GROENTEMAN enHUISVROUW
Installatie
technisch
superieur
Zij weten hun weetje
VIILINGNUMMER TERNEUZEN
DAGBLAD DE STEM
29 MAART 1967
Beveiliging
Ir de nieuwe koelcellen te Terneuzen
Js steeds 100 van het verdampoppervlak
beschikbaar.
Constant
I hoi11 is kleine verschil erg
I zangrijk voor een goed be waarklimaat.
Voorlichting
Wisselvallig
Voordeel
Een moderne efficiënte koelinstallatie voor een fruit-
koelhuis moet voldoen aan de volgende primaire
eisen:
De tijdelijke variaties van de temperatuur
in de koelcellen moeten zo klein mogelijk gehouden
worden.
Handhaven van gelijke temperatuur op alle
plaatsen in de koelcel.
De vochtigheid in de koelcellen, ook bij slecht
gevulde ruimten, niet beïnvloeden.
Warme produkten na het inbrengen binnen 24
uren afkoelen.
De hoge toegangsdeuren vergemakkelijken
het vervoer van de stapels kisten naar de
koelcellen.
IN TERNEUZEN
FRUIT
KOELEN
programma van deze regeling worden
gewijzigd.
Er is in de nieuwe installatie voor de
veiling Terneuzen veel aandacht besteed
aan de beveiliging tegen storingen. Naast
de in de gebruikelijke veilingkoelhuizen
aanwezige beveiligingen, zoals tegen lage
- temperatuur, tegen lage druk en hoge druk
op het koelmiddelcircuit, treffen we hier
ook aan:
een smeeroliepressostaat, zodat een
compressor alleen dan in gebruik kan zijn
wanneer er voldoende smeeroliedruk
aanwezig is;
een waterdrukpressostaat en een beveiliging
tegen vloeistof slag m de compressoren;
treedt één van deze twee beveiligingen
in werking dan stoppen de compressoren
en kunnen zij alleen na het verhelpen
van de storing weer aangezet worden;
verder kunnen de compressoren nooit met
de volle capaciteit tegelijk in bedrijf komen,
dus ook niet na het wegvallen van de
elektrische spanning; zij starten steeds
met de kleinste capaciteit en schakelen
daarna volgens behoefte een volgende
capaciteitsstap bij;
in elke koelcel en in de machinekamer
bevinden zich ontlastkleppen zodat bij
overmatige drukstijging de ammoniak
naar de buitenlucht wordt afgevoerd;
tijdens het automatisch ontdooien van de
verdampers kunnen de ventilatoren niet
in bedrijf komen en als de ontdooiperiode
is afgelopen komt, om de aanwezige
waterdruppels in het koelelement vast te
Houden, eerst de koeling in werking en
daarna pas de ventilatoren; indien de
waterpompen geen water meer aanzuigen,
bijvoorbeeld doordat het in de
machinekamer aanwezige waterreservoir
leeg is. vallen ze uit en kunnen ze eerst
dan weer in bedrijf komen wanneer het
reservoir geheel is gevuld.
JNDIEN deze voorwaarden worden vervuld kan men heel goede bewaarresul-
taten bereiken, ongeacht hoe groot de koelruimte is en hoeveel produkten
erin zijn opgeslagen. Een beperking van enige betekenis is feitelijk voor het
gebruik van zulke koelcellen niet aanwezig. Dergelijke installaties zijn daarom
uitermate geschikt voor nieuwe veilingkoelhuizen, waarin men efficiënt wil
werken.
De koelinstallatie voor het nieuwe koelhuis van de vruchtenveiling te Terneu
zen heeft als eerste'in Nederland bovenstaande eigenschappen. Vergeleken
met de gebruikelijke uitvoering is deze installatie technisch superieur en toch
is de investering lager. In het hierna volgende zullen enkele onderdelen van
deze nieuwe installatie worden besproken.
Als koelmiddel is hier Ammoniak (NH3)
gekozen. Na de oorlog heeft dit koelmiddel
steeds meer plaats ingeruimd voor de
fluor-chloor-waterstof verbindingen freon
Deze verbindingen zijn totaal niet
gevaarlijk voor personen en produkten,
terwijl ammoniak daarentegen dit wel is.
Bit resulteerde in een sterke toename van
het gebruik van freon, ook in de installaties
die hiervoor niet in aanmerking kwamen.
Tegelijk met de opkomst van de freons
is de techniek van het afdichten van
leidingen en apparaturen zeer ver a
vooruitgegaan, waardoor lekkages ook van
ammoniak in de koelcellen volledig
voorkomen kunnen worden. Het enige
bezwaar tegen ammoniak is dus nu van
ondergeschikt belang.
