maar
t voor
werk
It kostbaar
r~
NOG DOMMER
DAN KLAAS
Ia. «Ie Moor-Vlaemlnck
DAGBLAD DE STEM
1 1
(Van een onzer redacteuren)
De computer boezemt u misschien een vage angst in. Wellicht
ziet u de computer als een geheimzinnig, elektronisch reuzenbrein
dat straks de baas wordt over ons. Welnu, laten we dan bij de
zen afspreken dat u, precies bij de punt achter deze zin, die
angst, die afkeer, die aversie welke de computer u inboezemt,
meteen van u afzet.
PUNT
Nooit „sorry'
E
Verstand inbrengen
Miljard Klazen
Een of nul
Binair rekenen
Koffie bij buurman
Ons brein
dollar per jaar. Het Votoz*
laai zou onbevaarbaar zijn als
lik jaar vijf miljoen hyacinten
verwijderd. Miljoenen wor
ker de hele wereld uitgegeven
feterwegen vrij te maken. Che-
1 en mechanische middelen
Istrijding van de plantengroei
slechts voor één tot drie
len en chemische doden soms
pere levende wezens in de zee.
als zeekoeien, die niets en
J kwaad doen, de plantengroei
r kanaal verwijderen, doen zij
grondig werk, dat de planten
acht maanden niet meer te
nen.
II962 heeft het watercontrole-
|t Midden- en Zuid-Florida geld
Ikbaar gesteld, om Sguros te
■onderzoeken of het mogelijk
^eekoeien te gebruiken om de
n weg te vreten, die het stro
van het water in de draine-
lanalen belemmeren en de in-
lies voor de water re geling ver-
Pen. Het district gaf 160.000 dol-
ler jaar uit om de plantengroei
strijden en verwacht, dat die
tot een half miljoen zullen
iiros paalde twee proefstukken af
Bn kanaal en twee groepen in de
Itische Oceaan gevangen zee-
Ji werden in het water geplaatst,
Jegonnen onmiddellijk te vreten.
Jgroep maakte haar stuk in drie
In plantenvrij en begon rond te
maar iets anders. Berekend werd
■sen zeekoe gemiddeld per dag
Tn3 met planten gevuld water
pulveren.
ar er deden zich twee proble-
Jvoor. Na korte koudegolven in
|ntermaanden gingen enkele koei-
ood. Waarschijnlijk aan aandoe-
In van de ademhalingsorganen.
|>fschoon ze geen vrees voor de
toonden, plantten zij zich in
|jaar van gevangenschap niet
Men heeft niet vast kunnen
|n of zij verlegen waren voor
pensen of voor elkaar. Maar
J in het wild brengt een zeekoe
lts om het jaar of om de
jaar een kalf ter wereld,
eerstvolgende stap is nu, Iets
■e vinden dat de dieren weer-
fsvermogen tegen koud weer
en iets om de voortplanting
Ivorderen.
pros heeft plannen voor het bou-
J van een enorme tank op het
■in van de universiteit, waar zee-
pn voor experimentele doelein-
nauwlettend in het oog gehouden
legen vandalen beschermd kun-
|worden. Bij een vroeger experi-
in een afgelegen gebied hebben
lalen alleen maar voor de grap
I ko-gels in de kop van een zee-
J geschoten.
Is beide problemen kunnen wor-
i opgelost, zegt Sguros, zal mis-
Jtn niet alleen het probleem van
Idlantengroei in de wateren met
|jlp vain zeekoeien uit de wereld' ge
ien kunnen worden, maar zal wel-
ook het uitstervingsproces in
tegendeel kunnen verkeren en
I belangrijke nieuwe voedselbron
Hen aangeboord.
ADVERTENTIE)
Zonder de mens weet de
computer niets.
I
Voor al uw
KUNSTMESTSTOFFEN
Het goedkoopste ada-es:
Hulst - Axel - Sassing
Telefoon 01140 - 2628
goud. De kostbare, lief tgt de
Kierde lampen behoorden de
meest bewonderde stu ren.vak-
nternationale Z'1» gn veel
leurs in Dusseldorfert zVi.
Interesse bij handela te
\en binnenkort m de m'
'eoop zijn.
