UNITED STATES LINES
INSTRUCTIEVE TENTOONSTELLING IN TILBURG
In alle
variëteiten
ONZE PUZZEL
OP 64
VELDEN
LINES
Club
Verandering
Wekelijkse super-snelle Contalnerlijndlenst tussen
Rotterdam en New York en andere U.S.A. Noord
oostkusthavens. Opleggers en containers beschikbaar.
Veertiendaagse dienst op U.S.A. Zuidoostkusthavens.
Snelle, regelmatige, luxueuse passagiersdienst op
New York met s.s. .United States".
draagt Inlichtingen bij uw expediteur
of passagebureau of bij:
ROTTERDAM - WESTERSTRAAT 40 TELEFOON 010-113200
Agenten te Amsterdam:
Koninklijk® Hollandsche Lfeyd
O. Handelskade 12 Tel 020 6 48 11
W. J. MUHRING -
OPLOSSING PUZZEL VORIGE WEEK
Horizontaal: 1. Mn, 3. vore, 7. Aser, 10.
L.O., 12. eek, 14. nederig, 16. men, 17.
Nias, 18. Karei-, 19. sine, 20. Erp, 21. Eem,
22. sen, 24. sté, 25. Napels, 27. Nispen,
29. es. 30. ta, 32. ge, 33 p.e., 34. arts, 36. sar
38. mals, 40. al, 41. Roosteren, 42. To. 43.
kaal, 45. een, 46. Eire, 49. A.D., 50. en,
51. s.o., 53. e.a., 55. Geleen, 58. oplage, 61.
alt, 62 ets, 64. pro, 65. Lee, 66. Tiel, 67
Rupel, 69. ster, 70. Han, 71. Herstel, 73.
Est, 74. as, 75. slee, 76. smid, 77. Ta.
Verticaal: 1. menens, 2. Neira, 4. on,
5. rekest, 6. Edam, 7. ares, 8. silene, 9.
eg, 10. lente, 11. oneens, 13. kapper, 15.
er, 16. mispel, 21. el, 23. ni, 26. estrade,
28. spaniel, 31. Assen, 32. grens. 34. alk,
35. sol. 37. Ate, 38. mee, 39. sté, 44. Aal
ten, 47. Kaalte, 48. Agatha, 50. entree,
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 3 DECEMBER 1966
DeA.N.W.B. heeft veel bijgedragen tot 't popu
lair maken van de fiets. Hier een oud waarschu-
wingsbord, dat in het Nederlands Textielmu-
ieum in Tilburg een plaats heeft gekregen on
deraan de trap
Van een speciaal fietskostuum is in
de tijd van de eerste (loop)fietsen nog
geen sprake. In het uitgaanskostuum
van die tijd aanvankelijk empire, la
ter biedemeier stapte men op de
fiets. Het aantal loopfietsen was trou
wens zo klein, dat de mode-industrie
er ook geen brood in zag een speciaal
fietskostuum te ontwerpen.
De célérifère, waarmee de Fransman
De Sivrac in 1790 de Parijzenaars ver
stomd had laten staan, evolueerde snel.
De houten loop-machine, waarop de
berijder schrijlings plaats nam en waar
bij hij zich. zonder te kunnen sturen
moest voortbewegen door zich steeds
met de tenen af te zetten, werd door
de Duitse houtvester Freiherr Von
Drais von Sauerbrun bestuurbaar
gemaakt. Van Drais had grote ver
wachtingen van zijn „draisine", maar
hij vond pas een halve eeuw later na
zijn dood hij stierf in 1841 er
kenning. Toen eerde zijn geboortestad
Karlsruhe hem met een standbeeld.
Michaux, Humber en Starley waren
anderen, die aan het draisine-model
aan het sleutelen waren gegaan. En zo
groeide de fiets rond 1870 tot een
sportief vervoermiddel voor de gegoe
den die het nodige geld (circa f 130,-)
voor zo'n machine konden, neertellen.
FIETS
EN
MODE
(ADVERTENTIE)
(Van een onzer verslaggevers)
TILBURG Op het eind van de achttiende en in het begin van de
negentiende eeuw behoorden de eerste gebruikers van de fiets tot de
meer gegoede burgerij. Na de jongste wereldoorlog heeft het steeds
groeiende wagenpark de fiets opnieuw een status gegeven, waarbij het
sportieve karakter van de fiets en het fietsen weer werd onderstreept.
