INHUUMD
snurranis
i S RAIFFEISENBANK
boeken
staatsman
en
romanschrijver
Kilometertarief voor
luxe zeereis: 20 ct.
I Etmaal lang
ontspanning
Velen moeten
liet zwaar
ontgelden
Verslonden
Stamboom
Maiden speech
Sterfbed
tvaar men
véél meer
doet
dan sparen,
i spaarbank en alle bankzaken
I «Jr rge,ns 20 sterk dat dag 24
J Uri«M..M boord van een pas-
l'li wordt1,, "PSewekte bedrijvig-
I 'it In a. zonsondergang voortge-
I salons en recreatiezalen,
DAGBLAD DE STEM VAN WOENSDAG 22 FEBRUARI 1967
BOEIENDE BIOGRAFIE VAN ROBERT BLAKE OVER
lfi
Disraeli op hoge leejtijd
(ADVERTENTIE)
De Raiffeisenbank
doet alle bankzaken,
ook reisaeviezen.
Gemakkelijk voor u
«koudere correspondentie)
I mm Vermoedelijk beseft
l1««rm'dt!r,0p de dag gaat het leven
losbar Mee™e de gezellige
I "«Is and»;, ook degenen, die
I "o hun Srust 'vensen, komen
kervarino n' Jenminste, dat blijkt
I van de tw van gasten aan boord
I Pen djp H.s, grc,otste Passagierssche-
IAan bnnvH Woordduitse Lloyd rijk is.
ton) en Ho VPan de •tremen" (32.360
kf! leven sr,opar '21-514 ton^ «aat
|tJ"ana ag door. Het pro-
!"l tussen o d,t ')aar omvat 19 toch-
cruises ,,remert>aven en New York,
f»»ibiseheV!nult ^ew Y°rk naar de
'.e*— zee en 4 vanuit Bremer
if8 k inbppvJ! neertellen waarin al
fnties 00 7ooe*1, ?an b,iiken deze va
vR ^en veel minder duur
?a,n iemand 3? denkt Uiteraard
v .uitgeven nol ^en heleb°el geld
Er hfle4„-, ,°°k bil dp T.lrtvrï Fcvnnkl.
uitgeven ^en heleboel gele
bestaat biiv„„ u'1 bloyd terecht,
Affloten worri, °0''beeld een cruise, die
New York u, een vliegtocht van-
H^en\e,^"aar huis- In dat
d b'i het pasian u j nog eens 2000
op z'n hooe.t rag' Twee' drie
>,J Passagiers kn^f" gl'"ePje van ze-
S. f een 'aï^ïïSI> oomiortabel rei-
frn I Lloyd diefi Vl'achtschepen
Sm ez°ek brénpoi tljdens hun tochten
(erf!Pore' Manilla u" ?e havens van
bezienswaar .t ?onkor>g en an-
I rei, ten- Een vtf.® 5avens in het Ver"
I f lso"SetwiTfeM ae- meest ge'iefde
I lek.? bÖ brengt m naaJ' sPitsber-
I is i 'avaveldpn a efn bezoek aan
1 Reykjavik u Noorse fjor-
I hstf ze P af ?mme>'fest Trondheim
lK>r S bèf„J'eden. De prijs
»2? Wat omw en °P het land
5etiras vanf Maar het pas-
«e tS J 2200'"' ia
O.!, "ten z,rl, 'I.dagen duurt en
>bij w
"l'laaut.f z'ch meer dan 10.000 km
er met overdreven hoog.
EDUARD SPRANGER: OMGANG
MET UZELF EN ANDEREN (Pris
ma) Dit is een van de laatste werk
jes van de in 1963 op 81-jarige leef
tijd in Tübbingen overleden pedagoog
en ethicus Eduard Spranger, een van
de beste vertegenwoordigers van het
religieuze humanisme. ïn een organd-
sche samenhang behandelde hij een
aantal persoonlijke problemen van de
moderne mens, zowel van ,de jonge
als van de oude, daarbij de mogelijk
heid wijzend om aan het leven een
vervulling te geven en. daarmede het
besef te bevorderen van ieders verant
woordelijk!: eid voor onze beschaving.
Enkele van de hoofdstukken, die hij
aan de orde stelt, zijn 'bedreigde
jeugd in onze tijd, over de eerbied,
opvoeding tot verantwoordelijkheid,
moraalvormende kracht, over de hof
felijkheid oud zijn als opgave.
ELIZABETH EN HAN HARTOG:
LAND IN LAND UIT. (De Toorts,
Haarlem). In dit fraaie boek vertelt het
Antilliaanse echtpaar Hartog zijn be
levenissen, die werden ervaren tijdens
een vijf maanden durende reis om de
wereld, waarbij de V-S., Europa, Afri
ka en Australië werden aangedaan.
Dit boek is zeker de moeite van het
lezen waard.
