EILAND L Een vrouw dirigeert Savannenaap knuppelt verrassend menselijk Zeekoe: dommaar nuttig beest voor waterstaatswerk Kunst wimpers voor honden Namaak wordt kostbaar MEVR. W. J. BEENHAKKER-KONING: „DIRIGEREN IS NIET ZO MAAR EEN BEETJE DE MAAT SLAAN" Afdelingsvoetbal EXPEDITIE GRANDIOOS SUCCES MEER INTERESSE VOOR PLANTEN DAN VOOR VOORTPLANTEN j NOG DOM DAN KL/ „Hij kan praten maar doet het niet omdat hij geen belasting wil betalen 21 20 DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 11 MAART 1967 JEUGD HOBBY VERDRAAGZAAM Schieten niet altijd kalmeringsmiddel POLSDIK APEVLEES PANTERPROEF VOEDOENDE Fa. de Moor-Vlaeminck De com pub ziet u de com dat straks de zen afspreken angst, die afk meteen van u PUN SnïlllllHllllllliiilIllitllBIIIBRtlHIIIIlillllllllllllllltlllltllllilllllllllHilllllllllll (Van onze verslaggeefster) BIEZELINGE „Eduard Flipse heeft eens tegen me gezegd dat ik wel naar Rotterdam kon gaan om het Rotterdams Philharmonisch Orkest te dirigeren. Het was natuurlijk als grap bedoeld, maar er bleek toch ook wel uit dat ik iets van het dirigeren terecht heb ge bracht". Ze zegt dat niet om zich op de borst te slaan van "kijk nou toch eens wat ik presteer". Dat is niets voor mevrouw W. J. Beenhakker- Koning uit Biezelinge. Ze is zeventig jaar, maar een bijzonder leven dig, kwiek, klein vrouwtje. Ze wil er alleen dit mee zeggen: „De meeste mensen denken dat diri geren alleen maar betekent: een beetje de maat slaan. Dirigeren is proberen de opvatting van de componist over te brengen op de ménsen. Muziek maakt een bepaalde indruk. Ieder stuk een andere. Dat moet je door middel van je armen en gelaatsuitdrukkingen over dragen. Je moet het stuk tot leven brengen. Dat is een gave,' vindt ze zelf. ,,Je moet er in groeien". Mevrouw Beenhakker kan het weten. Veertig jaar dirigeren is tenslotte geen kleinigheid. Zij is het anders, soals je dat zo vaak hoort, nooit van plan ge weest. Mevrouw Beenhakker werd in 1897 in Middelburg geboren. Ze ging daar naar de rijksleerschool en volgde vijf jaar H.B.S. In lie tijd kreeg ze piano les van Jan Morks. Inderdaad, die Jan Morks, wiens standbeeld op net Molenwater staat".Eveneens voor haar plezier ging ze een dirigentencursus volgen bij Johan Caro. Dat duurde drie jaar. Drie jaar theorie.,, Je moet je niet voorstellen dat je na afloop van zo'n cursus een einddiploma conservatori um hebt. Helemaal niet". De volgende stap op weg naar het dirigentschap" was het strijkorkestje in Yerseke, waar Èe via haar goede pianospel in verzeild raakte. Ze kwam in de bekendheid. Toen er ook in Yer seke een mandoline-club werd geboren herinnerden een paar oprichters zich de naam van juffrouw Koning. ,,Ik was destijds onderwijzeres op de lagere school in Yerseke". Een paar jongens kwamen haar vragen of ze dirigente van de club wilde worden. ,,ik wilde dat voorlopig wel proberen. Want diri geren is niet de maat slaan. Iedere keer als ik met de jongelui een nieuw stuk ga instuderen, geef ik ei eerst tek9t en uitleg ^ver. Dan begrijpen ze er wat van. Zo moet ie als dirigente te werk gaan". Mevrouw Beenhakker doet het werk erg graag. Waarom? Mensen die geen muziek maken missen erg veel". En: ..Ik kom nu veel met de jeugd in aanraking. Jeugdwerk vind ik erg belangrijk". Vandaar ook dat ze niet direct tegen een verhaaltje in de krant is. „Ik geef helemaal niet om publiciteit. Maar aan de andere kant kan er nooit teveel aan dacht aan jeugdwerk worden geschon ken. Ze zitten wel te kankeren op de jeugd. Ik vind dat de jeugd te weinig onder toezicht van de ouders staat. Er wordt genoeg