Australisch Nieuw-Guinea: de laatste
kolonie in de wereld?
ZIGEUNER INN F.NH A AR
PUIK VOOR DE PRUIK
64
LDEN
Honderd dertig gulden
per kg voor het haar
van een echte gitana
ONZE PUZZEL
DUET
Ui w
JVa reprimande van VN.:forse ontwikkeling
ONVERMIJDELIJK
MISLUKKING
Pt itssf-
Nooit gewassen
Stevige knoet
G&iepcet/AA/i
Förmamint-
Planten in
de lift
CONFLICT
KEERPUNT
Uit het klooster
AYI.OAS
19
n
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 5 FEBRUARI 1966
AUHRING
'^U-nderVoct^
spaar plezierigmet
met gratis
waardezegels
van 15 en 25 ct.
vraag vooral om de
DUET-spaarkaart
21
strijd om de Russische titel
oogtepunten in het schaakleven
een rijke oogst aan partijen op.
Na een spannende finish w00
kampioenschap. Het I, Vow
,weede keer dat hij beslag lesje
tel. In 1963 was het de eerste
n van de hoogtepunten uit
was het onderstaande duel
e bekende internationale groet
Taimanov zijn tegenstander Mi.
briljante wijze versloeg.
opening behaalde hij reeds een
ordeel, dat hij zeer energiek en
in een scherpe aanval omzette
ïsief werd door een prachtig 10'
geactiveerd, waarna Taimanov
e had zijn tegenstander mat te
hem nog een beetje te laten te
elen. Hij overzag de matcombü
aar won uiteindelijk met een an"
tcombinatie. Alles bij elkaar een
felijke partij vol opwindende mo.
en fraaie combinaties,
imanov Zwart: Mlkeim
d in de wedstrijd om het kam
ïap van Rusland te Tallin 196s'
nmen damegambiet
14, d7d5 2. Pgl—f3, Pg8_« 3
d5xc4 4. e2e3, a7a6 5. Lflxot
i. 0-0, Pb8—d7 7. Ddl—e2, c7-
a4, c5xd4 9. e3xd4, Pd7—bd 1(1
Pb6d5
ekende theoretische positie Wit
en geïsoleerde centrumpion, die
eerd wordt door een sterk ge.
i paard. Anderzijds heeft wit ech
vrijer figurenspel, dat zich ty"
:ent voor offensieve acties!
■c3. Lf8e7 12. Lel—g5, 0-0 IS
Tf8e8 14. Tfl—el, Lc8-d7 15'
Pd5xc3
fruil is strategisch onjuist, omdat
r de witte aanval in de hand ge-
vordt. Beter was daarom 15
:3, b7b5 17. Lb3—c2!
terk gespeeld. Er dreigt nu 18,
(6: 19. Lh7:+, Kh7: 20. Dh5+, KgS
Kh7 22. Td3 en zwart kan op.
h7h6 18. h2li4!
•aai offer, dat zwart wegens 18.
5: 19. hg5:, Pd5 20. Dh5, g6 21,
22. Dg6: Kh8 23. Pf7 mat
ig accepteren)
Ta8c8 19. Tdl—d3, Ld7-c6 20.
rend gecombineerd. Het loperof-
It een niet te pareren aanval in)
ling 11a 20. LgSxh6!
SS WM SK 4. wat
#ÏM fi» I
15Ü t
t ww Wé
1 m-mMi ft
g7xh6 21. Td3—g3+, Kg8-f8 22.
Le7d6
doende was ook 22Pg8 we-
Tg8:-f, Kg8: 24. Dh6:)
Jxh6+, Kf8e7 24. Pe5xc6+
pr won 24. Tg7, Tf8 25. Pg6+, Ke
Lf8: 27. Te6:+, fe6: 28. Lg6 mat
Tg7 Le5: 25. de5:, Pg8 26. Tf7;+,
Lg6 Ke7 28. Dg7 mat)
Tc8xc6 25. Tg3—f3, Pf6-g8
Pd5 beslist 26. TI7+, Kfl.