H. E. BATES: DE CHARMEUSE EN
ANDERE VERHALEN. (Prisma U-
trecht- Antwerpen)Vijftien verhalen
van de bekende Engelse schrijver Her-
bert Ernest Bates. Zij belichten vele
aspecten van Bates' schrijverschap.
Zijn aandacht voor de kleine dingen,
zijn sfeertekeningen en zijn ironie ma
ken deze bundei zeer aantrekkelijk.
LIE EN LODE WIJK: KONING
SMOUTEBEL (Lannoo). Koning Smou-
tebel is zijn kroon kwijt. Degene, die
hem vindt, mag portier worden van het
koninklijke tuinhuis. De zeven kersen
pitjes spelen dat, na enkele avonturen,
klaar. Allen samen krijgen ze het ko
ninklijke baantj (68 jaar; als xoor-
leesboek vanaf 4).
1
DISRAELI
(Yan een onzer redacteuren)
mogelijk voor het
vertelde Benjamin
„Het grootste bereik
intellect in deze wereld",
Disraeli of Lord Beaconsfield aan zijn secre.
taris Montague Corry, „is het schrijven van
een werk der verbeelding van de eerste rang.
Het vereist een eersterangs verhaalvermo-
gen, een eersterangs beschrijvings. en eerste-
rangs dramatisch vermogen en boven alles
zin voor humor". Hij vertelde dat naar aan
leiding van de laatste voleinde roman die hij
aan het schrijven was naar aanleiding van
Endymion, die zijn nieuwste levensbeschrijver
Robert Blake „een van de rijpste, zachtste,
vermakelijkste en innemend onmogelijkste
noemde van de romans, die Disraeli heeft ge-
Palmerston, Lady Palmerston,
Louis Napoleon, Lady Jersey, de
Rothschilds verschijnen erin, zij
het vermomd, en naast hen Geor
ge Smythe, Bismarck, Metternich
Persigny, de gebroeders Buiwei,
Cobden, kardinaal Manning, die
er hier beter afkwam dan in Lo-
thair, waar Disraeli de Kerk van
Rome te lijf ging, Dickens en
Thackeray. Vooral Thackeray
moet het ontgelden.
schreven, te beginnen met Vivian Grey,
waarin hij de hogere kringen beschreef, die
hij toen nog niet kende tot aan Endymion en
het niet voleinde Falconet. In Endymion
vlamt het vuurwerk als altijd, zegt Robert
Blake, maar het is niet zo goed als de be
faamde trilogie over de politiek en Jong En
geland, Coningsby, Sybil en Trancred die
Disraeli in de veertiger jaren van de vorige
eeuw publiceerde. Het mist namelijk de
dubbelzinnigheid van die romans en van
Lothair, waar men nooit helemaal zeker is
of de schrijver de „politieke beau monde, die
hij zowel in de verbeelding als de werkelijk,
heid heeft beheerster doorhaalt of aan
vaardt.
Mary Anne Disraeli, geboren Evans Disraeli's
Men kan begrijpen dat Endymion vei-
slonden werd, al is de stijl er wat zwak
ker, ouder geworden. Men kan ook be
grijpen dat deze roman, waarin een
nulliteit door de hulp van vrouwen het
tot eerste minister brengt op sommigen
ontnuchterend werkte. Aartsbisschop
Tait eindigde de lezing ervan met „een
pijnlijk gevoel, dat de auteur er de oo-
litiek uitsluitend ziet als spel en kans
spel".
Dat het soms een spel en een kans
spel voor Disraeli was, is zonder twij
fel waar. Hij vertelde ook tegen Corry
dat het over het algemeen moeilijker
is een groot romanschrijver te zijn
dan een groot redenaar. Toch was hij
zelf meer het laatste dan het eerste.
Zijn romans, die in Engeland terecht
nog altijd gelezen worden, speciaal
Lothair, Endymion, de politieke roman
bij uitstek: Coningsby en de sociale
roman van de twee naties namelijk
de bevoorrechten en het volk Sybil,
zijn levendig, geven een beeld van de
politiek zoals men dat nergens, noch bij
Dickens, noch bij Trollope vinden kan,
maar zij zijn „innemend onmogelijk"
en ze blijven bij de persoonsverbeel
ding aan de oppervlakte'.
bezocht had, begraven worden naast zijn
vrouw en hij wenste dat de begrafenis
bescheiden zou zijn. Gladstone, zijn gro
te tegenstander, die niet op de begrafe
nis verscheen, vond dat zijn laatste aan
stellerij. Wat het niet was. Maar heel
veel begrip hadden de twee tegenstan
ders niet voor elkaar, al overtrof Dizzy
hierin waarschijnlijk Gladstone,
Links: Moses (Disraeli) in Egypte
In Punch, 1875. De sleutel is het
Suezkanaal en hij geeft toegang
tot Egypte.
