Slechts één jaar van
plan tot voltooiing
SAMENSPEL
HAGBLAD DE STEM
29 MAART 1967
a
Zo was het
Nieuw idee
Systeem
Blijft de klok?
Bouwmethoden
Jong gebied
NIET KOEL
KISTEN
LEGPUZZEL
SCHAALVERGROTING
VEILIKGNUMMER TERNEUZEN
DE
TOEKOMST
UITGANGSPUNT:
IN verschillende opzichten wijkt het nieuwe veilingcomplex van
de coöperatieve Vruchtenveiling „Zeeuwsch-Vlaanderen" in
Terneuzen af van de in Nederland gebruikelijke opzet. Reeds voor het
begin van de ontwerpfase heeft het dagelijks bestuur van de veiling
duidelijk ingezien, dat aan een nieuwe veiling wil ze ook in de
toekomst nog voldoen andere eisen moeten worden gesteld.
Daarom heeft men zich vooraf op een wat breder terrein laten voor
lichten. Een groot aandeel hierin heeft Food Industries gehad. Dit
ontwerpbureau heeft in Europa de laatste jaren reeds meer dan 20
min of meer grote fruitstations tot stand helpen brengen.
Alvorens Food Industries een opdracht
te verstrekken, heeft de veiling enkele
van deze stations in Frankrijk
bezocht om zich op de hoogte te
stellen van de aldaar toegepaste recente
ontwikkelingen. Dit bezoek heeft zeer
verhelderend gewerkt en leidde tot
een klaar inzicht betreffende de eisen,
die men aan een modern en efficiënt
Ingericht veilingcomplex moet stellen.
In een volgend stadium is een studie
gemaakt om te komen tot een
programma van eisen.
In deze studie hebben we ons geheel
losgemaakt van het vertrouwde Nederlandse
veilingbeeld. U kent dit wel*, een groot terrein
met vele, verspreid liggende gebouwen, met
in het midden de kantoren, afmijnzaal en
een grote neerzethal. Enkele uren per dag
zoemt het hier van bedrijvigheid. De telers
komen hun produkten allemaal tegelijk naar
de neerzethal brengen, dan komen de kopers
het produkt bekijken en kopen, vervolgens
komen de telers allemaal tegelijk leeg fust
halen, terwijl de kopers de produkten weer
opladen. Het ligt voor de hand dat deze
ongunstige arbeidsverdeling grote investe
ringen vergt. Er zijn perrons gebouwd voor
het laden en lossen. De neerzethal bevat een
groot aantal deuren en toegangswegen, om
de korte, maar hevige stroom verkeer te
kunnen verwerken. Er zijn wegen en
parkeerplaatsen nodig om de dagelijks toeloop
het hoofd te kunnen bieden.
Voor de opslag van het fust gebruikt men
overdekte loodsen met gedeeltelijk open
wanden. Afgezien van de grote verscheiden
heid in type fust, is door de trage roulatie
speciaal op fruitveilingen de behoefte aan
fustopslagcapaciteit enorm. De fustloods moet
daarom groot zijn om de op de veiling
aanwezige kisten op te slaan.
Daar in Nederland een groot deel van het
fruit nog door de teler gesorteerd wordt
aangevoerd, is de behoefte aan centraal
sorteren op de veilingen tot nu toe gering
geweest. De sorteerhal met sorteermachines
heeft daarom nooit de aandacht gekregen, die
nodig is voor een efficiënte werkwijze. Veelal
is de sorteerhal nog een onderdeel van de
neerzethal.
Met de efficiëncy van de koelhuizen op de
veilingen is het veelal treurig gesteld. Door de
opdeling van de koelhuizen in kleine cellen
wordt het interne transport door middel van
efficiënte methoden, zo niet onmogelijk dan
toch ten zeerste beperkt. Verder komt in de
ligging van het koelhuis sterk naar voren, dat
het koelhuis alleen bestemd is voor een
langdurige opslag der produkten. Men mist
de controleplaats van het koelhuis, die nodig
is voor de afzet. De koelinstallaties zijn
uitgevoerd volgens het principe van een kleine
op zich zelf staande telerskoelcel. Men heeft
nauwelijks gebruik gemaakt van de technische
ontwikkelingen op dit gebied.
ene gebied ook het andere terdege beïnvloedt.
