Nog enkele tientallen jaren aan technische achterstand inhalen IVOORKUST, moderne oerwoudnatie meuw van een longe natie ARTS-PLANTER HOUPHOUET-BOIGNY VAART ZEKERE KOERS NAAR WELVAART Oud en DAGBLAD DE STEM Sterke man Koning Gbon Oerwouddansers Verloren poot? Blonde negerinnen In 1961 ontving president Parijse Elysée. De Gaulle Felix Houphouet op het De moderne Afrikaanse vrouwen in Abidjan gaan Europees gekleed. In het midden de 28-jarige echtgenote van president Houphouet-Boigny. Dramane, zoon van de koning van de Senoufo-stam, is parlementslid van Ivoorkust. (Van een onzer medewerkers) ABIDJAN Vanuit kamer 908 kon ik de hele stad over zien. Hotel Ivoire, in Hiitonstijl gebouwd door zakelijke Amerikanen volgens de plannen van een uit Berlijn stammende Israëlische architect, is eigendom van de Intercontinental Corporation. Het is een reusachtige koel kast te midden van de equatorhitte. Het leger bedien den wordt geleid door een Nederlander en een Duitser. Het enige, wat mij niet geheel in orde leek, is de boek houding. Een eenpersoonskamer, zonder ontbijt kost per nacht ca. 75,-. Het hotel ligt iets boven de grote la gune van Abidjan. Vanuit mijn kamer had ik een goed zicht op de tegenstellingen van deze in Amerikaans tempo groeiende hoofdstad van een bijna 4 miljoen zielen tellend volk, waarvan ca. 15.000 blanken zijn. De Afrikanen beslissen, de blanken verstrekken adviezen. Overal in Abidjan nieuwe hoogbouw naast oude laag bouw, zeer goed verzorgde groenaanleg onder suizen de palmen. De schoonheid van deze stad spiegelt zich in de lagunes. Hier kan men niet zeggen waar de zee ophoudt en het land begint. Tof diep in het land rei kende waterarmen zijn de aderen van het verkeer, de voeding en de welstand. Beneden mijn hotel droomt onder palmen, die schuin over het water neigen, het oudste woongedeelte van de stad, Coeody. De lemen hutten moesten wijken voor blikken golfplaten. Maar nog steeds zijn de zwarten het snelste in de uitgeholde boomstammen van hun voorvaderen. Een van een bui tenboordmotor voorziene roeiboot vaart onvermoeibaar tussen de binnenstad en Cocody. Hef was voor mij een genoegen om zittend tussen de goed geklede en vrien delijke zwarten naar „nieuwe oevers te streven". Het land met de mooiste naam ter wereld, ..Ivoorkust", is ongeveer zo groot als Oost- en West-Duitsland sa men. Een vijftig jaar geleden stond het nog in geen enkele atlas vermeld en gold als deel van Noord-Guinea, welks kusten om hun produkten wereld beroemd waren. Geografisch heten ze ook heden ten dage nog, beginnend in het westen: Peperkust, Ivoorkust. Goudkust en Slavenkust. Het waren echter vooral de mensen, die hier eeu wenlang goedkoop verhandeld werden. De streek rond Abidjan leverde de mooiste en grootste olifantstanden. De Ivoorkust of tandkust heette vroeger „de kust van de boze geesten". Mis-, schien werden daarmee de slavenja gers, misschien de huiveringwekkende maskerdragers of misschien de dap pere stammenstrijders bedoeld. In 1893 werd het gebied officieel Franse kolo nie. In 1960 het meest stabiele Afri kaanse land. Bodemschatten, zoals goud, diamanten, bauxiet, mangaan- erts, ijzer, tin en koper zijn een goed fundament voor een levendige handel. Plantages voor oliepalmen, koffie en cacao, evenals edele houtsoorten com pleteren de kansen van de staat De landbouw aan de Ivoorkust eist een permanente strijd tegen het alles overwoekerende oerwoud. De Europese landbouwgemeenschap verleent hulp. Ze heeft de ontginning van 22.000 ha oerwoud uitgeschreven. Hemden met afbeeldingen van president Houphouet-Boigny wordn in Ivoorkust niet alleen tijdens betogingen gedragen, doch zij vormen in de hoofdstad Abidjan een dagelijks straatbeeld. dit had toegelaten. Hij verdween en twee meisjes met neergeslagen lang- wimperlge oogleden sprongen in de bres. Felgekleurde sieraden en blin kende tanden. De gasten, waardige mannen in zwarte Europese kleding, gingen zo in het schouwspel op, dat zij met het ritme meeklapten, mee dansten en trappelden. Houphouet, het geduldige staatshoofd van de Ivoorkust, zat