voor de jongeren gedaan. Je moet niet alleer de belangstelling van de jerngd, maar ook van de ouders zien te trekken. Die willen wel de kin deren van de straat hebben, maar ze kunnen niet de moed opbrengen om eens één van de 365 of 366 dagen dat ze aan de t.v. kleven naar hun kinde ren te komen luisteren. Nou ja, er zijn natuurlijk een hoop ouders die dat wel kunnen, maar het zijn er toch te weinig. Ik hoop echt. dat er by de mensen eens wat meer belangstelling komt voor het zelf-doen. Dan komt er van zelf wel een eind aan uitwassen als provo's en dergelijke. Dat is alleen maar een gevolg van ledigheid. De mensen zijn soms zo, Ja het is een le lijk woord, maar ze zijn lamlendig' Het kan haar niet schelen wat ze gaan ondernemen. Sporten, tekenen, handenarbeiden. Maar dan bedenkt ze zich toch. „Met sporten ben je eigen lijk binnen een paar jaar uitgekeken. Tenminste wat het zelf-doen betreft. Muziek maken, daar heb je wat aan zolang je leeft. Een half uurtje per dag studeren kan er toch altijd wel af". Dan komt ze weer terug op het punt waar ze gebleven was: het begin van haar dirigenteloopbaan. „De mandolinevereniging in Yerseke was dus mijr eerste clubje". Ze gaat oo zoek naar een foto. waarop de tien mamdolinespelers met hun dirigente zijn vereeuwigd. Het is een mooie, scherpe foto. „Toch is het al wel 50 jaar geleden dat die is gemaakt." In de oorlog ging de vereniging ter ziele. Juffrouw Koning was inmiddels mevrouw Beenhakker geworden en le vens uit Yerseke vertrokken Na de oorlog werd de club weer op poten gezet. Er kwam een dirigent. Maar het werd „gemodder". Weer kwamen de leden bij mevrouw Been hakker aankloppen. „Maar ik wilde nie man niet van zijn plaats jagen". De dirigent ging uit eigener beweging weg en maakte plaats voor zijn vrouwelijke collega. „Ik word er als dirigente altijd een beetje op aan gekeken. Ik word niet voor vol aangezien. He1 is een speci fiek mannenberoep. Het is trouwens nog niet eens eer beschermd beroep. Het is wel de bedoeling dat er van te maken". Een beroep met een minimum sala ris, waarvoor je dan een staatsexa men moet afleggen Vooi de meeste dirigenten van amaio«" eren i gin gen het werk nu een tntc -neer dan een hobby. Je kimt je onkosten decla reren. „Amateurverenigingen kunnen toch onmogelijk het salaris voor een dirigent opbrengen Wordt het een beschermd beroep, met dat minimumsalaris, dan zal dat geld toch via subsidies binnen moeten komen". Maar mevrouw Beenhakker dirigeert ook wel zonder salaris. Ze „hangt" niet aan geld. Weer neemt ze de draad op van haar eigenlijke verhaal „Ik heb dat koor nu nog in Yerseke. Ik heb ook nog een orkest gehad op Wemeldinge. Dat is kapot gegaan. Bij gebrek aan belang stelling. Nog een mandolineclub kwam er bij. In Kapelle, waar het echtpaar Been hakker via Yerseke terechtkwam, en een kinderzangkoor. Ze speelt zelf ook mandoline, accordeon en gitaar. Al die kennis bracht, en brengt ze nog, over op haar leerlingen. „Ik heb leerlingen van 8 tot wel 60 jaar. Mijn man, is ook een leerling van me. Bovendien is hij mijn particu liere chauffeur. We hebben zelf een autootje. We zouden 't niet weer willen missen. Iedere zaterdagmiddag bijvoor beeld rijden we naar Yerseke, om daar van 4 tot 6 uur te repeteren. Mijn man speelt zelf ook mee. Daar staat zijn accordeon", wijst ze op een groot zwart gevaarte onder een plastic hoes. Ernaast ligt een stapeltje paperassen. „Ik maak ook arrangementen' „Zo ben je altijd bezig", zegt de di rigente. Maar heus niet alleen met muziek. „In politiek bijvoorbeeld, met alle geharrewar en strubbelingen