Om weer de vooraadkisten als voorbeeld te
nemen; in het buitenland gebruikt men nu al
meer dan 10 jaren met veel succes deze
voorraadkisten en hierdoor konden vele
besparingen verkregen worden ten aanzien
van dc gebouwen, de terreinen, het interne
transport, de sorteerinstallaties enz. Toch
bleef men tot voor kort deze voorraadkisten
in Nederland afwijzen. Als voornaamste
reden zou men kunnen aanvoeren, dat door
toepassing van de voorraadkisten de
bestaande inrichtingen en methoden een
aanpassing behoeven. Hoewel dit nooit is
beweerd, kan dit een latente weerstand hebben
gevormd.
De veiling ..Zeeuwsch-Vlaanderen" was zo
gelukkig, dat de invoering van de voorraadkist
niet om technische redenen moeilijk was; men
moest alleen even wennen aan het idee de
eerste te zijn in Nederland. De voorraadkist
heeft daarom een grote rol gespeeld bij het
bepalen van de uitgangspunten voor het
ontwerp van het nieuwe veilingcomplex.
Een ander belangrijk punt is geweest, dat de
teler niet zelf zijn produkten naar de veiling
brengt en de koper de produkten niet zelf
laadt. Verder vindt de sortering van de
produkten vrijwel uitsluitend op de veiling
plaats.
Toen de keuze van de veiling eenmaal
gevallen was op de bovenstaande uitgangs
punten, was de opdracht, het gebouwen
complex wat de investeringen en de
exploitatiekosten betreft zo gunstig mogelijk
te ontwerpen.
Het bestuderen van de aan- en afvoergegevens
met de prognoses voor de toekomst (een
periode van tenminste 10 jaren in verband
met de afschrijvingsprocedure) was hierin
de eerste fase. Verschillende afzetsystemen
zijn in deze studie betrokken.
Het door de veiling gekozen systeem
bepaalde uiteindelijk de benodigde vloer
oppervlakken der gebouwen, de indeling ^an
het koelhuis, de hoeveelheid der gascellen, de
grootte van de sorteerlijn, de grootte van de
aan- en afvoerruimte enz. Het is nuttig
een vergelijking te trekken met een denk
beeldig nieuw complex, dat volgens de oude
normen zou zijn ontworpen en het hier
gekozen project. De gebouwde oppervlakte
zou in het eerste geval 11.000 m2 bedragen,
terwijl het nieuwe complex minder dan
8000 m2 groot is.
Het bouwprogramma voor 1966 zag er toen
als volgt uit. Een koelhuis met een capaciteit
van 5000 ton fruit, als volgt ingedeeld:
3200 ton in gascellen en 1800 ton in koelcellen.
De indeling der gascellen moet zodanig zijn
dat 900 ton Cox OP, 200 ton Golden
Delicious en 225 ton Conference kunnen
worden opgeslagen.
Met opzet zijn bovenstaande opmerkingen over
bestaande veilingen naar voren gebracht
om duidelijk het verschil tussen deze veilingen
en het nieuwe veilingcomplex in Zeeuwsch-
Vlaanderen ie laten uitkomen. Want nemen
we als voorbeeld het fust. Het invoeren van
stapelkisten heeft invloed op de constructie
van het koelhuis. De opslagcapaciteit neemt
ten opzichte van laadborden en standaard
fustkisten toe met meer dan 20 procent. Dit
is het echter niet alleen, de cellen kunnen
Du gemakkelijk hoger worden gebouwd; dat
een besparing in investering. De kosten voor
het interne transport met voorraadkisten zijn
de helft lager. Er kunnen dus nu grotere
hoeveelheden produkten tegelijk in de
koelcellen worden gebracht.
