H
Computer
op zoek
naar
deksels
op potjes
les voor
Gaulle?
GEKNIPT
LUCT0R
VLEES OF VIS
mr. schellenbach wil scharrel bevorderen
mansen morgen naar stembus
COMMENTAAR
fier voor psychologen
Duim denken blijft, moeilijk
Een cent per lijk
p|il ngen pewngen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peil ngen
lingeni .peilingen. .peilingen „peilingen peilingen peiliigen peilingen peilingen peilingen peilingen peilngen peilingen peilingen[peilingenpeilingen peill
^peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peil ngen „peil ngen
peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peiilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peil
i Wiesenthal heeft donderdag weer een hoofdfiguur voor zo'n proces te pak-
1 ten gekregen. Het is Franz Stangl, verantwoordelijk voor de dood van
I zevenhonderdduizend mensen
Hoe?
Geen kandidaat
Hoogtepunt
Nauwer
Contact
Gunstig
voor al uw autobanden
EEN PAK NAAR
UW HART
DR. CORN. VERHOEVEN.
Bèr Pluijm
WEDGWOOD
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 4 MAART 196,
11
et vraagstuk van de omscholing en wederaanpassing van duizenden
Limburgse mijnwerkers, schijnt de stoot te zullen geven tot een
nieuwe aanpak van het werk op het gebied van de geestelijke
fllksgezond'heid.
Staatssecretaris dr. Barteis heeft deze week beloofd, dat een speciaal
urn van psychologen zal worden gevormd, dat zich gaat bezighouden
tieicfe psychologische noden van de mijnwerkers, die in voor hen totaal
.jywe situaties moeten leren leven. „Dit Limburgse experiment", zei dr.
jjftils, «kon het begin vormen van een opbouw van districtendiensten
jphetgebied van de geestelijke volksgezondheid".
Hij verklaarde direct wat hij daarmee bedoelt. „De huidige tijd", zei hij,
Uimt een bedreiging voor de geestelijke hygiëne van ons land. Snelle
(tanderingen, lawaai, gebrek aan recreatieruimte dat alles vraagt zo-
l)e| geestelijke spankracht, dat ontelbaren er niet meer tegenop kunnen".
Het gevolg van dit „er niet meer tegenop kunnen" is, dat mensen letter-
Vk vluchten in de neurose, dat hun persoonlijkheidsstructuur in elkaar
,i0ftwaardoor zij een pasklaar object voor de psychiater worden.
Dt. Barteis schijnt nu aan te dringen op meer studie over de neurose-ver-
oorzakende factoren en op een vorm van maatschappelijke activiteit van de
overheid, die gericht is op een gezondmaking van een samenleving die
'#ideert naar, wat men met enige overdrijving mag noemen, de algemene
onrust.
In feite een historisch besluit van een overheid. Voor de stichting voor
is Geestelijke Volksgezondheid betekent het een belangrijke taakuitbrei
ding, De stichting, die tot dusverre haar zorgen voornamelijk uitstrekte over
onze 300.000 Nederlandse zwakzinnigen, krijgt in de verre(?) toekomst,
'nprincipe te maken met de noden van twaalf miljoen Nederlanders, wier
wrosen dan eindelijk voer voor de (vak-)psychologen worden.
Dr gaat tegenwoordig geen week voorbij of er komt van Nederlandse
kant een of ander idee over de ontwikkeling van het Deltagebied,
lezer dagen vroeg hef .Landbouwschap er weer eens de aandacht voor.
(tezouden ons kunnen voorstellen, dat men aan Belgische kant wel eens
wat kriegelig wordt .van de Nederlandse plannenmakers. Wat hier name-
ijk wordt uitgezocht wordt zelden of nooit .tevoren met onze zuiderburen
tagesproken.. Toch zijn er met het Deltagebied ook Belgische levens
gangen gemoeid.