ER
het domme genie
2'ezo- Nu kunnen we verder praten. We staan nu onbevangen tegenover
het ding dat, naar u al tot vervelens toe gehoord en gelezen hebt, de
hele wereld zal gaan veranderen. Men heeft ook verteld dat de computer
zo razend knap is, dat hij alles weet, alles kan, dat hij straks alles voor
ons regelt, en uitmaakt wat goed voor ons is, wat er moet gebeuren. U
hebt gehoord dat de computer straks al het werk gaat doen, razend snel
en feilloos. Kortom, men heeft u wijs gemaakt dat de computer het su
perbrein is, dat ons allemaal overbodig maakt.
Nu u die angst voor de computer
kwijt bent, kunnen we dat alle
maal eens nader beschouwen. En dan
zullen we, om de zaken duidelijk te
stellen, eerst even één belangrijk ding
voorop zetten:
DE COMPUTER IS HET DOMSTE
DING DAT BESTAAT.
Toch berekent hij zult u tegenwer
pen maar even de banen voor de
maanraketten, en rekent het pi-getal
tot in honderden decimalen uit. Ak
koord, dat doet de computer, maar dat
neemt niet weg dat hij in feite onvoor
stelbaar dom is.
Vroeger op school zat er een jonge
tje in mijn klas ene Klaas Harrewar
dat de trieste faam bezat het stomste
joch te wezen dat de toch reeds ver
over de middelbare leeftijd gekomen on
derwijzer in zijn loopbaan ooit was te
gengekomen.
...Jij kunt nog niet tot tien tellen",
rmp de man („meester" noemden we
uem eerbiedig) telkens geërgerd tegen
juaas, die dat dan bedroefd beaamde,
{jet was zelfs nog veel erger met Klaas,
ml kon nauwelijks tot drie tellen. Op-
U' en affcreksommetjes die dit getal
e boven gingen kon Klaas er onmoge-
uitkrijgen. Eén en één, dat
jst ftij wel, en na enig nadenken wist
ün a wel ^et Zwoord te leveren
P ae vraag hoeveel één en twee was.
j aarboven liep het mis. Verme
nigvuldigen heeft Klaas nooit kunnen
2leveranin al.s delen- Optellen en
wat £fn' dlde dan, dat is alles
Wt aas Harrewar onder de knie
dm.Üne?.kri:igen' en dat een be-
schijntje. Eéns, dat was we)
tooh il? ?g voor hem' s°heen hij er
in geslaagd twee met drie te ver
menigvuldigen. Hij produceerde althans
zes als uitkomst en de meester zag al
vaag een lichtje aan Klaas' horizon ver
schijnen. „Zie je wel", zei hij, „je leert
het wel". Later bleek echter dat Klaas
helemaal niet vermenigvuldigd had, doch
op het idee was gekomen telkens twee
en twee op te tellen, totdat hij er was.
Nu had Klaas gelukkig een intense be
langstelling voor rode kool, kropsla en
spruitjes, en later is hij dan ook tuinder
geworden. Hij heeft een boekhouder,
die voor hem vermenigvuldigt en deelt,
en vooral dat eerste gaat kennelijk bij
zonder goed, want thans rijdt Klaas
Harrewar in een opmerkelijke auto.
Maar dat doet verder niet ter zake.
Ik wilde Klaas er alleen maar even
bij halen, om aan te tonen hoe dom
een computer eigenlijk is.
Want een computer is in rekenkundig
opzicht en dan is rekenen zelfs nog
alles wat een computer kan nog aan
zienlek minder begaafd dan Klaar Har.
rewar in zyn lagere schooljaren.
Klaas kon tenminste nog tot drie tellen.
De computer slechts tot één.
De nul en de één zijn de enige getallen
die de computer kent, en die hy kan
verwerken.
r is dus alle reden om uw even
tueel geschonden gevoel van ei-
Dit is in tegenstelling tot
het schema elders in dtt verhaal
een serieus programmazoals
men dat aan een computer kan
verschaften. Zoals men zietbe
hoeft de machine niets anders te
doen dan ja of nee te zeggen (0
of 1), en de uitslag stuurt haar
dan vanzelf naar de volgende stap.
Het zou van verregaande zelfoverschatting en van irrealiteit
getuigen als wij zouden beweren dat deze aflevering in onze reeks
„Op de drempel van de toekomstde werkwijze van de computer
zou uiteenzetten.
Het is slechts een poging iets te verklaren van het principe
en dan nog slechts in zoverre dat enigszins duidelijk wordt dat
het denkenvan het zogeheten elektronische brem niet zo angst
aanjagend is als men wel veronderstelt.
genwaarde te herstellen. De computer is
beslist uw meerdere niet.