Het consequente gebruik van een heftruck
beïnvloedt onder meer de ontvangst der
produkten. Het aantal deuren in de neerzethai
kan nu minder zijn, doch voor een efficiënt
transport van vooraadkisten moeten zij veelal
hoger zijn dan tot nu toe.
Verder heeft het invoeren van stapelkisten
een invloed op de sorteerlijnen. Met het
ledigen van vooraadkisten in water kan een
zo grote hoeveelheid produkten met behulp
van een apparaat worden aangevoerd, dat men
du gemakkelijk kan overschakelen op een
sorteer- en verpakkingslijn 'met grote
G&paciteit. Op deze manier kan het sorteren
^eer efficiënter worden gemaakt.
Het is duidelijk, dat een verandering op het
De capaciteit van de sorteerinstallatie moest
worden afgestemd op ongeveer 8 ton appelen
per uur. De sorteerhal zou men zo groot
kunnen maken dat er plaats is voor twee van
zulke lijnen. De nog niet direct benutte ruimte
kan dan voorlopig dienst doen als neerzet-
ruimte. Dit laatste in verband met het feit
dat men voor de toekomst aan de mogelijkheid
denkt dat het verkopen via de klok zich zal
wijzigen. Natuurlijk is de gebruikelijke
afmijnzaal in het dienstgebouw wel voorzien,
maar uitgevoerd met een vlakke vloer, zodat
een eventuele andere benutting later
eenvoudig uit te voeren is.
Daarna hebben wij vier lay-outs gemaakt
voor het nieuwe complex en voor elk plan
de investeringen geschat.
Een belangrijk facet hier was het' interne
transport.
Verder is voor elk plan de mogelijkheid van
uitbreidingen in de toekomst grondig
nagegaan. Het gekozen project stak gunstig
af tegen de andere en het was dus niet
moeilijk tot een besluit te komen.
Voor het fust is een andere dan de
gebruikelijke regeling gekomen. De koel- en
gascellen zijn nu zo ontworpen, dat ze
gemakkelijk gebruikt kunnen worden voor d
opslag van voorraadkisten en standaardfust
zodat het koelhuis of gebruikt wordt voor d'r
bewaring van fruit, of voor de fustopslag
Om enige werkruimte in het koelhuis te
verkrijgen en om het fust voor groenten er
ander klein fust op te slaan, is later een
kleine fustloods hieraan toegevoegd.
een en ander lezen over de uitvoering. Hier
willen we nog even stilstaan bij een paar
punten, die zeer nauw met het ontwerp hebben
te maken. Zo zijn voor het gebouw, in
samenwerking met de N.V. Nelissen, die de
hoofdaannemer is van dit onderdeel, ver
schillende bouwmethoden, die voor toepassing
in aanmerking kwamen vergeleken.
De goedkoopste constructie bleek een systeem
te zijn waarbij de vloeren eerst gemaakt
worden om ze daarna als bekisting te
gebruiken voor het ter plaatse gieten van
betonnen wandelementen, die vervolgens met
een mobiele kraan omhoog gehesen en aan de
fundatie verankerd worden. De ruimte tussen
deze wandelementen wordt dan benut om
kolommen te gieten, waarop de staal
constructie van het dak rust.
Wegens de plaatselijke terreingesteldheid en
de Nederlandse weersomstandigheden moest
van deze constructie worden afgezien.
In plaats van ter plaatse gegoten wand
elementen zijn nu kleinere fabrieksmatig
vervaardigde panelen gebruikt. Een voordeel
van deze keuze is het grotere isolerende
vermogen van de wanden in de sorteerruimte
waardoor het mogelijk is, om het klimaat in
het koelhuis gemakkelijk te beheersen. De
verwarming in deze ruimte is zodanig uitge
voerd, dat' de temperatuur in zones geregeld
kan worden; de vochtigheid op de plaats,
waar gesorteerde produkten zijn weggezet is
dan hoog, terwijl het aan de sorteerlijn
werkende personeel in een behaaglijk klimaat
kan verkeren.
