es:
BIJ
AD
NIJKAMP
MAG
DE
JEUGD
„HAPPENEN
Man van het jaar
een hele generatie
L
I
V
I
N
G
T
H
E
A
T
R
E
Een eerlijk spel
Bil
t€6
Granny-
bruidje
JBB
Volgens Amerikaans weekblad „Time"
TWEE NEDERLANDSE JONGENS
SN AMERIKAANSE TONEELGROEP
ff
Spil
n
Beatle Ringo
heeft zorgen
Vredesmedaille
voor Seeger
Succes voor
Beach Boys
Sezellsg
Portier: „Wat
dat voor een
stelletje is
15
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 7 JANUARI 1967
ers)
rs studente kunst-
is weer thuis, maar
|derd kilometer ver»
nog een aantal
de helpende hand
r aangetaste kunst-
uttig werk kunnen
igepakt worden. Als
;n, zou ik het doem
I wel zien. dat er een
was geweest. Op alle
fond een olierand van
[vermengde water op zijn
In de buurt van de
praktisch aan de oe-
IVrno, was het verreweg
laar was het water zelfa
meter hooig gekomen,
t huizen stonden daar
Een vreselijk trooste-
Behalve de mensen
[eb ik veel bewondering
liepen er allemaal in
|en werkten van de vroe-
Jot de late avond. Het
lij een bord op een win
paal in de puin lag. Er
ladderd: r,De Arno heeft
If genomen behalve de
lergie en het optimisme
i volk.
Iji daar gelogeerd in het
Ich instituut. Dat was
lileven, want het ligt aan
It van de Arno. Erg fijn
Inden er koken, er was
jibliiotheek en 's avond®
I gezellig zitten en een
bn. Er waren trouwens
pn in Florence. Uit En-
Juitsland vooral. Na d«
ze eigener beweging
pe getro'-ken om van de
te redden wat er te
J Evenils zij werden wij
Ikeld bij het seh^onma-
pemde gebou ''er. en het
stellen van :e boek-
laatste heb' we ge
il sped a le d i n acenti
[jftiende eeuw r-mrnend
de Opera duomo,
|en beroemde cantoria
te vinden is, in het
Jestori. waar koning Jo-
van Napoleon zijn laat-
ïet en in de Santa Croce.
verwegend boekenwerk,
o on maken ervan en het
vloeibladen tussen alle
Niet zulk interessant
het moet gebeuren, om-
are zaken bij zijn. In de
Croce was het meer het
verk. Ik heb daar over
.dig Christus-beeld zitten
rekke ervaring, als je
if aan denkt, maar ik
dat ik het heb mogen
„Breda Is volkomen soos-moe.
Maar hetzelfde verschijnsel is
in tal van andere steden waar
sozen opgang gemaakt hebben,
ook al te constateren. De jongens
en meisjes willen niet alleen
meer een hele avond dansen op
grammofoonmuziek. Zij willen
weer eens iets anders. En dat
moeten'we dan brengen. Daarom
ben ik met een nieuwe formule
bezig en daarom mogen ze bij
mij in de soos nu een doen wat ze
willen".
Ad Njjkamp is twintig jaar. H'ij is
disc-jockey van de „Club Top 40''
in Breda en hij loopt met grootse
plannen rond. Als eigenaar van een
platenhandel, manager van een
beatgroep en presentator van radio
programma's („Ik heb een paar pro
grammaatjes gemaakt voor Radio Ve
ronica en iedere veertien dagen ver-
>f wreed de Arno
Ad Nijkamp weet wat de jeugd nodig heeft
zorg ik een uitzending voor de patiënten
van De Klokkenfoerg") heeft hij da
gelijks met moderne muziek en dus
ook met de liefhebbers van die muziek
te maken. Daarom ook weet hij wat
die mensen, die van beatmuziek en
wat dies meer zij houden en die men
in de wandeling .,de jeugd van tegen
woordig" noemt, eigenlijk willen.
In de soos die hij leidt kan de jeugd
dan ook niet alleen passief recreëren
maar ook actief. „Ze kunnen bij ons
een happening houden'', zegt Ad,
„maar dan wel op een geheel andere
manier dan de provo's in Amsterdam
dat doen. De jeugd wil zich nu een
maal uiten. Op wat voor manier dat
doet'er niet toe. Wij*bieden ze de ge
legenheid. Als je door de stad loopt
dan zie je op alle mogelijke muren
leuzen en kreten staan. Die zijn er
door de jeugd opgeschreven. Dat mag
niet. Toch zijn er jongens en meisjes
die er behoefte aan hebben zich zo
te uiten. Daarom hebben wij in onze.
zaal een groot bord opgesteld. Daar
kan men zijn eigen mening opschrij
ven. Natuurlijk moet datgene wat
wordt opgeschreven binnen de perken
van het fatsoen en zo blijven ,maar
wij streven er toch naar een zo'n ruim
mogelijke vrijheid te bieden. Vrije
meningsuiting is een bijzonder belang-
langrijke zaak".