Baarentegen heeft ammoniak een zeer goede
warmteoverdracht in de verdamper;
vergeleken met freon wel 60 maal beter.
Het afkoelend oppervlak van verdampers
voor ammoniak kam daarom veel kleiner zijn
dan voor freon. Verder heeft ammoniak
ten opzichte van olie waarmede de
compressoren worden gesmeerd betere
eigenschappen dan freon en is het mogelijk
met geheel gevulde verdampers te werken.
Be nu in gebruik zijnde freon-installaties
op de fruitveilingen hebben op elke
verdamper een thermostatisch geregeld
inspuitventiel. Een gedeelte van de verdamper
worclt voor oververhitting van het freon
gebruikt en wil het inspuitventiel goed
werken, dan neemt slechts 60 van het
oppervlak effectief aan de koeling deel.
In de machinekamer zorgen drie
compressoren voor een constante
£Uigdruktemperatuur van ongeveer -5®C;
ongeveer °5 hoger dan in een freoninstallatie,
dus minder elektriciteitsverbruik.
Elke koelcel is nu op deze constante
f znigdruk aangesloten.
Is de tempratuur in een koelcel tijdens
het vullen van warm fruit erg hoog,
dan loopt de zuigdruk in de koelinstallatie
niet op, zoals in een conventionele
fruitkoelcel. De capaciteit van de koelers
R» dus nu tijdens het inbrengen zeer groot.
I Naarmate de temperatuur in de koelcel
I daalt, neemt de koelcapaciteit af. Zodra de
I opslagtemperatuur is bereikt, wordt de
I capaciteit van de verdamper afgestemd
I op de dan nog optredende koudebehoefte
I ?°°r warmteafgifte van de produkten,
I isoiatiev er liezen en v entil a tor arb eiüDe
I grootte van de verdampers wordt nu
I berekend op een zo klein mogelijk
^mperatuursverscnil tussen de lucht
I jn de koelcel en het vérdampend
I koelmiddel.
I Is voor een gewone freonverdamper
jen ^ernPoratuursverschil van 5°C gekozen,
aan blijkt in de praktijk dit verschil
I ^j^ocrkelijk groter te zijn. Waarden van
I zeits 10°C komen dikwijls voor. In het
I ic Irfe koelhuis van de veiling Terneuzen
I i; verschil gedurende de opslagperiode
I *uet groter dan 3°C geweest.
£>aar een groot temperatuursverschil
I koellucht en verdampend koelmiddel
i i van de Produkten nadelig
Dit is dan ook gebleken; de produkten
I ,laiuxn 2eer stevig en hadden heel weinig
Ka? verloren. Zelfs de produkten in de
e klsten< die niet waren afgeschermd,
n,iets Sleden en kwamen met
I rSf kwaliteit als de overige uit de
I Kaien' de nabijheid van de koelers
aa geen invloed op de bewaarresultaten.
I de regeling van het
I 3^hmrverschil tussen koellucht en
I SlmP6nd koelmiddel als de
K nW?U^em>peratim'r vindt automatisch
Hit thermostaat in de koelcel verzorg'
I HiffX°„01' temperatuurverschil en een
I SïidSiva presi0s,taat via een Periodiek
erbreker voorn de zuigdruktemperatuur.
I van de compressoren wordt
I v*J?' n-aan een at,aPPenschakelaar. Door
I rwisselmg van een ponskaart kan hei
het terugkoelen van het water is op het
dak van de machinekamer een koeltoren
gemonteerd. Zoals reeds hierboven is
opgemerkt, geschiedt het ontdooien van de
verdampers automatisch. De tijden van
het ontdooien kunnen worden ingesteld
op één tot viermaal per dag. Door het
tegelfjk ontdooien van de verdampers
werken ze steeds met schone oppervlakken,
ook bij het koelen van peren- Speciale
voorzieningen zijn getroffen om het
ontdooiwater in de gasdichte koelcellen
zonder lekkage van cellucht af te voeren,
ook indien de temperatuur in de cel
beneden 0°C is gekomen.
(Van een onzer verslaggevers)
„Als ik denk aan zo'n tien jaar geleden
in die tijd was ik zelf nog wykrtfder dan
is er heel wat veranderd. Niet alleen dat het
aantal specifieke groentezaken minder wordt;
dat zien je in alle branches. Het aantal
verkooppunten is overigens niet verminderd.
Maar ik bedoel met die verandering ook,
dat er veel meer fruit gegeten wordt en
vooral kwallteitsfruit.
