„Culturele provo's" streven naar een nieuw West-Brabant
SCHOOL VOOR HET LEVEN
Mini (-kolder) bruidje
3-2058
Jongemannen
modebewuster
Introductie in Aanpassing is
bedrijfsleven vaak moeilijk
Ga meer
versieren.
HKIHümi
Kleur zelf je
blitsbrommer
*-14-18 dg.
)LD VAN DIJK
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 1 APRIL 1967
Vrijheid
Onvrede
Plannen
Geen begrip
■eizen naar
.a. ƒ490,—
4GIO 375,—
tl A ƒ365,—
3EMO 425,—
FE 545,—
040-2 46 36 en 6 44 00
mer.
biedt deze funk*
nspositie.
isisopleiding ge"
opname in het
n wezenpensioen,
recente pasfoto
niet beslissen
de showroom
werse De
Ie Rottmann-
szien hebt.
JWERSE
RIESTER N.V.
jsesingel 16-18
01180) - 5055
DELBURG
ogtdijk 58
1600) - 39450
BREDA
Krakend valt de loodzware deur
dicht. Fietsen liggen achteloos
neergesmeten tegen de muur van
de oude stadsmolen. Binnen ruikt
het muf. Een groepje van elf
jongens rumoert tegen een achter
grond van een beatle-gordijn.
Daarachter liggen de toneelattri
buten van het Reizend Zeeuwsch
Volkstoneel uit Hulst.
Het interieur doet eerder denken aar;
een grote rommelzolder dan aan
een Klaslokaal. Een jongen met een
witte schipperspet wast zijn handen
onder een witte boiler. Die is naast
de deur tegen de muur opgehangen.
Rechts hangt een steile trap, die
uitkomt op een zolder. ,,Daar is onze
kantine", zegt de heer J. v.d. Sande,
een van de leiders aan de levens
school in Hulst. .,Het is niet veel",
voegt hij er bescheiden aan toe,
„maar we zullen het er voorlopig
mee moeten doen."
Bij het kijken door een van de
kleine raampjes valt het op, dat de
dikke muur over enkelë decimeters
is bedekt met schimmel. Hier krij
gen de jongens van veertien, vijftien
en zestien jaar hun lessen voor het
leven, als ze na nauwelijks de school
banken te hebben verlaten, het be
drijfsleven zijn ingestapt. In hoofd
zaak vinden we onder hen onge
schoolde werkkrachten. De jongens
hadden over het algemeen geen zin
om een verdere schoolopleiding te
volgen of zijn niet capabel om verder
te leren.
In de Hulsterse Stadsmolen komt
elke vrijdag de zg. vrijdagmiddag-
groep. Een simpele naam. Eenvou
diger kan het niet. De leider heeft
juist een gesprek gehad met de jon
gens over het besteden van zakgeld.
Onder het zagen en timmeren dooi
wordt beloofd, dat ze er straks
tijdens het koffiedrinken nog even
op terug zullen komen.
De jongen, die hier staat, heet
leider. Maar met een geschoold pe
dagoog heeft dat niets te maken. Hij
ziet zijn jongens niet als kinderen,
maar als gemeenschapsgenoten. En
dat is een groot verschil. Deze knaap
staat de hele dag in de fabriek.
Zijn levenshouding is die van zijn
bedrijfsgenoten. Hij deelt in hun
opvattingen, hun gesprekken. Ook
thuis verandert er veel. Nu is hij
kostwinner. Hij brengt een loon
thuis en dat maakt hem volwassen.
Of het nu Marcel is, of Freddie, of
Rose, zij verwachten allemaal zelf
standigheid, hun eigen zakgeld. Het
loon willen ze niet helemaal houden.
„Dat laten we liever aan moedei
over", zeggen ze. Sinds hun schooltijd
wordt de vrije tijd heel anders be
steed. Ongeschoold arbeider zijn, be
tekent routinewerk verrichten. De
vrije tijd is dus erg belangrijk en
moet veel goed maken van de sleur
van elke dag. Door zijn contact met
oudere bedrijfsgenoten wordt er
gemakkelijk over de andere sekse ge
praat. Hij is nog puber en dat
maakt het vaak moeilijk. Vanuit de
beschermde, veilige wereld van
school en thuis, belandt hij plotseling
in een wereld van volwassenen.
Een heel andere. Dit milieu eist
van hem, dat hij zich aanpast. En
dat stuit vaak op enorme problemen.