Bet is overigens geen boos opzet, dat Nederland de Benelux een begrip
met weinig inhoud laat. Wat ruimer denken blijkt nu eenmaal velen moei
lijk af te gaan. Onze steden zijn buiten haar vestingwallen gegroeid maar
Je blik van ;te veel bestuurders zit er nog binnen gevangen. Typisch
(oorbeeld: het plan voor de Scheldezoom, dat alleen met Zeeuwse me
dewerking kan worden uitgevoerd, is zonder overleg met Zeeland tot
stand gekomen.
I ïimon Wiesenthal is stellig één der merkwaardigste mensen van onze
tijd. Als bezeten maakt hij jacht op de „moordenaars -onder ons". Op
eze manier bouwt hij een soort monument van gerechtigheid, ter nage-
I oachtenis van de miljoenen joden die in de nazi-kampen zijn omgekomen.
I Hij hoopt, zoals hij in een tv-interview verklaarde, de mensen van deze
Ilijd en speciaal de jeugd, leerstof te geven. Leerstof in de gedramatiseerde
i vorm van een proces tegen oorlogsmisdadigers.
Hij kon worden gearresteerd dank zij een tip van een ex-Gestapoman, die
i met Wiesenthal tot een merkwaardige overeenkomst is gekomen. Hij zal
I éen cent per slachtoffer krijgen. Dat maakt, bij 700.000 doden, in totaal
(ie somma van zevenduizend dollar.
Mj willen op Wiesenthals woord graag geloven, dat een eventueel proces-
I Stangl zeer veel kan bijdragen tot de morele vorming van onze tijdge
noten. „Opdat hef nooit meer geschiede
Waar tegelijkertijd doet het Judasloon dat Stangls verrader eiste en vooral
e manier waarop hij het wiskundig berekende, ons vrezen, dat het peil-
'ze cynisme dat de nazi's heeft geïnspireerd niet alleen in de jaren 1933-
545 aanwezig was, maar ook nu nog volop aanwezig is.
15emoordenaars zijn onder ons.
(Van onze Amsterdamse correspondent)
AMSTERDAM Als het ritueel van de foto in het achtertuintje,
waaromheen veel burgerlijk wasgoed bolt, achter de rug is en we
in het bescheiden huis aan dé Amsterdamse Rooseveldlaan aan de
thee zitten, zegt mr. Cornelis Johannes Schellenbach (47) met licht
verdriet: „Sommige kranten hebben mijn woorden verkeerd weerge
geven. Ze hebben geschreven, dat ik een huwelijksmakelaar ben. Dat
is niet waar. Inschakeling van de computer bij het in contact brengen
van jonge mensen werkt integendeel huwelijksbeperkend. Wat wij
bevorderen is de scharrel".
Foei, hoort men' nu Van Dish en Algra tegen de rest van de volksver
tegenwoordiging briesen, en overal in den lande ziet men pennen, gedoopt
in soutane-zwarte inkt, protesterend in beweging komen. Het gekke is echter,
dat mr. Schellenbach, sinds hij vorige week met veel nasleep van gniffelende
publiciteit zijn „Operation Match" in de stroomversnelling van de roaring
sixties te water liet, geen enkele reactie heeft gekregen die met hel en
verdoemenis dreigde.
Dat heeft hem zelf eerlijk gezegd
verwonderd. „Ik had ze verwacht,
brieven in de trant van: „Meneer, u
bevordert de promiscuiteit", en: „me
neer, de liefde is heilig", „het huwe
lijk wordt in de hemel gesloten en
niet in een computer". Maar er is er
niet een gekomen".