erbij met een wijze glimlach. Ivoorkust is een zeer jong land. Zinnebeeld hiervan vormt dit tafe reeltje: jonge Afrikaanse vrouw met haar baby in een doek op de rug. Tweemaal sprak ik met de presi dent, de 61-jarige Felix Houp-houet- Boigny. Het is een kleine man met een opvallend hoog voorhoofd en de goedige ogen van een kinderarts. De zoon van de hoofdman studeerde, na dat h() de misschieschool had bezocht, medicijnen in Dakar, was arts, la ter cacao- en koffieplanter en tenslotte politicus en partijleider, die in bet be gin zijn sympathie voor het commu nisme niet verheelde. Hoewel hü eens de leider was van een oproer tegen Frankrijk, werd hij minister van ko loniën in Parijs, maar maakte later de Fransen boos doordat hij voor zijn land volledige onafhankelijkheid eiste. Heden is hij een van de meest ge achte Afrikaanse politici, misschien zelfs de sterkste. Op een onafhankelijkheidsfeest, dat gepaard ging met parades, dansen en bals in Abidjan, kon ik mij ervan over tuigen hoe geliefd deze president is. Toen ik de president op zijn grote farm vroeg of hij plannen had voor landverdeling, scheen hij het niet op te vatten als een toespeling op zijn communistisch verleden, maar ant woordde gelaten: „Wij hebben hier zo veel land en zo weinig mensen. Wie van mijn volk het ontgint, die is ook de eigenaar ervan". De Afrikaanse prominenten hebben tegenover mij onomwonden toegegeven dat Houphouets democratie de meest gevestigde van Afrika is geworden. De 61-jarige houdt niet van grote woor den en theatraal optreden, zoals ande re bekende Afrikaanse leiders dit doen, b.v. Sekou Toure. Nyerere en Kenyat- ta. Als medicus neemt hij met rust, vertrouwen en verstand de problema tiek van de bevrijding van Afrika ter hand. Hij neemt geen air aan en voelt zich ook niet de redder van Afrika, hoogstens redder van zijn staat van vier miljoen zielen, wiens natuurlijke rijkdom hij in de waagschaal durft te stellen. De Ivoorkust is het derde kof- fie-exportland ter wereld, het vierde voor cacao, het vijfde voor ananas en bananen. Zijn edelhoutsoorten zijn we reldberoemd. Palmolie, rubber en rijst zijn produkten, die hard op weg zijn zich een plaats op de wereldmarkt te veroveren. De Ivoorkunst is een een partij-staat. Desondanks geeft het le ven van alledag en de feestdag van dit land, niet de indruk dat de bevolking zich in een dwangpositie bevindt. Juist het tegendeel blijkt het geval. Bij de grote parade voor de lagune van Abidjan was het een weldaad te zien dat niet het militaire domineer de in dit oerwoudland. Welig bloei ende folklore beheerste alle feestelijk heden. Natuurlijk trokken ook pant serwagens langs en goed bewapende valschermjagers marcheerden voorbij. Maar om hen, in gelijke mate bejubeld door de zich verdringende bevolking, trokken jeugdorganisaties voorbij (niet enkel de jeugd van de staatspartij, maar ook padvinders, evenals arbei ders- en boerengroepen). Bij dit alles, juist als in een feestcorso. rijkversier de wagens met de vruchten en indus- trieprodukten van het land. Natuurlijk heeft Houphouet deze wel vaart en de welstand van de staats burgers niet zonder bondgenoten tot stand gebracht. De vroegere aanhanger van het marxisme wijst alle experi menten af en onderhoudt geen diploma tieke betrekkingen met communistische landen. Zelf de voornaamste boer van het land, is hij voorstander van pri vate ondernemingen. Frankrijk, de vroegere koloniale heerser, de V.S., Duitsland en Israël verlenen het land daarbü economische en technische hulp die lonend is. Houphouet schaamt zich echter niet voor de stammen, die in het binnen land nog steeds in handen zijn van tovenaars en medicijnmannen. Hij laat de stamgroepen, mannen en vrouwen met getatoueerde ebbenhouten gezich ten op de onafhankelijkheidsfeesten op treden met hun dansen. Heel indruk wekkend vond ik dit in het oerwoud van Banco, nabij Abidjan. Het was een vulkanische uitbarsting. Dansers en danseressen schenen buiten zinnen te zijn. De voordanser, met een klein glin sterend gouden kruisje op zijn naakte, harige, getatoueerde