Maar we behoeven hem niet verder
te vernederen dan beslist nodig is. De
computer heeft ook wel bijzondere ei
genschappen. Hij kan bijvoorbeeld voor
treffelijk onthouden.
Zijn geheugen werkt weliswaar ook
bijzonder simpel en vergeleken bij de
geheugencentrale in onze menselijke
hersenen erg moeizaam, maar het heeft
op ons brein vóór dat het nooit terug
behoeft te seinen: „Sorry, dat ben ik
vergeten". Dat doen onze hersens her-
naaidëlijk, en dat is een nare eigen
schap van die weke massa achter hel
voorhoofdsbeen. Wij stoppen er, dag in
dag uit, van alles in, maar verreweg
het meeste komt er nooit meer uit.
Zonde van al die informatie. En dan te
bedenken dat het er toch allemaal in
zit. Diep in het hersenweefsel ligt alles
opgeslagen wat we ooit gehoord, gezien,
gelezen, gedaan en geleerd hebben.
Slechts een heel klein deeltje daar
van stelt het geheugen ons als bruikbare
informatie ter beschikking. Zelfs iemand
die de reputatie geniet een fenomenaal
geheugen te bezitten, moet vaak vast
stellen dat hij iets vergeten is. Dat is
eigenlijk een verkeerde uitdrukking:
we „vergeten" eigenlijk niets, want alles
zit in ons geheugen, maar er mankeert
vaak iets aan de techniek van het te-
rugseinen
In dat opzicht is de computer ons in
derdaad de baas. De computer vergeet
niets, en weigert ook nooit een eens
m zijn geheugen opgeslagen informatie
terug te geven.
En dan heeft hij nog een bijzondere
eigenschap die wij te enen male
missen: hij is razend snel. Een oog
wenk is voor de computer een eeuwig
heid: in één oogwenk (die pakweg een
tiende seconde vergt) doet hij zo nodig
enige tienduizenden verschillende din
gen.
Dat kunstje zullen wij, natuurlijke
schepsels, nooit leren. Het geheugen van
de computer zullen we ook nimmer eve
naren. Goed, we zijn oneindig veel in
telligenter dan de computer. Maar la
ten we nu eens even inventariseren, en
vergelijken:
DE MENS:
Intelligent, slecht geheugen, traag.
DE COMPUTER:
Zeer dom, onfeilbaar geheugen, on
voorstelbaar snel.
Wanneer we nu, naast de computer,
een machine bezaten met precies de
drie genoemde menselijke eigenschap
pen (intelligent, slecht geheugen, traag),
en we moesten dan uit die twee de best
bruikbare kiezen, wat zouden we dan
doen?
Juist, we zouden op grond van elemen
taire logica zeggen: we maken van die
twee machines één. Het slechte geheu
gen en de traagheid van de ene zijn
waardeloos, maar haar intelligentie ha
len we eruit, en die bouwen we in de
andere machine, zodat die beschikt over
intelligentie, goed geheugen en snelheid.
De montagetechniek die daarvoor no
dig is, bezitten we echter niet, en afge
zien daarvan zal een werkelijk intelli
gent mens weigeren zijn verstandelijk
vermogen af te staan aan een machine
De computer zal dus dom moeten blij
ven.
Maar dat is geen bezwaar, integendeel,
het menselijk verstand kan toch op zeer
eenvoudige wijze ingebracht worden. De
mens kan immers, werkend met de com-
puter, de vruchten van zijn intelligentie
in de computer stoppen en de drie ei
genschappen zijn dan toch keurig ver
enigd.
uitslagen nodig om in enkele seconden
te berekenen hoe de volledige uitslag
zal luiden, hij heeft (zo horen we nu
pas uit het Pentagon) tijdens de Kore
aanse oorlog gewaarschuwd dat de Ame
rikanen vooral niet de rivier de Yaloe
moesten oversteken, omdat er dan oor
log met China kwam, de computer lijkt
alles te weten, alles te begrijpen, alles
te kunnen voorstellen. Als de computer
nu zo onvoorstelbaar dom is, hoe speelt
hij dat dan klaar? Dan had Klaasje
Harrewar het destijds ook wel gekund!