Ter verklaring: „Operation Match"
bestaat in concreto uit 50.000 formu
lieren met elk 98 vragen, die door 20
werkstudenten in de hele randstad
Holland worden verspreid. Wie ze in
vult en een tientje betaalt, krijgt
over anderhalve maand vier of vijf
adressen thuisgestuurd van mannen/
vrouwen, van wie de computer heeft
uitgemaakt, dat ze bij hem/haar zui
len passen. Deze adressen zijn uiter
aard afkomstig van weer anderen,
die hebben meegedaan men hoeft
slechts op te bellen, en het afspraak
je is zeker. Enige beperking: de deel
name gaat tot 40 jaar, waarover di
rect meer. Zotte consequentie: het is
in Amerika gebeurd (en kan dus ook
hier gebeuren) dat een broer per
computer het adres van zijn zus krijgt
toegestuurd. Weet zo'n ding veel
Mr. Schellenbach zegt daar over:
„Dergelijke voorvallen zijn natuurlijk
teleurstellend voor de deelnemers,
maar anderzijds bewijst het wel, hoe
goed Operation Match mensen, die
Zijn 43-jarlge, voor het idee zeer
warmgelopen vrouw Arlette springt
hem bij. Ze zegt: „We zijn 22 jaar
gelukkig getrouwd. Gisteravond heb
ben we ieder zelf voor de gein ook
zo'n formulier ingevuld. Het klopte
precies. Ik ben ervan overtuigd, dat
we elkaar ook via de computer ge
vonden zouden hebben. (Aarzelt).
Misschien zou je kunnen zeggen, dat
Operation Match niet alleen huwe
lijksbeperkend werkt, maar ook echt
scheidingsbeperkend. Veel jonge men
sen trouwen te gauw nemen te
gauw genoegen met een partner. Een
jongen, die te weinig meisjes kent
hoeveel huwelijken worden niet ge
sloten uit seksuele nood? Operation
Match kan dit soort dingen voorko
men. Een voorbeeld: hoeveel protes
tantse meisjes komen niet in grote
emotionele moeilijkheden, omdat ze
verliefd worden op een katholieke
jongen of andersom? De computer
zal nooit een katholieke jongen met
een protestants meisje in contact
brengen, als ze blijkens het formulier
zo'n contact niet willen".
Mitterrand
Lecanuet
(Van onze Parijse correspondent)
it vilt' Morgen gaan de Fransen voor de eerste ronde naar de stembus:
*iiui a mili°en vro"wen en dertien miljoen mannen. Onder de kiezers
'i uu-1 i ou^eren het verre van de jongeren. Al vroeg zondagavond tegen
Pittn' n en ('e comPuters hebben uitgerekend, welke percentages de 4 grote
tadht fben kehaald: de gaullisten, de socialistische federatie van Mitter-
democratisch centrum van Lecanuet of de communisten. De verhou-
Sezame ?"Seveer zijn: 40 procent voor De Gaulle en 60 procent voor de
n n'',ke drie oppositiepartijen. Hing het van deze eerste ronde af, dan
Ue Gau'Ie van de kaart.
Maat,
1 eerste ronde van 5 maart
»U1PT aar, t VCW1 O iliclcU. t
?eni van ,yeede ronde (herstemmin-
kend ma?rt- Pas dan zal be-
OaenJjLa j?e nieuwe kamer is
He1 en daar komi het op aan.
,,,3rschiiniHtr,)TnInogeIi'ik en zells
een ,da{ De Gaulle in de ka-
i» het land d-kriigt' terwijl hil
'"kt zeko- j nunderheid is. Vol-
1,(6,5 tussen 4 niet. want in de
dlerlei comWne?0 0n tweede ronde zijn
Mftiien vn„ m°8elijk- Voor bei-
f^haid'is A u meerderheid en min-
«tl 'verkfn er n°g niet geschoten.
ü8"6 Leeft een ftSVe/gadeTing in Bre"
ïfoegere mhut? retonse boer met de
een kvan landboiiw, Pisa-
dat gejved De boer voor-
Anstat dGa.Ulle het verliest, Pi-
füdte'd in 'de i- Gaullistische meer-
'tts wST 'orugkomt, zij het
ge-
fiS n GiLUII1i van-
«avond nm üx De Gaulle za-
Jjy,lsie koml uur voor radio en
sPel®ge stnjd met alle
te camnalne D?. kieswet bepaalt
duit. D?n vrijdagnacht om 12
hl ."""r z?n 5een enkele kandI"
"dag meer opendoen. Geen
1 orden aangeplakt. De
Gaulle spreekt desondanks en stelt zich
op het standpunt: ik ben president van
de republiek en geen kandidaat. De
oppositie heeft het uitgekreten als be
drog en De Gaulle vergeleken met een
scheidsrechter die op het voetbalveld
de ene partij nog ldat doorspelen, of
schoon hij al gefloten heeft. Dat De
Gaulle absoluut het laatste woord wil
hebben, blijkt nog uit het volgende.