interes seert ze zich bijzonder sterk. Vooral wanneer het om politiek en geloof gaat. Ze heeft respect voor ieders overtuiging, ook wanneer dat de con fessie betreft, maar ze windt zich zichtbaar op als ze bedenkt dat de kerk in Kapelle-Biezelinge anderhalf miljoen aan restauratie heeft gekost en hooguit twee uur per week wordt gebruikt. Het staat er, letterlijk, als een heilig huisje, vindt ze. „Waarom laten ze er niet een muziekvereniging in repeteren?" Dat vindt ze. en dat zegt ze ook. Mevrouw Beenhakker is er het type niet naar. van haar hart een moordkuil te 'maken. Dat hebben haar dorpsge noten wel kunnen merken, toen ze als P.v.d.A-vertegenwoordigster in de raad zitting had. Ook daar zei ze wat ze te zeggen had. Daar moet je durf voor hébben, in zo'n kleine gemeenschap. Maar haar standpunt is nu eenmaal: zeggen wat je te zeggen hebt en vragen wat je niet weet. Ze ontlokte andere raadsle den dan wel eens het commentaar: dat is me geen antwoord waard. Niks voor mevrouw Beenhakkers. „Als je een iemand bent, verdedig je je eigen standpunt". Of ze verder nog hobby's heeft? Eigenlijk niet. Of ja: „De bloemetjes en plantjes, daar zorg ik graag voor". Het programma voor de competitie van afdeling Zeeland K.N.V.B. luidt: le Klasse: Jong Ambon 1-Dreischor 1, Robur 1-Hoofdplaat 1, Lewed. Boys 1-Domburg 1, Noormannen 1-Luctor 1, Patrijzen 1-Renesse 1, Koewacht 1- Groede 1. Res. le klas: Middelburg 4-Vlissingen 4, RCS 2-Zierikzee 2, Zeelandia 2-Wal- chercn 2. Vogelwaarde 2-Goes 3, Zee land Sport 4-Oostburg 2. Terneuzen 3- Hontenisse 2. 2e klas A: Biervliet 2-Graauw 1, HW '24 3-Ria 1, Schoondijke 1-Aardenburg 2, Sluiskil 2-Hulsterloo 1, Luctor 2- Domburg 2. 2e 'das B: Hansw. Boys 2-Cortgene 1 Renesse 2-Lewed. Boys 2, Zonne- maire 1-DFS 2, Zierikzee 3-Kruiningen 1 Kwadendamme 1-SVOWK 1. 3e klas A: Axel 4-Steen 3, Hontenis- se 3-Ria W 2, Vogelwaarde 3-Koewacht 2 Clinge 3-Hulsterloo 2. 3e klas B: RCS 3-Corn. Boys 3, IJ- /.endijke 2-Hoofdplaat 2, Oostburg 3- Terneuzen 4. 3e klas C: Jong Ambon 2-Robur 2, Zeeland Sport 5-Patrijzen 3. RCS 5- Luctor 3, Noormannen 2-RCS 4, Zee- andia 3-Walcheren 3. 3e klas D: 's-Heer Arendskerke 3- Robui 3, Patrijzen 2-Volharding 1, Vol harding 2-Dreischor X Die staan er dan ook bijzonder fleurig bij. Maar later blijkt dat ze ook nog 15 jaar toneel heeft gespeeld en 30 jaar heeft gesouffleerd. Al met al heeft ze het te druk om aan haar „pensioen" te denken. „Ik ben veel met jongeren bezig. Daar blijf je jong bij". Ze doet zelfs moeite om beat-mu- ziek te begrijpen, mooi te vinden, maar dat gaat haar toch niet zo best af. Dat wil niej; zeggen dat er bij haar geen moderne liedjes op het repertoire staan. Natuurlijk. Ten eerste omdat ze vindt dat er toch ook leuke moderne muziek is. En dan: „De jomgeren heb ben hun eigen ideeën. Daar moet je toch aan tegemoet komen. Gebeurt dat niet, dan lopen ze weg". En als de dirigente zelf wegloopt? Dat is inderdaad een zorg voor de toekomst. „Er is een groot gebrek aan dirigenten voor amateurs. Als ik straks weg ben. weet ik niet wie me op moet volgen. AKEN (Reuter) Als ze begon te kijven schoot ik op haar, niet om haar te raken maar om haar te kalmeren, zei de 54-jarige Westduitse kok Leo Cre- mer tegen de i'echter in Aken. „Dan hield ze altijd verder haar mond dicht", zei hij. In april vorig jaar had Cremer weer eens geschoten toen zijn vrouw hem een uitbrander gaf omdat hij een spel kaar ten in de plaatselijke taveerne had laten liggen. Hij loste vier schoten, maar te gen zijn bedoeling werd zijn vrouw ge wond. Cremer moet nu drie jaar zitten we