Daar zit wat in. Alleen zou één Klaas
onvoldoende geweest zijn. Maar stel nu
dat je een miljard Klaasjes hebt, alle
maal even dom. Je zet ze bij elkaar en
je laat ze een geweldig rekenkundig
probleem oplossen. Tevoren hak je dat
echter In een miljard stukjes, die elk
neerkomen op de vraag: „Klaas, is hier
sprake van een 0 of van een 1?"
Nou, daar hebben al die miljard Kla
zen niet de minste moeite mee. Ze zul
len een feilloos antwoord geven. Tel die
miljard antwoorden nu bij elkaar op.
en de grote som is opgelost.
Nu moet ik toegeven dat er nogal wat
bezwaren aan de methode kleven. In de
eerste plaats is het een beetje moeilijk
een miljard domme jongetjes op een
overzichtelijke manier bij elkaar te zet
ten, en nog lastiger wordt het ze alle
maal het papiertje met hun stukje van
de som uit te reiken. Bovendien willen
ze op tijd een boterham en de zaak loopt
dus beslist uit de hand.
Toch is het gelukt zulke aantallen
Klaasjes in een kastje te krijgen.
Het zijn echter geen jongetjes, maar
geheugenkernen van keramisch materi
aal. De technici zijn erin geslaagd die
dingetjes zo klein te maken dat men er
vele tienduizenden in een klein kastje
kan stoppen. Het moderne computerge
heugen bestaat uit een zeer groot aan
tal van die kernen, meestal ferrietringe-
tjes. In een vingerhoed gaan er vele
honderden, en ze kunnen maar nauwe
lijks over een haar geschoven worden.
Het magnetische materiaal waaruit ze
gemaakt zijn, kan langs elektronische
weg beïnvloed worden. De magnetisa-
tierichting is door een eenvoudige scha
keling te veranderen: de ene richting
is, zo hebben de computerdeskundigen
eenvoudig afgesproken, de 0, de andere
richting is de 1.
Op die manier kan dat is duide
lijk een grote hoeveelheid informatie,
allemaal in de vorm van „het is 1, of
het is 0", in het geheugen van de compu
ter opgeslagen worden. De bedrading
zorgt ervoor dat al die ringetjes op com
mando van richting veranderen, en dat
hun „inhoud" direct kan worden terug
gelezen. Daar is niets geheimzinnigs
aan.
Nu is er natuurlijk heel wat aan te pas
gekomen om al die informatie zó handig
in het geheugen van de computer op te
bergen, dat degenen die ermee moeten
werken ook precies weten waar het zit.
Maar dat is een technisch detail, dat
we verder onaangeroerd kunnen laten.
U zult ongetwijfeld ook zó wel aanne
men dat de technici daar uitstekend in
geslaagd zijn.
Maar hoe zit het nu met dat zoge
naamde „denken" van de compu
ter? Er gaat bijna geen dag voorbij, of
we krijgen te horen van weer een nieu
we toepassing van de computer. Hij
heeft maar een deel van de verkiezings-
De vraag dringt zich nu op: wat
kun je in vredesnaam beginnen
met een 0 en een 1? Om een berekening
te kunnen maken hebben we toch de
cijfers van 0 tot 9 nodig? Dat gaat de
computer echter boven de pet. Daarom
moet hij alle getallen die wij in ons zo
handzaam lijkend tientallig stelsel ge
bruiken, toegevoerd krijgen in de vorm
van tweetallige getallen, het zogenaamde
„binaire systeem". Dat lijkt voor ons
wel erg ingewikkeld, maar in wezen is
het heel eenvoudig.
De 0 en de 1 zijn, zoals duidelijk zal
zijn, zowel in het dicimale als in het
binaire systeem, aan elkaar gelijk. Bij
de twee wordt het anders, de 2 moet
in het binaire systeem gevormd worden
zoals wij dat in het decimale stelsel met
getallen boven de 9 doen: een plaatsje
opschuiven en een 0 erbij.
Willen we dus 2 op binaire wijze schrij
ven, dan krijgen we een 1 en een 0
achter elkaar. Drie wordt. 11. Vier: 100
enz. Zestien wordt dan voorgesteld
door 10.000 en het ingewikkeld uitziende
binaire getal 11001100101 is niets anders
dan 1637.