De reclamezender. Europa nummer 1,
had voor zaterdagavond na De Gaulle
een radiodebat georganiseerd tussen
meerderheid en minderheid. De hoofd
redactie heeft dit debat op orders van
de regering moeten afzeggen. De Gaul
le kan zaterdagavond dreigen met cha
os of burgeroorlog, hij kan oncontro
leerbare beloften doen niemand zal
hem meer kunnen tegenspreken en
waarschijnlijk zal hij hetzelfde doen
aan de vooravond van de tweede ronde.
De Gaulle
er in het verleden principiële verschil
len hebben bestaan tussen hen en de
communisten, maar stellen aan de an
dere kant, dat Rusland en de commu
nistische partijen evolueren. Er is geen
hete of koude oorlog meer. Met de Rus
sen valt te praten zeggen zij over een
begin van ontwapening en ook is de
persoo'nsverafgoding in Rusland en bij
de communistische partijen verdwenen.
Bij de Franse socialisten is men opti
mistisch gestemd over de verdere voor
uitzichten die op de lange duur sa
mensmelting mogelijk maken tussen bei
de partijen.
Maandagavond als de percentages be
kend zijn, komen de twee besturen
van de socialistische federatie en de
communistische partij bijeen om te over
leggen in welke districten een commu
nist zich voor een federalist of een fe
deralist zich voor een communist zal
terugtrekken, teneinde De Gaulle te
verslaan. De samenwerking tussen deze
twee partijen wordt gaandeweg nau
wer. De socialisten ontkennen niet, dat
Nog een enkel woord tenslotte over
de positie van Mendes France in Gre
noble. Het radiodebat tussen hem en
eerste minister Pompidou dat tot 'a
nachts een uur geduurd heeft, was on
getwijfeld het hoogtepunt van heel deze
verkiezingsstrijd. Mendes France was ln
het voordeel met zijn duidelijke vraag
dat De Gaulle zou doen als hij in een
nieuwe kamer geen meerderheid meer
heeft. Pompidou was in het nadeel
omdat hij op die vraag een ontwijkend
antwoord gaf. Hij kon er bovendien niet
op antwoorden, omdat hij niet weet
wat De Gaulle in zulk een geval zal
beslissen. Het debat heeft Mendes Fran
ce niet alleen in het land maar ook in
Grenoble veel goed gedaan. Men ver
wacht algemeen dat hij al bij de eerste
ronde zijn Gaullistische tegenstander
zal verslaan en dan bij de tweede ron
de in de kamer zal komen omdat de
communisten hun eigen kandidaat tegen
Mendes France niet zullen handhaven.
Ook al zou De Gaulle het op 12 maart
winnen, dan krijgt hij in de nieuwe ka
mer met een eersterangstegenstander
te doen. Een bijkomende vraag wordt
in dat geval om wie zich de oppositie
zal kristalliseren: rondom Mitterrand of
rondom Mendes France?
Het idee is anderhalf jaar oud en
stamt uit de Amerikaanse studenten
wereld met zijn vele fuiven en het
daaruit voortvloeiende gebrek aan
partners, die kunnen en die zin heb
ben. Een half jaar geleden waaide
het over naar de Engelse universi
teitssteden Oxford en Cambridge. De
eerste ronde daar ging ook met 50.000
formulieren..
De response was 5000 genoeg
voor de organisators om er een ronde
van 300.000 overheen te doen, die heel
Engeland, Schotland en Ierland om
vat. Hoe liep mr. Schellenbach (die
ook 5000 antwoorden verwacht en
zijn werkterrein niet alleen over heel
Nederland, maar ook over Vlaams
België wil uitbreiden) er tegen op?
Hij zegt: „Nee. Dit is voor het eerst,
dat de computer wordt ingeschakeld
bij inter-menselijke relaties. Het is
een onontgonnen terrein. Het euvel
van de huidige mechanisatie is, dat
de mensen van elkaar vervreemden.