De goedkopere sortering (en dat is altijd
redelijk goed fruit) kun je eigenlijk alleen
nog op de markt of bij de wijkrijder krijgen.
In een winkel verwacht de klant nu eenmaal
het kwalitatief betere, uiteraard iets duurdere
fruit".
De heer F. Kayser, voorzitter vam de afdeling
oost-Zeeuwsch-Vlaanderen van de Nederlandse
hand van kleinhandelaren in aardappelen,
groenten en fruit, heeft zelf een speciaal-zaak
in Terneuzen. Hij is er overigens van
overtuigd, dat er voor de echte speciaal-zaak
niet zoveel plaats meer is. Hij gelooft dat
ook de groentezaak aan verbreding van
de branche moet doen, „tenzij je bijvoorbeeld
bij een ziekenhuis zit", zegt hij. „De
groentezaak moet wel herkenbaar blijven
door zijn uitgangspunt: een ruime sortering
groente en fruit, maar hij zal daarnaast het
algemene levensmiddelenpakket moeten
verkopen. Kort gezegd: we moeten naar
grotere eenheden toe".
Die herkenbaarheid vindt hij ook in de
voorlichting, die juist de groenteboer aan de
huisvrouw kan geven. Hij zegt: „We zijn
met ons vak vergroeid. Je ziet direct de
kwaliteit van de produkten en de eventuele
verborgen gebreken. Je weet dus precies,
wat je op de veiling moet kopen. Iedere
groenteboer diie zich wil vestigen heeft tegen
woordig trouwens een vakdiploma nodig".
„Die kwaliteitskennis is een van onze
wapens", aldus de heer Kayser. „Dat houdt
ook in, dat het contact tussen klant en
winkelier blijft bewaard. Kwaliteit, service,
voorlichting en persoonlijk contact daar
wil de huisvrouw nog best van weten.
Ook in de zelfbedieningszaken wil men trou
wens graag een mannetje apart bij de
groente- en fruitafdeling hebben. Een appel
maar ook een aardappel zijn nu eenmaal
geen fabrieksprodukten. Er zijn grote verschil
len tussen de soorten, ons produkt is nu
eenmaal levend, een stukje natuur. En dat
vraagt niet alleen een deskundige teler, een
deskundige bewaring in het koelhuis, maar
ook een vakkundige begeleiding op weg naar
de consument".
„Het is voor de consument ook belangrijk,
dat er een vruchtenveiling in zijn woongebied
is, want daardoor heeft de groenteboer
dezelfde dag waarop de vruchten zijn geoogst
en geveild, ze ook in zijn winkel, 's Morgens
geoogste aardbeien kun je dezelfde dag nog op
tafel hebben. Winstpunt: geen vitamine-
verlies. De groenteboer heeft overigens door
zijn specialisatie op aardappelen, groenten
en fruit, toch al een sterk verhoogde omzet-
snelheid van zijn produkten. U ziet het, ook
de groenteboer van vandaag is bepaald niet
van gisteren!"
(Van een onzer verslaggevers)
De kleinhandel en de groothandel, ze malton
allebei een compliment aan de moderne huis
vrouw. De heer F. Kayser uit Terneuzen,
voorzitter van de bond van kleinhandelaren
In aardappelen, groenten en fruit (afd. oost-
Zeeuwsch-Vlaanderenzegt: „Vroeger zei de
hulsvrouw: hebt u een kilo lekkere appels
voor me. Maar tegenwoordig kent ze de naam
van het fruit. Ze wil een Cox of een Golden,
Haar keus is veel bewuster geworden".
Ook de heer J. Vergouwe uiit Hoek,
commissionair in fruit, bevestigt het. „In
Nederland vraagt men naar goed fruit. Je
hebt nu zelfs de grootste moeite om mindere
kwaliteiten kwijt te raken. Dikwijls is dat
fruit heel best, maar men wil dat betere".
De heer Vergouwe koopt voor zijn opdrachtge
vers (grossiers en groothandelaren) voor
namelijk op de Zeeuwsche veilingen. Zelf
exporteert hij naar België en daarvoor geeft
hij opdrachten door het gehele land. De
Zeeuwse appels en peren worden overal in
Europa gegeten, in Zweden en Engeland, dn
België bijzonder veel, maar vooral in
Duitsland.
„Denk niet", zegt hij, „dat de buitenlandse
vraag net zo is als de Nederlandse. Je kunt
eigenlijk niet zeggen: dat is lekker en dat niet.
We hebben aan Duitsland peren verkocht
,die wij in Nederland slecht vonden als rapen.