Voorlichting ontbreekt meestal,
omdat het contact met de ouders
vervaagt.
Enkele jaren geleden bleven deze
jongens met hun moeilijkheden
zitten. Sinds er twee levensscholen
zijn in Zeeuwsch-Vla anderen, is ei
veel verbetering gekomen. Er heeft
nu een rustige introductie plaats ir.
het bedrijfsleven. De leiders op de
levensscholen kennen de diverse
bedrijfssituaties en weten de jongens
ervoor te behoeden, dat zij door ac
tuele gebeurtenissen overrom
peld worden en de gangbare me
nmgen klakkeloos overnemen. Zij
worden geholpen enigszins kritiscl
te denken en afstand te nemen van
andermans mening. Op de levens
school wordt een belangrijke dosi
culturele en persoonsvorming mee
gegeven. Tot deze persoonsvormin;
hoort o.a. het gesprek met de lei
der.
De koffie is intussen boven op
g-ebrfcht' wordt het ma
teriaal in de kast opgeborgen.
Stoeiend en brullend holt het groep
je de smalle molentrap op. Een
merkwaardig idee. Langs deze zelf
de weg klauterde eens een bezadigd
ïw üa?r 1aar zÜn meelzolder. On
r en van een sigaret (c
lïJ hJL Vongens' als ze er zIn
071,,)?™' veïtelt Fons de Bey;
Stellinl at h'i veeI belang-
Vlnit 1 voor £ot°grafie. Hij
dtee vrijetijdsbestr
werk overdag eentonig
H»n, h 111 de fabriek. Fred
HM de oudste van het stel.
vriio?M. Jaar ,en vlndt de mooiste
dïffin aabgeldbesteding het
rinken van een stevige pint. Ook
F
De mannelijke jeugd in alle delen
van Europa heeft de mode ontdekt
En deze groep presenteert het
sinds kort om zich niet alleen met
bijzonder veel élan te kleden,
maar ook om alle nieuwe mode-
deeën meteen zoe te passen.
Jan de totale omzet van heren-
m jongenskleding wordt bijna
eenderde gedeelte door jongeren
ussen de 14 en 24 besteed, heeft
len Duits marktonderzoek onlangs
uitgemaakt. Hierbij werd ook de
nededeling gedaandat 42 pro-
ent van de jonge mannen zijn
iediralléén koopt,
ïoor de confectionairs is de kle-
lingmarktdoor de invoering van
voortdurende nieuwe modeten-
denzen voor deze speciale groep
aanzienlijk uitgebreid. Alleen in
de landen van de E.E.G. zijn al
twintig miljoen jonge mannen tus~
sen de 15 en 30 jaar.
ledereen verdomt het om in een kippenkooi te kruipen. En waarom
eigenlijk? Het is goedkoop en veren zijn zacht. De mensen, vooral de
ouderen, zijn veel te materialistisch. En het beroerde is: je moet wel méé
in deze maatschappij. De meeste ouderen vinden onze activiteit niet
nodig.
„We hebben toch televisie, waarvoor dan dat nog?" zeggen ze.
Als we ergens tegen ageren valt dat dan ook meestal in verkeerde aarde.
Dan voelen ze zich in hun diepste wezen aangetast. Maar als wij dénken
„Het is zo", dan zéggen we „Het is zo".
Ons bezwaar is dat de mensen te veel onder een noemer brengen. Als
je ergens tegenaan schopt (en niet zomaar, maar echt om iets poisitiefs
te bereiken) ben je meteen een provo.
Wij zelf staan positief tegenover de provo's Ze hebben veel goede dingen.
We denken ook over veel dingen hetzelfde. Maar we zijn daarom nog
geen provo's Tenminste niet de provo's zoals de mensen die uit Amsterdam
kennen. Ja, misschien zou je ons de culturele provo's van het zuiden
kunnen noemen
„Cel" is de titel van een gesten
cild periodiek, dat de geesteskinde
ren bevat van een aantal Roosen-
daalse jongelui. Men heeft het een
Kre(et)atief orgaan genoemd, wat dat
dan ook moge zijn. „Cel" past in het
geheel van regelmatig verschijnende
(en ook weer verdwijnende) blaadjes,
waarin jongelieden met een literaire
belangstelling zicli ongeremd en onge
straft kunnen uitleven en daarom
kan men biy zijn met de eerste ver
schijning van „Cel" in wat de redactie
noemt „deze kultuurloze hoek van
Nederland". Het zou vrü eenvoudig
zijn de inhoud van dit eerste num
mer voor het grootste deel van tafel
te vegen, omdat het past in de ca
tegorie van onrijp, would-be geschrijf.