Ad Nijkamp heeft ook ingezien, dat
niet iedereen een schrijver is en dat
er ook jongens en meisjes zijn die veel
beter kunnen spreken dan schrijven.
Hij heeft daar in zijn soos-nieuwe-stijl
rekening mee gehouden. „Midden in
de zaal heb ik een kist neer gezet.
Dat is een soort spreekgestoelte net
zoals de Engelsen dat in Hyde Park
kennen. Daar mogen diegenen, die iets
op hun hart hebben, op gaan staan
en hun zegje doen. In Amsterdam
of zo, kan dat allemaal al lang. Hier
in het zuiden zijn we nog niet zover.
Toch wil ik hei; proberen en daarom
heb ik die kist er neergezet. Om nu
te zorgen dat het niet volkomen uit
de hand loopt hebben we bepaald dat
iedere spreker gemiddeld tien minuten
tot zijn beschikking krijgt. De een
heeft die tijd niet helemaal nodig en
is eerder klaar, een ander heeft
meer tijd nodig en kan die dan ook
krijgen. Op die wijze bestaat er
ook een kans om de discussie op
gang te brengen en dat is voor
natuurlijk wel erg prettig".
Toch moet de jeugd nog aan deze
nieuwe soos-formule wennen. Er be
staat nog een beetje drempelvrees.
Daarom ook is Ad Nijkamp op zoek
naar een eigen ruimte waar hij zijn
soos kan exploiteren. Zijn ideaal is een
zaal met een entree, waarvan de jeugd
bij.het binnenkomen de indruk krijgt
van: „Hier is 't lekker ongeorganiseerd.
Hier kunnen we doen wat we willen".
Want dat kunnen ze in de soos van Ad
Nijkamp. Iedereen die denkt iets te
moeten doen kan er terecht. Mensen
die creatief werkzaam zijn. zoals te
kenaars, schilders of fotografen, kun
nen bij Ad exposeren. Zangers die
nergens anders de gelegenheid krij
gen hun talent te tonen kunnen het bij
Ad Nijkamp proberen. De bedoeling
van de nieuwe soos is namelijk een
centrum te scheppen van waaruit de
jeugd wordt geholpen om op allerlei
gebied mee te spreken.
Eèn zaak zit Ad Nijkamp echter nog
dwars: dat de bezoekers van de soos
minimaal achttien jaar moeten zijn.
..Dat is een verouderde wet. De jon
gens en meisjes van zestien jaar zijn
al rijp genoeg om er naar toe te ko
men. Diegenen, die wetten samenstel
len hebben kennelijk niet in de gaten
dat men nu veel eerder volwassen
is.
H. v. R.
■li
O
De Man van het Jaar 1966 be-
i". Tenminste niet in de
etteMjjke zin van het woord vol
gens het Amerikaanse weekblad
lune. De Man van het Jaar is,
«Mus een artikel in dit tijdschrift,
ma" die de mijl liep in 3.51,3
°"Jer mortiervuur stierf in An
tnan die een studiebeurs
eroverde, een filmdocumentaire
*Vn ffett0 in Manhattan,
en net Gemini rendez-vous in de
ruimte leidde. De man die dei
wgduizend gulden per jaar krijgt
i: iaFnieur bi-i de Fordfabrieken
en boo are land bebouwt in Dakota
«e man die aanvalt met een
volrfJ1--» hnkse, wiens rechterhand
vergroeid is met zijn geweer. De
•nan die een campagne voerde
fhw Reagan- George Wallace uit-
<MH en vocht voor rassengelijkheid
die de hele nacht door
*ÏS Üani*n en als hij het niet
i'mm» 5ci in ieder geval wel
i ?nt die verdovende rnidclt-
versfirU-ikt' man die Playboy
verstopt m zyn programmaboekje
PhUK 1 luistert naar het Boston*.
nnfinar?0,lisch Orkest. De man di<
ftvn? - is over Johnson, juist
IfJ/f blinde verafgoding van
Kennedy heen is en ééns zelf
2aj naar bet presidentschap
eP«a,ÜLde £Ian van het Jaar *966 is
vo de man en vrouw
van 25 jaar en Jonger.
snSw feneratie- die de laatste jaren
dan Lm aa?tal is toegenomen
schannoinf pessimistische weten-
vooS] 6 prognoses konden
1970 J?f lal v°lfens Time, m
v0 uw meerderheid van de be
ding vormen.