borst, verloor daarbij zijn lendendoek. Zeker zou hij gebloosd hebben, als zijn zwarte huid In het noorden van de republiek I- voorkust ligt, 700 km verwijderd van de Atlantische Oceaan, Korhogo, de hoofdstad van mijn goede vriend Dra mane, de hoofdman van de beroemde Senoufo-stam.' Als koningszoon is hij ook lid van de nationale vergadering in Abidjan, de landelijke hoofdstad.Zijn vader heeft een legendarische bekend heid, waarvan de zoon profiteert. Het was ontroerend te zien hoe eerbiedig de oude mensen aan de rand van de weg bij ons bezoek aan de rijst velden zijn wijde Mohammedaanse mantel aanraakten. Zijn vader Gbon Coulibaly was de laatste koning van Senoufo. Hij is als vredesstichter de geschiedenis van zijn land ingegaan. „Hij regeerde al voordat de Fransen kwamen", vertelt Dramane mij. Koning Gbon is 118 jaar oud geworden. Er heerste diepe droef heid toen hij in 1962 stierf, na een re geringsperiode van 80 jaar. Hij liet 50 zonen en vele dochters na. Naar het getal van de laatsten en van zijn vrou wen heb ik niet gevraagd. Zijn graf monument. een uit kleine zwart-witte stenen vervaardigde sarcofaag, ligt in de moskee, waar de muezzin, de ge bedsroeper vanaf de witte daktinnen zijn schril gezang liet horen. Het op gewekte spel van de naakte kinderen rondom het gebedshuis duldde echter geen onderbreking, maar hier en daar zag men mannen neerknielen voor het gebed. Korhogo heeft 25.000 inwoners, die op de aan het oerwoud ontworstelde plantages maïs, igname, manioc en katoen oogsten. Geiten en varkens zijn hun vee. Een groep van 60 Formosa- Chinezen is momenteel bezig om de leergierige Afrikanen het verbouwen van rijst bij te brengen. De mensen, ook die uit de omliggende dorpen, die nog uit ronde hutten zyn opgebouwd, zien er goed gevoed uit. Een lach legt vlug het wit van hun tanden en hun kogelronde ogen bloot. Ook de jonge vrouwen en meisjes zijn niet karig met hun opgewektheid en hun schoonheid. Toen ik mijn vriend Dramane daarover een compliment maakte, schonk hij mij als aanden ken twee meisjes-sculpturen uit'zwart hout. Rondom Korhogo wonen de hout beeldhouwers van de Ivoorkust. Hele gezinnen zijn bezig om dansmaskers en standbeelden te snijden, die hun oorsprong in het religieuze vinden. Ze brengen bij verkoop aan de kust goe de Afrikaanse franks op. De bewoners van de Ivoorkust zijn niet enkel verbazingwekkende kunste naars en kunstzinnige ambachtslieden, niet alleen landbouwers en veefokkkers. In de stad Bouake bezichtigde ik Gon- freville, een textielfabriek waarin Afri kanen en Afrikaansen zich zeer ge schikte arbeidskrachten getoond heb ben. Hun machines, (..venals de voor werkers, komen uit Frankrijk. De stof dessins zijn Afrikaans, brede dessins, die hun verwantschap met de dans maskers niet verhelen. Ongewoon zijn de damesstoffen waarop levensgroot het goedige, ronde gezicht van president Houphouet-Boigny glimlacht. Dramane, de koningszzon, was zo objectief, mij niet enkel de nieuwe straten met een verdiepingswoningen te laten zien, die gebouwd werden sa men met ontwikkelingshelpers uit Is raël, Duitsland en Nederland en waar voor men overal in het land zeer er kentelijk is. We gingen ook naar de dorpen uit het stenen tijdperk, die uit ronde, met stro bedekte lemen hutten bestaan. Daarvoor was een kampvuur, waarboven een goedgevulde zwarte ke tel hing. Hier had men eetlust genoeg en genoeg om te eten. Het Inwendige van de hutten is vrij donker. Men kon daarbinnen meer ruiken dan zien. In de schemer van een der hutten, waar een jonge vrouw honderd woorden Franse omgangstaal kende, wilde men mij onvoorwaardelijk als gast houden Er was veel vriendelijke overreding nodig en de toezegging terug te ko men. om te ontsnappen aan de spon tane gastvrijheid van de Senoufo's. Georges heet mijn chauffeur. Hij heeft zich zjjn zwarte kroeshaar laten afscheren, zodat hij er ouder uitziet dan hü is. zün beide kinderen zijn nog geen twee jaar oud. De auto is in Keulen gebouwd. Georges klaagt over de batterij. Moet ik hem vertellen dat de enige reden tot klagen hüzelf