,650,-
Stijgende
vraag
naar munt
als
Dubbele Willem" en Wilhelmina met loshangend haar
die nu al
Arrogante kunstenaars
dansen met hun ziel
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 14 JANUARI 1967
LEGERS
NEGOTIE
Nïsisspaarbank
Ireda
Aangeleerd
KLUIS
ANTIQUAIR
SLIJK
MOOI
OOSTEN
(ADVERTENTIES)
Restaurant
„BOSCHLUST"
Teteringen
elegance. Daar zult u
u voorbijflitst. Maak een
nde vernieuwingen, die
1108 cc
liils maken
jgen. Deze
i
(Van een onzer verslaggevers)
BREDA Wie heeft in het voorjaar van dit jaar tussen het gras-
maaien of het schoffelen door niet een keer staan dagdromen in zijn
voor- of achtertuintje? Met dat tikkeltje spijt in het hart- omdat zijn
tuintje geen preiveldje was en niet in Serooskerke lag Lichtte er in
veler braaf en ordelievend gemoed niet een vonk - goed, goed, een
bescheiden en beschaafd, maar toch een vonkje op van de goudkoorts,
de kwaal die nog niet zo heel lang geleden zoveel legendarische
pioniers in Amerika's wilde westen onder de leden hadden, toen land
bouwer P. Christiaanse zijn muntenvondst wereldkundig maakte?
Goud, 1080 gouden munten had de man in zijn preiveldje zo maar
voor het oprapen. Dat prikkelt de fantasie. Het doet een mens wat.
Vooral de laatste jaren flonkert het gele edele metaal in de geijkte
vormen van gouden munten, gouden penningen, dito armbanden, horloge
bandjes en andere sierselen vele kooplustigen vriendelijk en aanlokkelijk
tegemoet.
We hebben pas nog Sinterklaas en
Kerstmis achter de rug; dit zijn de
geschenkenfeesten bij uitstek. En'èteeds
meer zijn deze geschenken: sieraden,
vaak gouden sieraden- De juweliers
merken het, elk jaar stijgt in deze
dagen de vraag naar sieraden, en veel
hiervan is goud, vaak ook zijn het gou
den munten.
Nu is voor negenennegentig komma
zoveel procent van de mensheid dit
fascinerende bodemprodukt moeilijker
bereikbaar dan met een middagje spit
ten in eep preiveldje. Dat overkomt
eén gelukkige. De rest moet domweg
betalen, duur betalei
Het Ügt voor de hand: niet de ver
woede verzamelaar koopt gouden mun
ten bij voorkeur rond de winterse
feestdagen. Hij zoekt rustiger tijden.
Maar wel de man, die het hart van
een vrouw wil veroveren.
vormde hals van zyn aangebedene
hangt. Trouwens ook. wanneer twee
gouden muntjes de prozaïsche functie
van manchetknopen krijgen toebedeeld.
Op hetzelfde moment dat een gouden"
munt als sieraad gebruikt gaat wor
den, begint het muntstuk aan waarde
te verliezen. Althans voor de verzame
laar, en die bepaalt uiteindelijk de
prijs. Het schuren langs de kleding
maakt de beeldenaar vaag en de mun
ten worden vlak.' Het maakt geen ver
schil of de munt in een randje gemon
teerd wordt of met een oogje.
De overblijvende, niet totsieraad
„vervallen" munten worden op deze
manier zeldzamer, respectievelijk duur
der. Dit lot viel in ons land vooral het
gouden vijfje ten deel. In 1959 was de
marktprijs hiervan ongeveer f 35,-. Nu,
zeven jaar later, betaalt men er zeker
f 145,- voor.
Nu gebeurt er Iets verdrietigs, tel
kens wanneer een man zo'n gouden
munt. geketend en wel, om de vvelge-
Als ware kenners speuren schrijver
Robert Wittgen en samensteller, res
pectievelijk bewerker voor Nederland
P. A. Gouweleeuw de goudmarkt af in
het onlangs verschenen boekje „Goud".