In de 175 jaar van evoluatie van de fiets ligt een lange periode, waarin
het sportieve karakter meer verdrongen werd door aen nuttigheidseffect.
De loopjongen werd fietsjongen. In het algemeen verkeer speelde de
fiets een grote rol. Daarom werd toen aan bijpassende fietskleding geen
al te grote aandacht besteed. Het mode-aspect in de fietskleding kent
daardoor typisch bepaalde perioden met een opvallende opleving in
het laatste decennium. Aan deze evolutie van de fiets en fietskleding
wordt aandacht besteed in het Nederlands Textielmuseum te Tilburg. Met
deze combinatie heeft de Brabantse wolstad een wereldprimeur. De ten
toonstelling duurt, zoals eerder gemeld, tot 1 juni van het volgend jaar.
In 1869 werd al de eerste wegwedstrijd
gehouden van Parijs naar Rouaan, een
afstand van 126 kilometer. James More
won die wedsrijd, waarbij hij een ge
middelde snelheid wist aan te houden
van 12 kilometer per uur! Ook de da
mes waagden zich op de fietsen, hetzij
op de veilige driewieler, hetzij op wan
kele hoge bi. In deze tijd kwamen
speciale fietstenues op de markt.
De eerste „vélocipède-club in Neder
land. Immer Weiter, die in 1871 te De
venter werd opgericht, kende voor de
herenfietsers een klubkostuum met wit
te rijbroek, een pandjesjas, zwart glim
mende beenkappen of hoge laarzen en
een ronde hoed. In Parijs zochten de
mode-koningen naarstig naar een pas
send kostuum voor de dames. Daar ont
stond een lange, nauwsluitende dames
broek, waarboven een kort jasje met
ceintuur werd gedragen. Daarbij hoor
den dan een eenvoudig hoedje en korte
rijglaarsjes. Voor de fietsende heren
decreteerde Parijs toen een gemakkelijk
zittende korte jas met doorgestikte zak
ken en een hoge, opstaande kraag,
waarboven nog net een klein stukje
wit hemd zichtbaar was.
Verder een pofbroek die tot onder de
knie kwam en dikke wollen kousen.
De rijglaarzen maakte plaats voor la
ge schoenen en sandalen. Op het hoofd
droeg men een vilten hoed of pet met
klep.
Kostelijk is een beschrijving van een
herenkostuum, zoals een goed lid van
de Nederlandse Vélocipedisten Bond
dat in 1884 droeg: een jas van het ge
wone kolbert-model, maar dan hoog-
sluitend en vervaardigd van donker
blauw serge een nauwe rijbroek, strak
om de knie sluitend door middel van
twee knopen en een gesp, waardoor
het gebruik van kousebanden overbo
dig werd; geribde, dikke wollen kou
sen van dezelfde kleur als het jasje.
Hierbij werd een pet gedragen van iets
lichter laken, voorzien van een klep
en een gebreide zwarte band aan de
benedenrand. De pet was aan beide zij
den van een ventilatiegaatje voorzien.
Een gouden of zilveren band rond de
pet gaf aan of de drager bestuurslid
of consul van de bond was.
De speciale fietstenues kwamen ech
ter in de verdrukking, toen de fiets zeer
algemeen werd. Na de bloeiperiode van
de hoge bicycle van 1870 tot 1890 groei
de de fiets naar het klassieke model,
dat kenmerkend is voor het rijwiel van
deze eeuw; twee wielen van gelijke
hoogte, stuurinrichting op het voorwiel,
luchtbanden,- krachtoverbrenging door
middel van pedalen en ketting en ge-
spaakte wielen. De grondprincipes zijn
gelijk gebleven, ook na de tweede we
reldoorlog, toen hard is gewerkt aan
de vormgeving van de fiets. Het ma
teriaal werd lichter, de vorm sierlijker,
terwijl de sportfiets de klassieke toer
fiets meer en meer verdringt.
Opmerkelijk is ook, dat de vouw
fiets plotseling furore maakt. In 1895
was deze overigens reeds in het Fran
se leger als „bicycle pilante" in ge
bruik. De Nederlandse luitenant T. L.
van Wagtendonk ontwierp in 1899 een
verbeterde versie, die bij het Neder
landse leger werd ingevoerd.