Maar dat kunnen we eerlijk gezegd
niet over ons hart verkrijgen: het Is
nog te kort geleden, dat we zelf met
Intense voldoening onze literaire pro-
dukten in een eigen orgaan afge
drukt zagen en we zouden het onze
kritici hoogst kwalijk hebben geno
men, wanneer zij er met een schou
der-ophalen aan -voorbij waren- ge
gaan (wat overigens toch gebeurd Is).
Vooraf enige opmerkingen: wanneer
men zich als dichter presenteert ln een
voor iedereen te lezen blad, dan ls
is het wel zaak. dat men geen stom
me taalfouten maakt. „Het enige wat"
(l.p.v. „dat"), „de enigste taak" (ï.p.v.
enige eniger dan enig bestaat niet)
zijn er zo maar een paar, die on
middellijk ln het oog springen. Met
gebruik van een min of meer fo
netisch woordbeeld kan men discu
tabel stellen in „Cel" afgedrukt ziet
het er uit als Zuidafrikaans of als
carnavalskrantentaaltje, maar als men
het doet, doet het dan goed en schrijf
niet „gepubliceerd", als je wel „redak-
sle" schrijft en zet dan „ausjwiets"
en niet „auswietsj" (Het Is nl. Ausch
witz).
Overgaand tot een bespreking van
de gepubliceerde gedichten de pro
zafragmenten hoeven, hopen we, niet
serieus genomen te worden willen
we ons houden aan een uitspraak ln
de „beginselverklaring": „Wij willen
afbreken noch protesteren, louter kon
stateren. Dit laatste op 'n zeer direkte
manier, ontdaan van alle diploma
tieke kinstrijkerij".
In „Cel" staan gedichten van Huut>
van Overveld, Gera**d Rommers, Jos
Veldhoven en Guus Sprayt. Ze zijn
van zeer verschillende kwaliteit. „Zo
maar een dag" van Jos Veldhoven
b.v. Is een heel eenvoudige, directe
poëtische constatering; de „vertakte
poëzie" van Rien Timmers daaren
tegen moet nodig gesnoeid worden
(waarna er overigens niets meer over
blijft'. „Burokrasie" van Huub van
Overveld staat in heel ongunstige te
genstelling met „Achter de tijd", ook
van hem en zijn „Sprakeloos".
Op z'n best is Van Overveld ln
„Ontmoeting ln tweevoud", waarmee
hij zich tegelijkertijd boven de rest
van deze „dichtersbent" plaatst.
Los nu van de prijzenswaardigheid
van 't initiatief een literair tijdschrift
te starten In een klimaat, dat de
dichters zelf eigenlijk nog allerminst
geschikt vinden, moet worden vastge
steld, dat de kwaliteit van deze eer
ste uitgave bepaald minder voldoet.
Om de beeldspraak in een van de ge
dichten af te maken: „Powezle ls po
ker spelen met woorden", en we ztfn
bereid het spel mee te spelen tot op
zekere hoogte. Dan passen we. I/B.
Een blik in de toekomst van een Eindhovense ontwerper: een mini
bruidsjapon in Empirestijl, gecombineerd met een Bermuda-short: Sluier
en kapje zijn in astronautenstijl gehouden. De japon is vervaardigd van
geborduurde tule. Als „grapje" is het ontwerp erg geslaagd. Of het ook
bij a.s. bruidjes in de smaak valt
Jaekie de Smit (17), met witte
pet, denkt er zo over. Hun kame
raden zijn het daar niet helemaal
mee eens. Zakgeld, vinden zij, kan
besteed worden aan een hele hoop
andere dingen. Het betalen van
contributie, sigaretten, grammofoon
platen, sparen voor de vakantie,
boeken. Hun interesses lopen sterk
uiteen. De leider onderbreekt hen
niet. Spontaan wordt er gediscus
sieerd. Hij maakt slechts aantekenin
gen. Resultaat: een prachtig sche
ma over de besteding van zakgeld.