gens poging tot moord. Amerika is in alle opzichten het land van de grootste tegenstellingen en ook op het terrein van de dierencultus vinden we daar de meeste excessen. Zo zijn er voor mensen die te veel geld en te weinig hersens hebben een boel artikelen op de markt waarvan men zich afvraagt hoe ze in vredes naam kopers vinden. Maaa* dat schijnt toch echt geen pro bleem te zijn. Wat denkt u bijvoor beeld van een honden-parfum in de di verse geuren die de baas of de bazin lekker vindt, maar die voor elke hond beslist hinderlijk moeten zijn! Voorts zijn er nog „kookboeken voor honde maaltijden" te krijgen. Hoogwaardi ge voedingsmiddelen voor honden wor den in speciale recepten verwerkt. Voor een onbedorven hondetong moe ten ze wel een allesbehalve natuurlijk smakend voedsel zijn. Nog erger wordt het wanneer we horen van valse hon denwimpers, met blinkende steentjes bezet, of van hanidensmokings en hon- dena vondkle dingof positiekleding voor drachtige teven. Men kan des gewenst ook 'n keuze maken uit hon- denbroekjes en hondendekj es die met kamt zijn afgezet! Een op die manier uitgedoste hond is natuurlijk niet com pleet zonder honden-nagellak. Eenmet juwelen bezette gouden halsband is ln het land van de vele miljonairs lang niet zo zeldzaam als u zoudt denken. Wanneer mevrouw haar hond wil was sen met een hondenshampoo kan ze die krijgen in dezelfde geur als die welke ze zelf gebruikt. Hierbij vergele ken zijn de gestoffeerde hondenmand jes met vele strikken versierd maar kinderspel. Op de hondenkerkhoven vindt men vaak een onvoorstelbare luxe. Het is niet zo. dat een algemene begraafplaats voor honden zonder meer te veroordelen valt, maar het stuit wel tegen de borst wanneer men denkt aan al het geld dat hierbij aan excessen werd besteed en dat een waardiger be stemming had kunnen vinden. Op de lijst van vreemde artikelen voor dieren staat ook 'n auto-veiligheids gordel voor honden vermeld. Maar hier moeten wij toch even bij stil staan. Een soort autobeveiliging voor honden kunnen wij niet onder over dreven luxe-artikelen rangschikken. Integendeel. Zo'n beveiliging, kan van groot nut zijn, én voor de hond, éri voor de bestuurder of verder inzitten den van de auto. Zo'n hondenbeveiligingsriem is dus zeker een nuttig ding; hij hoort niet thuis op de lijst vam overdreven en luxueuze voorwerpen zoals ze uit A- merika komen overgewaaid. Het Is juist de kunst, om uit al die kitsch een werkelijk doelmatig snufje naai voren te halen. (Van ppr>, nruzpr vprslatftfpvprs (Van een onzer verslaggevers) AMSTERDAM Een ruk aan een touw. Daarom was het begonnen in een maandenlange periode van zorgvuldige voorbereiding en ze nuwslopende spanning. Een ruk waardoor een opgezette panter met elektrisch bewogen kop uit zijn gecamoufleerde hol zou worden ge trokken te midden van een grote groep chimpansees. „Zullen de chim pansees de panter met knuppels aanvallen was om te filmen en toen kwam met een ferme ruk aan het touw de panter t.e voorschijn Dit was de vraag aan het andere eind van het touw, in een klein schuilhutje temidden van de uitge strekte savannen van Afrikaans Gui nee, die door drie gebaarde hoofden speelde. De spanning was te snijden, toen de kabel strak stond: de bio logen Jo van Orshoven en drs. J. van Zon en de fysicus drs. R. Pfeyf- fers stonden voor het hoogtepunt van de zesde Nederlandse chimpan see-expeditie van de Universiteit van Amsterdam. Reeds sinds 1953 wordt aan de hoofd stedelijke universiteit onder leiding van dr. A. Kortlandt het gedrag van mens apen onderzocht. Daarbij kwam onder meer aan het