In het bovenstaande is getracht te verklaren,
waarom het nieuwe veilingcomplex uiterst
modern genoemd kan worden. Dit is dus
gelegen in het feit, dat allereerst is uitgegaan
van toekomstige ontwikkelingen, die zeer
waarschijnlijk in Nederland noodzakelijk
zullen blijken, terwijl in een later stadium is
uitgegaan van een regelmatige en efficiënte
routing van de produkten door het bedrijf.
Gezien het feit, dat Zeeuwsch-Vlaanderen een
jong fruitteeltgebied is met een groot
potentiëel, is voor de toekomst rekening
gehouden met een uitbreiding van 3 maal de
huidige capaciteit, zonder dat het bestaande
principe van de routing in het gedrang komt.
De leden van de veiling Zeeuwsch-Vlaan
deren" mogen zich gelukkig prijzen, dat het
bestuur oog heeft gehad voor de nieuwe
ontwikkelingen, hetgeen het mogelijk heeft
gemaakt het ontwerp af te stemmen op de
toekomst.
IR. P. NOORDZIJ en H. VAN ANDEL
Food Industries Research Enginering,
(Van een onzer verslaggevers)
De bustocht door Frankrijk gaf de doorslag. „Wat we daar gezien hebben was veroverend.
Die moderne opzet. We wisten het allemaal zeker: dat moeten wij in Zeeuwsch-Vlaanderen
ook doen. En het enthousiasme van het bestuur werd het enthousiasme van de leden. Je
kunt wel zeggen, dat enthousiasme de veiling bouwde. Elk voorstel (en iedereen kan be
grijpen, dat het voor de leden de nodige consequenties heeft) werd met algemene stem
men aanvaard.
We hebben nu drie praatavonden gehad met
de leden in oost-, midden- en west- Zeeuwsch-
Vlaanderen- Wat je ontmoet is enthousiasme.
De Zeeuwsch-Vlaamse fruittelers zijn bereid
iets nieuws te accepteren- We zijn een jong
fruitteeltgebied, ook de telers zijn jong en
vooral: het zijn juist de meest vooruit
strevende boeren geweest, die in de fruitteelt
zijn gestapt."
Voorzitter J. P- van Dijke van de coöperatieve
vruchtenveiling „Zeeuwsch-Vlaanderen"
verklaart de grootse aanpak hieruit: „Een
boer is gewend om in grotere eenheden te
denken- Een boei* die overstapt op fruitteelt
schrikt er daarom in die sector ook niet
voor terug." En zo heeft men in Zeeuwsch-
Vlaanderen voor bijna vijf miljoen gulden een
veilingcomplex gebouwd met een zo modern
(d-i. efficiënt) mogelijk koelhuis en is men
radicaal overgestapt op het systeem van de
stapelkisten.
We zitten met hem en zijn medebestuursleden,
dr. ir. J. P. M. van der Wolf. secretaris
penningmeester, J- Pladdet, ondervoorzitter
en directeur A. van Kouteren in de directie
tevens bestuurskamer van de veiling, het enige
van het nieuwe veilinggebouw waar men bij
bouw en aankleding niet uitsluitend aan
koele, praktische efficiëncy heeft gedacht-
Het oude veilinggebouw heeft men nauwelijks
vijftien jaar gebruikt. „We waren eruit ge
groeid," zegt het bestuur, „we moesten er
weg In september '65 werd een studiereis
gemaakt naar Frankrijk; op 30 september
kreeg het dagelijks bestuur de opdracht om
verder te werken aan het geopperde idee;
16 november van dat jaar werd reeds de
definitieve opdracht gegeven aan ir. P
Noordzij uit Wageningen, de man van het
Holland Office van Food Industries,
Research and Engineering te Yakima
(Washington); 7 maart 1966 ging de eerste paai
de grond in en op 10 september van dat jaar
bracht men het eerste fruit het koelhuis
binnen- Binnen één jaar tijds: van plan tot
voltooiing.