De gouden munt krijgt de meeste aan
dacht, meer zelfs: de gouden munt
wordt in het boekje bezorgd en bijna
liefdevol' gevolgd op haar reis van
hand tot hand.
Iedereen kent ze wel minstens van
horen zeggen: de gouden tientjes, de
gouden vijfjes, de gouden rijders, en
verder van huis: Duitse markstukken,
Deense kronen, Franse Louis d'or,
Russische roebels, Egyptische pias
ter,, Servische dinars, Mexicaanse pe
sos enz. enz.
De schrijvers van het boekje hebben
wel beseft dat praten over gouden
munten zonder hun geschiedenis, hun
verleden dus, erbij te halen, nog zinlo-
zer is dan spreken met een buitenlan
der zonder zijn taal te kennen. Gou
den munten zijn zelf pure historie ge
worden. Immers het doel, waarvoor ze
indertijd, een halve, één, twee of
meer eeuwen geleden gemaakt of
wel in vaktermen: geslagen zijn, is
verleden tijd.
Toen waren ze „wettig betaalmid
del", kocht men er zijn lakense pak
en zijn huis mee, kochten kwistiger
bedeelden er hun personeel en meer
rijkdom mee, kochten koningen er
hun legers mee.
Nu we ons papiergeld hebben en
in plaats van de gouden standaard
de papieren standaard zijn gouden
munten museumstukken geworden.
Ze zijn afgedankt, maar de prijs ervan
is gestegen. De meesten zijn reeds
lang veel duurder dan ze oorspron
kelijk (nominaal) waard waren. Ze
zijn handelswaar, koopwaar of beleg-
gings,.fondsen" geworden
Een willekeurige greep uit de zeei
uitgebreide documentatie, die het boek
je ..Goud'' geeft over 's werelds gou-
ien muntenschat, laat de lotgevallen
•ien van bijvoorbeeld ons eigen gou-
len tientje. De eerste gouden tien-
jes, die werkelijk in omloop kwamen
de schrijvers beperken zich hoofdza
kelijk tot de laatste anderhalve eeuw)
iin die met de beeldenaar van Wil-
?m. koning der Nederlanden, groot-
mtog van Luxemburg.
lanflL,!;,. "i0A. ("Jemaai juist, als wc
l,r Christiaanse uit Seroosker-
wis land fnSUCCt5volle soufaoeher in
vond fe Eveneens dit iaar
■J van 7.h K gemeenteambtenaar
4lt emmeï?i!°°M "!p foto1 uit Heerlen
ln rii,, tuinVi «Jl kil°' oude munten
van. Maar 1 Ude"1 he' «mspKten cr-
was stukken6 "aartle van deze vondst
Zeeuwse. mmder flan die van de
In 1319 werden er 107.413 stuks van
geslagen, aldus noteert men in die da
gen bij de Rijksmunt te Utrecht.
Deze tientjes werden tot 1840 gesla
gen. In 1826 en '27 verschenen de eer
ste gouden vijfjes, evereens gesierd
met Willems aanschijn. Al deze mun
ten, zelfs die waarvan er meer dan
drie miljoen werden aangemunt, zijn
zeldzaam geworden.
(Van onze Brusselse
correspondent)
BRUSSEL Gurro Velez slin
gert uit gewillige heupen een
baila de hotelhal in. Uit zijn voe
ten knalt het ritme uit het karpet.
Zijn handen flitsen mee in cadans.
Hautain ziet hij neer op zijn pu
bliek. Hij, de raszuivere zigeuner
artiest uit Sevilla, die flamenco
met de speen naar binnen kreeg.
Zo trof een onzer verslaggevers een
van de leden van het beroemde Fies
ta Gitana na de Brusselse première.
In het hotel waar de Fiësta logeerde
had zich een geheel Hollands gezel
schap verzameld, dat precies wilde
weten met wat voor vlees de kuip
was gevuld van het tiende Gitaanse
festijn, dat inmiddels voor een toer-
nee van drie maanden naar ons land
is afgezakt, waar het op nieuwjaars
dag in de Kleine Zaal van de Doelen
te Rotterdam de eerste uitvoering gaf.