licht dat chimpansees uit dierentuinen een roofdier in een aan grenzende kooi met een knuppel in de hand op menselijke manier rechtoplo- pend proberen aan te vallen. Onmid dellijk rees de vraag, of de dieren dit in gevangenschap hadden geleerd, of dat het wapengebruik bij deze hoog ontwik kelde apen tot het normale gedrag in de natuur behoort. Om dit te weten te komen, confron teerde dr. Kortlandt tijdens een van zijn expedities in Kongo enkele jaren gele den een groep chimpansees aan de - and van het oerwoud met een opgezette pan ter. De resultaten waren geheel onver wacht. De apen probeerden op allerlei manieren het roofdier schrik aan re ja gen. Zij namen hierbij flinke knuppels in de hand, maar van een echte goede aanval was geen sprake. Geen enkele keer werd de panter raak geslagen. Zo ontstond het idee, dat een panter- proef misschien andere resultaten zcu geven, wanneer hij werd gedaan met chimpansees uit de open savannen, want in zo'n gebied kun je inderdaad rechtop lopen zonder elk ogenblik je hoofd te stoten tegen een boomtak, en daar kun je met een knuppel slaan zon der dat hij vast blijft zitten in de lianen. Deze nieuw opgezette panterproef was het voornaamste punt van de zesde ex peditie. Het land, waar de kans gewaagd zou worden, was de republiek Guinee in West-Afrika, die grotendeels uit savan- nenlandschap bestaat en waar de chim pansees nog in groten getale voorkomen, omdat de Islamitische bevolking geen apevlees eet, en omdat de regering een aantal beschermende maatregelen heeft Ingesteld. Deze regering heeft trouwens ook de expeditie haar medewerking verleend door allerlei volmachten te geven (de leden mochten zelfs een be roep doen op het leger, wanneer zij hulp nodig hadden) en door officiële radioberichten uit te zenden, dat nie mand gedurende de tijdsduur van de expeditie chimpansees mocht schieten, verjagen of zelfs maar fotograferen. Na lange omzwervingen werd een plantage met vruchtbomen gevonden, waar alles erop wees, dat chimpansees er zeer geregeld van het fruit kwamen eten. Hier werd een schuilhut gecon strueerd, stukje voor stukje, om de die ren niet te verjagen door een te snelle landschapsverandering. Na twee weken was in de gecamoufleerde en geluids dichte schuilhut alle apparatuur ge ïnstalleerd: drie filmcamera's, de toto- camera met een 250-opname cassette, bandrecorder om chimpanseegeluiden op te nemen, een tweede bandrecorder om onderlinge waarnemingen te dicte ren, accu's, een voorraad films en aller lei kleine hulpapparatuur. Toen kon het eigenlijke wei'k beginnen. 's Morgens voor zonsopgang slopen de drie wetenschappelijke onderzoekers naar de hut. Dagenlang tuurden zij door de kleine observatiespleetjes. De negende dag werd hun geduld beloond en kon een schat aan gedragobservaties verkregen worden, vergezeld van foto's en films. Langzamerhand leerden de biologen de chimpansees te herkennen: daar was oma; een oud grijs dier met een zware kop en altijd vergezeld van haar kinderen, dan was er de „vader", een zeer grote en indrukwekkende man met een heel zwart gezicht, en er was een „heks", een wijfje met een bescha digd gezicht en een lamme arm. Het was elke dag weer een verrassing, wel ke dieren zouden komen, en vooral ook wat zij zouden doen, want bij chimpan sees ziet men altijd weer nieuwe ge dragspatronen. Intussen werd alles voorbereid vcor de panterproef. De opgezette panter werd in het terrein gezet in een ge camoufleerd hol, zijn trekkabel werd door een buis onder de grond naar de schuilhut geleid, en alle apparatuur werd getest, elke dag opnieuw. Het