werken 50 detectives aan een zaak. New York heeft 2.234 detectives voor moordzaken beschikbaar. Er zyn er meestal 369 in actieve dienst ieder uur van de dag. In 27 percent van de gevallen worden vuurwapens gebruikt: 40 percent van de moorden geschiedt met messen en andere scherpe voor werpen. De overige moorden zijn het gevolg van brute kracht. In New York City komt 81 percent van alle moord zaken voort uit gezinsruzies, persoon lijke twisten of tijdens roofovervallen, De overige 19 percent zijn het gevolg van operaties door benden en abortus, Ook in andere grote steden neemt de onveiligheid op straat toe. In wel ingelichte kringen wijst men er op, dat dit verschijnsel over de hele we reld zorgwekkende vormen aanneemt. Intussen houdt de federale regering zich bezig met een wetgeving, die grote vei ligheid op straat in de V.S. zou moeten garanderen. ln een miljoenenstad als Los Angeles zijn de politieautoriteiten bijvoorbeeld gealarmeerd vanwege de scherpe stij ging in aanrandingen van kinderen op straat 'doo-r seksuele maniakken en narcoticagebruikers. Inspecteur Henry Kerr verklaarde tegenover de pers, dat vele van deze gevallen niet aan de politie worden gemeld omdat dikwijls familieleden van de kinderen zich aan de jeugd vergrijpen. In 1966 werden in Los Angeles 1.698 jongens en 266 meis jes gearresteerd vanwege LSD- en mari huanagebruik. Algelopen jaar werden in Los Angeles alleen 810 personen we gens seksuele overtredingen ten op zichte van kinderen gearresteerd. Twee derde van deze gevallen was het gevolg van homoseksuele handelingen, de rest aanrandingen van meisjes beneden 10 jaar oud. In Los Angeles zijn stemmen opge gaan voor uitbreiding van de politie macht, terwijl men de bestaande wet geving drastisch meent te moeten ver soherpen wil men de huidige misdaad- epidemie enigszins kunnen bestrijden. SCHIPHOL (KNP) Kardinaal Al- frink is gisteren naar Rome vertrokken voor het congres „geestelijke waarde van het toerisme", dat het bureau voor toeristenzielzorg van de congregatie van het concilie van 13 t.m. 21 april or ganiseert. De kardinaal spreekt op de openingsdag 19 april over „de bijbel en de vrije tijd". Hij wordt volgende week isn Neder land terugverwacht. Het kerkelijk symposium staat in het teken van het internationaal jaar voor het toerisme, waartoe 1967 door de UNO is uitgeroepen. (Van een onzer redacteuren) DEN HAAG Gisteren is het jaarlijkse examen-festival in Nederland officieel begonnen. Met bijna 22.500 jongens en meisjes van katholieke scho len is 't schriftelijk gedeelte van 't Mulo-examen begonnen, terwijl van het VHMO een voorhoede in het krijt getreden is: de 800 leerlingen van de Handelsdagscholen met vierjarige cursus. De eerste ronde van het exa menseizoen eindigt op 28 april, wanneer de kandidaten voor het HB-S-diplo- ma A de groep met het langste examen een streep zetten achter hun „schriftelijk". In omvang is het MULO-ex amen het grootste spektakelstuk, maar qua spanning en repercussies trekken toch nog altijd de middelbare examens de meeste aandacht. Het schriftelijk examen van deze groepen begint fei telijk pas woensdag. Vandaag komen nog slechts de staatsexamen-kandidaten voor het diploma HBS-A aan bod. Woensdag wordt het in de VHMO-sector pas echt druk. Dan zullen in enkele honderden zalen in totaal 29.760 kandidaten zitten te zwoegen: 7000 van HBS-A, 10.000 van HBS-B, 2700 Gymnasium-alfa, 2900 Gymnasium bèta en 6300 meisjes van het MMS-diploma. Vergeleken bij vorig jaar is het aantal gegadigden voor een HBS-di- ploma verder gegroeid, dat voor het „certificaat" Gymnasium was terug gelopen. In de komende dagen hopen we in onze krant verslag uit te brengen over het lief-en-leed bij de examenopgaven. Misschien brengt de regering- De Jong dan wel licht in het schemerduister rond de toekomst van de on derwijsvernieuwingen. PHILADELPHIA (AP) Een ma- chinale autosloper die Philadelphia van het probleem der autowrakken moet afhelpen, heeft zyn eerste proef met succes doorstaan. Het monster, dat 3 miljoen dollar heeft gekost, slikte het eerste auto wrak in en spuwde dt resten uit in de vorm van een stuk of vijf metalen ballen ter grootte van