KfB 28. Lli7 Kf7 29. Dg6+,
Dg8 Ke7 31. Dg7 mat)
jxe6 Ke7d7 27. T13xf7
ling na 27. Tf3xf7
Le7 volgt nu het verrukM-
'ameoffer 28. Lf5ü, PM: 2®tTe
,an5e2:Ddbe7Hst uiteraard 31.
was 31. Lf5+, pd7
Kc7 34. Dc8 Kd6 35.u
3°
oudiger
Dg8
_al+ 32. Kgl-g2, Da1-b2
-f5Kd7—d8 34. b5-M
t de gemene dreiging Tf8
wegens 35. Dg3:!. Lg3. 38.
Db2xb6 35. Tf7xe7, Tc3xg3+
rmidabele partij!
loop)
xg3,
1Co
31"]
Schaakraadsel if
a niet te ^lo,^"neindsPf'
onderstaande c0ntbi-
rtnnr nracntig
is btfna
»ler het -
innen kan.
spel, gelardeerd
finesses, «la-asrt
ke waar
spelers
Door
een
(Van een onzer redacteuren)
De Australiërs moeten leren met ons te leven", zei me nu
ruim drie jaar geleden een Indonesiër op het vliegveld Biak
tijdens een twee-urig oponthoud in de vlucht van Amsterdam
naar Sydney. „Wij begrijpen, dat de Australiërs allerminst ge
lukkig zijn met de oplossing van het geschil om Irian Barat.
Maar zij moeten begrijpen, dat wij in hetzelfde deel van de
meld leven. We hebben vele gemeenschappelijke belangen
en zelfs een gemeenschappelijke vijand: Rood-China". Een
gebaarde Pakistaner, lid van de toenmalige VN-macht op ons
voormalige gebiedsdeel, volgde dit gesprek in de broeierige
tropennacht. „Jullie Hollanders", vervolgde de Indonesiër,
„stonden ons en de Australiërs in de weg. Nu het geschil om
Irian Barat is opgelost, kan er tussen onze landen begrip
groeien".
„Leren leven met Indonesië". De
je uitspraak schjjnt nog altyd even
actueel te zijn. Geloofde Australië
drie jaar geleden nog, dat Indonesië
na de verwerving van west-Nieuw-
Guinea zjjn territoriale ambities van
Sabang tot Merauke voorgoed ver
wezenlijkt had, twee jaar geleden al
ging Australië zich voorbereiden op
een conflict met Indonesië, omdat
zjjn ideologie van permanente re
volutionaire confrontatie steeds ang
stiger vormen aannam. Australié's
defensiebudget werd verdrievoudigd,
de dienstplicht werd weer ingevoerd,
de oude Sabres werden vervangen
door supersonische Mirages, de Can-
berra-bommenwerpers zullen plaats
maken voor Amerika's prestigebom-
menwerper TFX. En volgens het oer
oude strategische principe, dat als je
de oorlog ouiten je eigen grenzen wilt
houden, je je vijand tegemoet moet
treden op vreemde grond, gingen
Australische troepen voor de vierde
keer in veertig jaar overzee: Austra
lische troepen jagen met legereen
heden uit andere Gemenebestlanden
op Indonesische infiltranten in de
Borneo-jungles, 1500 Australiërs
vechten aan de zijde van de Ame
rikanen in Vietnam en de Australi
sche vloot patrouilleert in de wate
ren ten noorden van Australië.
Sir Robert
misverstand
Menzies: Geen
toekomst, maar het is wel zeker dat
Indonesië het punt van de „vrije
stemming over de toekomst" in de
overeenkomst tussen Indonesië en
Nederland bijna zeker ter zijde zal
leggen.