Voor de leek zijn de enorme cellen waarin
het fruit koel wordt bewaard, het meest
indrukwekkende aan het nieuwe veiling
complex. De insiders praten echter in de
eerste plaats over de kisten. Ze zijn 1-14 bij
1-14 en 75. cm hoog. Er gaan 300 tot 350 kg
appels in, terwijl in de oude kleine kisten van
56 bij 31 cm 20 kg appels gingen. Voor het
fruitteeltbedrijf betekende het overschakelen
op de nieuwe kisten een verandering in de
organisatie. Voor de veiling betekent het:
besparing- Er kan zo 20 procent meer fruit
in dezelfde ruimte geplaatst worden- De
kisten staan negen hoog in de cellen- De
koelkosten dalen met 15 procent, maar ook
de teler ziet zijn oogstonkosten met 15 procent
d'^en.
Die teler behoeft zijn vruchten ook niet meer
naar de veiling te brengen. Het transport ge
beurt door de vrachtvervoerder van de veiling,
die een meeneem-stapelaar bij zich heeft:
een heftruck achter de vrachtwagen- Het hele
bedrijf is op mechanisch vervoer berekent;
de vakman zegt: het is helemaal gepaletteerd.
dwz. dat er van laadborden gebruik gemaakt
wordt. Sjouwen met kisten is er ook niet
meer bij- Alles gebeurt mechanisch- Men
maakt ook geen gebruik van een verhoogde
losplaats. In het hele complex is geen drempel
te vinden. Laden en lossen gebeuren overdekt-
Met het voorgaande was de studie ten einde
en kon men overgaan tot het ontwerpen van
de verschillende onderdelen. In enige van de
andere bijdragen in dit nummer kunt u het
„De interne organisatie is bij zo'n nieuwe
opzet bijzonder belangrijk," aldus het bestuui
„We zijn niet klaar met de bouw alleen. Het
contact met de teler is zakelijker maar
intensiever geworden door een nieuwe
administratieve ontwikkeling. We hebben
zelfs een klein computertje in gebruik".
De nieuwe veiling betekende echter niet
alleen een ander contact, een nieuwe kist, en
aangepast vervoer- „Je zet zo'n zaak op gang
en dan moet je ook de consequenties trekken
Dan moet je weten, dat je ook op een nieuwe
manier moet gaan sorteren. Als een leg
puzzel past het een in het ander
De ontwikkeling in de fruiteelt wordt een
harde zaak- Het veilingsbestuur is zich daar
danig van bewust. Daarom acht men het
des te belangrijke? om op een zo efficiënt
mogelijke manier de fruitteler aan een bestaan
te helpen- „We bewijzen aan de gehele fruit
teelt in Nederland," aldus de voorzitter, „dat
het efficiënter kan, zowel in grote als in
kleine bedrijven. We krijgen daarom met
deze nieuwe wijze van werken noch lelijke
gezichten van de groten noch van de kleinen
Beide groepen plukken letterlijk de vruchten
van een moderne veilingopzet
Het hele project is eigenlijk een schaal-
vergrotingsproject. De nieuwe opzet houdt ook
in, dat de teler verplicht is, centraal te sor
teren, op te slaan en te koelen- Ook hier:
voordeel voor veiling en teler. De fust
voorziening heeft men eveneens op een nieuwe
manier opgezet, waarbij o.a. het verladen
mechanisch gebeurt. De kern van de finan
ciering is het koelcontract, dat de leden bij
de veiling afsluiten- Het geeft tussen teler en
veiling binding en waarborg-
„We hebben niet voor drie generaties willen
bouwen," zegt het bestuur. Er is met de
bouw volledig rekening mee gehouden, dat
men in alle sectoren kan uitbreiden.