een grapefruit. William Pollock, die de machine ge bouwd heeft, verwacht dat zes maan den nodig zullen zijn om alle auto wrakken van Philadelphia te verwer ken. In 1966 werden in de straten van de stad circa 16.000 auto's achtergela ten. De gemeente denkt, dat dit jaar een 25.000 stuks in de stad zullen ach terblijven. De machine kan in acht uur tijd 500 tot 600 wagens vermalen. ROTTERDAM (ANP) Enkele Rot terdamse jongens in de leeftyd van 14 en 15 jaar hebben zaterdagmiddag, naar eerst thans bekend is geworden, de 6- jarige Jan Koert uit de Maasstad af- schuweiyk mishandeld. Een uitgebreid onderzoek van de re cherche kinderpolitie heeft uitgewezen dat Jan, terwijl hij zaterdagmiddag in het Zuiderpark aan het spelen was, plotseling door de jongens werd aan gegrepen en werd meegenomen naar een andere plek in het park. Daar bon den zij het jongetje eerst met schoen veters aan een boom vast, waarna zij hem een plastic ballennet in de mond stopten. Vervolgens hielden de jongens Jan 'n horloge voor en vertelden zij dat hij 'n tijdje later, om kwart over vijf, een pak slaag zou krijgen. Om precies kwart over vijf schoven zij trui en hemd van Jan omhoog en sloegen hem met een touw van een boog op de blote rug. De hals en het gezicht van het jongetje werden daarna met brandne tels bewerkt. Later maakten de jongens hun slachtoffertje los en lieten zij hem naar huis gaan. Zwaar mishandeld met bloedende striemen op de rug en ver wondingen aan hoofd en hals kwam de jongen thuis. De vader waarschuwde onmiddellijk de politie, die daarna een uitgebreid onderzoek op touw zette. Dit onderzoek leidde tot de arrestatie van 2 jongens, een van 14 en een van 15 jaar. Het is mogelijk dat de recherche van de kin derpolitie nog een of meer arrestaties in deze zaak zal verrichten. (ADVERTENTIE) (Van een medewerker) DEN HAAG Eulm 23.000 katholieke Nederlandse jon gens en meisjes hebben gis termorgen op de eerste dag van het schriftelijk mulo- examen met Nederlands de spits afgebeten. Van de schrijver Anton Koolhaas za gen zij een tekst over „Het Geslacht Slieps", naar aan leiding waarvan vijftien niet te moeilijke vragen moesten worden beantwoord. Bij het tweede gedeelte had den zij de keuze tussen ze ven stelopdrachten. „Een ruimtelijke ontmoeting met vriendelijk gezinde Marsbe woners" nam daarbij een zeer gewilde plaats in. Drie boekhoudopgaven maak ten het kwart-examen ruimschoots vol. Deskundigen achtten de sommen niet lastig, wel tijdrovend, zodat de toege stane tijd voor velen net, of net niet voldoende bleek. De eerste, een kolommenbalans van een garagebedrijf, had twee addertjes onder het gras: de posten provisie en gebruikte wagens. De tweede opgave het bijwerken van verschillende dag boeken, vergde de meeste tijd. Tot slot werd de bijwerking gevraagd van een grootboek aan de hand van journaal- posten. De grappige schoolherinnering van een dorpeling vormde de tekst bij het examen Duits. De Duitse vertaling van het eerste gedeelte van de tekst zal aan de normale leerling in het al gemeen geen grote problemen hebben opgeleverd, al waren er enkele lastige woorden en zinswendingen (Locker, über die wand, en seltsam). Tien vra gen eisten nogal wat van de bekwaam heid zich in het Duits te kunnen uit drukken. Enkele „denkvragen" ontbra ken ook niet. De vijf zinnen ter verta ling in het Duits ontbraken ook niet, lagen naar de mening van Duitse lera ren op het juiste niveau. Een gedeelte van de kandidaten sloot de eerste van de twee examendagen af met meet kunde. Drie opgaven die voor vlijtige mulo-wiskundigen wel te maken wa ren. Een driehoek met bisectrice en merkwaardige lijnen vroeg nogal wat rekenwerk. Bij de constructie van een trapezium hadden de kandidaten „ter beschikking": een gegeven lijn. die vier maal in de tekening ontdekt kon wor den. De laatste opgave behelsde een cirkelprobleem, dat aandachtig bekeken moest worden om tot de juiste bewij zen te komen. Het „hoek f is 90 graden" kwam daarbij op de eerste plaats Mor gen zullen de katholieke mulo-kandi daten zich werpen op Engels, bedrijfs- rekenen, Frans en algebra

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1967 | | pagina 7