Echt populair zijn deze fietsen overi
gens nooit geworden, totdat de auto
mobilist, onder impuls van de parkeer-
moeilijkheden, de vouwfiets ontdekte
als een typisch tweede vervoermiddel
dat in de auto wordt meegenomen.
De jongste ontwikkeling naar de mo
derne. sportieve fiets wordt verge
zeld door een ontwikkeling in die van
het fietstenues dat modern, sportief en
doelmatig is.
Fietsen betekent actie. Ook in
de beginperiode was dat zo. Op
deze foto een loopfiets, céléri-
fère-model.
Ook aan deze allerlaatste ontwikkeling
wordt in 't Textielmuseum te Tilb. aan
dacht besteed, waardoor deze tentoon
stelling, hoewel niet groot toch repre
sentatief is te achten voor de ontwik
keling van fiets en mode.
(ADVERTENTIE)
Een van de grootste evenementen, die
jaarlijks door de wereldschaakbond
worden georganiseerd, is de jaarlykse
strijd om het wereldkampioenschap stu
dentenviertallen, dat ditmaal voor de
dertiende maal in Oerebro in Zweden
werd verspeeld. Ook ons land was ver
tegenwoordigd en hoewel het Neder
landse viertal zich dapper door de voor
ronden heen vocht, moest het zich in
de finale met een voorlaatste plaats te
vreden stellen. De Russische ploeg
toonde zich verre superieur en behaalde
wederom het kampioenschap met een
zeer ruime voorsprong.
Aan dit toernooi ontlenen wij het
onderstaande duel tussen de Oostduiteer
Hennings en de Engelsman Lee. Een
alleraardigste pairtij vol initeressainite
complicaties, die de witspeler uiteinde
lijk won met een uiterst geraffineerde
slotcombinaitie. Een heel fijne partijl
Wit: Hennings (Oost-Duitsland)
Zwart: Lee (Engeland)
Gespeeld in de wedstrijd om het we
reldkampioenschap studentenviertallen
te Oerebro 1966 in Zweden.
Siciliaans
1. e2-e4, c7-c5 2. Pgl-f3, d7-d6 3. d2-d4.
c5xd4 4. Pf3xd4, Pg8-f6 5. Pbl-c3, g7-gé
6. Lcl-e3, Lf8-g7 7. f2-f3, Pb8-c6 8. Ddl-
d2, 0-0 9. 0-0-0, d6-d5 (Deze opmars
geldt theoretisch als de beste voortzet
ting om de partijen op gelijke voet te
brengen)
10. e4xd5, Pf6xd5 11. Pd4xc6, b7xc6 12.
Pc3xd5, c6xd5 13. Dd2xd5, Dd8-c7! (Al
les bekende kost. Op 14. Da8: volgt nu
14. Lf5 met goed spel voor zwart)
14. Dd5-c5, Dc7-b7 15. b2-b3, Lc8-f§ 16.
Lfl-d3, Tf8-c8 17. Dc5-ao, Db7-c6! (Met
de dreiging 18. Dc2:-|- en 18,
Df6. Het is nu voor wit oppassen ge
blazen)
18. Ld3xf5, g6xf5 19. c2-c4, Dc6-f6 20.
Le3-d4, Df6-g5-f- 21. Kcl-bl (Vooral
niet 21. Dd2 wegens 21. Dd2:-f £2.
Td2:, Lh6 of 22. Kd2:. Ld4:)
21. Lg7xd4 22. Tdlxd4, Dg5xg2
Stelling na 22. Dg5xg2
HORIZONTAAL: 1. de gouden bul
(Lat. afk.), 3. de heilige stad in Voor-
Indië, 9. maanstand, 11. vaartuig, 13.
plaats in Drente, 14. meisjesnaam, 15.
teugel. 17. buitenhaven, 18. maal, 19. ei
land van Griekenland, 21. land in Euro.
pa, 23. gebod, 24. muzieknoot, 26. fami
lielid, 27. lidwoord, 29. getroffen, 31.
haag, 33. vrucht, 35. scheik. element
(afk.), 36. vogel, 38 voegwoord, 39 ver
driet, 40. middag, 41. uitroep, 42. zang
stem, 44. rijkstelefoon (afk.), 46. gem.
in N.-Brab., 48. stuk hout, 49. part, 51.
atmosfeer (afk.), 52. voorvoegsel, 54
water in N.-Brab., 55. deel van de mast,
56. top in de Berner Alpen, 59. lang
zaam, 61. meisjesnaam, 62. plaats in
Gelderl., 64. glijvoertuig, 66. eikeschors
67. water in Limb., 69. zijtak Donau, 70.
onbekende, 71. specerij,72. gewicht
(afk.).