Immers: van achteren af bezien no
teren we achtereenvolgens een 1 (die
ook decimaal gewoon een 1 is), een 0
die aanduidt dat er géén tweetal aan
wezig is (totaal dus nog steeds 1), dan
een i die zegt: jawel, er is een viertal
(totaal nu 5), vervolgens twee nullen
die duidelijk maken dat de volgende
machten van 1 plus 1 ook afwezig zijn
dus geen 8 en geen 16, totaal dus nog
5 dan een 1 die op de aanwezigheid
van de vijfde macht van 1 plus 1 duidt,
dus 32 (totaal nu 37), ook een 1 voor
64 (totaal 101,) vervolgens twee nullen
en derhalve geen 128 en geen 256, maar
weer wel twee enen voor resp. 512 en
1024. Totaal 1637.
Het lijkt erg omslachtig, maar als
we het vroeger op school zo geleerd
nadden, zouden we misschien heel wat
minder moeite met rekenen gehad heb
ben, en zou het nu heel gewoon lijken.
De computer is eraan gewend, en het
lukt hem best. U vindt misschien een
getal als 11001100101 veel ingewikkelder
dan 1637. Je hebt er zoveel cijfertjes
voor nodig. Dat is wel zo, maar de com
puter heeft miljoenen van die enen en
nullen in huis, en zijn er toch nog te
weinig, dan hangt men er eenvoudig nog
een kastje aan waarin een nieuwe voor
raad zit. Dat is het probleem helemaal
niet.
Nu komt een listige buurman u mis
schien vertellen dat bovenstaand ver
haaltje niet opgaat, dat er tegenwoor
dig ook decimale computers bestaan.
Laat u niet ondersteboven praten: dte
buurman heeft gelijk, dat wel, maar het
is gewoon een kunstje. Men heeft de
computer geleerd hoe hij met binaire
getallen het tiendelig stelsel kan vor
men, gewoon een kwestie van techniek.
Nu zult u misschien toch nog tobben
over de vraag hoe de computer,
hoe bliksemsnel en feilloos hij dan ook
met die treinen van getallen rangeert,
in staat is al die enen en nullen aan te
wenden voor het hogere denkwerk dat
hem wordt toebedeeld.
Wat is denken echter?
Wat gebeurt er in üw „denkmachine",
wanneer een buurman die u eigenlijk
helemaal niet zo sympathiek vindt, on
verwacht vraagt of u vanavond, met uw
vrouw, even een kopje koffie komt
drinken?
U slaagt er willicht in, na een nauwe
lijks merkbare aarzeling, te antwoorden
dat het, ,,tot uw grote spijt", onmogelijk
is omdat u vanavondnou ja, het
excuus zal u geen moeite kosten.
Maar wat is er exact omgegaan in
uw bovenkamer?
U hebt gedacht: had de kerel het
maar niet gevraagd, ik vind het he
lemaal niet leuk bij hem thuis koffie
te leuten, en zijn vrouw is nou óók zo
aardig nietbovendien komen van
avond „De wrekersop de televisie,
en die wil ik per se zien, en kijken
bij die vent, daar komt natuurlijk
niks van, en mijn vrouw kan hem ook
ook al niet uitstaan, maar hij heeft
het nu al acht keer gevraagd, en
Keesje van ons gaat geregeld bij
buurmans Jantje spelen, hij mag er
ook wel eens na vieren blijven als
mijn vrouw een boodschap moet
doen, dus dat schept wel verplich
tingen, maar de koffie die ze je er
voorzetten is niet te drinken, en de
man kan trouwens over geen enkbl
onderwerp één zinnig woord zeggen,
weet je wat, ik doe het niet, ik be
denk een excuus, wat zal ik zeggen:
dat ik zelf bezoek krijg?, nee, dat
heb ik de vorige keer al aangevoerd
dat loopt in de gaten; dat ik stom
weg geen zin heb, nee, dat kan ook
niet, dat doe je nou eenmaal niet,
dat mijn vrouw hoofdpijn heeft? ook
zo doorzichtig, nou, ik maak ervan
dat ik dringende werkzaamheden
moet afmaken. Dus
„Dat spijt me nou geweldig, buur
man, ik zou het erg gezellig vinden,
en mijn vrouw ook, maar ik heb van
kantoor een partij werk meegenomen
die ik beslist moet afmaken, anders
kom ik hopeloos in de knoei. Een
andere keer heel graag!"
Dat antwoord rolt praktisch onmid
dellijk na buurmans vraag over uw lip
pen» maa.r er is een heel proces in de
hersenen aan voorafgegaan. Zo'n proces
kan schematisch worden weergegeven.