Wie zich met Gurro Velez wil on
derhouden zal zich het Spaanse idioom
eigen moéten maken, want hij heeft
meer dansexpressie in zijn pinktop
dan wij in ons hele lijf en daarvan
dienen wij diep onder de indruk te
zijn. Zijn arrogantie past bi] zijn aard
als artistieke vrucht van het Spaanse
zigeunergeslacht. En ook bij zijn kunst,
die beleefd en beleden wordt als een
devote religie, die hij niet voor de eer
ste de beste zaal te grabbel gooit.
Op het nachtelijke hotelfeest van de
Brusselse première maakten wij ook
kennis met Patro Sato, telg uit een
GOUDEN MUNT WORDT DUUR
IHIIIBPHIII
min
iiiiiiniiir
iiiiHiiiiHJiimiiniiii
■mm
lUIUIIIlHIIIIBlIllWHllWlHIBIil!!!
Een staaltje van enkele Nederlandse gouden munten die hiernaast ter
I sprake komen. Een van de meest opvallende punten is bijvoorbeeld het
S enorme prijsverschil van de munten met de beeldenaar van Wilhelmina.
S De eerste zijn voor een groot deel uit de markt verdwenen en, vanwege
i het loshangende haar, als sieraad gebruikt, waardoor de overige zeldzamer
g dus duurder worden.
I 20 gld. Lodewyk Napoleon (18061810) 8050,
I 10 gld. 6050,-
g 20 gld. Willem II („dubbele Willem") (1S48) 4600,—
10 gld. Willem II („enkele Willem") (1848) 2900.—
f 5 gld. Willem II („halve Willem") (1848) 2750,—
10 gld. Willem III (1889) 40,— g
10 gld. Wilhelmina (1892) f 4000,—
f 10 gld. Wilhelmina (1895) f 3500,—
f 10 gld. Wilhelmina 1897) f 65,—
1 5 gld. Wilhelmina (1912) f 145,—
I
■MMi ■iiiiwiiüiiin II m ana m t
Hèt restaurant voor
ree en kalkoen
eigen kalkoenkwekerij en
hertenpark
sfeervolle omgeving
gerenommeerde keuken.
TELEFOON: 01691 - 383
Catharinastraat 15
Dillenburgstraat 24
Roosendaal
Markt 24
Bergen op Zoom
Van Dedemstraat 3
De spaarbank met de
meeste service.
geslacht van flamengodansers en stie
renvechters, zangeres van het gezel
schap. Zij drukte onder intense span
ning een krachtig stuk coloratuur uit
haar keel: een seata, het eindeloos
herhaald processielied ln de heilige
week in Andalusdë. Voor ons is zij de
gevierde artieste. In wezen blijft zij
het volkskind, dat tot in de nerven
van haar ziel de verrukking onder
gaat van de devote optochten, die van
uit de kerk door de straten van de
stad trekken met blootvoetse boetedoe
ners, die beelden van de Heer en
de H. Maagd meetorsen, beelden met
een gewicht van soms drie ton. Een
Spaanse zigeuner houdt niet van half
werk in zijn gelovige uitingen. Een
beeld meedragen, goed, maar dan niet
als symbool, wel om er onder te zuch
ten en te zweten.
Zo ook vat Patro Soto haar zang op,
niet als kunst, maar als een kreet
recht uit het hart. En niet alleen
op de Bühne, maar overal en altijd,
waar haar hart ertoe dringt. Zal het
midden in de nacht in een Brussels
hotelwezen waar vroege slapers ver
schrikt komen informeren, wat voor
melodische tornado er door de gangen
schalt en of die pick-up niet wat zach
ter kan? Neen, meneer de hotelgast,
Patro Soto staat zich leeg te zingen,
met opgeheven hoofd, met handen en
voeten en vingers, die gracieus mee
golven met elke wending in de melo
die een eindeloos klaterende branding
van klanken.
Een Fiësta Gitana laat zich niet
analyseren. Het is e-n stuk volkscul
tuur van zeer oude oorsprong, die
nog volop leeft en die men over zich
heen moet lgtèn komen of ontlopen.