VERTICAAL: 1. bastaarduitgang, 2,
zwaar zijden weefsel, 4. bijwoord, 5.
meisjesnaam, 6. vaarwel, 7. hoepel, 8.
voegwoord, 9. plaats in Gelderl., 10.
voertuig, 12 schrobnet, 14. bijwoord, 16.
zuivelprodukt, 18. slag, 20. scheik. ele
ment (afk.), 22. voorzetsel, 23. gewicht
(afk.), 25. afgelegen, 28. bijwoord, 30.
de gezamenlijke hoeveelheid, 31. .plaats
in Gelderl., 32. genieting, 34. oude vr.
datief van een, 36. voorzetsel, 37. oude
lap, 41. plaats in Gelderl., 43. zot, 45.
fel plagend, 46. foei, 47. ambtskleed. 49.
paardevlieg, 50. bergplaats, 53. scheik.
element (afk.), 54. slede. 57. opening
ener fuik. 58 tocht, uitstap, 59, zwakke,
60. meisjesnaam, 61. telwoord, 63.
hoofddeksel, 65. nauw; 67. ontkenning
(Eng.), 68. de oudste (afk.).
52. oorlam, 54. Beerta, 56. Elias. 57. Ee,
59. Po, 60. geest, 63. sure, 64. pets, 68. ps,
71. Hl. 72. li.
Wit aan zet en speelt remise!!
Oplossing
Wit kan als volgt remise afdwingen*
1. Pd7-c5, d3-d2 2. Pc5-e4 (Dreigt mat)
2. Ph4-f3 3. ,Pe4xd2, Pf3xgl 4. Pd2-
f3:, Kh3-g3 5. Pf3xgl, e2-el Dame of
Toren en wit staat pat (Pogoszjanc)
(ADVERTENTIE)
°k de laatste snufjes zijn bij de tentoonstelling „Fiets en Mode" in het Nederlands Textiel
aan6Um te zien- Hier een witte provo-fiets, sportfietsen en opvouwbare fietsen, waar-
°°k de mode, een macro-minNrokje, niet is voorbijgegaan.
(Zwamt heeft nu weliswaar de geof.
ferde pion heroverd, maar wordt nu het
slachtoffer van een geraffineerde com
binatie)
23. Da5-elü
(Dreigt 24. Tgl en op 23. Df3; be
slist 24. Tgl-f, Kf3 25. Dh4 en spoedig
mat)
23. Kg8-f8 24. Thl-gl, Dg2xh2 25.
Td4-d7
(Fantastisch gespeeld. Op 25. ©6
beslist nu 26. Db4+)
25Tc8-e8 26. Td7-d2! en zwart gaf
zich gewonnen. Men zie JÏ6. Dc7 27.
Tdg2, e6 28. Db4+ of 26. Db8 27.
Tdg2, e6 28. Dh4 en tenslotte 26. Dh6
27. Tdig2, f6 28. De6
Schaakraadsel
Schijnbaar is wits lot In de onder
staande positie bezegeld. Tegen het
tweetal verbonden zwarte vrijpionnen,
die op het punt staan te promoveren,
is Immers geen kruid gewassen. Toch
beschikt de witspeler nog over een
combinatie, waarmede hij een gelijk
spel door pat kan afdwingen. Een fan
tastische puzzel!
Het fietsen wordt een sport. De eerste Deventer fietsclub Immer
Weiter (1871) neemt als uniform aaneen witte broek over de kous
(blote knieën, dat nooit in het Nederland van die dagen), een donkere
I trui, witte rijglaarzen en een vlot petje (figuur op de voorgrond).
Het geruite sportpak van de figuur links is geschikt voor een
I fietstocht. Tot in de 20e eeuw werd dit kostuum bij fietsen en bij
I Solfspelen gedagen. Ook de snor imponeert....