is? Hij Iaat urenlang de ontsteking aan staan, zonder de motor te starten. Welke batterij houdt dit vol? Maar Georges is een „goede vent", zoals bijna alle Afrikanen van de I- voorkust. Zijn verhouding tot de tech niek is nog te jong. De vliegtuigen van het volledig door zwarten geregeerde land Ivoorkust worden uitsluitend door blanken gevlogen en bediend. De zwar ten moeten nog tientallen jaren inha len. In de hoofdstad Abidjan heb ik twee moskeeën bezocht, Georges zag het niet graag. Ik vroeg, toen ik zijn mis noegen bemerkte, of hij christen was. Hij werd boos en zei dat ik dat toch reeds lang aan zijn voornaam had kun nen opmerken. „Mijn kinderen heten Georgette en Moniaue- Zo heten alleen christenen." Georges spreekt Frans met een rol lende r, nog komischer dan de Zuid fransen. Van de nauwelijks 13 pet. christenen van de Ivoorkust zijn 9 pet. katholieke en de andere meest metho distisch. Rondom de moskeeën is het steeds een levendig bedrijf. Witgekle de burnoes- en tulbandmannen zitten, bidden, eten, liggen en handelen hier tot diep in de nacht. De christelijke kerken daarentegen liggen buiten het leven en het bedrijf in Abidjan. Rond om hen is het nog stiller geworden na dat er aan de koloniale heerschappij van de Fransen een einde kwam. Een aantal blanke paters strijdt hier nog. Op een verloren post? Ik sprak daarover niet de aartsbis schop van Bouake, een baardige, ge. spierde man. „Neen, wü zyn hier niet op een verloren post". Maar de scha duw van de halve maan kan ook hü niet voorbijzien. De islam is niet be last door de verwantschap met kolo niale heren. Vergeten Is de gruwelijke jacht, die uitgerekend hier de muzel mannen uit Noord-Afrika gehouden hebben om slaven te verhandelen. Rondom Abidjan zijn nederzettingen van Afrikanen, wier golfplatendaken geen afbreuk doen aan de oorspron kelijkheid. In het dorp Cocody staat een vervallende kerk met een mooi, aan het vrome Bretagne herinnerend kruisbeeld. Midden in het van leven vervulde dorp trof ik de kerk volko men verlaten aan. Franse priesters, die reeds lang het tijdelijke van hun harde missiewerk gezegend hebben, wer ken hier. De grond is hard en zanderig. Hier schijnt, ook religieus, enkel tropen- zaad te gedijen: 64 pet. van de bewo ners van de Ivoorkust zijn animisten en zijn nog aanhangers van hun tem peramentvolle stamreligies en gaan, als zij zich daarvan losmaken, eerder o- ver tot de islam (24 pet.) dan dat zij voor het christendom worden gewon nen. Niet ver van de noofdstad zijn wij ken, waar blanken zeldzaam zijn. Hoe zeldzaam, bemerkte ik zelf, toen kleine kinderen schreeuwend de benen voor mij namen. Ik was voor hen, wat in Europa op grote schaal de zwarte man is, de boeman. Desondanks is ook op deze plaatsen de Europese gewoonte maatgevend. Bij kleine meisjes wor den de haren getrimd, opdat het ne gerkroes verdwijnt. Staafjes, zo dik als een potlood, steken als spaken van het hoofd af. Als de meisjes twintig jaar zijn, hebben vele van .ïen normaal gekapt haar. Maar niet alle kapsels zijn echt. Heel voornamen dragen dure pruiken Heel aardig zien de beer-bruine er uit, maar iets onnatuurlijk doen de super- blonde pruiken aan. Zij doen het ge zicht zwarter lijken dan het is. Des ondanks was ik graag welwillende toe schouwer van deze vrouwelijke expe rimenten. Wie de ondergeschikte rol van de vrouw in vele Afrikaanse sta ten gezien heeft, ziet aan de Ivoorkust reeds in de zorg om de haardracht, dat de regering op de weg van de emancipatie is, die haar bevrijdt uit het duizenden jaren oude lot van las- tendraagster. Aan de rand van Abidjan, de hoofdstad van Ivoorkust, wordt de visvangst volgens eeuwenoude traditie bedreven. Uitgeholde boomstammen doen nog steeds dienst als vissersboten. Twee houten beeldjes, pro dukten van de hedendaagse hout snijkunst in Ivoorkust. President Felix Houphouet- Boigny van Ivoorkust op de ere tribune tijdens een parade in Abidjan. De president is een van de weinige autoriteiten die geen zonnebril draagt.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1967 | | pagina 12