hele terrein was met toestemming van de autoriteiten „verboden voor onbevoeg den" verklaard en de koeien die de ob servaties nogal eens stoorden, werden met herder en al 40 kilometer verder getransporteerd. Eindelijk, op de ochtend van 22 de cember, kwam er een groep chimpan sees, die groot genoeg was om de pan terproef te wagen. Met hoogspanning werd er gewacht tot er voldoende licht Wat daarna gebeurde zullen de drie biologen in dat kleine hutje nooit meer vergeten. Er barstte een hel van lawaai los, alle apen renden eerst terug naar de beschermende bosrand, maar zjj kwamen vrywel meteen weer terug tweebenig lopend en gewapend met stokken van polsdikte en van twee me ter lang. Zij hielden hun knuppels op menselij ke manier aan het uiteinde vast en, ter wijl de filmcamera's draaiden gingen zij dreigend op de panter af en gaven hem de ene klap na de andere, waarbij de knuppeluiteinden met snelheden van 90 kilometer per uur op de panter neer daalden. Eenmaal stormden zelfs drie grote chimpanseemannen tegelijk op de panter af en sloegen ze zo hard erop los als zij konden, intussen oorverdovend schreeuwend. Er werd verder met gra- fe-fruit en stukken hout naar het hoofd gegooid goed raak ook nog. Tenslotte werd de hele panter aan zijn staart het bos in gesleept, terwijl alleen zijn kop achterbleef op het slagveld. De hele dag waren de chimpansees in de buurt, de hele dag werd hun opgewonden ge schreeuw gehoord, en toen zij eindelijk 's avonds waren gaan slapen, vonden de biologen de flink beschadigde panter 20 meter verder in het bos op zijn rug liggend terug Hiermede was voldoende aangetoond, dat savannen bewonende chimpansees hun grote vijanden met knuppels be vechten. De conclusie was, dat deze apen in open terreinen, waar voldoende ruimte is om wapens te hanteren, daar van inderdaad gebruik maken. Maar dit te weten te komen, was niet het enige doel van het experiment: de onderzoe kers wilden ook nagaan of de techniek van het knuppelvechten van chimpan sees dezelfde is als die van de mens. Wanneer namelijk twee verwante bio logische soorten hetzelfde gedrag ver tonen, neemt men in het algemeen aan, dat dit gedrag in de evolutie dezelfde oorsprong heeft. Met andere woorden: als de chimpansees net zo vechten als de mens, zou daaruit volgen, dat deze knuppeltechniek al 5 tot 10 miljoen jaar geleden bij onze- gemeenschappelijke voorouders tot ontwikkeling moet zijn gekomen. De voorlopige indruk uit de film is, dat' knuppeltechniek van mens en chimpansee inderdaad dezelfde zijn, maar een definitieve conclusie kan pas worden gegeven, wanneer de film beeld je voor beeldje is bekeken. Wanneer de meer dan drie kilometer film 1200 foto's en 5 uur geluidsopname zullen zijn geanaliseerd, en wanneer de 256 volgeschreven bladzijden met ob servaties zullen zijn uitgewerkt, zullen vele nieuwe gegevens voor de weten schap beschikbaar komen over het na tuurlijke gedrag van de chimpansee een dier, zo menselijk, dat de Guinese Sousoustammen ervan zeggen: „Hij kan praten, maar hij doet het niet, om dat hij geen belasting wil betalen" 80 fc»= BOCA RATON (AP) Een Mana- ti is een vet, slap wezen met kraal oogjes en een heel laag intelligen tiequotiënt, weinig romantische nei gingen en geen opvallende verlan gens in het leven behalve zijn grote bek vol te proppen met waterplan ten. Maar ondanks deze slechte refe renties zou de Manati m de wan-, deling „zeekoe" genaamd een van de beste vrienden van de mens in de dierenwereld kunnen worden. Zijn gulzigheid maakt hem tot een levende maaimachine. Hij heeft drie magen en om die prettig