Op deze wijze wordt het karakter
van de jonge bedrijfsman één mid-
In de oude molen leren jongens
'nhzelf te zijn.
dag in de week gevormd en bijge
schaafd. Het sociale aspect wordt
niet verbeten, maar ook het crea
tieve en constructieve is de jongens
niet vreemd. Ze ontvangen regelma
tig opdrachten, maken samen een
krant, een reportage, een interview
met een burgemeester. Tijdens
de handenarbeid ontdekken de jon
gens een mogelijkheid tot nuttige
vrijetijdsbesteding. Tevens krijgen ze
enige vaardigheid, die in hun ge
zin straks heel nuttig kan zijn.
Op deze wijze ontwikkelt de fa-
brieks jongen zich tot een evenwlch-*
tig, sociaal voelend mens en krijgt
hij midden in zijn puberteit de 'kans
ziin nieuwe ervaringen rustig te
verwerken.
JOHAN ROBESIN
Goed nieuws voor tieners en
twens, die genoeg hebben nan hun
zwarte, grijze en spierwitte brom
mer Sinds kort zijn er brommers
te koop, die in alle mogelijke kleu
ren gespoten kunnen worden.
Bij het bestellen van zo'n „blits-
brommer" wordt een invultekening
verstrekt, waarop de persoonlijke
ideeën over kleur en kleurkombi-
naties kunt invullen. Binnen drie
weken wordt de brommer dan ge
leverd. De prijs varieert van
453,— tot 498,—.
tóch anders kan.
„We denken aan de toekomst. De
mensen krijgen meer vrije tijd,
meer tijd voor creativiteit. En dan
bedoelen we creativiteit in alle vor
men. Ook de man, die in zijn volks
tuintje knollen verbouwt is crea
tief We pleiten voor een zo groot
mogelijke vrijheid op elk gebied.
In ons tijdschrift krijgt iedereen een
reële kans. Als jongeren iets Inzen
den en'het deugt naar onze me
ning niet, dan gaat het er onher
roepelijk uit.
Maar we oordelen niet naar ethi
sche maatstaven, alleen naar es
thetische. De volgende keer zor
gen we dat „Cel" een wat geva
rieerder inhoud krijgt. Er moet
meer proza in. Politieke beschou
wingen mogen ook. Het wordt be
slist geen middelbaar school
krantje. Die zijn er genoeg".
De plannen van Cel '66 gaan no&
verder. Ze gaan in de richting van
sociëteitsmiddagen twee keer per
maand, waarop ieder die zin heeft
om zich op een bepaalde manier
creatief te uiten, te musiceren, pro
za of gedichten voor te lezen, of
alleen maar zftn mening te verkon
digen, de kans krtfgt.
De plannen voor sociëteitsmidda
gen zouden het beste gerealiseerd
kunnen worden in een eigen ruimte.
Gel '66 is een groep van jonge crea
tieve mensen in Roosendaal, die
zich onder andere bezighouden met
de Roosendaalse en Westbrabantse
heilige huisj es (en die blijken er nog
heel wat te zijn) in te trappen.
De culturele heilige huisjes wel te
verstaan. Want op het gebied van
de cultuur vinden zij West-Brabant
een achtergebleven gebied. „West-
Brabant is nu pas aan de indus
trialisering bezig, die het westen al
lang gehad heeft. Hoe kun je dan
verwachten dat er iets aan „rand
versiering" wordt gedaan. Er moet
nog een heleboel veranderen hier.
Anders kregen we ook niet zoveel
positieve en negatieve reacties"
zeggen ze.
Die „ze" zijn voorzitter Huub van
Overveld (23), student m.o. Neder
lands, schrijft absurdistisch proza
en poëzie, secretaresse Francien
Hertogh (21) verkoopster, Gerard
Rommers (25), student m.o. Neder
lands, essays en polemiek, Mar-
lien van Leer (19), verkoopster,
Jos Veldhoven (20) laborant, gedich
ten en proza, Guus Spruyt (24), stu
dent m.o. Nederlands, gedichten en
proza, Peter den Otter (19), h.b.s.'er,
speelt piano en sax, componeert,
Willemien van Ineveld (22) zit op
kantoor en schildert, Anita Dek
kers (20) telefoniste, Rien Tim
mers (22) leerling kunstacademie
Antwerpen, schrijft gedichten,
Peter Mastboom, jazz-musicus.