Een tussenweg is er niet. Het heeft
geen zin de tien artiesten van dit ge
zelschap op een rijtje te zetten en e
stuk voor stuk onder de loep te plaat-
en, waarbij specialiteit en kwaliteit
van ieder afzonderlijk worden be-
:eken. Zij hebben hun kunst niet aan-
;eleerd. rmar meegekregen en daaforn
'uurde het ook niet lang. of alle
Spaanse zigeuners mengden zich in
e wervelende zangen en staccato-dan-
?n, waarbij heupen en boezem wed-
veren in schwung, priemende staar-
gen bezetenheid uitstralen en heel het
chaam zwemt in de orgie van de
vergave.
Enkele Belgische recensenten neb-
en het gehalte van de vooi'stelling
ogolijk geprezen, maar hebben met
cl spiedende blik een nummer op het
rogramma ontdekt, waarin een con-
essie wordt gedaan aan het publiek,
.ij hebben niet begrepen, dat dit
paanse zigeunervolkje, dat duidelijk
oker is van zijn meerwaardigheid bo
en welk ander volk ook. geen pas
•enst te doen in de richting van wie
lan ook. Elke danspas vloeit voort uit
ie volheid van de inborst, uit het be
genadigde geroepen zijn om zo ln felle
levotie het contact, tussen natuur en
>ovennatuur te beleven. Het Fiësta
Htana is dan ook geen voorstelling,
naar een voor-leving, een belevenis.
Foto boven:
Patro Sotozangeres uit Sevilla
len. Het meest gebruikelijke gehalte
voor sieraden in Nederland is 14 ka
raats ofwel 585-1000. Door het laten va
riëren van de hoeveelheden mengme-
talen koper en zilver kan men rood,
geel of groen krijgen.
Niet alleen de gouden munt en niet
alleen het gouden sieraad komt in het
boekje van het team Wittgen en Gou
weleeuw ter sprake.
Die hele fascinerende wereld
die voor het grootste deel schuil
gaat achter zwaar bewaakte kluis
deuren en met alarmschellen be
veiligde juweliersetalages, deze
al eeuwenlang bestaande verlei
ding voor de misdaad, maar ook
deze broodnodige steunpilaar
voor altijd nog een stevige brok
economie, wordt door hen be
hoedzaam afgetast en zakelijk en
vakkundig geëtaleerd in het
boekje „Goud".
„Goud", door Robert Wittgen, sa-
land, door P. A, Gouweleeuw, uitgeve
rij Broekman en De Meris N.V.,
mengesteld en bewerkt voor Neder-
Am sterdam.
Fabelachtige bedragen klinken door de zaal, tot aan de nok toe gevuld met
muntenverzamelaars, binnen- en buitenlandse. Een muntenveiling. Dit is een
beeld van de veiling, half november van dit jaar, van de goudschat van
Serooskerke. Op de voorgrond veilingmeester Jaeques Schulman uit Am
sterdam.
Degene die gouden sieraden wil ko
pen, welke tevens een goede geldbe
legging zijn, zal echter naar de anti
quair moeten, zo raden de schrijvers
aan. Bij eventuele verkoop zullen na
melijk de antiquarische sieraden hun
waarde blijven behouden, terwijl in het
andere geval handwerk zowel als ma-
chinewerk dezelfde prijs opbrengen als
oud goud. Het verlies op handwerk,
dat sieraden nu eenmaal nog duurder
maakt, is in het laatste geval dus gro
ter.
Een ander wetens waardigheidje.
Sinds enkele jaren lanceert Vrouwe
Mode de idee om aan gouden arm
banden gouden munten of penningen
te hangen. Wie meent dat met deze (op
zich vaak zeldzame en kostbare)
exemplaren de armband als zodanig
in waarde zal stijgen, komt bedrogen
uit. Ook hier hetzelfde verhaal: op de
munten komen, door het dragen, kras
jes en slijtagepïekken en de waarde
daalt met elk krasje.