«Heen f volg.ens dit tijdschrift niet
ten nwü nieHwe generatie, maai
niet TaS- S00£ generatie, die
Sware 1iff? gebukt *aat onder de
UMeid honger en sterfe-
eid, die bijvoorbeeld Mozart or
toe brachten een hele canon te
componeren voor zijn dood op
35-jarige leeftijd; toch kan ook deze
generatie creatief zijn. Nimmer
zijn jongeren meer aan hun lot
overgelaten dan thans. Maar een
ding is zeker: van Bombay tot Den
Haag en van Vinh Long tot Wolgo-
grad hebben zij duidelijk en beslist
getoond te willen leven volgens hun
eigen regels. En hun overtuigingen
en daden zullen als ze eenmaal
duidelijk omschreven zijn de ge
schiedenis en het karakter van de
naties omvormen.
Het is niet te ontkennen dat de
huidige generatie jongeren de meest
besproken en meest verguisde gene
ratie is in de wereldgeschiedenis
Time neemt stelling tegen de uit
spraken van sociologen en psycho
logen, die de moderne jeugd aso
ciaal. onaangepast noemeh. In wei
kelijkheid, aldus het blad/ vecht df
hedendaagse jeugd hard om zich
een zo goed mogelijke positie te
verwerven. Weinig jongeren twijfe
len er aan of ook zij ooit deel van
de maatschappij zullen uitmaken.
Zij vragen zich alleen af wanneer
het zal gebeuren, niet of
Time komt in zijn beschouwing tot
een groot aantal conclusies: de
jeugd van vandaag is dieper be
trokken bij de fundamentele wester
se ethiek, verdraagzaamheid en
broederschap, dan welke generatie
ook sinds het riddertijdperk. Als de
jongeren van nu een ideologie heb
ben is het idealisme, als zij een
ideaal hebben is het zakelijkheid.
Aan haar gevoel voor het heden
paart de huidige generatie een
nieuwe achting voor waarden als
vindingrijkheid, welsprekendheid,
eerlijkheid, elegance en een goed
uiterlijk, alle kwaliteiten die ver
persoonlijkt worden in de figuur die
in de ogen van de Amerikaanse
jeugd van nu het dichtst een held
benadert: John F. Kennedy. In
feit* is zeggen de Amerikaanse
sociologen de jeugd gestrikt
door de mythe, dat J. F. K. een
radicale president was, die alles
gedaan zou hebben om de oudere
generatie voorbij te streven.
De uiterste wapenen van de on
aangepaste jeugd zijn zelfmoord en
verdovende middelen. Het aantal
zelfmoorden in de leeftijdsgroep 18-
tot 25-jarigen is in bijna alle landen
enorm gestegen. In Iran bijvoor
beeld is 95 procent van de zelf
moorden gëpleegd door jongeren
uit deze groep. In de V.S. is dit
aantal een op tien.
Vaker dan naar dit definitieve mid
del grijpt de jeugd echer naar ver
dovende middelen. Ongeveer
twintig procent van de college-stu
denten schijnt ze te gebruiken. In
Los Angeles zou dit cijfer volgens
insiders zelfs 50 procent zijn,
waarvan 25 procent een of twee kee
per week marihuana neemt. Je
moet het tenminste uitgeprobeerd
hebben is hun opvatting. Diezelf.
opvatting huldigt de jeugd in de
liefde. De jongeren zijn monogaai
ruaar alleen als ze dat willen zij
Vietnam heeft, nog steeds volge
Time, de jongeren, zowel zy die
protesteerden als zij die zelf nau
betrokken waren bij deze oorlog,
gelegenheid gegeven om de pessi
mistische schreeuwers uit de jarf
vijftig, die waarschuwden dat de
volgende generatie zou bestaan u
«ut- en kleurloze mensen, het te
gendeel te bewijzen.
De t.v. heeft veel bijgedragen t-
de meningsvorming en het verschei
te observatie- en oordeelvermoger
van de jeugd. Hoe immers, zegt
Time, konden de jongeren, na b'
wogen te zyn door de retorische
uitspraken van Martin Luther Kin
of het miskende heldendom van ee
in gevechtstenue geklede neger
officier in de Vietnamese jungle,
nog de stereotype dooddoeners ovci
de rassendiscriminatie accepteren
De jongen is een marinier. Een
marinier in een strafkamp. Een
Amerikaans strafkamp in Japan.