In deze politieke constellatie kon
Australië geen andere koers volgen
dan oost-Nieuw-Guinea los van west-
Nieuw-Guinea tot ontwikkeling te
brengen. Politieke en economische
ontwikkeling vormen in deze situatie
meer dan ooit een onafscheidelijke
eenheid. Want wordt oost-Nieuw-Gui-
nea niet spoedig boven hef bestaande
(zeer lage) economische peil ge
bracht, dan heeft politieke onafhan
kelijkheid niet alleen geen zin, maar
is zelfs gevaarlijk. Enkele jonge Afri
kaanse staten dienen als voorbeeld.
De verdere economische ontwikke
ling hangt weer voor een groot deel
af van de veiligheid en zekerheid
in het land. Zonder (militaire) veilig
heid blijven investeringen in Nieuw-
Guinea achterwege. Deze veiligheid
is nog een moeilijk punt. Australië
heeft weliswaar zijn troepenmacht in
oost-Nieuw-Guinea aanzienlijk uitge
breid, maar zij zal bij een eventueel
conflict geen tegenstander zijn voor
de Indonesische strijdmacht op het
eiland, die zes of zeven keer zo
groot is.
Dat Is een niet ambitieus volk als de
Australiërs wellicht een van de laat
ste koloniale machten op de wereld
zal ztfn, is een ongeluk van geogra
fie. Toch is het beheer van oost-
Nieuw-Guinea door Australië men
betitelt het liever als een „trust" of
„territory" onmiskenbaar koloni
aal. En Australië zou waarschijnlijk
nog heel weinig aan zijn bezit ge
daan hebben, als bet in 1960 geen
reprimande van de trustschapraad
van de Verenigde Naties gekregen
had, om een beetje haast te maken
met de onafhankelijkheid van oost-
Nieuw-Guinea. Australië heeft sinds
dien veel geld in Nieuw-Guinea ge
stoken, maar het zal volgens de Aus
tralische premier de eerste vijfen
twintig jaar niet rijp zijn voor on
afhankelijkheid.
Nu echter een Papoearaad met
een meerderheid van inheemsen, of
schoon de besluiten van de raad niet
bindend zijn voor de Australische
regering zijn werk doet, ls het
onvermijdelijk, dat zich in oost—N.-
Guinea een sterke nationalistische
beweging zal vormen om de onafhan
kelijkheid te verzekeren wat de
Australische regering op dit punt
ook in het tegendeel moge beweren.
De 20.000 Europeanen in Nieuw-Gui-
nea zullen langzaam hun domineren
de positie moeten opgeven. Niemand
in de wereld zal de eeneneenkwart
miljoen Papoea's het recht op onaf
hankelijkheid ontzeggen, omdat de
Australische regering niet tijdig ge
noeg plannen heeft gemaakt voor de
onafhankelijkheid- Men mag daarom
aannemen, da^ over enige tijd de
republiek van Nieuw-Guinea zal wor
den gesticht. Het enige alternatief in
Australië weieens gesuggereerd, is
van Nieuw-Guinea de zevende Austra
lische staat te maken. De Papoea's
schijnen op dit moment voor dit idee
geporteerd te zijn, maar niemand
in Australië neemt deze suggestie
Oost-Nieuw-Guinea is nog lang niet
uitgerust voor zijn onafhankelijkheid.
Het is economisch geheel afhankelijk
van Australië. Het heeft geen ge
schoolde elite, omdat Australië zelf
niet genoeg geschoolden heeft. Een
onafhankelijkheid zonder stevige eco
nomie en zonder geschoolde leiders
zou waarschijnlijk op een mislukking
uitlopen.
Wat is de uitweg? Niemand kan
het op dit moment zeggen. Dat het
Australië nu ernst is met oost-Nieuw-
Guinea blijkt uit de vele maatrege
len, die het in de afgelopen jaren
heeft genomen: inheemsen worden
getraind, de economie wordt verste
vigd en het land wordt beschermd
door een grotere troepenmacht- Of
Australië voldoende tijd gelaten wordt
dit langzame proces van de voorbe
reiding op onafhankelijkheid van oost-
Nieuw-Guinea te voltooien, hangt
voor een groot deel af van de oude
koloniale landen in oost-Nieuw-Gui-
nea's en Australië's omgeving.