Al*is de Terneuzense veiling op het ogenblik
verreweg de modernste van Nederland en
de eerste veiling met grote cellen, men is er
zich van bewust, dat een soepele aanpassing
aan nog nieuwere methodes een eis is, waar
aan men telkens zal moeten voldoen-
De bouw van de grote cellen betekende 30
procent voordeliger investeren dan bij de
conventionele bouw- Maar ook het koel
medium (directe amoniakkoeling) is ren
dabeler dan de conventionele freonkoeling-
De financiering van de bouw gebeurde dooi
de Centrale Boerenleenbank in Eindhoven-
De kern van financiering is het koelcontract
De leden van de veiling, zijn echter ook nog
onbeperkt aansprakelijk naar de grootte van
hun omzet.
Voor de consument heeft de nieuwe veiling-
opzet, naast een verhoogde kwaliteitsgarantie
o-a. nog dit voordeel, dat Terneuzen een van
de weinige veilingen is, waar het fruit
gewassen de veiling verlaat. Van giftige
spuitmiddelen kan de consument geen last
meer hebben.
We zien in onze samenleving een steeds
toenemende integratie en iedere dag
worden we meer afhankelijk van
elkaar. De waarde van iedere mens
op zich wordt voor een belangrijk
deel bepaald door de mate waarin hjj
erin slaagt te midden van en samen met
de anderen nuttig te zijn. In onze
wereld kan een min of meer belangrijk
stuk werk niet meer van één man zijn.
Ook het nieuwe veilingcomplex dat
in Terneuzen tot stand kwam, is geboren
uit de samenwerking van velen, die zelfs
grotendeels onbekenden voor elkaar
waren tot op het moment dat zij in deza
samenwerking werden betroken. Het Is
iets om verheugd over te zjjn, dat het
mogelijk was, dat een groot aantal
mensen in zo'n korte tijd dergelijk
resultaat kon bereiken. Het was een
samenspel van hoofd en handen, van
initiatief en ondernemingszin van
leiderschap en vertrouwen.
Het veilingcomplex in Terneuzen is
bedoeld als een antwoord op de
problemen waarvoor de Nederlands®
fruitteelt hij haar afzet is gesteld. Het
is tevens een blijk van de levenskracht
van de agrarische bevolking en haar
nieuwe cultuur, die niet spoorloos in
ons industriële tijdperk verloren mag
gaan. Elk antwoord is echter tydg©=
bonden en wordt vroeg of laat
achterhaald door de vooruitgang van
de samenleving en de techniek.
Een aantal medewerkers aan dit
veilingproject heeft (sommigen d.m.v„
een interview met een onzer
verslaggevers) een korte beschouwing
geschreven rondom zijn bijdrage aan
het geheel.
Uitgangspunt van het initiatief van de
Zeeuwsch-Vlaamse fruittelers is geweest
de toekomst. Het initiatief kwam binnen
een jaar tot zijn realisatie. (pag. 3)
Een centraal gegeven van de nieuwe
veiling is de overschakeling op de
grote kist, de keuze voor centraal
sorteren en vdfledige mechanisatie van
het vervoer. (pag. 5)
De groenteman en de huisvrouw hebben
belang bü een moderne veiling. Vooral
om het nieuwe koelsysteem heet de
Terneuzense veiling de modernste van
Nederland. (PRg. t)
Ook al ligt Terneuzen „binnen
handbereik", de vraag moet gesteld
worden of Nederland de concurrentie
aankan met de grote fruittelers in de
andere EEG-landen. (pag. 9)
Het initiatief voor een nieuwe veiling
was een gezamenlijk besluit van de
Zeeuwsch-Vlaamse fruittelers. Dat ook
bouwen een samenspel Is, vertelt de
bouwer van de veiling. (pag. 9)
Hoe hypermodern óók de
elektrotechnische installatie van de
veiling is, om de concurrentie het hoofd
te kunnen bieden, zal in de eerste
plaats moeten worden gewerkt aan
een moderne fruitteelt. (pag. 11)
B\j een nieuwe veiling behoort
een moderne financieringsmethode. Maar
niet aleen voor de bouw. De telers op
hun beurt pasten hun verkoopmethoden
aan. Op de Terneuzense veiling wordt
„gepoold" (pag. 13)