Dat zou er dan bijvoorbeeld zo uit
zien:
Koffie bij
Buurman
i
TV de moeite
waard?
f
Buren wel
aardig voor
kinderen
Dus niet
doen?
maar |--.
Duurman^s,
onderhoudend
"Sjof saai?
Dus toch?
Uitnodiging
afslaan.
Onbeleefd
excuus
ongewenst
1
Excuus
nooit
herhalen.
Combineren met vaste excuusformule
Nu is dat uiteraard een zeer ama
teuristische schets, die elke deskundige
op het gebied van automatisering mede
lijdend zal doen glimlachen. Het enige
waarmee hij akkoord zal kunnen gaan
is het feit dat de vaste grootheden erin
(de conclusies, ingevoerde informatie
enz.) in een rechthoekig hokje staan
en de keuzemogelijkheden (ja of nee
doen of niet doen, nul of één) in een
ruit. Dat doet men in de programme-
ringstechniiek ook zo. Maar we zijn hiei
met leken onder elkaar, en zo'n prul var
een schema kan dus wel even.
Het zal weinig moeite kosten u voor
te stellen dat de programmeurs de sche
ma's heel wat exacter opstellen. Maar
het principe is hetzelfde: breng een
complex probleem terug tot een reeks
hij zet is: een beslissing nemen in het
van eenvoudige keuzemogelijkheden en
stop die in de computer. Elke stap die
vraagstuk: moet ik ja of nee zeggen.
Vertaal nee in nul en ja in één, en de
domme computer, die van nul tot één
kan tellen geeft feilloos antwoord.
Zo klein zyn de geheugenkernen
(ferrietringetjes)de spin op de
ze foto zou ze nauwelijks aan -
zijn poten kunnen rijgen»
Dat wil zeggen: als hij ook over de
nodige vaste gegevens beschikt. Hij
moet weten wat uw buurman voor een
man is, en of zijn vrouw lekkere koffie
zet of niet.
Het oplossen van een dergelijk hui
selijk probleempje is een gemakkelijker
klusje dan bijvoorbeeld te berekenen
hoe een raket moet worden gelanceerd
die een ruimteschip rond Mars moet stu
ren. of antwoord geven op de vraag:
zullen de Chinezen Amerika aanvallen
als de geallieerde troepen de Yaloe
oversteken.
Althans: dat zou voor óns gemakke
lijker zijn. Voor de computer betekent
het alleen meer werk, en dat is voor
een zo weergaloos snel systeem geen en
kel bezwaar. Het is dan ook helemaal
niet knap van de computer die destijds
heeft gezegd: blijf aan de zuidkant van
de Yaloe! Hij heeft eenvoudig alle be
schikbare gegevens toegevoerd gekre
gen (strategische, politieke, historische)
en heeft die toegepast op de concrete,
ook in de vorm van een gesystemati
seerde programma gegoten vraagstelling.
In feite is het antwoord van de compu
ter dan ook niet meer dan de weerslag
van de in het brein van mensen aan
wezige kennis.
Vanzelfsprekend ls dit alles een zeer
globale aanduiding van de wijze
waarop de computer werkt. De techniek
die eraan te pas komt heb ik domweg
overgeslagen, of slechts heel vagelijk
aangeduid. De beste produkten van de
hedendaagse elektronische techniek, en
de resultaten van de wiskundige kennis
zijn twee van de belangrijkste facto
ren die aan de computertechniek ten
grondslag liggen. En op zijn beurt heeft
de computer zowel elektronica als de
hogere wiskunde een stevig handje ge
holpen om weer verder vooruit te ko
men. De superrekenaar -vervangt im
mers een regiment vaardige cijferaars
en hij doet in een seconde wat dat hele
regiment een jaar zou kosten.
Dat is dan ook de diepere grond van
de redenering dat de computer, precies
zoals de mens, zijn eigen geslacht in
stand houdt door steeds knappere na
zaten te „verwekken".
Wie beseft hoe de computer dat doet,
zal echter de mogelijke angst om zoveel
rohotterie voelen verdwijnen. Want de
mens dat is hier naar ik hoop duide
lijk genoeg geschetst blijft de meester.
Het „brein" van de computer
niet zijn geheugen, maar het le
vende brein blijft een uitwendig
orgaan.
Het is het onze.