ANTON THEUNISSEN
Soekarno:
Merauke".
„Van Sabang tot
Sinds Australië in Nieuw-Guinea
een gemeenschappelijke grens deelt
met Indonesië, is het gevaar van
een conflict tussen Indonesië en het
vijfde continent toegenomen. Enkele
weken geleden nog voorspelde een
hoge Indonesische functionaris in
West-Irian de confrontatie tegen Aus
tralië, indien in het oostelijk deel
van Nieuw-Guinea een Papoeastaat
zal worden opgericht. „Wij zullen niet
werkeloos toezien bij gebeurtenissen
m oostelijk Nieuw-Guinea" zei Le-
gowo secretaris van de coördinator
van West-Irian-zaken. Hij -oegde er
aan toe: „De bevolking van West-J-
nan is politiek ingesteld en begint al
te denken in termen van één natie en
een volk."
Australië heeft deze waarschuwing
ff mAeT-wind geslagen, want waar
net oost-Nieuw-Guinea betreft is Aus-
r5„ ,g °P ziJn „point of no
nnctS- gek°ITien- Het beschouwt
WNueuw-Guinea niet alleen als een
oeneergebied (trust), dat tot ontwik-
gebracht moet worden, maar
een vitaal en strategisch
pppn «Va*n ,nationaal belang, waarin
g en optreden zal worden jeduld, zo-
m voormalig Nederlands
S üGumea gebeurd is. De Aus -
I Aremier' sir Robert Men-
wSrcÜS 1 ,Indonesië duidelijk ge-
Nienw pU^ "Australië zal oost-
vSSoine^ °P. dezelfde manier
Laat Zljn eigen continent,
stand ftr». vooral geen misver-
middeiiHwan •Amerika zegde on-
pact Anll v" ïrachtens het Anzus-
een euXïi f -1^ullen steunen bij
"CSïïS. milltair conflict in
selfei^raln tweeëneenhalf jaar
inoost-Wim, rouse. of Assembly"
iïi 1964* Guinea instelde eerst
Wer! - SL .e PaP°earaad zijn
W»t in Australië zijn keer-
noch on^,7n^ maar het feit
"acht Het t - noch onver-
J-alische inoTitfet- frent aan de Aus-
Nieuw-Gufnea Lten omzien van
niet minrt.r ,^eer opmerkelijk en
Utieke'omstandX'i15 Waren d*V
Australië dit wl '^ronder
Jaar Soleden bereikte. Vier
grootste eiia7a deelde Australië de
facies dezelfde ?en natie' die
mclijk de econnmf. nmgen had' na"
it,_conomische en politieke
'en tot een ni-
hun eigen
ae er
opvoeren" to
jaken kunnen re<»,!iaP0r,a's hun eigen
?eelt Australië fi dit ""oment
hei<i met een n 'r verantw"ordeliik-
?en»n. altreS6 _va" ,100 miljoen
memè„ een nat'<
natie 5; ag?ressiof
van 100 miljoen
onstabiel en een
-ia'igen 8 °Pnieuw het
fcalisme" het „kolo-
a'aMsme omvat 7f !en' Dit kol°-
'an Australië het trustschap
Ilea. over oost-Nieuw-Gui-
don.etdat Xï61? duidelijk
«W,fc® Irian Ls
aan zet en wint 2 ''Coördlnaülplfijp'ï geweest
ka^ via gï ontsnapp^» t 3.^
Th8xh7 K,h2r?,vart n>atov. --
torenoffer, dat z Tgl tjatuuri bestaan,
ren wegens 6. g Tillb I land ov. Indonesië is met v j
2e3Kg39. I VtoSccngekomln L1? 7_et Neder-
:2e3!. Kg3—g* "f3+ 9. nj-
,S! u« Indonesië Eewor-
achouwt als een do J 'arat be"
ter"163'5' Deze SivoraUvee Nieuw"
ZSi wvol, lou-
van de
lnu Seen p kk ma°- Uiteraard
nB t enschaDnelut er van de-
zien'Jdonesische intent!'0ntw.lkkeling
«S.van West IriaV. 1 ten aan'
J* over bestaan?1 "aU"
'^S^VekoSl^ j?et Nader-
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllIlllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllll
(Van onze correspondent)
MADRID Vandaag aan de dag is, evenals tijdens
de zeventiende eeuw, de pruik weer in de mode. De
werkende vrouw, die 's avonds onverwacht uit moet,
heeft géén haar-problemen meer: op haar kaptafel
staat een keurig gekapt, modern „hoofd" op zyn „mo
del" te wachten. In alle Europese schoonheidsinstituten
sjjn tegenwoordig pruiken, wrongen en losse krullen
verkrijgbaar tegen schappelijke prijzen en in alle ge
wenste kleuren. Een „grand magasin" in Parijs heeft
pas zeventien stands ingericht ter demonstratie van
valse lokken en pruiken; men verkoopt er een drie
honderd per maand van. De mooiste, van de beste
kwaliteit haar, zijn van Spaans vrouwenhaar afkom
stig.
De meeste Spaansen dragen het haar vrij lang, of in
een opgestoken wrong. Zij houden beslist niet van een
„rattekopje" De zigeunerinnen vooral dragen lange
vlechten, knoeten of een dikke wrong; meestal hebben
zij nooit van haar leven de schaar erin gestoken. In
Parijs nu worden de lange, donkere haren van de
zigeunervrouwen het meest gewaardeerd.
Merkwaardig is, dat in Spanje ook de kloosterzusters
jaarlijks een behoorlijke hoeveelheid lange haren le
veren. Er bestaan namelijk hier bepaalde religieuze
orden die van het beschouwende leven, waar nog
de middeleeuwse, symbolische traditie geldt, die 't haar
van de zusters héél kort af te knippen. Meestal ge
beurt dit Dij de definitieve professie. Tot het klooster
habijt behoort een stijve, strak om het hoofd sluitende
kap. Tot genoemde orden behoren o.a- de Dominica
nessen, Clara's, Franciscana's. de Carmelita's, de Cis-
terciensers en die van San Vincente de Paul. Deze
maand heeft Spanje vijfduizend kilo dameshaar, af
komstig van dergelijke kloosters naar Franse schoon
heidsinstituten uitgevoerd
Onlangs werd er in het Madrileens Castellana-Hilton
een kleterend feest gegeven ter ere van de petroleum-
magnaat uit Texas Boy Smith. Er werd een gala-diner
gehouden, gevolgd door een echt „flamenco-festival"
De senora's kwamen alleen in groot avondtoilet, de
caballero's in smoking. Mr Smith, er kennelijk van
bewust, dat hij alle Spaanse aanwezigen in zijn dollar
biljetten kon inpakken, bekommerde zich niet om zijn
uiterlijk, en verscheen in een fleurig geruit hemd, met
een cowboyhoed op. voltooid met een „typical Ameri
can smile" Maar daar de aanwezigen Boy om han
delsredenen zeer te vriend moesten houden, tolereer
den zij graag dit „gala-kostuum". Het succes van de
avond was het optreden van de flamenco-dansers Tere
del Oro, de beroemde Gracita del Sacromonte, El Ni
no de Jaréz en hun balletten. De oliekoning dronk
enorme hoeveelheden cognac en sherry en kon maar
niet genoeg krijgen van de flamenco-kunst. Nauwelijks
was de voorstelling geëindigd, of Boy Smith riep de
impresario bij zich: hij wenste hem een voordelig voor
stel te doen. En wie beschrijft de verbazing van de
danseressen, toen zij vernamen, wat „el senor Ameri
cano" wilde: haar lange haardos, om als bijzonder
Spaans cadeau mee te nemen naar Texas voor zijn
blonde, kortharige vriendinnen!