Ze zitten in aut~'s en praten niet
meer met elkaar. .De computer kan
ze weer met elkaar in contact bren
gen. Dit is een enorm sociaal experi
ment".
In een krant heeft de kop gestaan:
„Computer zoekt ideale partner voor
eenzamen". Zit dat er ook achter?
Hij (geschrokken)„Nee. Althans
niet bij de eerste ronde. Ik vind die
kop vervelend. Ik 'heb reacties ge
had een verpleegster van 47, die
op deze manier aan de man probeer
de te komen. Die moet je dan te
leurstellen, want het formulier is
afgestemd op mensen, tussen 20 en 40
Nogmaals: Wij zijn geen huwelijks
bureau. Smeerlappen? Die vallen
vanzelf door de mand. Als een meis
je naar haar afspraak gaat, heeft ze
de garantie, dat de jongen, of man
in kwestie aan haar ideeën beant
woordt. Doet hij dat niet, dan heeft ie
op het formulier gelogen".
Zijn betoog komt erop neer, dat
hij niets anders doet dan wat over
al in het dagelijkse leven gebeurt:
potjes zoeken bij deksels. Alleen
doét een computer het verschrikke
lijk veel sneller en nauwkeuriger.
Miss Matchmaker en de heer
Schellenbach.
„Recht zoeken voor militairen Is
een afschuwelijke lijdensweg. De
administratieve rechtspraak voor
militairen is namelijk onvoldoen
de geregeld. Het reglement voor
de krijgstucht is volkomen ver
ouderd. De zaak moet nodig op de
helling. Het plan hiervoor is wel
eens gemaakt, maar in feite ge
beurt er niets".
NKV-Industria
Ajox en ook Dukla heeft
velen een prettige avond bezorgd.
Het heeft bovendien klinkklare pro
paganda gemaakt voor het Neder
landse voetbal. Geen sprake 'van op
portunisme, van angstspychose, van
safety-first. Het is volledig zichzelf
geweest en al heeft dat niet tot het
verlangde resultaat geleid, men kan
over het optreden van de landskam-
pioenen bepaald niet anders dan te
vreden zijn gestemd. Zelfs de moei
lijke opgave die de Amsterdammers
te Praag zullen hebben om de stand
ten minste gelijk te houden, kan ons
er niet toe brengen ons vertrouwen,
in de Amsterdamse kansen op te
zeggen. Nogmaals: Wel bedankt Ajax.
Nieuwe Rotterdamse Courant
Er zijn inderdaad studenten, die
er met de pet naar gooien, maar
er zijn ook hoogleraren die het op
hun sloffen doen. Het is evenwei
onjuist daarom de student en de
prof te veroordelen. Zoals wi] mo
gen aannemen, dat hoogleraren
vaak meer doen dan waartoe zij
verplicht en in staat zijn, zijn wij
er van overtuigd, dat de Neder
landse student over het algemeen
hard en gewetensvol werkt. Al
was het dan alleen maar, omdat
het zijn eigen belang is.
Europa heeft een duidelijke keuze:
zich verenigen of vergeten te worden.
Duncan Sandys.
Observer
„Ik ben jurist", zegt hij, „erg En
gels georiënteerd. Mijn keuzevak op
de universiteit was Engels recht. Mijn
specialisatie ligt op het gebied van de
licenties. Toen ik las, dat Wilson de
boer opging om in de E.E.G. te ko
men, dacht ik: ik moet naar Enge
land om eens te kijken, wat daar op
het vuur staat. Ik was het wat kwijt
geraakt. Toevallig las ik toen in Lon
den in een krant iets over een kort
geding, dat een of andere firma, die
Operation Match heette, had aange
spannen, tegen een andere firma, die
unfair concurreerde. Daarna kwam
het contact".
Bij een response van 5000 in de
eerste ronde levert het u een halve
ton op. Wilt u er rijk aan worden?