In 1948 komt de „dubbele Willem'-'
in het nieuws. Het is een 20 gulden
stuk met de beeldenaar van Willem II.
Uiterst zeldzaam nu. Er zijn destijds
slechts enkele proefstukken van ge
slagen, alleen te gebruiken voor han
delsdoeleinden, vandaar ook de naam
..negotiepenning". Ook de „halve Wil
lem" bestaat, evenals de „enkele Wil
lem". respectievelijk een gouden vijf
je .en een gouden tientje, beide ook
geslaven in 1848.
De waarde van deze stukken is heel
moeilijk te bepalen, juist omdat er zo
bijzonder weinig exemplaren van be
staan. Om toch een beeld te krijgen
van wat het toenmalige „slijk der
aarde" vandaag op veilingen doet:
een in 1842 geslagen gouden tientje
niet de beeldenaar van Willem II (in
totaal zijn er toen 860 stuks van gesla
gen) bracht op een veiling in februa
ri vorig jaar 2875,op. Daar ko
men dan nog ongeveer 12,5 procent
veilingkosten by, eveneens te betalen
door de koper.
Vijftig jaar later verschijnen de eer
ste gouden tientjes van koningin Wil
helmina met loshangend haar. In 1892:
61 stuks geslagen, hoogst zeldzaam. In
1895: 149 exemplaren geslagen, iets
minder zeldxaam. En in 1897: ruim
450.000 exemplaren geslagen, niet zeld
zaam. vermeldt het boekje keurig.
Maar, wordt eraan toegevoegd, on
danks het feit, dat ze niet zeldzaam
zijn. hebben deze tientjes een flinke
prijsstijging ondergaan. Prijzen van
f 150,- en f 160,- behoren vandaag niet
tot de uitzonderingen.
Waarom zo auur en toch niet zeld
zaam? De reden is waarschijnlijk de
aantrekkelijkheid van Wilhelmina's
loshangend haar op bovengenoemde
Een close-up van een van de 1030
gouden munten uit het Zeeuwse prei
veldje, tydens de voorbezichtiging van
de veiling in Amsterdam.
gouden tientjes en trouwens ook op
het gouden vijfje van 1912, waarvan
er rond een miljoen werden aange
munt. De mooie afbeelding op deze
munten is er oorzaak van geworden
dat ze vaak gebruikt zijn als sieraad
en dit heeft de markt die slechts
onbeschadigde munten wil aanzienlijk
dunner gemaakt. Ook het gouden vijfje
uit 1912 brengt nu f 150,- op.
De populariteit van dit gouden vijfje
heeft het tot een voorwerp van (voor-
hiervan niet het slachtoffer wil wor-,
al Italiaanse) namaak gemaakt. Wie1
den. rnoet eenmaal een echt gouden
vijfje goed hebben bekeken, zeggen R
Wittgen en P. A. Gouweleeuw, nog steeds
in het boekje „Goud". Ze maken de
zafak rond 't gouden vijfje van 1912 nog
ingewikkelder. door te vermelden,
dat de laatste tijd op de markt op
nieuw gouden vijfjes-naslag zijn ver
nieuw gouden vijfjes-nasalg zijn ver
schenen, die zeker door de leek
nog moeilijker van de oorspronkelijke
te onderscheiden zijn.
De gouden munt is 'n begerenswaardig
object, zij 't niet zozeer voor de ver
zameling, als wel voor het juwelenkist
je- Het goudgehalte (ofwel de fijn
heid van het goud) is hierbij natuur
lijk een belangrijk punt. Het voorge-!
schreven gehalte op de Londense goud
beurs is minimaal 995, d.w.z. 995-1000.
Dit komt bijna overeen met het beter
bekende: ..24 karaats'' ofwel zuiver
goud. wat in het nabije en verre oos
ten wel wordt gebruikt voor gouden
sieraden, maar in het westen voor dit
doel te zacht wordt bevonden.
De oplossing is de legering: vermen-j
ging met zilver, koper of andere meta-j
warmen Cassarrubios,
Jiainenco prinses
Voor- en achterzijde van een zeldza
me Saksische proefmunt.