Verlegen wimpelden de zigeunerinnetjes zijn offerte
af: zij wilden hun échte „pruiken" behouden. Mr.
Smith begon hoger te bieden, tot er één meisje toehap
te. Daar hij er echter méér wilde kopen, trok hij zijn
chequeboekje uit zijn zak, en begon een hoge cheque
uit te schrijven voor wie ook haar wrong wilden af
staan. Niemand! Ten einde raad riep de arme Boy uit:
„Dan koop ik de gitana er bij! Ik betaal veel dollars
voor het haar plus de draagster!"
dan met de geverfde haren van ezelstaart, die even
lang moeten zijn als het vrouwenhaar. Eenmaal vak
kundig verwerkt, is het verschil niet te zien. Ten tijde
van Lodewijk XV werden de fraaie kapsels van mes
dames de Montespan, De Pompadour of Lavallière ui
yak-haar, de lange staart van een Tibetaanse buffe
vervaardigd. Het ezel-pYodukt is echter goedkopej
Ook wordt wel nylon verbruikt, vooral voor de witt
pruiken, want het haar van oudere dames is moeilii
verkrijgbaar. Een Madrileens pruikenmaker verte
dat van alle mensenhaar het Chinese het sterkst i
maar te stug voor een mooie pruik. Het haar der Ind
sche vrouwen schijnt handelbaarder te zijn.
De Spaanse vrouwen hebben veel steviger, harder
haar dan haar noordelijke zusters. Het warme klimaat
doet hierin zijn invloed gelden. Hoe zuidelijker men
komt, hoe donkerder het mensentype, hoe zwarter
het haar, hoe gaver de gelaatshuid ook. Honderddui
zenden zigeuners bevolkten het Iberische Schiereiland.
Vanuit India kwamen zij zich hier in de vijftiende
eeuw vestigen, en kozen vooral Andalusië als woon
plaats uit. Daar dit ras nooit normaal wil werken,
wijdde het zich aan de „handel": eerst aan de paar
denhandel, naderhand trokken zij erop uit, om antiek
te vinden, en sinds kort ontdekten zij een nieuwe
koopwaar: het vrouwenhaar. De allergewiekste zigeu
nerinnen kopen het haar van haar rasgenoten op. Om
het handelsterrein uit te breiden, kopen zij natuurlijk
ook dat van de „paya's", de niet-zigeunerinnen. Alvo
rens de haarstrengen door te verkopen, vermengen
zij ze soms met geverfde ezelharen. De deskundige
pruikenmakers laten zich echter niet beetnemen: zij
kennen hun pappenheimers wel.
Indien het haar van een echte gitana is en een leng
te heeft van ongeveer 50 centimeter, betalen de prui
kenmakers er gemiddeld honderd dertig gulden per
kilo voor. Een pruik, op tule bevestigd, weegt onge
veer 150 gram. In Parijs betaalt men er het best voor:
tenminste driehonderd gulden per pruik. De prijzen
lopen echter op tot 1600 gulden. Daar er vooral in Pa
rijs alleen al méér vraag dan aanbod is, komen de
Franse marchands zelf naar Guadix, het zigeunerdorp
aan de Middellandse Zee. Daar bedingen zij met de
vrouwen, in het bijzijn van haar mannen of verloofden,
de prijs voor haar dikke vlechten.
Soms verkrijgen de pruikenmakers niet voldoende
mensenhaar. Voor goedkope pruiken mengen zij het
In Spanje dragen veel dames al valse knoeten of los
jes opgemaakte wrongen. Met het gebruik van lal
duurt zo'n „creatie" weken lang. De Spaansen zijn ge
wend eens per week naar de kapper te gaan, waar zi
veel geld uitgeven. Een losse vlecht komt haar altijr
van pas als zij zich mooi op willen maken.