gevuld te houden moet hij per daig 45 kilo planten verzwelgen. Aangezien hij 100 jaar oud pleegt te worden, heeft hij in zijn hele leven ruim ander half miljoen kilo planten nodig. Op dit dieet wordt hij vijf meter lang en een ton zwaar of nog zwaar der. Een voldoende aantal zeekoeien zou de door plantengroei verstopte binnenwateren van de wereld open kunnen houden, de navigatie en de watervoorziening kunnen bevorderen en de mens miljoenen dollars kun nen besparen, die elk jaar worden uitgegeven aan minder doeltreffende middelen. „De manati heeft zijns gelijke niet als onschadelijk, snelwerkend en goedkoop middel voor het bedwingen van schadelijke waterplanten", zo zegt dr. P. L. Sguros van de Flo rida Atlantic University. De moei lijkheid is, dat er op het ogenblik niet genoeg zeekoeien zijn. Dit heeft twee hoofdoorzaken. De eerste is, dat hun vlees smaakt als rundvlees en dat hun huid en vet handelswaarde hebben. Dientengevolge heeft men in de warme wateren van Florida, Zuid- Amerika, West-Indië en Afrika zo intens op hen gejaagd, dat ze bijna uitgestorven zijn. De tweede oorzaak is, dat ze niet zoveel werk maken van de voortplanting. Toen Sguros mannelijke en vrou welijke exemplaren in een kanaal bij elkaar zette, hadden ze alleen maar belangstelling voor het opschrokken van planten. De zeekoe heeft een dom, rundachtig voorkomen en men heeft gemeend, dait hij vroeger op het land leefde en op een oli fant leek. In het proces van de evo lutie zijn de achterpoten aaneenge groeid tot een platte peddelstaart en de voorpoten zijn vinnen geworden. Er bestaat een verhaal, volgens hetwelk zeekoeien, die hun jongen tegen de borsten klemden, de mythe van de meerminnen hebben doen ont staan. Maar niemand, die ooit een zeekoe heeft gezien, slikt dat. Een zeeman zou wel heel, heel lang niet meer in een haven geweest moeten zijn voor hij in een zeekoe het fi guur van een dame zou zien. De moeder ziet eruit als een enorme papieren zak, propvol kruideniers waren. Haar huid is vuilgrijs en ge rimpeld. Haar neus, niet meer dan twee gaatjes in een stompe snuit, is bedekt met stugge haren. En deze pafferige slons omklejnt haar jong ook niet. Zij laat zich eenvoudig met de stroom meedrijven, terwijl zij met een hard, klapperend geluid van de lippen planten eet en het jong laat „grazen" zo goed het kan. Maar de zeekoe is een goedaardig dier en heeft geen natuurlijke vijan den behalve de mens. En hij zou in de wereld een gewel dige taak kunnen verrichten als er maar meer waren. De bestrijding vam de waterhyacint in de Boven- Nijl kost de Egyptische regering 7 miljoen dollar per jaar. Het Pm». makanaal zou onbevaarbaar zijn als niet eik jaar vijf miljoen hyacinten werden verwijderd. Miljoenen wor- den over de hele wereld uitgegeven om waterwegen vrij te maken. Che mische en mechanische middelen ter bestrijding van de plantengroei helpen slechts voor één tot drie maanden en chemische doden 6ams de andere levende wezens in de zee. Maar als zeekoeien, die niets en niemand kwaad doen, de plantengroei uit een kanaal verwijderen, doen zij zulk grondig werk, dat de planten zes tot acht maanden niet meer te- rugkomen. In 1962 heeft het watercontrole- district Midden- en Zuid-Florida geld beschikbaar gesteld, om Sguros te laten onderzoeken of het mogelijk was, zeekoeien te gebruiken om de planten weg te vreten, die het stro men van het water in de draine- ringsk^nalen belemmeren en de in stallaties voor de waterregeling ver stoppen. Het district gaf 160.000 dol- lar per jaar uit om de plantengroei te bestrijden en verwacht, dat