Praten met zijn medegevangenen
mag niet. Zijn gezicht heeft
een harde verbeten uitdrukking. De
gezichten van de bewakers zijn
onverschilliger met af en toe een
vleugje leedvermaak, sadistisch ge
noegen, als ze een van de gevan
genen in elkaar slaan of treiteren
tot hij er bijna gek van wordt. Als
de jongen de witte streep wil
passeren, die getrokken is op de
grens tussen twee vertrekken in de
gevangenis, moet hij permis-
sie vragen aan de bewaker. Deze
laat hem naar willekeur zijn
verzoeken herhalen tot zijn stem
overslaat, laat hem wachten in
onzekerheid. Toestemming of een
pak slaag... De jongen is een
automaat. Hij reageert alleen op de
commando's. Zweet stroomt
langs zyn gezicht.
Plotseling is de exercitie ten ein
de. De gevangenen en bewakers
lopen door elkaar. De spanning is
weg. De repetitie is ten einde.
Over een half uur gaat het schouw
burgdoek op voor de zoveelste
voorstelling van het Living Theatre
in Nederland. De Jongen heet
Alexander Huguenot van der Linden.
Hij is 18 jaar, groot, smal, blond
en achter de coulissen heel
Jong. Op het toneel is hij zelfverze
kerd volwassen. Alexander (in
het Amerikaanse gezelschap Sandy
genoemd) is een van de twee
Nederlanders, die spelen in het Li
ving Theatre. Een van de ge
strafte mariniers in het stuk ,,The
Brig", een afschuwelijk stuk
over de wrede macht van mensen
over andere mensen, over man
nen in uniform, die hun sadisme
botvieren op anderen. De leden
van het Living Theater spelen iede
re avond met een enorme con
centratie. ,,Het is een moeilijk stuk"
vertelt de andere Nederlander,
de 19-jarige, lange Frank Hoog
boom. ,,Je moet je erin leven. Als
we een knoop niet vast hebben
dan krijgen we een stomp in
onze maag. Het Living Theater
streeft naar realisme. Je krijgt die
stomp niet werkelijk, maar je
moet hem het publiek -vel als werke
lijk laten voelen. Dat is moei
lijk. Het is moeilijk om anderen
pijn te laten voelen.
Als je in dit stuk meespeelt voel
je je zelf ecjit gevangene. Het
publiek moet geloven dat je gevan
gene bent. Weet je, ergens lach
je ook in jezelf om die bewakers die
net zo goed gevangenen zijn.
Dan denk ik: je bent marinier. Je
bent vrijwillig in de marine ge
komen. Je hebt een stommiteit be
gaan waar je nu voor moet boe
ten.
Geen van Delden hebben ze ooit
een situatie meegemaakt zoals
ze op het toneel moeten uitbeelden.
De oorlog is hun vreemd. Zij
zijn een aantal jaren na de bevrij
ding geboren, opgegroeid in het
Amsterdamse 'milieu van een Simon
Vinkenoog en Olivier Boele. Via
die vrienden zijn ze ook bij hef Li
ving Theater (een Amerikaanse
toneelgroep die reeds enkele jaren
door Europa trekt en een nieu
we, gedurfde toneelvorm brengt)
verzeild geraakt. De kennismaking
dateert van een vakantie in
Frankrijk. In die tijd had Frank
nog een groot minderwaardig
heidscomplex. Dat is -eranderd sinds
hij op het toneel staat.
Wat is het aantrekkelijke van een
reizend leven met deze Ameri
kaanse groep, die overal een nog al
vreemde indruk achterlaat, ge
tuige de opmerking van de schouw
burgportier: „U zult wel schrik
ken. Wat dat voor "een stelletje
ls...."
„Leven by het Living Theatre is
werkelijk leven", zegt Sandy na
afloop va«n de voorstelling in de
kleedkamer, waar steeds andere ge
zichten van Amerikaanse man
nen, vrouwen en kinderen, sommi
gen in de vreemdste kledij om
het hoekje komen kyken. „Iedere
dag trekken je weer nieuwe dingen
aan, stoten je nieuwe dingen
af. Het is fijn, maar het blijft ook
een hard leven. Dat kun je niet
vergeten".
,,Wat mij aantrekt ls het eerlijke
spel. Het werkelijk eerlijke spei.
Je gaat het toneel op en je speelt
een ernstig stuk en de mensen
zitten er helemaal in. Spelen bij de
ze groep is zuiver in je rol krui
pen zonder geintjes. Toch ben je vrij
in je spel. Elke dag wordt er
wat aan veranderd. Waarom ik het
zo fijn vind om juist in dit stuk
te spelen? Ik haat het om orders op
te volgen. Dit is om te laten
zien waar ik tegen ben. Het vergt
een enorme concentratie om je
hele hoofd vrij te maken en alleen
het gelpid van de officier te
noren. Dan wachten we altijd tot de
doorbraak komt. Het punt waar
op de toehoorders medespelers wor
den.