Ook voor filmopnamen en televisie-vertoningen
heeft men steeds grotere hoeveelheden pruiken nodig
om kortharige, blonde actrices om te toveren in oos
terse schoonheden. Wat is daarvoor beter „geknipt'
dan de gitzwarte wrong van een Spaanse zigeunerin
of non? Sofia Loren zal in haar nieuwe film van
Charly Chaplin enkele pruiken nodig hebben, die zi
alvast besteld heeft in Madrid. Ze zullen uit gitana
haar vervaardigd worden, en 25.000 peseta's i600>
kosten.
In Madrid is het de heer Francisco, die als de beste
pruikenmaker geldt. Hij werkt met 40 employés; pei
maand levert hij ruim 100 pruiken. Die worden groten
deels uitgevoerd naar New York, Mexico en Zwitser
land. Voor een dikke haarstreng van tenminste 30 een
timeter betaalt hij ongeveer vier gulden. Per kilo re
kent men 2000 peseta's, dat is 120. Alvorens een pruik
te maken, wordt het haar gedesinfecteerd en gewassen
Sommige vlechten zijn een mensenleven lang niet ge
wassen: de oudere Spaanse vrouwen maken het hoofd
schoon met eau de cologne, en misschien behouden zij
juist die diep-zwarte kleur, omdat zij het nooit met
water en zeep wassen! Vervolgens wordt de gewenste
kleur bepaald. Een speciaal soort tule wordt op het
hoofd aangemeten. Daarop wordt het haar geïmplan
teerd.
Het witte haar van oudere vrouwen is schaars. De
vrouwen uit San Sebastian en uit Bilbao hebben vol
gens de experts het stevigste witte haar, en geschikt
voor valse knoeten. Haar vlechten zijn tot duizend
peseta's waard: 63.
Sinds kort verbazen de Franse douane-beambten op
het vliegveld Orly zich niet meer, als zij tussen de ba
gage van de reizigers die uit Spanje komen, samen
met antiek koper een heel bijzonder souvenir ontdek-
f ken: de moeizaam verkregen zwarte wrong van een
Spaanse danseres!
Horizontaal1. overblijfsel bij verbran
ding; 3. likeur; 9. familielid; 11. cilinder
vormig voorwerp; 13. gemeenschappelij
ke weide; 14 scharnier van een hengsel;
15. water in N.Brab.; 17. opening ener
fuik; 18. zuivelprodukt; 19. gramschap:
21. tinne; 23. habijt; 24. orient expresse
(afk.); 26. munt in Nederland (afk.); 27.
voorzetsel; 29. bijb. figuur; 31. zoon van
Jacob; 33. loot van een plant; 35. sus lo
co (afk); 36. onderkussen; 38. oude reke
ning (afk.)39. salaris; 40 venster; 41. per
expresse (a'fk); 42. platte gebakken steen
44. bijwoord; 46 vreemde munt; 48. voor
zetsel; 49. verlegenheid (fig.); 51 tel
woord. 52. meisjesnaam; 54. uitroep; 55.
(Advertentie)
BESCHERM U TEGEN
BESMETTING MET
de keelontsmettende tabletten
LEVERKUSEN Een nieuwe
methode voor de rationalisatie van
hun pldntetiziekiëkUndige dienst
bedachten geleerden van Bayerfa-
brieken in Leverkusen: per lift
transporteerden zij de planten in
een torenkas naar de tuinman. In
een 23 meter hoge toren van bij
zonder lichtdoorlaatbaar materiaal
worden de planten door een lift
voortdurend op en neer bewogen,
zodat iedere groep gelijkmatig de
tuinlieden en geleerden alsmede de
door de zon bestraalde zuidzijde
van het gebouw passeert. Air-con-
ditioninginstallatiekunstmatige
bestraling en bevochtiginginrich
tingen zorgen ervoor, dat de plan
ten onafhankelijk van het weer
buiten het hele jaar door onder
optimale condities kunnen gedeien.