Hij zegt: „U moet de onkosten niet
vergeten. En ik loop het risico, dat
het èen mislukking wordt. Ik ben er
niet afhankelijk van. Als het mislukt,
heb ik andere pijlen op mijn boog. Ik
kijk altijd rond. Anderzijds moet ik
toegeven, dat de vooruitzichten gun
stig zijn. Ik verwacht ieder moment
een telefoontje, dat de eerste ronde
met 10.000 formulieren moet worden
uitgebreid. We hebben al brieven ge
had uit Limburg, waar een tientje in
zat, hoewel de mensen niet eens een
formulier hadden. Dat sturen we na
tuurlijk terug, want de eerste ronde
is om technische redenen beperkt tot
de randstad Holland. De reactie is
enorm. Ik kreeg een aanvraag voor
vijftig formulieren van studenten, die
een feestje hielden. Ze gaan het alle
maal invullen en over anderhalve
maand houden ze weer een feest
met de partners, die de computer ze
heeft opgeleverd".
Vindt hij het niet eng, stroomstool-
jes en transistortjes in plaats van de
klassieke rozegeur en maneschijn?
(ADVERTENTIES)
TIVOLIWEG 63 - HULST
TELEFOON 01140—2461
Wij leveren ook particulier
tXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXS
St.-Jansfeen
Tel. 01140-3179-2164
.xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx"
KORTE 1VIEUWSTRAAT 21
HULST TEL. 2478
1JET paradoxale effect van de
nadrukkelijkheid is, dat zy
het tegendeel bewerkt van wat
zij beoogt. Wie nadrukkelijk wil
slapen en daar erg zijn best voor
doet, houdt zich door die nadruk
kelijkheid zelf wakker en wie
zich inspant om zich op het ene
punt te beheersen, betrapt zich
weldra op een uitbarsting ln een
ogenschijnlijk heel andere sector
van het bestaan.
Het is bijna een „natuurwet"
dat op een gebied waar recht
streeks efficiënt optreden weinig
vermag, de nadruk op dat effect
automatisch het tegengestelde ef
fect bewerkt. Daarom kan het
bijvoorbeeld in een tamelijk naïe
ve samenleving als een wijsheid
gelden, dat wie de vrede wil de
oorlog moet voorbereiden. Alleen:
het wordt dan een kwestie van
uittellen, welk effect hier via een
reeks van acties en reacties uit
eindelijk bereikt zal worden. Of
liever: als er meer dan één effect
bereikt wordt, is het al mis. Ook
de nadruk op een bedoeld tegen-
effect is aan de wet onderhevig,
zodat in dit geval dan toch weer
het tegen-tegen-effect, dus de
oorlog bereikt wordt. Het is trou
wens moeilijk voorstelbaar dat er
iets anders beoogd wordt. Wie
vlees wil eten, moet geen vis gaan
bakken
Met opzet maak ik hier de ge
dachte-sprong van het passieve
op de consumptie van vis. Mis
schien zal iemand zeggen: waar
maakt die vent zich druk over,
maar ik vind het nu eenmaal pret
tig, over zo'n dingen eens na te
denken. Dus: nu de concentratie
van het visgebruik op dé vrijdag
doorbroken is, zal er waarschijn
lijk een groter spreiding optre
den. Wat dit betreft, heeft de vis
handel het in het verleden wel
erg gemakkelijk gehad. Het epis
copaat maakte reclame voor de
zaak en beperkte de stormloop
tot één dag. Het is dan ook geeu
wonder dat de bisschoppen zich
nu een beetje, zij het indirect ver
antwoordelijk, althans geïnteres
seerd (is het zo prudent genoeg
geformuleerd?) voelen voor de
nieuwe ontwikkeling op dit ge
bied.
J-JËT kan zijn dat, nu de nadruk
op die ene dag vis-eten ver
vallen is, meer en meer mensen
twee keer of nog vaker vis gaan
eten. Want het is een effect van
een gebod-verbod, dat wat je éên
keer moet, niet genoeg aantrek
kingskracht overhoudt om het een
tweede keer vrijwillig te doen, en
dat wat je één keer niet mag voor
altijd enigszins attractief wordt.