die kosten tot een half miljoen zullen stijgen. Sguros paalde twee proefstukken af in een kanaal en twee groepen in de Atlantische Oceaan gevangen zee koeien werden in het water geplaatst. Zij begonnen onmiddellijk te vreten. Een groep maakte haar stuk in drie weken plantenvrij en begon rond te zien naar iets anders. Berekend werd dat een zeekoe gemiddeld per dag 100 m3 met planten gevuld water kon zuiveren. Maar er deden zich twee proble men voor. Na korte koudegolven in de wintermaanden gingen enkele koei en dood. Waarschijnlijk aan aandoe ningen van de ademhalingsorganen. En ofschoon ze geen vrees voor de mens toonden, plantten zij zich in drie jaar van gevangenschap niet voort. Men heeft niet vast kunnen stellen of zij verlegen waren voor de mensen of voor elkaar. Maar zelfs in het wild brengt een zeekoe slechts om het jaar of om de twee jaar een kalf ter wereld. De eerstvolgende stap is nu, iets uit te vinden dat de dieren weer standsvermogen tegen koud weer geeft en iets om de voortplanting te bevorderen. Sguros heeft plannen voor het bou wen van een enorme tank op het terrein van de universiteit, waar zee koeien voor experimentele doelein den nauwlettend in het oog gehouden en tegen vandalen beschermd kun nen worden. Bij een vroeger experi ment in een afgelegen gebied hebben vandalen alleen maar voor de grap 100 kogels in de kop vain een zee koe geschoten. Als beide problemen kunnen wor den opgelost, zegt Sguros, zal mis schien niet alleen het probleem van de plantengroei in de wateren met behulp van zeekoeien uit de wereld ge holpen kunnen worden, maar zal wei- i licht ook het uitstervingsproces in zijn tegendeel kunnen verkeren en een belangrijke nieuwe voedselbroft worden aangeboord. (ADVERTENTIE) Voor al uw K UNSTMESTSTOFFEtf Het goedkoopste adres: Hulst - Axel - Sassing Telefoon 01140 - 2628 2'ezo- Nu kunnen we v het ding dat, naar i hele wereld zal gaan ve zo razend knap is, dat ons regelt, en uitmaakt hebt gehoord dat de coi en 16111005. Kortom, mei perbrein is, dat ons alle Nu u die angst voor kwijt bent, kunnen maal eens nader beschouw zullen we, om de zaken stellen, eerst even één bel voorop zetten: DE COMPUTER IS HEI DING DAT BEST/ Toch berekent hij zult Pen maar even de ba: maanraketten, en rekent tot in honderden decimal koord, dat doet de comput neemt niet weg dat hij in stelbaar dom is. Vroeger op school zat e tje in mijn klas ene Klaas dat de trieste faam bezat joch te wezen dat de toe over de middelbare leeftijd der wijzer in zijn loopbaan gengekomen. ...Jij kunt nog niet tot riep de man („meester" hem eerbiedig) telkens ge Klaas, die dat dan bedroe get was zelfs nog veel erge nu kon nauwelijks tot dri. tel- en aftreksommetjes c te boven gingen, kon Klaaf lijk gaaf uitkrijgen. Eén wist hij wel, en na enig r.i mj ook wel het antwoore op de yraag hoeveel één e Maar daarboven liep het mgvuldigcn heeft Klaas r ««ril evenmin als delen. wVt £,on' tot drie da". s Harrewar ona drü£ ku,nne" krijgen, en dl droevend schijntje. Eéns, S?lonedag voor hem. s toch m geslaagd twee metï i Een zweem van romantiek moe ten deze petroleumlampen uit de tijd van onze grootmoeder in de nuchtere nieuwbouwwoningen brengen. Om ze attractiever en kostbaarder te maken, voorzagen zilversmeden in de Duitse bonds republiek ze van een laagje zilver of goud. De kostbare, liefd J( sierde lampen behoorA wn H meest beioonderde stuwen uk- internationale zJlve „„„SM titfl beurs in ZJüsseZrfor/girf- interesse bij handelar len binnenkort m de koop zijn.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1967 | | pagina 8