Sandy en lk zouden ons niet als
gewoon acteur kunnen zien. Toen
Sandy 13 was speelde hij klei
ne rolletjes bij de Nederlandse Co-
medie. We hebben nooit een op
leiding of zo iets gehad.
De meeste Amerikanen wel. We heb
ben er een paar ongelooflijke
acteurs bij zitten. We verdienen niet
veel in het Living Theatre. Net
genoeg om te leven. Toch geven die
mensen dit werk niet op. Mis
schien omdat de sfeer in de groep
zo goed is. We zijn niet erg
rijk. We zijn allemaal op elkaar
aangewezen. We leven allemaal met
elkaar. Soms is het wel eens
moeilijk. Het zijn echte Amerikanen
Het valt niet steeds mee om
je als Nederlanders bij hen aan te
passen. Maar het is ook gewoon
fijn op deze manier. Leven bij hel
Living Theatre is werkelijk leven".
Frank verdwijnt door de gang.
De portier kijkt met lichte verba-
zuig in zijn ogen naar de men
sen in de excentrieke kleding die
zijn glazen hokje passeren.
Hij schudt zijn hoofd. Hü ziet toch
liever de leden van de Neder
landse Comedie voorbijkomen...
José Toirkens
3
HD
Beatle Ringo Starr heeft zorgen.
Niet over de verkoopcijfers van zijn
hit „Yellow Submarine", want daar
zit het wel goed mee. Nee, zijn
zorgen zijn meer alledaags. „Wat
voor opvoeding moet ik mijn zoon
geven?" vraagt hij zich af. Ringo
zegt, dat hij sinds zijn huwelijk
dieper over de waarden van het
leven na is gaan denken: „Hoe
langer ik getrouwd ben hoe meer
ik de goedkope lol en drank van
vroeger verafschuwHet
vaderschap vindt hij een
verantwoordelijke taak.
De Amerikaanse volksliedjeszanger
Pete Seeger heeft de Oostduitse
vredesmedaille gekregen.
De onderscheiding werd overhandigd
door de Oostduitse acteur, tevens
lid van de vredesraad, Hans-Peter
Minetti.
Minetti verklaarde, dat Seeger de
medaille heeft gekregen vanwege
zijn verdiensten als „wereldbekend
zanger en vechter voor vrijheid,
gerechtigheid, sociale vooruitgang,
zijn strijd tegen onderdrukking en
elke vorm van rassendiscriminatie".
Amernca s oeaigroep nummer l,
„The Beach Boys", is na een
succesvol tournee door Europa
weer terug in de V.S. aangekomen.
Bij zijn optreden in Engeland,
Duitsland, Oostenrijk en Frankrijk
trok de groep overal volle zalen. In
het Parijse „Mekka voor de muziek"
Olympia is het even tot een
incident gekomen. Vlak voor hun
optreden weigerden de jongens uit
Californië het toneel op te gaan
als de televisie opnamen zou maken.
De wanhopige orgnnisators alle
kaarten waren al verkocht
konden niet anders meer doen dan
maar toestemmen, hoewpl het
contract een televisieoptreden
inhield.
De ,,granny-look" is in. Hier
Nederland merk je er nog niet
veel van. Alleen de grootmoeder-
laarsjes doen het hier goed. Lond:
nog steeds het Mekka van jonge
mode en van alles wat goed g
is, is ook hierin zelfs de meest
vooruitstrevende plaatsen in ons
land enkele maanden voor. Daa
ls de granny-look al weer heel
gewoon. Al schijnt het meisje O)
de foto toch een beetje met haar
granny-stijl geklede figuurtje ve:
gen. Dat is schijn. Het meisje dc
niet alleen in het gewone dagelijk'
leven aan alle nieuwe mode-ideeër
mee, ook bij speciale gelegenher'
verloochent zij haar /oorliefde v
mod-dingen niet. Vandaar dit
bruidsjurkje dat ons terugvoert
naar de tijd dat oma er als
schoolmeisje ongeveer hetzelfde
bijliep. Ze heeft het jurkje, dat t
gehaakt lijfje heeft, zelf ontworpe.
Het werd uitgevoerd in de Londer
boutique ..Carrot on Wheels",
waarvan de eigenaresse onlangs
weer in het nieuws kwam doorda
*lj enkele gehaakte Jurkjes in dr.
Zhivago-look voor Geraldine Chap
lin heeft vervaardigd.