De paternoster transporteert de
gewassen met een snelheid van
0,5 tot 25 cm per seconde en kan
indien gewenst op elk moment
worden stopgezet. De bruikbare
ruimte van de plantentoren de
diameter bedraagt vier meter
komt overeen met het nuttig op
pervlak van een normale planten
kas van 30 meter lengte en zeven
meter breedte. De Bay erf abrieken,
Duitsland's grootste chemische con
cern, hopen, hun onderzoekings
werk op het gebied van de plan-
tenzorg door deze nieuwe torenkas
wezenlijk te versnellen
muzieknoot; 56 berm van een weg; 59.
verhindering; 61. rijstbrandewijn; 62. bid
(Lat.); 64. gebogen; 66. rivier in Rusland
67. scheidingslijn; 69. tovergodin; 70.
maanstand; 71. jeneverstoker; 72. deel
van de bijbel (afk.).
Vertikaal1. vogel; 2. nu en dan; 4.
emeritus (afk.); 5. "zuiver; 6. vreemde
munt; 7. vloeistof; 8. munt in Nederl.
(afk.); 9. pelgrimsstaf; 10. vaartuig; 12.
jongensnaam; 14. hoenderachtige vogel;
16. vet der melk; 18 sappig; 20. muziek
noot; 22. rijksgrens (afk.); 23. familielid;
25. laagvlakte; 28. maanstand; 30. zijtak
Weser; 31. Spaans rijpaardje; 32. plaats
in Duitsland; 34. munt in Perzië; 36 aar
den of metalen vaatwerk; 37. kade; 41.
een soort van houtzaagmolen; 43. gesne
den steen; 45. guirlande; 46. familielid;
47. hoofdbestanddeel van metselspecie;
49. waterplas van een eendenkooi; 50.
munt in China; 53. heden; 54. uitroep;
57. voorzetsel; 58. meisjesnaam; 59. om
slag van een boek; 60. grond die bij een
hoeve behoort; 61. vaarwel; 63. kippen
loop; 65. voor'zetsel; 67. gewicht (afk.);
68. scheik. element (afk.).
OPLOSSING
Horizontaaldame; 4. het; 6. knot; 9.
ar; 10. arme; 12. oele; 14. re; 16. kalk;
18. Essen; 20. geen; 22. kaarde- 24. gretig
26. ed; 27. Eeserveen; 30. ne; 31. lek; 32.
era; 33. ede; 35. tol; 36. trema; 38. eng"; 40.
dop; 41. mal; 42. pat; 43. kom; 44. neg;
46. paris; 48. sem; 50. rek; 52. nee; 53. del
55. em; 57. langarmig; 60*. na; 61. selene;
63. Eemnes; 65. enig; 66. Rolde; 69. erts;
70. Ie; 71. eton; 73. eten; 75. ha;* 76. nona;
77. som; 78. stee.
Verticaal: 1. draad; 2. makreel; 3. er;
4. hes; 5. toe; 6. kl.; 7. negende; 8*. trein;
9. akker; 11. mees; 13. enge; 15. engel; 17.
la; 19. serre; 21. ét; 23. dek; 25. ree; 28.
eerlang; 29. vampier; 31. loper; 34. enkel;
35. ton; 36. tap; 37. "aas; 39. gom; 45. ge
legen; 47. reaal; 48. segment; 49. gesel;
51. kan; 53. die; 54. Massa; 56. menen;
58. Nero; 59. meet; 60. netjie; 62. li; 64.
nr.; 67. ons; 68. dem; 72. ta; 74. es.
(Advertentie)
p r f V'
ill
Nis/'#/' pjis
«II ia
■Mf' ft/Ui
r.