Maar de Duitse huisvrouwen wilden ze per se
hebben. En de vraag wisselt ook enorm. In
'65 bijvoorbeeld was er in Duitsland een
enorme vraag naar Cox en die waren, dat
jaar niet eens goedkoop.
Een ander jaar moest ik voor één Duitse
klant alleen al koste wat kost dagelijks
duizend kisten Golden kopen en nu raak je
geen Golden meer kwijt".
„Dat zit 'm in hoofdzaak in de Franse Golden.
Frankrijk is een geduchte concurrent. Ja,
die export is een wisselvallige zaak. We
zeggen wel eens (maar dat is natuurlijk niet
netjes): 't moet hier en daar 'ns verhagelea
of bevriezen in een concurrerende streek. De
vraag in het buitenland is nu eenmaal sterk
afhankelijk van de eigen opbrengst en van de
import uit andere landen dan Nederland.
De export neemt trouwens af en ik heb de
indruk dat het veel te maken-heeft met een
te grote overheidsbemoeienis in ons land".
De heer Vergouwe rekent ons intussen voor,
dat in vergelijking .met andere produkten de
prijs van het fruit niet erg gestegen is.
Er wordt ook veel meer fruit gegeten en
dank zij de koelhuizen is er ook het hele
jaar door goed Nederlands fruit te koop.
Een overzicht van de machinekamer, met op de voorgrond de compressoren en op de achtergrond de zuurstofbrander,
„Er is veel meer spreiding dan vroeger", zegt
hij, „het hele seizoen door zijn Golden en
Cox te koop. Maar gelukkig zijn er ook ee»
paar maanden, waarin je iets anders kunt
kopen: je moet toch ook je aardbeien 'ns kwijt*.
3fT M
In de koelruimten kan een vorkheftruck de
kisten tot grote hoogte opstapelen.
Ook in het elektrische gedeelte zijn vele
beveiligingen toegepast; zo worden alle
elektrische storingen op het hoofdpaneel
in de machinekamer gemeld.
Zowel de koel- als de elektrische
installatie kunnen gemakkelijk worden
uitgebreid. Alle daarvoor benodigde
voorzieningen zijn reeds getroffen, zodat
zo'n uitbreiding met alleen gemakkelijker
maar ook voordeliger kan worden
uitgevoerd.
Volledigheidshalve vermelden we nog,
dat de condensors watergekoeld zijn. Voor
De elektrische installatie is zekeringsloos
uitgevoerd en bijzonder eenvoudig te
bedienen. De koelinstallatie vraagt
trouwens ook weinig tijd van toezichthoudend
personeel. Beide installaties zijn zeer
efficiënt uitgevoerd en belasten de
exploitatierekening zo weinig mogelijk.
Hoewel niet tot de koelinstallatie behorend,
is in de machinekamer een zuurstofbrander
geïnstalleerd. De lucht in elke gasdichte
koelcel kan door dit apparaat circuleren. De
zuurstof uit de cel verbrandt en de
lucht komt in de cel terug met een
verhoogd stikstofgehalte. Zo kan binnen
2 dagen de zuurstof in een gasdichte cel
dalen van 21 tot _5 %*_Tot nu toe
moest men hiervoor meer dan 20 dagen
rekenen. Naast betere bewaarresultaten
is de hiermede verkregen mogelijkheid
om de gascellen frequenter te openen voor
inspectie of voor uitslag van produkten
een groot voordeel.
Het door de produkten ontwikkelde
koolzuurgas wordt ïn een voor Nederland
nieuw type koolzuurscubber geabsorbeerd.
Het absorbtiemiddel in deze crabber is
een vaste stof en wordt automatisch
geregenereerd. Om het apparaat in
werking te stellen, behoeft men slechts
op een knop te drukken. Eén apparaat
is in staat om bij een koolzuurproduktie
van 100 gr. per dag en per ton produkten
de atmosfeer in alle gasdichte cellen op
slechts 2 koolzuurgas te houden.
In deze bijdrage is een beschrijving
gegeven van de nieuw koelinstallatie
in het koelhuis van Vruchtenveiling
„Zeeuwsch-Vlaanderen" te Terneuzen. Deze
nieuwe installatie is uniek voor een
veilingkoelhuis en maakt een efficiënt
gebruik van de koelcellen mogelijk. Hierdoor
kon men goedkoper bomven koelen,
zonder tekort te doen aan eisen van
intern transport, goede bewaarresultaten
en flexibiliteit. Het eerste seizoen heeft
men dit koelhuis met groot succes gebruikt.
H. H. C. VAN DER VELDEN
Food Industries Research
Enginering, Wageningen.