In „Het Koetshuis", een tot jonge-
rensociëteit verbouwde oude Roo
sendaalse boerderij, gaan zij regel
matig bij elkaar zitten om te pra
ten over hun „onvrede met de we
reld". De onvrede die tot de op
richting van Cel '66 heeft geleid,
nu ruim een half jaar geleden. De
groep beoogt precies wat de naam
inhoudt. Een cel is immers de
.kleinste levende eenheid, die zich
door deling vermenigvuldigt. Zo
wil ook de groep Cel '66, in het
Westbrabantse stramien een nau
welijks opvallende (maar wel léven
de) eenheid, zich door steeds meer
activiteiten op verschillende culturele
gebieden uitbreiden.
Het blijft dan ook niet bij praten
ln „Het Koetshuis". Er worden
plannen gemaakt en uitgevoerd. De
eerste resultaten: verschillende cul
turele jongerenbijeenkomsten en nu
een cultureel tijdschriftje „Cel",
een driemaandelijks „kre(et) actief
orgaan", waarin nog alleen bijdra
gen van de kern zijn opgenomen,
maar waarin ook voor anderen
plaats is. Hoewel de inhoud van dit
blad nog veel te wensen overlaat
is het initiatief prijzenswaard.
Daarnaast zijn er tal van plannen,
teach-ins, exposities, lezingen. In
het najaar wordt een grote mani
festatie in de Roosendaalse schouw
burg georganiseerd met poëzie, to
neel etc. Wat eerder, nl. op 2 april,
komt Ronnie Potsdammer op uit
nodiging van Cel '66 naar Roosen
daal. Op 23 april wordt in „Het
Koetshuis" een avond „Jazz and
poetry" gehouden. In mei zijn het
optreden van een studentencaba
retgroep en een foto-expositie ge
pland. Bovendien zijn er zeer defi
nitieve plannen om een filmclub op
te richten („16 mm. films uiteraard,
miaar omtgecensureerd
Contacten met culturele jongeren-
werkgroepen in Oost-Brabant, Ant
werpen en Zeeland („waar het net
zo'n achtergebleven gebied is als
hier") zijn er al.
Waarom maken deze Roosendaalse
jopgeren zich zo druk. ze hebben
genoeg tegenwerking van verschil
lende zijden. Dat zou een reden
kunnen zijn om de zaak erbij neer
te gooien. Hun idealisme weerhoudt
hen ervan; idealisme in de vorm
van: de ouderen laten zien dat het
Niet dat „Het Koetshuis" niet ge
schikt is, maar het is voor de vele
activiteiten die Cel zou willen ont
plooien eigenlijk al te klein. Het
ideaal is een ruimte, waar een
soort „Sigma"-centrum van ge
maakt kan worden. Dat het Amster
damse Sigma na enkele maanden
al in elkaar zakte, weerhoudt de
Roosendaalse jongeren niet te blijven
Ijveren voor dit ideaal. De kritiek
ls een extra-stimulans om door te
gaan. „We kunnen kritiek wel er
varen, als het maar positieve kri
tiek is" zeggen ze. „Laatst had
iemand 45 minuten nodig om onze
bundel door te lezen, en twee uur
om hem af te breken". Ze lachen
„Het was in ieder geval wel crea
tief".
In de zomer 1967 is alles te
versieren.
Tenminste als je een meisje bent.
Vanuit Engeland komt een nieuwe
rage met zoveel mogelijk accessoir
res als mooi is of als je mooi vindt.
Nieuw zijn de papieren schoenen,
versierd met bloemen of effen,
die je, als je er voorzichtig op
loopt, minstens vijftien keer kunt
dragenOok papieren oorbellen
in de vórm van bloemen pyramides
zijn helemaal IN. De oorbellen
worden trouwens steeds gekker.
Wat denk je bijvoorbeeld van
shocking gekleurde enorme
kwasten aan je oren Je kunt ook
leren oorbellen en broches in de
zelfde kleuren als je schoenen
dragen. Beslist het einde.
Bijzonder extravagant tenslotte
zijn valse vingertoppen" van ge
polijst zilver, of goudkleurig
metaal.
Enige ttfd terug hebben zij by de
gemeente Roosendaal een verzoek
Ingediend om een gebouw nabij Het
Koetshuis" te mogen inrichten als
cultureel centrum. Ze hebben er
niets meer op gehoord. „Als je een
Industrie bent heb je hier in Roo
sendaal wel kans op een spoedige
huisvesting. Vooral als je dan nog
een grote buitenlandse smile"
hebt (Ja, dit mag je er letterlijk
Inzetten). Maar voor cultuur hebben
ee geen begrip
JOSé TOIRKENS