Als niet het vlees, maar de vis
op vrijdag verboden was geweest,
zouden we waarschijnlijk veel
minder een volk van vleeseters
zijn geworden. Het is daarom naai.
naar het actieve leven, om te la
ten zien, hoe moeilijk'die soms te
scheiden zijn. De slaap lijkt een
passieve aangelegenheid, door
willen niet te beïnvloeden en dus
zeer besmettelijk voor het tegen-
effect van de nadruk. Maar van
de vrede kan dat moeilijk gezegd
worden. Dubbelhartige berekenin
gen zijn hier minder gepast naar
gelang de eigen verantwoordelijk
heid duidelijker en groter is. Wie
vlees wil eten moet vlees klaar
maken en niets anders; wie vrede
wil moet de vrede yoorbereiden en
verder niks te paradoxen.
Toch hebben we deze slinger
beweging van aantrekking en af
stoting, effect en tegen-effect
nooit in de hand. We kunnen op
het gebied van de passiviteit nooit
de activiteit uitschakelen en om
gekeerd. Dat is waarschijnlijk de
reden waarom het verbod de din
gen die verboden zijn, aantrekke
lijk en het gebod de dingen die
geboden zijn, afstotelijk maakt.
Want het verbod wil ons hele
maal passief en het gebod actief
maken; beide roepen door hun
nadrukkelijkheid een reactie in
tegengestelde richting op.
Was nu de onlangs afgeschafte
onthoudingsplicht voor katholie-
Ken op vrijdag een verbod of een
gebod? Juridisch gezien had zij
de structuur van een verbod, na
melijk: geen vlees eten. Maar
omdat het gebruikelijke dilemma
is: vlees of vis, gaat het verbod
van vlees min of meer lijken op
een gebod tot vis. De kansen van
aantrekking en afstoting blijven
naar beide kanten dan ongeveer
gelijk. Vlees óp vrijdag, als het
niet mag, en vis op donderdag,
als het niet hoeft, smaken onge
veer hetzelfde. Het is 'dan ook
moeilijk te berekenen, wat het
effect van de aanschaffing zal zijn
mijn weliswaar wat keukenpiete-
rige, maar toch vaste overtuiging
zeer de vraag, of de omzet van
vis door de afschaffing van de
onthoudingsplicht op de duur we]
nadelig beïnvloed zal worden. Ik
geloof van niet. Het taboe dat op
het eten van vis ligt en dat be
halve door de geur van dit artikel
zeker ook bepaald is door het
contra-effect van de vroegere
kerkelijke voorschriften, is wat
dit laatste betreft nu doorbroken.
Het eten van vis is, van zijn na
druk ontdaan, terecht gekomen op
het gebied waar het hoort, de
vrijheid zonder nadruk. Vlees is
op vrijdag altijd bijzonder lekkei
geweest; het had de pittige, bijna
heroïsche smaak van een gestolen
appel. Nu kan de vis op alle an
dere dagen ook smakelijk worden.
}-{ET gaat er misschien mee als
met boeken die we vroeger op
school moesten lezen voor de
„lijst". Mooi of niet mooi, van die
aldus gecanoniseerde boeken viel
eigenlijk niet te genieten. Pas bij
een eventuele latere herlezing
blijkt dan dat de school ons niet
helemaal bedrogen heeft. Tenzij
men natuurlijk zo kwaadaardig is
te zeggen, dat juist die nadruk
kelijkheid waarmee het boek aan
bevolen of verboden werd, een
vorm van bedrog is. Daar zit dan
wel iets in, maar ik wil een een
voudig en voordelig artikel als
vis niet aangrijpen om het in nog
meer principiële kwesties te ver-
P.akken' En ter geruststelling kan
ik hier nog aan toevoegen, dat het
Nederlands verbond van detail
handelaren in vis en aanverwante
artikelen, als dat al bestaat, mij
met heeft omgekocht tot het
schrijven van dit stuk. Ook het
episcopaat zit er deze keer niet
achter. Ik betwijfel zelfs of het
erachter staat.