Wie weten wil hoe briljant, hoe
cynisch, hoe serieus én hoe licht
zinnig Disraeli in werkelijkheid
was, moet Blakes omvangrijke
werk lezen, dat bij Eyre and Spot-
tiswoode te Londen uitkwam. Het
is een biografie even definitief als
boeiend, want wat men ook van
Disraeli zeggen kan, een boeiende
persoonlijkheid was hij.
Robert BlaRe geert er een kritisch
en waarderend overzicht van, maar in
zijn omvangrijk werk geeft hij, zoals
behoort meer aandacht aan de mens
en de politicus, de staatsman, dan aan
de auteur. Als men vast stellen zou dat
Blakes werk als een roman gelezen kan
worden, zou men het onrecht doen, een
biografie is geen roman, maar het le
ven dat Blake beschrijft heeft veel van
een roman weg en Disraeli was in som
mige opzichten 'n fantast ook zonder de
pen of veder op het papier.
Hij vond zich een aristocraat en hij
stelde een stamboom op naar vaders
zijde die een werk der verbeelding kan
genoemd worden. Hij had een stamboom
van moeders zijde naar werkelijkheid
kunnen opstellen, die er veel aristocra-
tischer uitzag, maar hij hield niet in het
bijzonder van zijn moeder. Zijn moeder
bewonderde hem niet erg.
Lees geen geschiedenis, heeft Disraeli
zelf in een van zijn vroege romans ge
schreven, lees niets dan biografie, want
dat is leven zonder theorie.
Hij zou het werk van Robert Blake
bewonderd hebben, omdat het biografie
is in de volste zin van het woord. Te
recht wijst Blake op de dank dié iedere
biograaf van Disraeli verschuldigd is
aan zjijn eerste levensbeschrijver W. F.
Monypenny en G. E. Buckle, maar zij
moesten nog rekening houden met de
tijdgenoten van Disraeli en sindsdien is
er ook meer aan het licht gekomen. Ro-
bort Blake is dan ook in staat sommige
onjuiste opinies over Disraeli kritisch
te bekijken en de mens in zijn ware ge
stalte volledig recht te doen.
Hij publiceert voor het eerst de vol
ledige tekst van de brief, die Disraeli
schreef aan zijn latere vrouw Mary An
ne Wyndham Lewis, geboren Evans. Hij
is niet verliefd op haar geworden in de
gewone zin van dat woord, maar hij
is haar altijd dankbaar gebleven en hun
huwelijk slaagde, wat niet met alle hu
welijken het geval is.
Duidelijk laat Blake uitkomen dat
Disraeli in zijn Jonge jaren de bloeme
tjes, meer dan gewoon heeft buiten ge
zet. De beschrijving vam de grand tour,
die iedere voornamere Engelsman des
tijds in zijn jonge jaren maakte, ls even
vermakelijk als onthullend. Disraeli was
een jonge dandy, die zich vaak opzich
tig kleedde, en zijn amoureuze avon
turen waren niet bepaald onschuldig.
Op die grote toer leerde hij Turkije
kennen, dat zich een zwak plekje in zijn
hart veroverde, zoals later ook zou blij
ken. j-
Hij was arroganr, zelfbewust, hij
stelde zich herhaaldelijk kandidaat
bij de verkiezingen, maar werd eerst
de vierde maal gekozen. Hij eindigde
zijn maidenspeech in het Lagerhuis
op 7 december 1837 met de befaamde
woorden: „Al ga ik nu zitten, de tijd
zal komen dat jullie naar me zullen
luisteren."
En dat hebben ze gedaan. Blake be
schrijft de politieke loopbaan van Dis
raeli uitmuntend, met een, wat politiek
betreft, zeldzame helderheid. Ook wie
niet zo ln politiek van het verleden ge
ïnteresseerd is, kan hem niet alleen
volgen, maar leest hem geboeid. Dis
raeli kreeg in zijn politiek de steun van
koningin Victoria, die waarschijnlijk
verliefd op hem was, zij het onbewust.
Rechts: koningin Victoria en Dis
raeli te High Wycombe aan het sta-
.tion bij haar bezoek aan Disraeli's
buitenverblijf te Hughenden.
„Wij auteurs'', moet Disraeli eens tegen
haar gezegd hebben. Iedereen houdt van
vleierij, meende Disraeli, en als men
met ..koninklijkheid" te maken krijgt,
moet men die met de troffel aanbren
gen."
ZIJ Kwam niet DIJ zijn sterfbed, de
zede van die tijd verbood dat aan een
vorstin. Disraeli wenste het ook niet.
„Liever niet", zei hij, „ze zou me alleen
maar een boodschap voor Albert met-
geven." i
Hij stlerr op de achttiende april 1881
en in zijn testament zag hij af van een
staatsbegrafenis. Hij wilde in Hughen
den, waar koningin Victoria hem eens
2„:.o.MAv,
Henrietta Sykes, een geliefde van Disraeli
